សម្តេចតេជោ ហ៊ុន សែន ទទួលបានការស្វាគមន៍ និងបដិសណ្ឋារកិច្ចយ៉ាងកក់ក្តៅ ពេលអញ្ជើញដល់ក្រុងប៉េកាំង

(ប៉េកាំង, ចិន)៖ វេលាម៉ោង ១៣៖២០នាទី ម៉ោងនៅប្រទេសចិន ត្រូវនឹងម៉ោង ១២៖២០ នាទី ម៉ោងនៅកម្ពុជា ថ្ងៃព្រហស្បតិ៍ ទី០៩ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២៣នេះ សម្តេចតេជោ ហ៊ុន សែន នាយករដ្ឋមន្ត្រីកម្ពុជា បានដឹកនាំគណៈប្រតិភូជាន់ ខ្ពស់របស់រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា អញ្ជើញដល់រដ្ឋធានីប៉េកាំង ប្រទេសចិន ប្រកបដោយសុវត្ថិភាពហើយ។

ដំណើរអញ្ជើញដល់អាកាសយានដ្ឋានក្នុងក្រុងប៉េកាំង សម្តេចតេជោ ហ៊ុន សែន ទទួលបានការស្វាគមន៍ និងបដិសណ្ឋារកិច្ចយ៉ាងខ្ពង់ខ្ពស់ពីសំណាក់ថ្នាក់ដឹកនាំ ជាន់ខ្ពស់របស់ចិន ក៏ដូចជាឯកអគ្គរាជទូត និងមន្ត្រីស្ថានទូតកម្ពុជា ប្រចាំប្រទេសចិន។

សម្តេចតេជោ ហ៊ុន សែន បានដឹកនាំគណៈប្រតិភូជាន់ខ្ពស់ ចាកចេញពីប្រទេសកម្ពុជា ដើម្បីបំពេញទស្សនកិច្ចផ្លូវការនៅប្រទេសចិន នាព្រឹកថ្ងៃទី៩ ដល់ថ្ងៃទី១១ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២៣នេះ។

អញ្ជើញអមដំណើរ សម្តេចតេជោនាយករដ្ឋមន្ត្រីទៅកាន់ប្រទេសចិននាពេលនេះ រួមមាន៖ ឧបនាយករដ្ឋមន្ត្រី ប្រាក់ សុខុន រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងការបរទេស និងសហប្រតិបត្តិការអន្តរជាតិ, លោកទេសរដ្ឋមន្ត្រី ស៊ុន ចាន់ថុល រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងសាធារណការ និងដឹកជញ្ជូន, លោក ប៉ាន សូរសក្តិ រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងពាណិជ្ជកម្ម, លោក ថោង ខុន រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងទេសចរណ៍, លោក ខៀវ កាញារីទ្ធ រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងព័ត៌មាន, លោក ឌិត ទីណា រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងកសិកម្ម រុក្ខាប្រមាញ់ និងនេសាទ, អ្នកឧកញ៉ា គិត ម៉េង ប្រធានសភាពាណិជ្ជកម្ម រួមជាមួយកូនប្រុស២នាក់របស់សម្តេចតេជោ គឺលោកបណ្ឌិត ហ៊ុន ម៉ាណែត និងលោក ហ៊ុន ម៉ានី ព្រមទាំងប្រតិភូជាន់ខ្ពស់មួយចំនួនទៀត។

បើតាមការបញ្ជាក់របស់ក្រសួងការបរទេសកម្ពុជា បានឱ្យដឹងថា ក្នុងដំណើរទស្សនកិច្ចនៅប្រទេសចិននាពេលនេះ សម្តេចតេជោនាយករដ្ឋមន្ត្រី នឹងជួបសម្តែងការគួរសមដាច់ដោយឡែកជាមួយ លោក ស៊ី ជីនពីង ប្រធានាធិបតីចិន និងលោក លី ជានស៊ូ ប្រធានសភាតំណាងប្រជាជនចិន។

សម្តេចតេជោ ក៏នឹងមានជំនួបទ្វេភាគីជាមួយ លោក លី ខឺឈាង នាយករដ្ឋមន្ត្រីចិន ដើម្បីផ្លាស់ប្តូរទស្សនៈ និងពិភាក្សាអំពីចំណង និងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការទ្វេភាគី ព្រមទាំងបញ្ហាដែលជាប្រយោជន៍ និងកង្វល់រួមក្នុងតំបន់ និងអន្តរជាតិផងដែរ។

ក្រោយជំនួបសម្តេចតេជោ និងលោក លី ខឺឈាង នឹងអញ្ជើញធ្វើជាអធិបតី ក្នុងពិធីចុះហត្ថលេខាលើឯកសារកិច្ចសហប្រតិបត្តិការមួយចំនួនផងដែរ។

