រឿងនេះបានកើតឡើងត្រឹមពេល ២ ថ្ងៃប៉ុណ្ណោះបន្ទាប់ពីមេយោធាកំពូល ឧត្តមសេនីយ៍ Constantino Chiwenga បានចេញសេចក្តីថ្លែងការណ៍ដែលរិះគន់ខ្លាំងដល់របប ម៉ូហ្គាបេ ដោយប្រកាសថា របបនោះបានបរាជ័យ។ សេចក្តីថ្លែងការណ៍នោះបានប្រាប់ ម៉ូហ្គាបេ ថា គាត់បានបាត់បង់ម្ចាស់ការលើបក្សកាន់អំណាចនិងរដ្ឋាភិបាល និងបានព្រមានថា យោធាមិនស្ទាក់ស្ទើក្នុងការឈានជើងចូលនិងចាត់វិធានការភ្លាមៗនោះទេ។
សេចក្តីថ្លែងការណ៍របស់ឧត្តមសេនីយ៍រូបនោះបានជំរុញឡើងដោយការបណ្តេញចេញយ៉ាងចម្រូងចម្រាស់កាលពីសប្តាហ៍មុននៃអនុប្រធានាធិបតីរបស់ ម៉ូហ្គាបេ លោក Emmerson Mnangagwa ដែលកាលពីពេលមុនត្រូវបានចាត់ទុកថា ជាអ្នកប្រកួតប្រជែងនាំមុខគេក្នុងការស្នងតំណែងរបស់ប្រធានាធិបតីអាយុ ៩៣ រូបនោះបន្ទាប់ពីចូលនិវត្តន៍។ លោក Mnangagwa មានទំនាក់ទំនងជិតស្និទ្ធជាមួយសមាជិកខ្លះរបស់យោធា ដែលជាមូលហេតុដែលពួកគេចេញមកការពារគាត់បន្ទាប់ពីការបណ្តេញចេញនោះ។ វាគឺជាការបណ្តេញលោក Mnangagwa ចេញដែលនាំឲ្យមានការប្រឈមមុខរវាង ម៉ូហ្គាបេ និងយោធា។
ប៉ុន្តែលោក Mnangagwa និង ម៉ូហ្គាបេ មិនតែងតែជាសត្រូវនោះទេ។ លោក Mnangagwa ជាបុរសវ័យក្មេង បានបម្រើលោក ម៉ូហ្គាបេ យ៉ាងស្មោះត្រង់អស់ពេលជាយូរមកហើយ ជាមនុស្សទីមួយក្នុងនាមជាអ្នកជំនួយការពិសេសក្នុងពេលសង្គ្រាមដើម្បីរំដោះប្រទេស Zimbabwe ដែលលោក ម៉ូហ្គាបេ បានដឹកនាំនៅទសវត្សរ៍ទី ៧០ ហើយក្រោយមកជារដ្ឋមន្ត្រី និងជាអនុប្រធានាធិបតីនៅក្នុងប្រទេស Zimbabwe ឯករាជ្យ។
នៅមុនពេលការបណ្តេញគាត់ចេញនោះ គាត់គឺជារដ្ឋមន្ត្រីម្នាក់ក្នុងចំណោមពីរនាក់គត់នៅក្នុងរដ្ឋាភិបាលដែលស្ថិតនៅក្នុងគណៈរដ្ឋមន្ត្រីរបស់ ម៉ូហ្គាបេ តាំងពីឆ្នាំ ១៩៨០ មក។ លោក Mnangagwa គឺជាអ្នកអនុវត្តន៍ច្បាប់របស់ ម៉ូហ្គាបេ ដែលអនុវត្តកិច្ចការមិនល្អជាច្រើន ដំបូងជារដ្ឋមន្ត្រីសន្តិសុខជាតិ បន្ទាប់មកជារដ្ឋមន្ត្រីយុត្តិធម៌ និងជាអនុប្រធានាធិបតី។ នៅក្នុងបក្សកាន់អំណាច ZANU-PF លោក Mnangagwa អស់ពេលជាយូរ បានទទួលខុសត្រូវខាងហិរញ្ញវត្ថុបក្ស។ គេស្គាល់គាត់ថា ជាអ្នកស្មោះត្រង់នឹងលោក ម៉ូហ្គាបេ។ អញ្ចឹង តើមនុស្សទាំងពីរនោះបែកបាក់គ្នាដោយរបៀបណា?
