Friday, September 25, 2015

រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា សម្រេចដំឡើងប្រាក់បៀវត្សមូលដ្ឋានឆ្នាំ២០១៦ ក្នុងអត្រា ១២ភាគរយ និងប្រាក់បំណាច់មុខងារ មន្រ្តីរាជការស៊ីវិល

តាមសេចក្តី​ណែនាំបន្ថែម ស្តីពីការ​រៀបចំគម្រោង​ថវិកា ចំណាយ​បុគ្គលិក (ជំពូក៦៤) ឆ្នាំ២០១៦ និងយោងតាម​ចំណារ របស់រាជ​រដ្ឋាភិបាល សម្តេចនាយក​រដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែ តា​មរយៈឯកឧត្តម អូន ព័ន្ធមុនីរ័ត្ន រដ្ឋមន្ត្រី ក្រសួង​សេដ្ឋកិច្ច និងហិរញ្ញវត្ថុ បានធ្វើការដំ​ឡើងបៀវត្សមូលដ្ឋាន និងចំណាយប​ន្ទុកបុគ្គលិក សម្រាប់ឆ្នាំ​២០១៦ ក្នុងអត្រា ១២ភាគរយ ដោយ​អនុវត្តចាប់ពីខែមករា។
សេចក្តីជូនដំ​ណឹងរបស់ក្រសួង​សេដ្ឋកិច្ច និងហិរ​ញ្ញវត្ថុ កាលពីថ្ងៃទី២២ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០១៥ បានលើកឡើងថា ក្របខ័ណ្ឌនៃការ​ដំឡើងបៀវ​ត្ស និងចំណាយ​បន្ទុកបុគ្គលិក សម្រាប់​ឆ្នាំ២០១៦ រួម​មាន ដំឡើង​បៀវត្សមូល​ដ្ឋាន ក្នុងអត្រា ១២ភាគរយ ដោយ​អនុវត្តចាប់ពី​ខែមករា ឆ្នាំ២០១៦ ទៅសម្រាប់​មន្ត្រីរាជការទាំង​អស់។ ការដំឡើងប្រា​ក់បំណាច់ មុខងារសម្រាប់​មន្ត្រីរាជការទាំង​អស់ នឹងចាប់​ផ្តើមអនុវត្តចាប់​ពីខែមេសា ឆ្នាំ២០១៦ ទៅ ដែលក្នុង​នោះប្រាក់​បំណាច់មុខងារមន្ត្រីរាជ​ការស៊ីវិល នឹងត្រូវ​ដំឡើង សម្រាប់​អ្នកទទួលបា​នចាប់ពី​ក្រោម ៥០០.០០០រៀល ក្នុង១ខែ ដោយប្រាក់​បំណាច់​មុខងារទាប​បំផុត នឹងត្រូវ​ដំឡើងពី ១៥០.០០០រៀល ក្នុង១ខែ ដល់ ២៥០.០០០រៀល ក្នុង១ខែ។ ចំនួនមន្ត្រីជាប់​កិច្ច​សន្យា ត្រូវរក្សា​ក្នុងចំនួន ដែល​ប្រើប្រាស់​បច្ចុប្បន្ន និងដំឡើង​ប្រាក់ឧបត្ថម្ភ ៤០០.០០០រៀល ក្នុង១ខែ ដោយអនុ​វត្តចាប់ពីខែមេសា ឆ្នាំ២០១៦។

ក្រសួង​សេដ្ឋកិច្ច ក៏នឹងគ្រោង​ដំឡើង ប្រាក់ឧបត្ថម្ភក្រុម​ប្រឹក្សារាជធា​នី ខេត្ត-ក្រុង-ស្រុក ខណ្ឌ-ឃុំ សង្កាត់ និងមន្ត្រីភូមិ ដោយចាប់​អនុវត្ត ពីខែមេសា ដល់ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០១៦ ដូចជា រដ្ឋបាលថ្នាក់ក្រោម​ជាតិ ថ្នាក់រាជធានី-ខេត្ត មានមុខតំ​ណែងជាប្រធាន​ក្រុមប្រឹក្សា នឹងទទួល​បានប្រាក់ឧបត្ថម្ភ ពីខែ​មេសា ដល់ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០១៦ ចំនួន ១.០៩០.០០០រៀល។ ថ្នាក់ក្រុង-ស្រុក-ខណ្ឌ មុខតំណែង​ជា ប្រធានក្រុមប្រឹក្សា នឹងទទួលបាន​ប្រាក់ឧបត្ថម្ភ ពីខែមេ​សា ដល់ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០១៦ ចំនួន ៨៧០.០០០រៀល។ ថ្នាក់ឃុំ សង្កាត់ មានតំណែង​ជាមេឃុំ ចៅសង្កាត់ នឹងទទួល​បានប្រាក់ឧបត្ថម្ភ ពីខែមេ​សា ដល់ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០១៦ ចំនួន ៧៥០.០០០រៀល និងថ្នាក់ភូ​មិ មានតំណែងជា​មេភូមិ នឹងទទួលបានប្រា​ក់ឧបត្ថម្ភ ពីខែមេសា ដល់ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០១៦ ចំនួន ២០០.០០០រៀល៕

អាជ្ញាធរជាតិអប្សរា បំភ្លឺចំពោះការផ្សាយព័ត៌មានបំភ្លៃការពិត របស់វិទ្យុសំឡេងប្រជាធិបតេយ្យ (VOD) កាលពីពេលកន្លងទៅថ្មីៗនេះ