ដំណើរទស្សនកិច្ចរបស់សម្តេចតេជោនាយករដ្ឋមន្ត្រី ទៅកាន់ប្រទេសចិននាពេលនេះ ត្រូវបានរំពឹងថា នឹងផ្តល់កាលានុវត្តភាពដល់រដ្ឋាភិបាលទាំងពីរ ដើម្បីជំរុញកិច្ចសហ ប្រតិបត្តិការភាពជាដៃគូយុទ្ធសាស្ត្រគ្រប់ជ្រុងជ្រោយ និងធ្វើឱ្យកាន់តែស៊ីជម្រៅ នូវការកសាងសហគមន៍វាសនារួមកម្ពុជា-ចិន ដើម្បីផលប្រយោជន៍ទៅវិញទៅមក សម្រាប់ប្រជាជន និងប្រជាជាតិទាំងពីរ។

ឆ្លើយនឹងសំណួររបស់អ្នកសារព័ត៌មានចិន ក្នុងជំនួបជាមួយអ្នកសារព័ត៌មានកាល ពីថ្ងៃទី១៤ ខែមករា ឆ្នាំ២០២៣ សម្តេចតេជោ ហ៊ុន សែន បានបង្ហើបថា ការស្វះស្វែងរកកិច្ចគាំទ្រលើការអភិវឌ្ឍន៍ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធនៅកម្ពុជា រួមទាំងផ្លូវដែកផង គឺជារបៀបវារៈសំខាន់មួយនៅក្នុងដំណើរទស្សនកិច្ចនេះ។ ជាពិសេសដំណើរទស្សនកិច្ចចំខួប៦៥ឆ្នាំនៃទំនាក់ទំនងរវាងកម្ពុជា និងចិននោះ នឹងរួមចំណែកពូនជ្រុំឱ្យទំនាក់ទំនងដ៏យូរអង្វែងមួយនេះកាន់តែងរឹងមាំថែមទៀត។

យោងតាមការកត់ត្រារបស់ក្រសួងការបរទេសកម្ពុជា បានឱ្យដឹងថា សម្តេចតេជោ ហ៊ុន សែន បានអញ្ជើញទៅកាន់ប្រទេសចិន ចំនួន ១៤លើកហើយ រាប់ចាប់តាំងពីឆ្នាំ១៩៩៩មក។ ក្នុងនោះទស្សនកិច្ចផ្លូវការចំនួន ៦លើក និងទស្សនកិច្ចដើម្បីបំពេញការងារផ្សេងៗចំនួន៨លើក៕

អង្គភាពព័ត៌មាន និង ប្រតិកម្ម រហ័ស បញ្ចេញ ផ្សាយ វីដេអូ ថ្មីក្រោម ចំណងជើងថា៖ «សម្តេចតេជោ ហ៊ុន សែន មេដឹកនាំ ដែល ប្រកាន់ ខ្ជាប់ការ សន្តោស ប្រណី និងស្មារតីបង្រួបបង្រួមជាតិ»

នៅថ្ងៃទី៩ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២៣នេះ អង្គភាពព័ត៌មាន និងប្រតិកម្មរហ័ស នៃទីស្តីការគណៈរដ្ឋមន្ត្រី បានបញ្ចេញផ្សាយវីដេអូថ្មីមួយទៀត  ដែលមានរយៈពេលប្រមាណជាង១០នាទី ដោយបង្ហាញនូវកត្តាសុខសន្តិភាព ការអភិវឌ្ឍន៍ និងភាពសុខដុមរមនាក្នុងសង្គមខ្មែរដែលយើងបានស្គាល់នាពេលបច្ចុប្បន្ននេះ ថា មិនមែនកើតឡើងដោយចៃដន្យនោះទេ ប៉ុន្តែ វាគឺជាផ្លែផ្កាដែលកើតចេញពីទស្សនៈវិជ្ជាដឹកនាំប្រកបដោយការសន្តោសប្រណីនិងស្មារតីបង្រួបបង្រួមជាតិរបស់សម្តេចតេជោ ហ៊ុន សែន ប្រមុខដឹកនាំកម្ពុជា។ 