ប្រពន្ធក្មេងរបស់ ម៉ូហ្គាបេ ឈ្មោះ Grace បានបង្កើតមហិច្ឆតាផ្ទាល់ខ្លួននាងដើម្បីស្នងតំណែងគាត់។ រឿងនេះបានធ្វើឲ្យនាងមានជម្លោះដោយផ្ទាល់ជាមួយ Mnangagwa ដែលបានរង់ចាំអស់ជាយូរមកហើយ ដោយសង្ឃឹមថា នៅថ្ងៃណាមួយ គាត់នឹងស្នងតំណែងចៅហ្វាយរបស់គាត់។
សម្រាប់គាត់វិញ លោក ម៉ូហ្គាបេ បានប្រឈមនឹងជម្រើសរវាងប្រពន្ធ និងឧត្តមសេនីយ៍ចាស់វស្សារបស់គាត់។ គាត់បានជ្រើសរើសប្រពន្ធគាត់ ដែលភ្លាមៗនោះ បាននាំឲ្យគាត់មានជម្លោះជាមួយអ្នកក្រោមបង្គាប់គាត់។ ស្ថានភាពអាក្រក់កាន់តែអាក្រក់ថែមទៀត នៅពេល ម៉ូហ្គាបេ បណ្តេញលោក Mnangagwa ចេញពីសប្តាហ៍មុន។
រឿងនេះបានកើតឡើងបន្ទាប់ពីលោក Mnangagwa ត្រូវបានធ្វើឲ្យបាក់មុខដោយប្រព័ន្ធរបស់គាត់។ នៅពេលលោកស្រី Grace បានច្រឡោត និងផ្គើនដាក់លោក Mnangagwa លោក ម៉ូហ្គាបេ មិនបានទប់ស្កាត់នាងទេ។ ជាជំនួសវិញ គាត់គាំទ្រ នាង ហើយក៏វាយប្រហារលោក Mnangagwa នៅមុនគាត់ត្រូវបានបណ្តេញចេញ។ នេះបានធ្វើឲ្យវិបត្តិតានតឹងកាន់តែខ្លាំង។
ទង្វើនៃការបណ្តេញលោក Mnangagwa ដែលនេះហើយដែលធ្វើឲ្យមានលទ្ធផលអាក្រក់ដល់លោក ម៉ូហ្គាបេ ហើយឥឡូវនេះ បាននាំឲ្យឈានដល់ទីបញ្ចប់នៃអាជីពនយោបាយដ៏យូរនិងចម្រូងចម្រាស់របស់គាត់។ ឧត្តមសេនីយ៍យោធាកំពូលរបស់គាត់លោក Chiwenga បានជ្រើសរើសយកលោក Mnangagwa ជាជាងយកលោក ម៉ូហ្គាបេ។
វាជាឧទាហរណ៍មួយទៀតនៃការធ្វើអន្តរាគមន៍របស់យោធានៅក្នុងនយោបាយស៊ីវិល ទោះបីជានេះត្រូវបានហាមដោយរដ្ឋធម្មនុញ្ញក៏ដោយ។ ប៉ុន្តែ ការធ្វើអន្តរាគមន៍យោធាប្រភេទនេះមិនថ្មីទេ ហើយលោក ម៉ូហ្គាបេក៏គ្មានសិទ្ធិស្តីបន្ទោសដែរ។ ភាពខុសគ្នានោះគឺថា ការអន្តរគមន៍នេះគឺប្រឆាំងលោក ម៉ូហ្គាបេ។ នៅអតីតកាល ការធ្វើអន្តរគមន៍គឺដើម្បីគាំទ្រគាត់។
ឧទាហរណ៍ នៅឆ្នាំ ២០០២ ឧត្តមសេនីយ៍យោធាបានកាត់តំណែងនយោបាយដើម្បីគាំទ្រលោក ម៉ូហ្គាបេ ក្នុងខណៈដែលមានជម្លោះជូចត់ជាមួយគូប្រជែង Morgan Tswangirai ដែលពួកគេចាត់ទុកថា ខ្វះស្នាដៃរំដោះជាតិ។ កាលនោះបានកើតឡើងម្តងទៀតនៅក្នុងការបោះឆ្នោតជាបន្តបន្ទាប់។ បន្ទាប់ពីជ័យជំនះរបស់លោក Tsvangirai នៅឆ្នាំ ២០០៨ យោធាក៏បានធ្វើអន្តរគមន៍ដែរ ដោយធានាថា លោក ម៉ូហ្គាបេ បានស្តារឡើងវិញនូវកម្លាំងដែលបាត់បង់តាមរយៈយុទ្ធនាការដ៏គំហ៊ុក ពិសេសនៅតំបន់ជនបទ។ នេះបានអនុញ្ញាតឲ្យគាត់រក្សាអំណាចទល់ឧបសគ្គទាំងអស់។