យោងតាម​សេចក្តី​បំភ្លឺព័ត៌មានរបស់​អាជ្ញាធរជាតិអប្សរា ​ថ្ងៃទី ២៥ ខែកញ្ញា​ ឆ្នាំ២០១៥នេះ ​អំពីការផ្សាយរប​ស់វិទ្យុសំឡេ​ងប្រជា​ធិបតេយ្យ (VOD) ថ្ងៃទី ២២ ខែក​ញ្ញា ឆ្នាំ២០១​៥ ស្តីពីអាជ្ញាធ​​រជាតិអប្សរា នឹ​ងហាមភ្ញៀ​វទេសចរ​ពាក់ស្បែកជើងកែង​ចោត និងស្លៀកពា​ក់ស៊ិចស៊ីចូលប្រា​សាទ ​បានប​ញ្ជាក់ឲ្យដឹងថា ​អាជ្ញាធរជាតិ​អប្សរា សូ​មសម្តែង​ការសោក​ស្តាយយ៉ាងខ្លាំង​ចំពោះវិទ្យុ​សំ​ឡេងប្រជា​​ធិ​បតេយ្យ (​VOD) ដែលបានផ្សា​យចេញនូ​វខ្លឹមសារបំភ្លៃការពិតមួ​យចំនួ​នពាក់ព័ន្ធនឹ​​ងការងា​ររបស់អាជ្ញា​ធរជា​តិអប្សរា ហើយខ្លឹម​សារនោះអាចបណ្តា​លឲ្យមានការ​យល់ច្រឡំ​យ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរ ពី​សា​ធារណជ​នចំពោះ​អាជ្ញាធរជាតិអប្ស​រា។
សេចក្តីបំភ្លឺព័ត៌​មានរបស់អា​ជ្ញាធរជាតិ​អ​ប្សរាបាន​បន្ថែមថា ការបំ​ភ្លៃពាក្យស​ម្តី​មិនស្របតា​មការ​លើ​កឡើ​ងរ​បស់មន្ត្រីជំនា​ញខាងផ្នែ​កទេសច​រណ៍នៃអាជ្ញា​ធរជាតិ​អប្សរាត្រ​ង់ថា «តាមការកត់សម្គា​ល់កន្លងមក មាន​ភ្ញៀវទេស​ចរជា​តិ និងអន្តរជា​តិស្ត្រី​ប្រមា​ណ៥០% ​បា​នពា​ក់ស្បែក​ជើងកែងចោ​តចូលទស្សនា​ប្រាសាទអង្គរ»។ ការពិ​តឃ្លាត្រ​ង់នេះ​ គ្រាន់តែការលើកឡើងជាឧទា​ហរណ៍តូចមួយថា « ​អីចឹងយើង​ស្រម៉ៃ​មើ​ល  បើក្នុងហ្នឹ​ងមាននារី៥០% ៣០០០នា​ក់ជាង ​ពាក់ស្បែក​ជើងកែង​ចោតគីកកុ​កៗដើ​រលើថ្មី តើមានបញ្ហា? ហ្នឹងជាបញ្ហាដែលខា​ងទេសច​រណ៍​អប្សរាត្រូវគិត»។​ ដូច្នេះកា​របំភ្លៃ​ពាក្យសម្តី​ខុស​ពីការពិត អាចនាំឲ្យសាធារណ​ជនមានកា​រយល់ច្រ​ឡំយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរថា បច្ចុប្បន្នមានភ្ញៀវទេសចរស្ត្រីប្រមាណ៥០%​​ បានពាក់ស្បែ​កជើង​កែងចោតចូ​លទស្សនាប្រា​សាទអង្គរ។ ការបំភ្លៃពាក្យ​សម្តីបែបនេះបង្ហាញឲ្យ​ឃើញ​ពីកង្វះខា​តវិជ្ជាជីវៈផ្នែកសា​រព័ត៌មាន ដែលវិទ្យុ​សំឡេងប្រ​ជាធិបតេយ្យ (VOD) ត្រូវតែបំ​​ពេញឲ្យ​បានដាច់​ខាតក្នុងការនាំយ​កព័ត៌មាន​​ត្រឹមត្រូវជូន​សាធារណជន​និងធ្វើឲ្យ​វិទ្យុនេះ​បាត់​បង់ការជឿទុ​កចិត្តពីអ្នកស្តាប់ទូ​ទៅ។

អាជ្ញាធ​រជា​តិអប្សរា​​បា​​នបន្តថា ការលើ​កឡើង​ពីមតិរបស់​លោក ​ធុយ ចាន់ធួ​ន ដែលលើកឡើងថា​ « អាជ្ញាធរ​​ជាតិអប្សរា គ្មា​នមន្ត្រីជំនា​​ញបុរាណវិទ្យា​​ច្បាស់លា​ស់ ទើបធ្វើ​ឲ្យភ្ញៀវទេ​សចរ​ខ្វះការយល់ដឹ​ង» និងថា «គិ​តឲ្យមែនទែ​នពីរឿ​ងរកមនុស្ស​ឲ្យមានជំ​នាញ មនុស្សដែ​លចេះ​ធ្វើកា​រ កុំចង់បានធំ​ ឬច​ង់ធ្វើការកន្លែង​មានលុយ ​រួចទៅថា​ ខ្ញុំអត់​ចេះចាត់ចែង»។ ​ចំពោះការ​លើកឡើ​ងនេះ អាជ្ញា​ធរជាតិ​​អប្សរា សូម​​បដិសេធទាំងស្រុង​ ដោយនេះគឺជាការលើកឡើង​ដោយខ្វះ​សុភវិនិ​ច្ឆ័យ និង​​គ្មានមូល​ដ្ឋានពិតប្រា​កដដែលពុំអា​ចទទួលយក​បាន។ អំពីធនធា​នមនុស្ស អ្នកជំ​នាញការរបស់អា​ជ្ញាធរជាតិអប្សរា ទាំងផ្នែកបុរា​ណវិទ្យា និងវិ​ស្វកម្មទឹក ត្រូវបានទទួល​ស្គាល់ជា​អន្តរជាតិ​ក្នុងកម្រិត​អង្គការយូ​ណេស្កូ​ ហើយ​តែងតែទ​ទួលបា​នការអញ្ជើ​ញពីសំណា​​ក់សាកលវិ​​ទ្យាល័​យបរទេ​ស​ជារៀងរាល់ឆ្នាំ ​ដើម្បីឧទ្ទេ​សនា​មជូនសិស្សនិ​ស្សិត​របស់គេ។​ រឺឯផ្នែកជំ​នាញជួ​សជុលប្រា​សា​ទដែ​លកសា​ងពីថ្ម​ភក់ ឬឥដ្ឋ ​គឺត្រូវប្រទេស​ជាមិត្តមួ​យចំនួន ​ដូចជាប្រទេ​សមីយ៉ាន់​ម៉ា និងប្រទេ​សឥណ្ឌូ​ណេស៊ី បានសុំចែក រំលែកបទពិសោធ​ន៍ផងដែ​រ។ ចំណុចខា​ងលើទាំង​​នេះ អាចបញ្ជា​​ក់ឲ្យឃើញថា ​​អាជ្ញាធរជា​តិអប្សរា មានធន​ធានមនុស្ស​​ដែលមា​នសមត្ថភា​ពពេញលេញ ក្នុងការរៀ​បចំផែនការយុទ្ធសាស្ត្រ ដោ​យគិតទុក​ជាមុន​នូ​វបញ្ហាប្រ​ឈម ​និងរៀបចំ​ផែ​នការសកម្ម​ភាព​ការងារនានារប​ស់ខ្លួន៕

អត្ថបទ៖ ច័ន្ទ ទេវី






លិខិតជូនពរ និងអបអរសាទរ របស់គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាសាខាប្រចាំរដ្ឋញ៉ូជីរស៊ី


សម្តេចតេជោនាយករដ្ឋមន្រ្តី នឹងថ្លែងសុន្ទរកថាគន្លឹះចំនួនពីរ នៅក្នុងកិច្ចប្រជុំកំពូល របស់អង្គការ សហប្រជាជាតិ

សម្តេចតេជោ ហ៊ុន សែន នាយករដ្ឋមន្រ្តី នឹងថ្លែងសុន្ទរកថាគន្លឹះចំនួនពីរ នៅក្នុងកិច្ចប្រជុំកំពូល របស់ អង្គការសហប្រជាជាតិ ស្តីពីរបៀបវារៈ នៃការអភិវឌ្ឍក្រោយឆ្នាំ២០១៥។ ជាមួយគ្នានេះ ក្នុងឱកាសស្នាក់នៅបូរីញូវយ៉ក សម្តេចតេជោនាយករដ្ឋមន្រ្តី នឹងទទួលជួបសម្ភាសន៍ជាមួយ ផលិតករ ខ្សែភាពយន្ត នៃក្រុមហ៊ុន Ithaca Filmworks ហើយនិងជួបសំណេះសំណាល ជាមួយតំណាងបងប្អូនជនរួមជាតិខ្មែរ ដែលរស់នៅសហរដ្ឋអាមេរិក ជាង២០០នាក់ ។