វីដេអូរបស់អង្គភាពព័ត៌មាននិងប្រតិកម្មរហ័ស បានបញ្ជាក់ថា ក្នុងមុខតំណែងជាអ្នកកាច់ចង្កូតនាវាកម្ពុជារយៈពេលជាង៣៨ ឆ្នាំមកនេះ មេដឹកនាំខ្មែររូបនេះមិនដែលមើលរំលងទាល់តែសោះនយោបាយបង្រួបបង្រួមជាតិ។ គោលការណ៍គ្រឹះនៃនយោបាយបង្រួបបង្រួមជាតិគឺការសណ្តោសប្រណីនិងអភ័យទោសដល់អ្នកដែលធ្លាប់ប្រឆាំង បើទោះបីជាពួកគេបានប្រើពាក្យសម្តី ធ្វើសកម្មភាពលើសលស់មកលើខ្លួនយ៉ាងណាក្តី។ សម្រាប់មេដឹកនាំខ្មែររូបនេះ សេចក្តីសុខរបស់ប្រទេសជាតិ និងប្រជាពលរដ្ឋគឺជាអាទិភាពចម្បងជាងអ្វីៗទាំងអស់។

ដើម្បីសេចក្តីសុខរបស់ប្រទេសជាតិនិងប្រជាពលរដ្ឋ សម្តេចតេជោ ហ៊ុន សែន តែងតែសណ្តោសប្រណីដល់អ្នកដែលធ្លាប់ប្រព្រឹត្តកំហុសពីអតីតកាល ដែលបានទទួលស្គាល់កំហុសរបស់ខ្លួននិងបង្ហាញចេតនាចង់កែប្រែដើម្បីចូលរួមចំណែកកសាងភាពសុខដុមរមនារបស់សង្គមជាតិ។ ជាក់ស្តែង ចុងក្រោយនេះ ប្រមុខដឹកនាំនៃរាជរដ្ឋាភិបាលគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាបានផ្ញើសារម្តងហើយម្តងទៀតទៅកាន់ក្រុមអ្នកនយោបាយប្រឆាំងជ្រុលនិយមនៅក្រៅប្រទេសឲ្យវិលត្រឡប់ចូលស្រុកវិញដោយគ្មានការយកទោសពៃរ៍អ្វីឡើយលើកលែងតែអ្នកដែលមានដីកាតុលាការតាមចាប់ខ្លួន និងជនជ្រុលនិយមម្នាក់ឬមួយក្តាប់តូចដែលមិនព្រមកែប្រែប៉ុណ្ណោះដែលរាជរដ្ឋាភិបាលត្រូវប្រើវិធានការកម្ចាត់ចោលនូវមនោគមន៍វិជ្ជានយោបាយជ្រុលនិយមនេះឲ្យអស់ពីកម្ពុជាតាមគ្រប់រូបភាព។

នយោបាយសន្តោសប្រណីនិងស្មារតីបង្រួបបង្រួមជាតិរបស់សម្តេចតេជោសែនកំពុងបង្កើតឲ្យមានចលនាមហាសាមគ្គីជាតិខ្មែរដ៏ធំមួយ ហើយកាន់តែរីកធំឡើងជាលំដាប់។ មហាសាមគ្គីជាតិខ្មែរនេះនឹងនាំនាវាកម្ពុជាឆ្ពោះទៅកាន់ត្រើយ សុខសានដោយគ្មាននរណាអាចរារាំងបានឡើយ៕

សូមទស្សនាវីដេអូ៖

#អង្គភាពព័ត៌មាន #ប្រតិកម្មរហ័ស #ហ៊ុនសែន #ស្មារតីបង្រួបបង្រួមជាតិ #ទីស្តីការគណៈរដ្ឋមន្រ្តី

វិភាគអន្តរជាតិ៖ តើយោធាមីយ៉ាន់ម៉ា អាចក្ដាប់អំណាចជាប់ក្នុងដៃ ទោះជាប់ទណ្ឌកម្ម បានយ៉ាងដូចម្ដេច?

(វ៉ាស៊ីនតោន)៖ យោធាមីយ៉ាន់ម៉ា ដែលបានក្រសោបយកអំណាចតាមរយៈការធ្វើរដ្ឋប្រហារ កាលពីខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២១ ធ្លាប់បានសន្យាម្ដងហើយម្ដងទៀតពីការវិលត្រឡប់ទៅរក ការដឹកនាំដោយរដ្ឋាភិបាលស៊ីវិល និងប្រជាធិបតេយ្យ។ មកទល់នឹងពេលនេះ ពាក្យសន្យាទាំងនោះនៅតែមិនទាន់ត្រូវបានអនុវត្តឡើយ រីឯអតីតមេដឹកនាំមីយ៉ាន់ម៉ា លោកស្រី អោង សានស៊ូជី មានអាយុ៧៧ឆ្នាំ និងជាជ័យលាភីពានរង្វាន់ណូបែលសន្តិភាពផងនោះ ត្រូវបានគេរំពឹងថាអាចនឹងចំណាយពេលនៃជីវិតចុងក្រោយរបស់លោកស្រី នៅក្រោមការឃុំឃាំង។