នៅក្នុងសង្គមធម្មតា ពលរដ្ឋខឹងសម្បារនឹងការកាន់អំណាចរបស់យោធា។ ប៉ុន្តែ Zimbabwe នៅពេលនេះ ខុសឆ្ងាយពីសភាពធម្មតា។ ប្រជាជនត្រូវតែទទួលបន្ទុកដល់ការកាន់អំណាចមិនត្រឹមត្រូវពីរបប ម៉ូហ្គាបេ តាំងពីឆ្នាំ ១៩៨០។ ពួកគេត្រូវបានរំលោភបំពាន និងអស់សង្ឃឹម។ កិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងរបស់គេដើម្បីផ្លាស់ប្តូររដ្ឋាភិបាល និងព្យាយាមប្រើវិធីថ្មីៗនោះត្រូវបានកំទេច។ នៅប៉ុន្មានឆ្នាំថ្មីៗនេះ សូម្បីតែបក្សប្រឆាំងដែលធ្លាប់តែរស់រវើកនោះបានអស់ខ្យល់ និងចាប់ផ្តើមអស់សង្ឃឹម។
វាហាក់ដូចជា ម៉ូហ្គាបេ នឹងកាន់អំណាចដល់អស់ជីវិត។ លក្ខខណ្ឌសេដ្ឋកិច្ចនិងសង្គមមិនបានប្រសើរឡើងទេ។ វាកាន់តែធ្លាក់ចុះអាក្រក់។ ប្រទេសនោះគ្មានរូបិយវត្ថុជាតិទេ ហើយចុះក្រោយនេះ គ្មានប្រាក់ចាយយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរ។ ភាពគ្មានការងារធ្វើមានច្រើនជាង ៩០ ភាគរយ។ យុវជនភាគច្រើនមានមហិច្ឆតាតែមួយគត់គឺ ចាកចេញពីប្រទេសកាន់តែឆាប់តាមគេអាចធ្វើបាន។
នៅក្នុងលក្ខខណ្ឌទាំងនេះ ប្រជាជនបាននិយាយថា រាល់ការផ្លាស់ប្តូរណាក៏ដោយគឺល្អទាំងអស់ ទោះជាតាមរបៀបណាក៏ដោយ។ នេះជាមូលហេតុដែលប្រជាជនភាគច្រើនហាក់ដូចជាស្វាគមន៍ការធ្វើអន្តរាគមន៍យោធា។ វាមិនដោយសារពួកគេចូលចិត្តការកាន់អំណាចយោធាទេ។ ប៉ុន្តែ វាដោយសារតែវាជាទម្រង់មួយនៃការផ្លាស់ប្តូរពីប្រព័ន្ធដឹកនាំមនុស្សតែម្នាក់ដែលគ្រោងកាន់អំណាចតវង្សត្រកូល។ សតិអារម្មណ៍នោះគឺ អ្វីក៏បានដែរ ក្រៅពី ម៉ូហ្គាបេ។
ហើយ ឥឡូវធ្វើដូចម្តេចសម្រាប់ ម៉ូហ្គាបេ? នឹងមានការចរចា ក្នុងគោលដៅនៃការផ្តល់ឲ្យគាត់នូវការចាកចេញដោយកិត្តិយស។ សម្រាប់ប្រពន្ធគាត់វិញ លោកស្រី ខុសឆ្ងាយពីលោក ម៉ូហ្គាបេ។ ប៉ុន្តែ អ្វីនឹងកើតឡើងចំពោះលោកស្រី បន្ទាប់ពីការធ្លាក់អំណាចរបស់ ម៉ូហ្គាបេ នោះគេមិនត្រូវគេដឹងនោះទេ។ លោកស្រីបានបង្កើតសត្រូវជាច្រើនក្នុងពេលអាជីពនយោបាយរយៈពេលខ្លីរបស់លោកស្រី។ សម្ព័ន្ធមិត្តរបស់លោកស្រីនៅក្នុងក្រុមលោកស្រីនោះក៏ត្រូវរងគ្រោះដល់អំពើរបស់ពួកគេដែ៕
ប្រភព៖ Al Jazeera ចុះថ្ងៃ២០ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០១៧
No comments:
Post a Comment