តាមប្រភពព័ត៌មានដែលបានផ្ដល់ពីអ្នកយកពត៌មានពិសេស របស់អគ្គនាយកដ្ឋានទូរទស្សន៍ជាតិ កម្ពុជា បានឱ្យដឹងថា សម្តេចអគ្គមហាសេនាបតីតេជោ ហ៊ុន សែន នាយករដ្ឋមន្រ្តី នៃព្រះរាជា ណាចក្រកម្ពុជា និងគណៈប្រតិភូជាន់ខ្ពស់រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា បានអញ្ជើញទៅដល់អាកាស យានដ្ឋាន អន្តរជាតិ John F. Kennedy បូរីញូវយ៉ក សហរដ្ឋអាមេរិក ប្រកបដោយសុវត្តិភាព កាលពីវេលាម៉ោង ២០និង៥៥នាទី ម៉ោងនៅទីក្រុងញូយ៉ក ថ្ងៃទី២៣កញ្ញា ត្រូវនឹង ម៉ោង ៧និង៥៥នាទី ព្រឹកថ្ងៃទី២៤កញ្ញា ម៉ោងនៅប្រទេសកម្ពុជា ។

សូមរម្លឹកថា សម្ដេចតេជោនាយករដ្ឋមន្ត្រី និងគណៈប្រតិភូជាន់ខ្ពស់កម្ពុជា អញ្ជើញទៅកាន់ បូរីញូវយ៉ក ដើម្បីចូលរួមកិច្ចប្រជុំកំពូលរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិ ស្តីពីរបៀបវារៈនៃការអភិវឌ្ឍ ក្រោយឆ្នាំ២០១៥ នៅទីស្នាក់ការធំរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិ បូរីញូយ៉ក សហរដ្ឋអាមេរិក ដែលនឹងប្រារព្ធធ្វើឡើងនៅពីថ្ងៃទី២៥ ដល់ថ្ងៃទី២៧កញ្ញា។

វត្តមាននៃការអញ្ជើញដល់របស់សម្តេចតេជោនាយករដ្ឋមន្រ្តី ត្រូវបានគារវកិច្ចស្វាគមន៍ ពីសំណាក់ ឥស្សរជនជាន់ខ្ពស់ តំណាងឯកឧត្តមអគ្គលេខាធិការអង្គការ សហប្រជាជាតិ, ឯកឧត្តម ទុយ រី ឯកអគ្គរាជទូត តំណាងអចិន្រៃ្តយ៍ប្រចាំអង្គការសហប្រជាជាតិ ព្រមទាំង ឥស្សរជនអ្នកការទូត របស់ព្រះរាជាណាចក្រម្ពុជាជាច្រើនរូប ។  ដោយឡែក វត្តមានរបស់សម្តេចតេជោនាយករដ្ឋមន្រ្តី អញ្ជើញដល់សណ្ឋាគារ ស្នាក់អាស្រ័យរបស់សម្តេច ក៏ត្រូវបាន គារវកិច្ចស្វាគមន៍យ៉ាង ស្និទ្ធស្នាល រាក់ទាក់ ពីសំណាក់ ថ្នាក់ដឹកនាំ និងមន្រ្តីស្ថានឯកអគ្គរាជទូតកម្ពុជាប្រចាំទីក្រុងវ៉ាស៊ីនតោន ព្រមទាំងពីសំណាក់ ជនរួមជាតិកម្ពុជា ដែលរស់នៅតាមបណ្តារដ្ឋមួយចំនួននៃសហរដ្ឋអាមេរិក ។

នៅក្នុងឱកាស នៃការស្នាក់អាស្រ័យនៅបូរីញូវយ៉ក សម្តេចតេជោនាយករដ្ឋមន្រ្តី នឹងថ្លែង សុន្ទរកថាគន្លឹះចំនួនពីរ នៅក្នុងកិច្ចប្រជុំកំពូលរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិ ស្តីពីរបៀបវារៈ នៃការអភិវឌ្ឍក្រោយឆ្នាំ២០១៥ ជាមួយគ្នានេះ សម្តេចតេជោនាយករដ្ឋមន្រ្តី នឹងជួបសម្ភាសន៍ ជាមួយនឹងអ្នកផលិតខ្សែភាពយន្ត នៃក្រុមហ៊ុន Ithaca Film Works រួមទាំងការជួបសំណេះ សំណាលជាមួយតំណាងបងប្អូនជនរួមជាតិខ្មែរ ដែលរស់នៅសហរដ្ឋអាមេរិក ជាង២០០នាក់ ផងដែរ ៕ 
          
      

សម្តេចតេជោនាយករដ្ឋមន្រ្តី អញ្ជើញជួបសំណេះសំណាល ជាមួយបងប្អូនជនរួមជាតិខ្មែរ ចំនួនប្រមាណជាង២០០នាក់ ដែលកំពុងរស់នៅសហរដ្ឋអាមេរិក កាណាដា បារាំង និងអាល្លឺម៉ង់






នៅរសៀលថ្ងៃទី២៤ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០១៥ ដែលជា ថ្ងៃទី២ នៃការស្នាក់អាស្រ័យ នៅបូរីញូវយ៉ក សហរដ្ឋ អាមេរិក ដើម្បី​អញ្ជើញចូលរួមកិច្ចប្រជុំ កំពូល របស់អង្គការ​សហប្រជាជាតិ ស្តីពីរបៀបវារៈ នៃការអភិវឌ្ឍ ក្រោយឆ្នាំ២០១៥  សម្តេចអគ្គមហា​សេនាបតីតេជោ ហ៊ុន សែន នាយករដ្ឋមន្រ្តី នៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា បានអញ្ជើញ ជួប សំណេះសំណាល​ដោយផ្ទាល់ជាមួយ បងប្អូនជន រួមជាតិខ្មែរ ចំនួនប្រមាណជាង ២០០នាក់ ដែលកំពុង​រស់នៅសហរដ្ឋអាមេរិក ប្រទេសកាណាដា បារាំង និងសហព័ន្ធអាល្លឺម៉ង់។

ឯកឧត្តម ទុយ រី ឯកអគ្គរាជទូត និងជាតំណាង អចិន្រៃ្តយ៍ របស់ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ប្រចាំអង្គ​ការ​សហប្រជាជាតិ នៅបូរីញូវយ៉ក សហរដ្ឋ អាមេរិក មានប្រសាសន៍ជំរាបជូនសម្តេចតេជោ នាយករដ្ឋមន្រ្តីថា បើទោះបីជាឃ្លាត​ឆ្ងាយពីស្រុក កំណើត មានរយៈពេលដ៏យូរក៏ពិតមែន ប៉ុន្តែបង​ប្អូនជនរួមជាតិ​ទាំង​អស់ នៅតែរក្សាការពារបាន នូវទំនៀមទម្លាប់ប្រពៃណីជាតិយ៉ាងល្អផូរផង់។ ឯកឧត្តមបន្តថា វត្តមានរបស់ សម្តេច​តេ​ជោនាយក រដ្ឋមន្រ្តី និងគណៈប្រតិភូទាំងអស់មកកាន់ សហរដ្ឋអាមេរិកនៅពេលនេះ គឺបាន បង្ហាញឲ្យឃើញ ពីការយកចិត្តទុកដាក់ខ្ពស់ ពីសម្តេចតេជោ ចំពោះសុខទុក្ខនិងជីវភាពរស់នៅ របស់ បងប្អូនជន​រួម​ជាតិ​ទាំងអស់ ដែលរស់នៅឃ្លាតចាកឆ្ងាយ ពីស្រុកកំណើតជាទីស្រឡាញ់របស់ខ្លួន។