យោធាមីយ៉ាន់ម៉ា ឬគេស្គាល់ជាទូទៅថា តាតម៉ាដាវ (Tatmadaw) តែងតែប្រើប្រាស់យុទ្ធសាស្ត្រកណ្ដាប់ដៃដែកគ្មានត្រាប្រណីឡើយ ដើម្បីកម្ចាត់ ឬផ្ដួលសត្រូវរបស់ខ្លួន ក្នុងនោះរួមមានទាំងការយកច្បាប់កាត់ទោសប្រហារជីវិតមកអនុវត្តឡើងវិញជាលើកដំបូង ក្នុងរយៈពេលជាង៣ទសវត្សរ៍មកនេះ។ ដោយសារតែស្នាដៃរបស់ខ្លួន ទឹកដីជិតពាក់កណ្ដាលនៃប្រទេសកំពុងស្ថិតនៅក្នុងអស្ថិរភាពដោយសារតែជម្លោះប្រដាប់អាវុធ ហើយបើតាមធនាគារពិភពលោក (World Bank) កំណើនសេដ្ឋកិច្ចមីយ៉ាន់ម៉ា ក៏មានភាពទន់ខ្សោយដែរ ខណៈអាមេរិក និងសម្ព័ន្ធមិត្ត នៅក្នុងឆ្នាំ២០២៣នេះបានដាក់ទណ្ឌកម្មថ្មីបន្ថែមដោយមានគោលដៅលើមន្ត្រីយោធា និងបុត្រសម្ព័ន្ធរបស់ពួកគេ។ ក៏ប៉ុន្តែ របបយោធាមីយ៉ាន់ម៉ានៅតែអាចដង្ហើមបាន និងគ្រប់ទ្រព្យសម្បតិ្តជាតិមួយផ្នែកធំ តួយ៉ាងដូចជាក្រុមហ៊ុនរដ្ឋនានា ការនាំចេញឧស្ម័នធម្មជាតិ និងថែមទាំងអាចរកបានខ្នងបង្អែក ក៏ដូចជាអ្នកគាំទ្រក្រៅពីបណ្ដាប្រទេសលោកខាងលិចទៀតផង។ ខាងក្រោមនេះគឺជាចំណុចសំខាន់ៗទាំង៨ ដែលគួរឈ្វេងយល់៖

១. តើមានអ្វីកើតឡើងចំពោះលោកស្រី អោង សានស៊ូជី?

លោកស្រី អោង សានស៊ូជី និងលោក Win Myint ដែលធ្លាប់កាន់តំណែងជាប្រធានាធិបតីនៃរដ្ឋាភិបាលស៊ីវិលរបស់លោកស្រី ត្រូវបានតុលាការនៃរបបយោធាមីយ៉ាន់ម៉ា ប្រកាសពី ការរកឃើញទោសកំហុសភ្លាមៗ ក្រោយរដ្ឋប្រហារផ្ទុះឡើង ពីបទបំពានវិធានការរឹតត្បិតប្រឆាំងកូវីដ១៩ អំឡុងការធ្វើយុទ្ធនាការឃោសនាបោះឆ្នោតកាលពីខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០២០។ លោកស្រី ត្រូវបានតុលាការរបបយោធាផ្ដន្ទាទោសឱ្យជាប់ពន្ធនាគារជាបន្តបន្ទាប់ ក្រោមការចោទប្រកាន់ពីការប្រព្រឹត្តបទល្មើសជាច្រើនដូចជា ពុករលួយ និងការបំពានច្បាប់ កិច្ចការសម្ងាត់ជាតិសល់ពីសម័យអាណានិគមជាដើម ដោយគិតជាសរុប លោកស្រី ស៊ូជីត្រូវបានផ្ដន្ទាទោសដាក់ពន្ធនាគាររយៈពេល ៣៣ឆ្នាំ។ តែក្រុមមេធាវីការពារក្ដីរបស់ លោកស្រីបានលើកឡើងការកាត់ទោសទាំងនេះ ធ្វើឡើងដោយគ្មានមូលដ្ឋានអ្វីទាំងអស់ និងមានចេតនានយោបាយតែប៉ុណ្ណោះ។

២. ហេតុអ្វីបានជាមានរដ្ឋប្រហារ?