មានប្រសាសន៍សំណេះសំណាលទៅកាន់បងប្អូនជនរួមជាតិខ្មែរ រស់នៅសហរដ្ឋអាមេរិក កាណាដា បារាំង និងសហព័ន្ធអាល្លឺម៉ង់ សម្តេចអគ្គ​មហា​សេនាបតីតេជោ ហ៊ុន សែន បានគូសបញ្ជាក់ថា សម្តេចមាន​សេចក្តីសោមនស្សរីករាយខ្លាំងណាស់ ដោយបានជួបសំណេះសំណាលដោយផ្ទាល់ជាមួយ​ បងប្អូនជន​រួម​ជាតិទាំងអស់ ដែលមានវត្តមានក្នុងពិធីដ៏កម្រនៅថ្ងៃនេះ។ សម្តេចតេជោនាយករដ្ឋមន្រ្តីមាន​ប្រសាសន៍​បន្ត​ថា កម្ពុជាបានឆ្លងកាត់នូវសង្រ្គាម និងរបបប្រល័យពូជសាសន៍ដ៏ល្វីងជូរចត់បំផុត បើប្រៀបធៀប​ទៅនិង​បណ្តាប្រទេសនានាលើសកលលោក ដែលធ្វើឲ្យប្រជាពលរដ្ឋស្លាប់បាត់បង់ជីវិត ព្រាត់ប្រាស់គ្នា ចាកចោល​ស្រុកកំណើតរបស់ខ្លួន មករួចរស់ពីសេចក្តីស្លាប់ និងសង្រ្គាមនៅបរទេស។ សម្តេចតេជោនាយករដ្ឋមន្រ្តី​មាន​ប្រសាសន៍នៅ ចំពោះមុខបងប្អូនជនរួមជាតិទាំងអស់នោះដែរថា ដោយសារតែប្រវត្តិសាស្រ្តដ៏ជូរចត់​នោះហើយ គឺយើងពិតជាមិនចង់បាននូវ ប្រវត្តិសាស្រ្តច្រំដែល បែបនោះ កើតឡើងសារជាថ្មីនៅលើទឹក​ដី​ ដ៏កំសត់របស់យើងតទៅមុខទៀតនោះទេ។ សម្តេចតេជោ នាយករដ្ឋមន្រ្តី មានប្រសាសន៍បន្តថា សម្តេច​បាន​សិក្សាពីប្រវត្តិនៃសង្រ្គាមដែលបានកើតនៅ លើបណ្តាប្រទេសមួយចំនួនលើពិភពលោក ពោលគឺយើងមិន​អាចប្រើប្រាស់សង្រ្គាមដើម្បី បញ្ចប់សង្រ្គាម បាននោះទេ តាមរយៈនេះហើយបានជារូបសម្តេចផ្ទាល់​បាន​ចំណាយពេលវេលាដ៏ច្រើនបំផុត ក្នុងការ ស្វែងរកការចរចាបញ្ចប់សង្រ្គាមបង្ហូរឈាម រវាងខ្មែរនិងខ្មែរគ្នាឯង បើទោះបីជាដល់ទីកន្លែងណាក៏ដោយ ក្នុងពិភពលោកយើងនេះ។ នៅចំ​ពោះមុនបងប្អូនជនរួមជាតិខ្មែរ​នោះ​ សម្តេចតេជោនាយករដ្ឋមន្រ្តីបាន ធ្វើការក្រើនរំលឹកដល់បងប្អូនជន​រួមជាតិខ្មែរទាំងអស់ បញ្ឈប់ការលាប​ពណ៌ដាក់គ្នាពោលគឺយើង កុំខ្វល់ពីអតីតកាលថាជាអ្វីនោះទេ ផ្ទុយ​ទៅវិញគឺយើងទាំងអស់គ្នាជាជាតិ​សាសន៍ខ្មែរ​តែមួយ ហើយកាល ដែលយើងមករស់នៅបែកឃ្លាតពីប្រទេស កំណើតគឺកើតឡើងដោយសារ​តែអ្នកនយោបាយមួយចំនួន  ដែលបង្ខំឲ្យយើងទៅនៅទីនេះទៅនៅទីនោះបែបនេះ។ សម្តេចតេជោ​នាយក​រដ្ឋមន្រ្តីមានប្រសាសន៍ បន្តថា បច្ចុប្បន្ននេះស្ថានភាពរបស់ប្រទេសកម្ពុជា មិនដូចពីពេលមុនតទៅ​ទៀតទេ គឺកម្ពុជាកំពុង ធ្វើការអភិវឌ្ឍស្ទើរគ្រប់ទីកន្លែងទាំងអស់ ចាប់តាំងពីទីក្រុងរហូតដល់តំបន់​ចុង​កាត់មាត់ញក។ សម្តេច តេជោនាយករដ្ឋមន្រ្តីមានប្រសាសន៍សង្កត់ធ្ងន់ថា សម្តេចមានប្រសាសន៍នៅពេលនេះ គឺមិនមែន​និយាយក្នុងនាមជាមេដឹកនាំ​គណបក្ស​នយោបាយនោះទេ ផ្ទុយទៅវិញគឺរូបសម្តេចនិយាយក្នុងនាមជា​ប្រមុខ​ដឹកនាំរាជរដ្ឋាភិបាល ដែលកំពុងដឹកនាំប្រទេសមួយកំពុងដើរលើផ្លូវត្រូវ និងកំពុងមានការអភិវឌ្ឍ​រីកចំរើនលើគ្រប់វិស័យ។ សម្តេចតេ​ជោមានប្រសាសន៍សង្កត់ធ្ងន់នៅចំពោះមុខបងប្អូនទាំងនោះថា អ្វីដែល ​បងប្អូនបានឮនិងបានឃើញនៅ​តាម​បណ្តាញសារព័ត៌មាន ពីប្រទេសកំណើតរបស់ខ្លួន គឺវាមិនទាន់ គ្រប់​គ្រាន់​នោះទេ ផ្ទុយទៅវិញគឺមានតែបងប្អូនជនរួមជាតិទាំងអស់ ធ្វើដំណើរទៅលេង​ស្រុកកំណើត​ដោយ​ផ្ទាល់​ទេទើបអាចដឹងថា តើកម្ពុជាបច្ចុប្បន្នកំពុងស្ថិតនៅក្នុងស្ថានភាពបែបណានោះ។ សម្តេចតេជោមាន​ប្រសា​សន៍សង្កត់ធ្ងន់ថា ប្រទេសកម្ពុជាមិនមែនជាប្រទេសរបស់អ្នកកាន់អំណាច មួយក្រុមណាមួយនោះទេ ផ្ទុយទៅវិញប្រទេសកម្ពុជា គឺជាប្រ​ទេសរបស់ប្រជាជនកម្ពុជាទាំងអស់ រាប់ទាំងបងប្អូនជនរួមជាតិ​ខ្មែរទាំង​អស់ ដែលកំពុងមានវត្តមានរស់នៅក្រៅប្រទេសទាំងអស់ផងដែរ។

សម្តេចតេជោមានប្រសាសន៍បន្តថា វប្បធម៌សន្ទនាដែលបង្កើតឡើងដោយរូបសម្តេច និងឯកឧត្តម សម រង្សី ហាក់មិនមានភាពល្អប្រសើរទាល់​តែសោះ ដោយសារតែភាគីម្ខាងកេងចំណេញខាងនយោបាយ បំរើផលប្រយោជន៍គណបក្សជាជាងបំរើឲ្យផលប្រយោជន៍ប្រទេស និងប្រជាជនកម្ពុជា។ សម្តេចតេជោមានប្រសាសន៍សង្កត់ធ្ងន់ថា វប្បធម៌សន្ទនា មិនមែនទើបតែកើតឡើងនៅពេលនេះនោះទេ គឺវាបានកើតឡើងស្ទើរតែពាក់កណ្តាលជីវិតរបស់សម្តេចទៅ ទៀត។ សម្តេចមានប្រសាសន៍បន្តថា សម្តេចបានលើកឯកឧត្តម សម រង្សី ធ្វើជាដៃគូសន្ទនា ប៉ុន្តែនេះមិនមែនជាលើកដំបូងរបស់ សម្តេចនោះទេ ដៃគូសន្ទនារបស់សម្តេចគឺព្រះករុណាព្រះបរមរតនកោដ្ឋ ដែលការចរចាចាប់ផ្តើមនៅ ហ្វែរអង់តែឌឺន័រ ថ្ងៃទី២ ខែធ្នូ ឆ្នាំ១៩៨៧ ហើយមុនពេលមកដល់នៃដំណាក់កាល នៃការចរចាកំរិតកំពូលនោះ សម្តេចបានប្រើប្រាស់ពេលវេលាជាច្រើនណាស់ ក្នុងការសន្ទនាគ្នាដើម្បី បញ្ចប់បញ្ហា។ សម្តេចតេជោបន្តថា សម្តេចមិនជឿថាការប្រើប្រាស់សង្រ្គាមដើម្បីបញ្ចប់សង្រ្គាម គឺមិនអាចទៅរួចនោះទេ ផ្ទុយទៅវិញមានតែការសន្ទនាគ្នា ចរចាគ្នានោះទើបអាចបញ្ចប់សង្រ្គាម និងជម្លោះខាងនយោបាយបាន។  តាមរយៈពិធីសំណេះសំណាល​ក្នុង​លក្ខណៈជាមហាគ្រួសារនោះដែរ  សម្តេច​តេជោនាយករដ្ឋមន្រ្តី​មាន​ប្រសាសន៍ ថ្លែងនូវអំណរគុណជូនចំពោះបងប្អូនជនរួមជាតិទាំងអស់ ដែលបានរួមវិភាគទានដល់ការ​អភិវឌ្ឍប្រទេសជាតិ ឲ្យមានការរីកចំរើនរហូតមកដល់ពេលបច្ចុប្បន្ននេះជា សក្ខីភាពស្រាប់៕



Commentary by Allen Myers, Rhona Smith, please don’t repeat Subedi’s mistakes

Professor Rhona Smith, the new United Nations special rapporteur on human rights in Cambodia, is on her first visit to Phnom Penh in that capacity (she has been here before as a visiting professor at Pannasastra University).

According to a government spokesperson, in her meeting with Prime Minister Hun Sen, Professor Smith said that “she will work with the government to promote the protection of human rights without violating the sovereignty and integrity” of Cambodia.

I know nothing about Professor Smith and so cannot make any predictions about how she will perform her role. But if she follows the words just quoted, she will be a vast improvement on her predecessor, Professor Surya Subedi.

I am confident that Subedi never said publicly that he saw his role as infringing on Cambodian sovereignty. However, that lack of warning didn’t restrain his behaviour.

In 2012, a year before the elections to the National Assembly, Subedi produced a “report” on Cambodian electoral procedures that called for changes to any number of laws and procedures, including those on the NEC, voter registration, media regulation and even judicial structures (he wanted the creation of a special electoral court).

Fortunately, after the opposition Sam Rainsy Party and Human Rights Party had used it in their campaign to discredit the 2013 elections before they occurred, Subedi’s report was soon forgotten, as it richly deserved: most of its recommendations were unnecessary, counterproductive and/or mutually contradictory. (For my critique at the time, see http://letters2pppapers.wordpress.com/archives/2012-2/subedis-proposals-wont-improve-cambodian-elections/.)

More recently, in November, Subedi issued a press release on “judicial independence” that was predictably recirculated by Radio Free Asia and similar outlets. On examination, this revealed that Subedi was simply repeating nice-sounding words in an effort to make Cambodian courts rule the way that people like Surya Subedi thought they should. (See my comments athttps://letters2pppapers.wordpress.com/archives/2014-2/another-illogical-cure-from-surya-subedi/.)

Subedi’s procedure was simply to mouth empty platitudes (“democratic institutions” should be “effective”) without giving much, or any, thought to what those concepts might mean in Cambodia, now. This played into the hands of opposition politicians and the NGOs who support them, many of which are experienced at using the rhetoric of democracy, if not the practice, to pressure the government.

One hopes that Professor Smith will show more ability to deal with reality rather than empty phrases.

According to press reports, in their meeting, Hun Sen suggested to Smith that she ought to look at the matter of racism – a reference to the Cambodian National Rescue Party’s attacks on ethnic Vietnamese living in Cambodia.

After the CNRP made hostility to “yuon” central in its 2013 election campaign, gangs of CNRP supporters used physical violence to block voters they considered “yuon” on election day (see some examples at https://letters2pppapers.wordpress.com/archives/2014-2/how-the-era-covers-for-violence-and-racism/).

If Subedi noticed those incidents, he didn’t say much if anything about them. However, in January 2014, seven months after a government spokesperson had publicly complained that Subedi’s statements never criticised opposition racism, and after CNRP demonstrators had looted and destroyed shops that they thought were owned by “yuon”, Subedi managed to tell a press conference that he was “alarmed by the anti-Vietnamese language allegedly used in public by the opposition” (Phnom Penh Post,January 17, 2014).

Did you get that? There was “ anti-Vietnamese language allegedly used” by the CNRP leaders. Maybe they hadn’t said that Vietnamese were responsible for nearly everything that’s wrong in Cambodia or that the government is a “Vietnamese puppet” – it seems the United Nations budget didn’t extend to having researchers find out whether CNRP had really said such things.

Then Subedi in the same press conference went on to explain that the CNRP leaders had assured him that they were working for “tolerance and racial harmony” – not alleged tolerance and harmony. And: “Whatever measures other people inferred from their statements, it was not their [CNRP leaders’] intention” that they should go and do the things they did. Of course not: when the CNRP leaders said that hordes of Vietnamese were being brought into the country to vote for the government and that CNRP supporters should remain at polling stations all day after they had voted, they didn’t intend that those supporters should actually do anything. Of course not.

This history is important. Why? Because racism, if it’s not challenged whenever it raises its ugly head, doesn’t go away; it grows and festers. Europeans who in the 17th century thought that it was acceptable to enslave Africans helped to create tragedies that are still being played out in the United States and many other places today. Germans who in the 1920s said things like “Hitler shouldn’t exaggerate, but his criticisms of the Jews have a point” contributed to the Holocaust.

The record shows that Surya Subedi did his best to avoid confronting, or even recognising, anti-Vietnamese racism being encouraged for political reasons.

If an ordinary Cambodian or a visitor avoids that, the impact is not very great: usually, only a large number of individuals doing or not doing something make a noticeable difference. But the UN special rapporteur has an aura of being the judge on behalf of the “international community” of the standing of human rights in Cambodia. He or she can therefore help to shape the behaviour of larger numbers.

If such an authority devotes his/her time and effort to trying to rearrange the procedures for settling electoral disputes but has little or nothing to say when people are prevented from voting because of their perceived ethnicity, that tells Cambodians that technical fixes of electoral or judicial procedures are more important than the treatment of minorities. That idea is a lie.