គណបក្សសម្ព័ន្ធជាតិដើម្បីប្រជាធិបតេយ្យ (NLD) របស់លោកស្រី អោង សានស៊ូជី ទទួលបានជ័យជម្នះក្នុងការបោះឆ្នោតសកល ដោយឈ្នះអាសនៈ ៨៣ភាគរយនៃអាសនៈសរុប របស់សភាកាលពីឆ្នាំ២០២០ ហើយដែលនេះជាជ័យជម្នះធំធេងជាងការបោះឆ្នោតសកលកាលពីឆ្នាំ២០១៥ទៅទៀត។ គណៈកម្មការរៀបចំការបោះឆ្នោតមីយ៉ាន់ម៉ា និងក្រុមអ្នកអង្កេតការអន្តរជាតិ នៅពេលនោះសុទ្ធតែបានចាត់ទុកថាការបោះឆ្នោតនេះប្រព្រឹត្តទៅដោយយុត្តិធម៌ និងត្រឹមត្រូវ។ ប៉ុន្តែ យោធាមីយ៉ាន់ម៉ាបានចោទប្រកាន់ថាមាន ការលួចបន្លំសន្លឹកឆ្នោត។ នៅថ្ងៃធ្វើរដ្ឋប្រហារ យោធាបាននិយាយថាវាជារឿងចាំបាច់ដែលពួកគេត្រូវធ្វើសកម្មភាព នៅមុនសភាបើកសម័យប្រជុំ ហើយចាប់តាំងពីពេលនោះមកដែរ យោធាមីយ៉ាន់ម៉ាបានក្ដាប់អំណាច និងសេដ្ឋកិច្ចជាតិស្ទើរតែទាំងស្រុង។ បើតាមក្រុមអ្នកជំនាញ ជ័យជម្នះដ៏ធំធេងរបស់លោកស្រី អោង សានស៊ូជី បានជំរុញឱ្យមានការភ័យខ្លាច នៅក្នុងចំណោមឧត្តមសេនីយ៍ធំៗ នៅមីយ៉ាន់ម៉ាពីការបាត់បង់អំណាច ជាពិសេសនៅក្រោយគណបក្សដែលខ្លួនគាំទ្រចាញ់ឆ្នោតយ៉ាងអាម៉ាស់។

៣. តើមានផែនការរៀបចំការបោះឆ្នោតជាថ្មី ឬទេ?

កាលពីឆ្នាំ២០២១ យោធាមីយ៉ាន់ម៉ាបានប្រកាសពីផែនការរៀបចំការបោះឆ្នោតសកលមួយ នៅខែសីហា ឆ្នាំ២០២៣នេះ រីឯលោក មីន អោងឡាំង នឹងធ្វើជាប្រមុខរដ្ឋាភិបាល បណ្ដោះអាសន្នមួយ។ ពីដំបូងឡើយ របបយោធាមីយ៉ាន់ម៉ាត្រូវបានគេរំពឹងថាប្រគល់អំណាចទៅឱ្យរដ្ឋាភិបាលបណ្ដោះអាសន្ន នៅពេលដែលការដាក់ប្រទេសក្នុងភាពអាសន្ន អស់សុពលភាពកាលពីខែមករា កន្លងទៅនេះ។ តែផ្ទុយទៅវិញ យោធាបានប្រកាសដាក់ប្រទេសក្នុងភាពអាសន្នរយៈពេល ៦ខែបន្ថែមទៀត ក្រោមការបន្ទរពីក្រោយដោយតុលាការ ថាការពន្យារនេះស្របតាមរដ្ឋធម្មនុញ្ញ។ ជាជំហានដំបូងនៅក្នុងដំណើរការបោះឆ្នោត ស្ថាប័នរៀបចំការបោះឆ្នោតជ្រើសតាំងដោយយោធា បានជំរុញឱ្យគណបក្សនយោបាយ ទាំងអស់ចុះឈ្មោះសាជាថ្មីនៅក្រោមច្បាប់ថ្មី ហើយច្បាប់ថ្មីនេះឯង មានបទបញ្ញត្តស្មុគស្មាញជាច្រើនដែលអាចនឹងរារាំងមិនឱ្យគណបក្ស NLD ចូលរួមក្នុងការបោះឆ្នោត។

៤. ស្ថានភាពជម្លោះនៅមីយ៉ាន់ម៉ា

អំពើហិង្សាបានផ្ទុះឡើងភ្លាមៗ ក្រោយរដ្ឋប្រហារកើតឡើង។ ក្រុមអ្នកគាំទ្រលោកស្រី ស៊ូជី បានធ្វើបាតុកម្មតវ៉ាទាមទារឱ្យដោះលែងលោកស្រី និងប្រគល់ជ័យជម្នះទៅឱ្យគណបក្ស NLD វិញ។ បើតាមអង្គការសិទ្ធិមនុស្ស Assistance Association for Political Prisoners កងកម្លាំងនៃរបបយោធាមីយ៉ាន់ម៉ាបានសម្លាប់មនុស្សច្រើនជាង ២,៩០០នាក់ និងចាប់ឃុំខ្លួនមនុស្សរាប់ពាន់នាក់ផ្សេងទៀត។ ក្រុមប្រឹក្សាសិទ្ធិមនុស្ស UN ក៏បានអះអាងផងដែរថាការវាយដុំ និងការធ្វើទារុណកម្មបានធ្វើឱ្យមនុស្សជាច្រើននាក់ស្លាប់ នៅក្នុង ពន្ធនាគារ។ ក្រុមអ្នកគាំទ្រលោកស្រី ស៊ូជី មួយចំនួនបានបង្កើត «រដ្ឋាភិបាលរួបរួមជាតិ» មួយឡើយ ដោយមានកងកម្លាំងប្រដាប់អាវុធមួយមានឈ្មោះថា «កងកម្លាំងការពារប្រជាជន» និងបានចងសម្ព័ន្ធមិត្តជាមួយក្រុមប្រដាប់អាវុធជនជាតិដើមភាគតិច ដែលមានជម្លោះប្រដាប់អាវុធជាមួយយោធាមីយ៉ាន់ម៉ា ជុំវិញសិទ្ធិគ្រប់គ្រងទឹកដី និងធនធានធម្មជាតិរបស់ពួកគេ។ នៅក្រោមការអូសបន្លាយការដាក់ប្រទេសក្នុងភាពអាសន្ន មេដឹកនាំយោធាមីយ៉ាន់ម៉ាបាននិយាយថា ៤០ភាគរយនៃទីក្រុងនៅទូទាំងប្រទេសកំពុងប្រឈមមុខនឹងអស្ថិរភាព ខណៈ ក្រុមអ្នកជំនាញអន្តរជាតិខ្លះថាយោធាទឹកដីដែលយោធាមីយ៉ាន់ម៉ា កំពុងគ្រប់គ្រងប្រកបដោយប្រសិទ្ធភាពមានតិចជាងការអះអាង។

៥. អ្វីទៅជាឧបសគ្គធំ?

ក្រុមប្រឹក្សាសន្តិសុខអង្គការសហប្រជាជាតិ បានអនុម័តដំណោះស្រាយមួយកាលពីខែធ្នូ ឆ្នាំ២០២២ ដោយអំពាវនាវឱ្យមានការបិទបញ្ចប់អំពើហិង្សានៅមីយ៉ាន់ម៉ាជាបន្ទាន់ និងដោះលែងអ្នកទោសនយោបាយទាំងអស់ឱ្យមានសេរីភាពឡើងវិញ។ ប៉ុន្តែ ចិន រុស្ស៉ី និងឥណ្ឌា បានបោះឆ្នោតអនុបវាទ ដែលធ្វើឱ្យដំណោះស្រាយនេះមានប្រសិទ្ធភាពតិចតួច។ សហរដ្ឋអាមេរិក ចក្រភពអង់គ្លេស កាណាដា និងអូស្ត្រាលី បានដាក់ទណ្ឌកម្មសេដ្ឋកិច្ចរបស់ពួកគេឡើងវិញក្នុងឆ្នាំ២០២១ ពោលតែ៥ឆ្នាំ បន្ទាប់ពីបានដកទណ្ឌកម្មចេញ បើទោះជា មិនច្បាស់ថាតើទណ្ឌកម្មមានប្រសិទ្ធភាពប៉ុនណាក៏ដោយ។ សហរដ្ឋអាមេរិក បានដាក់ទណ្ឌកម្មបន្ថែមជាបន្តបន្ទាប់ ក្នុងនោះរួមមានទាំងទណ្ឌកម្មថ្មីមួយកាលពីខែមករាកន្លងទៅនេះ។ យ៉ាងនេះក្ដី ចិនដែលជាដៃគូពាណិជ្ជកម្មដ៏សំខាន់របស់មីយ៉ាន់ម៉ា បានច្រានចោលការអំពាវនាវឱ្យដាក់ទណ្ឌកម្ម UN ហាមឃាត់ការនាំចេញអាវុធ និងបានអះអាងឡើងវិញពីការគាំទ្រ របស់ខ្លួនដល់របបយោធាមីយ៉ាន់ម៉ា។ ក្នុងករណីនេះដែរ ជប៉ុន និងឥណ្ឌា មានការព្រួយបារម្ភខ្លាចក្រែងថាការដាក់ទណ្ឌកម្មធ្ងន់ធ្ងរពេកលើរបបយោធា អាចនឹងកាន់តែត្រួសត្រាយផ្លូវ ឱ្យចិនពង្រីកឥទ្ធិពលកាន់តែខ្លាំងនៅមីយ៉ាន់ម៉ា។ មិនតែប៉ុណ្ណោះ របបយោធាមីយ៉ាន់ម៉ា ក៏បានសាងទំនាក់ទំនងកាន់តែជិតស្និទ្ធជាមួយរុស្ស៉ីផងដែរ អំឡុងសង្រ្គាមនៅអ៊ុយក្រែន។ លោក មីង អោងឡាំង បានកោតសរសើរលោកប្រធានាធិបតីរុស្ស៉ី វ្ល៉ាឌីមៀ ពូទីន ពេញៗមាត់ក្នុងនាមជាមេដឹកនាំពិភពលោកម្នាក់ ស្របពេលនាយករដ្ឋមន្ត្រីសិង្ហបុរី លោក លី សៀនឡុង ដែលប្រទេសរបស់លោកជាអ្នកវិនិយោគបរទេសដ៏ធំមួយនៅមីយ៉ាន់ម៉ា បានកត់សម្គាល់ថាទណ្ឌកម្មគឺមានតែធ្វើឱ្យប្រជាជនមីយ៉ាន់ម៉ាឈឺចាប់តែប៉ុណ្ណោះ។