That is why I think that Surya Subedi’s role undermined human rights in Cambodia rather than advancing them. Let’s hope that Rhona Smith will not repeat Subedi’s mistakes.
By Allen Myers
http://letters2pppapers.wordpress.com/

បទ​ត្ថាធិប្បាយ ដោយ Allen Myers៖ លោក​ស្រី​ រ៉ូ​ណា​ ស្មីត សូមកុំធ្វើ​ឲ្យមាន​កំហុសដូច​លោក​ស៊ូ​បេឌី

លោក​ស្រី​សាស្តា្រចារ្យ រ៉ូ​ណា​ ស្មីត​ (Rhona Smith) ដែលជាអ្នករាយការណ៍ពិសេសថ្មី​របស់អង្គការ​សហ​ប្រជា​ជាតិ​ (អ...ស្តីពីសិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជា កំពុងបំពេញទស្សន​កិច្ចដំបូង​របស់​លោក​ស្រីនៅរាជធានី​ភ្នំពេញក្នុង​តួ​នាទីនោះ (លោកស្រីបានមកកម្ពុជាពីមុន​ក្នុងនាម​ជា​សាស្ត្រាចារ្យ​ដែលបំពេញទស្សន​កិច្ចនៅ​សកលវិទ្យាល័យបញ្ញាសាស្រ្ត)។
យោងតាមអ្នកនាំពាក្យរដ្ឋាភិបាលនៅក្នុងជំនួបរបស់លោកស្រីជាមួយនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន លោក​ស្រី​ រ៉ូ​ណា​ ស្មីត​  បាននិយាយថា «លោកស្រីនឹងធ្វើការជាមួយរដ្ឋាភិ​បាល ដើម្បីលើក​កំពស់ការការពារសិទ្ធិមនុស្ស ដោយមិនរំលោភលើអធិបតេយ្យ និងបូរណភាព» របស់​កម្ពុជា​។
ខ្ញុំមិនបានដឹងអ្វីអំពីលោក​ស្រី​ រ៉ូ​ណា​ ស្មីត ថា​ជា​នរណា  ហើយក៏មិនអាច ​ធ្វើការព្យាករណ៍​ណា​មួយ ថា​តើ​លោកស្រីនឹង​បំពេញតួនាទីរបស់លោកស្រីបែប​ណា។ ប៉ុន្តែបើលោកស្រី​​ធ្វើអ្វី​តាម​ពាក្យ​សំដីដូច​ដែល​បានដកស្រង់មែននោះ លោកស្រីនឹងក្លាយជា​អ្នកកែលំអដ៏ចំណាន​ចំពោះ​អ្នក​មុន​ គឺ សាស្តា្រចារ្យ សូរិយា ស៊ូបេឌី
ខ្ញុំជឿជាក់ថា លោក ស៊ូបេឌី មិនដែលបាននិយាយជាសាធារណៈថា ​លោកបានមើល​ឃើញ​តួនាទីរបស់លោកថាបានរំលោភលើអធិបតេយ្យរបស់កម្ពុជាឡើយ។ ក៏ប៉ុន្តែ ការខ្វះ​នូវ​ការ​ព្រមានបែបនោះ គឺ​មិនបានរឹតត្បិតអាកប្បកិរិយារបស់លោកឡើយ។
នៅក្នុងឆ្នាំ២០១២ មួយឆ្នាំមុនការបោះឆ្នោតសភាជាតិ លោក ស៊ូបេឌី បានចេញផ្សាយ «របាយការណ៍» មួយ ស្តីពីនិតិវិធីបោះឆ្នោតនៅកម្ពុជា​ ដែលអំពាវនាវឲ្យមានការផ្លាស់ប្តូរច្បាប់ និង​​​​​នីតិវិធីមួយចំនួន រួមមាន គណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត ការចុះឈ្មោះ​អ្នកបោះ​ឆ្នោត ការគ្រប់គ្រងប្រព័ន្ធសារព័ត៌មាន និងរចនាសម្ព័ន្ធតុលាការ (លោកចង់ឲ្យមានការ​បង្កើត​តុលាការ​ពិសេសសំរាប់ការបោះឆ្នោត)។
សំណាងល្អ បក្សប្រឆាំង គឺ​បក្សសមរង្ស៊ី និងបក្ស​សិទ្ធិមនុស្សបានប្រើប្រាស់ចំ​ណុច​ទាំង​​នោះរួច​ទៅ​ហើយ នៅក្នុងយុទ្ធនាការរបស់ខ្លួនដើម្បីបង្ខូចការបោះឆ្នោតឆ្នាំ២០១៣ មុន​របាយ​ការណ៍របស់លោក ស៊ូបេឌី ចេញ​ផ្សាយ​។ បន្ទាប់​មក​ក៏ត្រូវ​បានគេបំភ្លេចចោល ព្រោះ​អនុសាសន៍​ភាគ​ច្រើននៅក្នុងរបាយការណ៍នោះ គឺមិនមានលក្ខណៈ​ចាំបាច់ ធ្វើឲ្យខូច​ប្រយោជន៍ និង​មាន​​លក្ខ​ណៈ​ផ្ទុយគ្នា។ (សូមពិនិត្យមើលអត្ថបទរិៈគន់របស់ខ្ញុំ នៅ​ពេលនោះ  តាមគេហទំព័រ ៖ https://letters2pppapers.wordpress.com/archives/2012-2/subedis-proposals-wont-improve-cambodian-elections/ )
ថ្មីៗនេះដែរ នៅក្នុងខែវិច្ឆិកា លោក ស៊ូបេឌី បានចេញផ្សាយសេចក្តីប្រកាស​ព័ត៌មានមួយ​ស្តីពី «ឯករាជ្យរបស់តុលាការ» ដែលត្រូវបានគេ​ទាយ​ថា​នឹង​ត្រូវ​ផ្សព្វផ្សាយ​ឡើងវិញ​ដោយ​វិទ្យុ​អាស៊ី​សេរី និងតាម​ប្រព័ន្ធ​ផ្សព្វផ្សាយស្រដៀងៗ​គ្នា។  ពេលពិនិត្យឲ្យហ្មត់ចត់ទៅ ចំណុច​នេះ​បានបង្ហាញ​ថា លោក ​ស៊ូ បេឌី គ្រាន់តែនិយាយឡើងវិញ តែ​បែប​ពាក្យ​ពេចន៍ពិរោះ ក្នុងគោល​បំណងថា ​​ តុលាការកម្ពុជា​ធ្វើសំរេចអ្វី គឺ​​ទៅតាមផ្លូវដែលឲ្យ​ប្រជាជនចូលចិត្តគំនិតរបស់លោក ស៊ូបេឌី តែ​ប៉ុណ្ណោះ។ (សូមមើល​ការអត្ថាធិប្បាយរបស់ខ្ញុំ​ក្នុងគេហទំព័រៈ https://letters​2​pppapers.​​wordpress.com/​​archives/2014-2/another-illogical-cure-from-surya-subedi/.)