៦. ប្រវត្តិសាស្ត្រមីយ៉ាន់ម៉ា

នៅក្រោយសង្រ្គាមលោកលើកទី២, មីយ៉ាន់ម៉ាដែលពេលនោះមានឈ្មោះថាភូមាបានទទួលឯករាជ្យពីចក្រភពអង់គ្លេស តែក៏បានធ្លាក់ចូលទៅក្នុងជម្លោះស៊ីវិលផងដែរ។ ជនជាតិដើម ភាគតិចមានប្រហែលជាមួយភាគបី នៃប្រជាជនមីយ៉ាន់ម៉ាសរុបជាង ៥៥លាននាក់ និងកំពុងគ្រប់គ្រងទឹកដីជិតពាក់កណ្ដាល ក្នុងនោះរួមមានទាំងតំបន់សម្បូរទៅដោយធនធានធម្មជាតិ ដូចជាត្បូង និងមាសជាដើម។ តែកិច្ចព្រមព្រៀងមួយដែលផ្ដល់ឱ្យជនជាតិដើមភាគយតិចនូវស្វ័យភាព បានរលាយបាត់ ក្រោយលោក អោង សាន ជាឪពុករបស់លោកស្រី ស៊ូជី ត្រូវបានគេបាញសម្លាប់ក្នុងឆ្នាំ១៩៤៧។ ក្រោយមក រដ្ឋប្រហារមួយដឹកនាំដោយមេយោធាមីយ៉ាន់ម៉ា លោក Ne Win ក្នុងឆ្នាំ១៩៦២ បានធ្វើឱ្យប្រជាជនមីយ៉ាន់ម៉ារស់នៅក្រោម ការដឹកនាំដោយកណ្ដាប់ដែកជាងកន្លះស.វ និងធ្វើឱ្យប្រទេសធ្លាក់ក្នុងភាពក្រីក្រ។ នៅឆ្នាំ១៩៨៨ យោធាបានធ្វើការបង្រ្កាបយ៉ាងបង្ហូរឈាម លើក្រុមបាតុករគាំទ្រប្រជាធិបតេយ្យ និង២ឆ្នាំក្រោយមកទៀត យោធាបានលុបចោលជ័យជម្នះក្នុងការបោះឆ្នោតសកលរបស់គណបក្សលោកស្រី ស៊ូជី ហើយឃុំខ្លួនលោកស្រី នៅក្នុងផ្ទះអស់រយៈពេល២០ឆ្នាំ។ លោកស្រី ស៊ូជី ទទួលបានជ័យលាភីពានរង្វាន់ណូបែលសន្តិភាពនៅឆ្នាំ១៩៩១។

៧. តើលោកស្រី ស៊ូជី អាចបង្កើតរដ្ឋាភិបាលស៊ីវិលដោយរបៀបណា?