ទំ​រង់​ការ​របស់លោក លោក​​ ស៊ូបេឌី គឺគ្រាន់តែជា​ភាសា​គ្មានតម្លៃ («ស្ថាប័នប្រជាធិបតេ​យ្យ» ត្រូវ​តែ «មានប្រសិទ្ធិភាព») ប៉ុ​ណ្ណោះ ដោយមិនបានផ្តល់គំនិតអ្វីច្រើនចំពោះ​ទស្សនទាំង​នោះ ថា​តើ​មានន័យដូចម្តេចសំរាប់កម្ពុជា។ ចំណុចនេះបានធ្លាក់ចូលក្នុងដៃរបស់​អ្នកនយោ​បាយបក្ស​ប្រឆាំង និងក្រុម​អង្គការ NGOs ដែលគ្រាំទ្រពួកគេ ដែលក្នុងនោះអង្គការជាច្រើនដែល​មាន​ជំនាញ​ក្នុងការប្រើ​ប្រាស់​វោហាសាស្រ្តប្រជាធិបតេយ្យ ទោះបីគ្មានការអនុវត្តជាក់ស្តែងក្តី គឺ​ដើម្បី​ដាក់​សម្ពាធ​លើរដ្ឋាភិ​បាល​។
គេសង្ឃឹមថា សាស្តា្រចារ្យ រ៉ូ​ណា​ ស្មីត​ នឹងបង្ហាញសមត្ថភាពលើស​ពី​នេះ​ ដើម្បី​ដោះ​ស្រាយ​​ការពិត ជាជាងផ្តោតលើវោហាសាស្រ្តគ្មានន័យ។
យោងតាមសេចក្តីរាយការណ៍របស់​សារព័ត៌មាន នៅក្នុងជំនួបនោះ លោក ហ៊ុន សែន បានស្នើលោកស្រី រ៉ូ​ណា​ ស្មីត​ ឲ្យ​ពិនិត្យមើលបញ្ហារើសអើងជាតិសាសន៍ ដែលសំដៅ​លើកា​រវាយ​ប្រហាររបស់បក្សសង្រ្គោះជាតិលើជនជាតិវៀតណាមដែលរស់នៅ​ក្នុងប្រទេស​កម្ពុជា​។
ក្រោយពីបក្សសង្រ្គោះជាតិ បានចាត់ទុកអរិភាពជាមួយ «យួន» ជាចំណុចយ៉ាង​សំខាន់ នៅ​ក្នុងយុទ្ធនារបស់ខ្លួនក្នុង​ការបោះឆ្នោតនៅ​ឆ្នាំ២០១៣ ក្រុមអ្នកគាំទ្របក្សសង្រ្គោះជាតិ បាន​ប្រើ​ហិង្សា​​លើ​រូប​កាយ ដើម្បីរារាំងអ្នកបោះឆ្នោត ដែលពួកគេចាត់ទុកថា «យួន» នៅថ្ងៃបោះឆ្នោត។ (សូម​មើលឧទាហរណ៍មួយចំនួននៅក្នុងគេហទំព័រៈ https://letters2pppapers.wordpress.com/archives/​2014-2/how-the-era-covers-for-violence-and-racism/
ប្រសិន​បើ​ លោក​​ ស៊ូបេឌី បាន​កត់សម្គាល់​ឃើញ​ឧប្បត្តិហេតុ​ទាំង​នោះ គាត់​នឹង​មិន​បាន​និយាយ​ច្រើន​​​​ទៅ​អ្វី​ដែល​ទាក់​ទង​នឹង​រឿង​នោះទេ។ ប៉ុន្តែនៅ​ខែមករា ឆ្នាំ២០១៤ រយៈ​ពេល៧ខែ​ក្រោយពី​​​អ្នក​នាំ​ពាក្យ​រដ្ឋាភិបាល​បាន​តវ៉ាជាសាធារណៈ​ថា សេចក្តី​ថ្លែងការណ៍​របស់​លោក​​ ស៊ូ​បេឌី ​មិន​ដែល​បាន​រិះ​គន់​ការ​ប្រកាន់​ពូជ​សាសន៍​របស់​គណបក្ស​ប្រឆាំងនោះមក​ ហើយ​បន្ទាប់​ពីពួក​​បាតុករ​នៃ​បក្សសង្រ្គោះជាតិ បាន​​​លួច​ប្លន់​​ និង​​បំផ្លាញ​ហាង​ទំនិញ​ដែល​ពួកគេ​គិត​ថា​ជា​របស់​ «យួន« នោះ លោក​​ ស៊ូបេឌី បាន​ធ្វើ​សន្និសីទ​សារព័ត៌មានមួយ​​ ដែល​គាត់​បាន​លៃ​លក​និយាយ​ថាគាត់​មានការ ៖ «បារម្មណ៍​លើ​ការ​ប្រើ​ភាសា​ប្រឆាំង​វៀតណាម​ ដែលគេ​ចោទ​ថា​​​មាន​ការ​ប្រើ​ប្រាស់​ជា​សាធារណៈ​ ដោយ​បក្ស​ប្រឆាំង» (ភ្នំ​ពេញ​ប៉ុស្តិ៍​ ថ្ងៃទី ១៧ ខែ​មករា ឆ្នាំ ២០១៤​)។
          តើ​អ្នកទទួល​យល់បាន​​ទេ? មានការ​​ «ចោទ ថា​មាន​ការ​ប្រើ​ភាសាប្រឆាំងវៀតណាម​» ដោយ​មេដឹក​នាំបក្សសង្រ្គោះជាតិ។ ប្រហែលជា​ពួក​គេ​ មិន​បាន​  និយាយ​ថា ជន​ជាតិ​វៀតណាម​ជា​អ្នក​ទទួល​ខុស​ត្រូវ​ចំពោះ​អ្វី​ៗ​ទាំង​អស់​ដែល​ខុស​ឆ្គង​នៅ​ក្នុ​ងប្រទេស​កម្ពុជា​ ឬ​ក៏​ថា​រាជ​រដ្ឋា​ភិ​បាល​ជា «អាយ៉ង​វៀតណាម​» --នេះ​គឺ​​ហាក់​បីដូចជា​​ថា ថវិកា​របស់​អង្គការ​សហ​ប្រជា​ជាតិ​ មិន​បាន​ពង្រីកវិសាលភាព​​​ផ្តល់​ឲ្យ​អ្នក​ស្រាវ​ជ្រាវ​​ដើម្បី​រក​ឲ្យ​ឃើញ​ថា តើ​ បក្ស​សង្រ្គោះ​ជាតិ ពិត​ជា​ បាន​និយាយ​រឿង​នោះដែរឬទេ?​
          នៅ​ក្នុង​សន្និសីទ​ដដែល​នោះលោក​ ស៊ូបេឌី​ ​បាន​បន្តពន្យល់​ថា មេដឹក​នាំ​បក្ស​សង្រ្គោះ​ជាតិ បាន​ធានា​ដល់​រូប​គាត់​ថា ពួក​គេ​នឹង​​ធ្វើ​ការ​​តាម​លំ​អាន​ «ភាព​អត់​ឱន​ និង​ភាព​សុខដុម​ពូជ​សាសន៍ (tolerance and racial harmony--ពុំ​មែនប្រើ​ពាក្យ ចោទ ពីភាព ​អត់​ឱន​ និង​ភាព​សុខដុម​ពូជ​សាសន៍ ​នោះទេ។ ហើយ ៖ «ទោះបីជា​វិធានការអ្វី​ណា​ក៏​ដោយ​ដែល​អ្នក​ដ៏​ទៃ​​ទៀត​សន្និដ្ឋាន​ពី​ សេចក្តី​ថ្លែង​ការណ៍​របស់មេខ្លួន​​ ​គឺ​មិន​មែន​ជា​ចេតនា​របស់​[មេដឹកនាំ​បក្ស​សង្រ្គោះ​ជាតិ] ជា​មេ​​ពួកខ្លួន ក៏​ពួ​ក​ខ្លួន​ត្រូវ​តែ​តែ​បន្ត​ធ្វើ​នួវ​អ្វី​ៗ​ដែល​ពួក​ខ្លួន​បាន​ធ្វើ​។ គឺ​​ពិត​ជាមិន​មែន​​អញ្ចឹង​ទេ៖​ពោលគឺ​នៅពេល​​មេដឹកនាំ​បក្សសង្រ្គោះជាតិនិយាយថា ហ្វូង​​​ជន​ជាតិ​វៀតណាម​កំពុង​ត្រូវ​បាន​គេ​ដឹក​ជញ្ជូន​ទៅ​កាន់​កម្ពុជា ​ដើម្បី​បោះ​ឆ្នោត​ឲ្យ​រដ្ឋាភិបាល​ និង​ថាអ្នក​គាំទ្រ​បក្សសង្រ្គោះជាតិត្រូវ​​តែ​ស្ថិត​នៅ​​ស្ថានីយ៍​បោះ​ឆ្នោត​ពេញ​មួយ​ថ្ងៃ​បន្ទាប់ពីពួក​ខ្លួន​បាន​បោះឆ្នោត​រួច​​ មេដឹកនាំ​បក្ស​សង្រ្គោះ​ជាតិ​មិន​មាន​ចេតនា​ឲ្យ​ពួក​អ្នក​គាំទ្រ​ទាំង​នោះ​​មិន​ត្រូវ​ធ្វើ​ អ្វីៗ​​នោះទេ។ គឺ​​ពិតជា​មិន​​​មែន​អី​ចឹង​ទេ។
ប្រវត្តិសាស្ត្រ​នេះ​សំខាន់ណាស់។ ហេតុអ្វី? គឺ​ដោយ​សារតែ​ការ​ប្រកាន់​ពូជសាសន៍ ប្រ​សិន​បើគ្មាន​ការទប់​ទល់​នឹង​ពួក​ជន​អាក្រក់​ វា​មិន​ទៅ​ណា​ឆ្ងាយ​ទេ វាកាន់​​តែ​ករ​​ឡើង​ដូច​ជា​ការ​ករ​ខ្ទុះ។ នៅ​សតវត្សរ៍ទី១៧ ពួក​អឺរ៉ុប​​គិតថា គេ​​អាច​ទទួល​យក​បាន ​ក្នុង​ការ​យក​ពួក​អាហ្វ្រិក​ធ្វើ​ជា​ទាសករ​​ បាន​ជម្រុញ​​​ឲ្យ​មាន​សោកនាដ​កម្ម​ ដែលនេះ​​បាន​កើត​មាន​នៅ​អាមេរិក ​និងបច្ចុប្បន្ន​​នៅ​កន្លែង​ផ្សេង​ៗ​ទៀត។​ នៅ​ទសវត្សរ៍១៩២០ ពួក​អាឡឺម៉ង់ ​​ បាន​និយាយដូចជាពាក្យ​ថា​ «ហ៊ីត្លែរ Hitler មិន​ត្រូវ​​និយាយ​ពន្លើស​ ប៉ុន្តែ​ការ​រិះគន់​​របស់​គាត់​លើ​ពួកជីហ្វ​ (Jews) គឺ​វា​មាន​ចំ​ណុច​» បាន​បញ្ឆេះ​​ឲ្យ​ទៅ​ជា​ការ​សម្លាប់​រង្គាល។​
          កំ​ណត់​ហេតុ​បាន​បង្ហាញ​ថា លោក​​ ស៊ូបេឌី បាន​ខិត​ខំ​​បញ្ចៀស​ការ​ប្រឈម​មុខ ឬ​ក៏​ទទួល​ស្គាល់នូវ​អ្វី​ដែល​ហៅ​ថា​ ​​ការ​លើក​ទឹក​ចិត្ត​ឲ្យ​ប្រឆាំងនឹង​​វៀតណាម​ដើម្បី​មូល​ហេតុនយោ​បាយ។
ប្រសិន ​បើ​ប្រជាជនសាមញ្ញ​ខ្មែរ​​ម្នាក់​ ឬក៏​អ្នក​ទេសចរម្នាក់​​ ចង់​គេច​វេះ​ ​រឿងដែល​​ថា​ ផល​ប៉ះពាល់​នោះ​គឺ​មិន​ធំធេង​ទេ ៖ ជា​ធម្មតា​ មាន​តែ​​មនុស្ស​មួយ​ចំ​នួន​ធំ​ ​ដែលកំ​ពុង ឬ​ក៏​មិនបាន​​ធ្វើ​អ្វី​មួយនោះ​  ​​ទើប​អាចកត់​សំ​គាល់​នូវ​ភាព​​ខុស​ប្លែក​បាន​។ ប៉ុន្តែអ្នក​រាយការណ៍ពិសេស អ...​​ ​គឺ​មាន​ឋាន:ដូចជា​ចៅ​ក្រមក្នុង​នាម​ឲ្យ «សហគមន៍​អន្តរជាតិ» ​ខាង​សិទ្ធិ​មនុស្ស​ នៅ​កម្ពុជា។ ដូច្នេះ ពួក​គាត់​អាច​ជួយ​តម្រង់​ឥរិយាបទ​របស់​មនុស្សបាន​មួយ​​ចំនួនធំ​។
ប្រសិន ​បើ​អាជ្ញាធរ​​នោះ​នោះ​ លះបង់​ពេល​វេលា និង​កិច្ច​ខិត​ខំ​ប្រឹង​ប្រែង​​​​ ព្យា​យាម​រៀប​ចំ​ឡើង​វិញ​​នូវ​នីតិវិធី​​ក្នុង​ការ​ដោះស្រាយវិ​វាទ​​ក្នុង​ រឿង​បោះឆ្នោត​​ តែបែ​រ​ជា​​និយាយតិច​តួច​ ឬ​ក៏​មិន​​និយាយសោះ ​​នៅពេល​មនុស្សម្នា​​ត្រូវ​បាន​គេ​ទប់​ស្កាត់​មិន​ ឲ្យបាន​​បោះឆ្នោត ​​ដោយ​សារតែ​​គឹតថា​ពួក​គេ​ជា​ជន​ជាតិ​​ ​ នោះគឺ​បាន​ ប្រាប់​ប្រជាពល​រដ្ឋ​​ខ្មែរ​​ថា ការ​កែតម្រូវ​បច្ចេកទេស​​នៃ​នីតិវិធី​បោះ​ឆ្នោត​ ឬ​ តុលាការ គឺ​មាន​សារៈ​សំខាន់​ជា​ជាង​ការ​យក​ចិត្ត​ទុក​ដាក់​លើ​ជន​ភាគ​តិច ​។​ នេះ​គឺ​ជា​​គំនិតភូត​ភរ​តែ​ម្តង។
          នោះហើយ​ជា​មូលហេតុ​ដែល​ខ្ញុំ​គិត​ថា តួនាទី​របស់លោក​​  ស៊ូបេឌី បាន​ធ្វើ​ឲ្យអន្ត​រាយ​ដល់​​​សិទ្ធិ​មនុស្ស​​នៅ​កម្ពុជា​ ជា​ជាង​ការ​ពន្លឿន​សិទ្ធិ​មនុស្ស។ យើ​ង​សូមនាំ​គ្នា​​សង្ឃឹម​ថា លោក​ស្រី​រ៉ូ​ណា​ ស្មីត នឹង​មិនដើរ​តាម​គន្លង​​កំហុសលោក​​ ស៊ូបេឌី នោះទេ៕
­
ដោយ Allen Myers

http://letters2pppapers.wordpress.com/