របបយោធាមីយ៉ាន់ម៉ា បានបោះជំហានទៅរកការដឹកនាំប្រទេសដោយរដ្ឋាភិបាលស៊ីវិល ជាមួយការតាក់តែងរដ្ឋធម្មនុញ្ញថ្មីមួយឡើងក្នុងឆ្នាំ២០០៨។ នៅក្រោមរដ្ឋធម្មនុញ្ញថ្មីនេះ ២៥ភាគរយនៃអាសនៈនៅក្នុងសភា ត្រូវផ្ដល់ឱ្យយោធាដោយស្វ័យប្រវត្តិ ហើយដែលសំឡេងនេះគឺគ្រប់គ្រាន់អាចរារាំងការធ្វើវិសោធនកម្មច្បាប់នានា។ តែទោះជាបែបនេះក្ដី គណបក្សរបស់លោកស្រី ស៊ូជី នៅតែចូលរួមក្នុងការបោះឆ្នោតសកលកាលពីឆ្នាំ២០១២ បន្ទាប់ពីរដ្ឋាភិបាលបានយល់ព្រមដោះលែងអ្នកទោសនយោបាយ អនុញ្ញាតឱ្យមានកជួបជុំ និងបើកចំហប្រទេសសម្រាប់អ្នកវិនិយោគបរទេស។ គណបក្សលោកស្រី ស៊ូជី បានទទួលជ័យជម្នះនៅក្នុងការបោះឆ្នោតក្នុងឆ្នាំ២០១៥ ប៉ុន្តែរដ្ឋធម្មនុញ្ញមីយ៉ាន់ម៉ាបានហាមលោកស្រី កាន់តំណែងជាប្រធានាធិបតី ដោយសារតែលោកស្រីមានកូនជាពលរដ្ឋអង់គ្លេស។ រហូតដល់ឆ្នាំ២០១៦ លោកស្រី ស៊ូជី បានក្លាយជាទីប្រឹក្សារដ្ឋ ជាតំណែងថ្មីមួយត្រូវបានបង្កើតឡើង សម្រាប់លោកស្រី ក្នុងការដើរតួនាទីដូចជានាយករដ្ឋមន្ត្រី រួមទាំងរដ្ឋមន្ត្រីការបរទេស។

៨.​ តើលោកស្រី ស៊ូជី បានធ្វើអ្វីខ្លះ?

រដ្ឋាភិបាលរបស់លោកស្រី ស៊ូជី បានបន្ធូរបន្ថយការរឹតត្បិតលើវិស័យធនាគារ ធានារ៉ាប់រង និងការអប់រំ ព្រមទាំងដោះស្រាយបញ្ហាអតិផរណា។ ប៉ុន្តែ មួយភាគបីនៃប្រជាជនមីយ៉ាន់ម៉ា នៅតែបន្តរស់នៅក្នុងភាពក្រីក្រ ហើយវិស័យពាណិជ្ជកម្មនៅតែស្ថិតក្រោមការរឹតត្បិត។ ចំណែកឯ ខាងយោធាវិញបន្តគ្រប់គ្រងវិស័យការពារជាតិ មហាផ្ទៃ ឬកិច្ចការក្នុងប្រទេស និងកិច្ចការព្រំដែន រួមទាំងក្រសួងមួយចំនួនធំ។ កងកម្លាំងប្រដាប់អាវុធនៃយោធាមីយ៉ាន់ម៉ា ត្រូវបានក្រុមអ្នកស៊ើបអង្កេត UN​ ចោទប្រកាន់ថាបានប្រព្រឹត្តអំពើប្រល័យពូជសាសន៍ និងឧក្រិដ្ឋកម្មប្រឆាំងមនុស្សជាតិដោយសម្លាប់ជនជាតិរ៉ូហ៊ីងយ៉ារាប់ពាន់នាក់ និងជាង ៧០០,០០០នាក់ទៀត រត់ភៀសខ្លួនទៅកាន់បង់ក្លាដែសចាប់តាំងពីឆ្នាំ២០១៧។

គួរបញ្ជាក់ថា នៅចំពោះមុខការថ្កោលទោស និងការធ្លាក់ចុះការវិនិយោគបរទេសពី ៤.៧ពាន់លានដុល្លារកាលពីឆ្នាំ២០១៧ មកនៅត្រឹម ២.៣ពាន់លានដុល្លារក្នុងឆ្នាំ២០១៩ យោធាមីយ៉ាន់ម៉ា បានបោះដៃទៅរកលោកស្រី អោង សានស៊ូជី ឱ្យចេញមុខការពារពួកគេ ក្នុងឆ្នាំ២០១៩ នៅឯតុលាការយុត្តិធម៌អន្តរជាតិ ប្រឆាំងនឹងការចោទប្រកាន់ពីការប្រព្រឹត្ត អំពើប្រល័យពូជសាសន៍ និងលើកប្រជាប្រិយភាពរបស់លោកស្រីនៅក្នុងស្រុក បើទោះជាកេរ្តិ៍ឈ្មោះលោកស្រីនៅលើឆាកអន្តរជាតិបានរង្គោះរង្គើដោយសារភាពអសកម្ម ក្នុងការទប់ស្កាត់អំពើហិង្សានៅពេលនោះក៏ដោយ៕