Wednesday, March 12, 2014

សមោសរតន្ត្រីសប្បុរសធម៌ ជួយដល់ប្រជាជនតំបន់តូហូគឹ ប្រទេសជប៉ុនដែលរងគ្រោះ

)
សមោស​រតន្ត្រី​សប្បុ​រស​ធម៌ ជួយ​ដល់​ប្រជា​ជន​តំបន់​តូហូគឹ ប្រទេស​ជប៉ុន​ដែល​រង​គ្រោះ​ដោយ​រញ្ជួយ​ដី និង​រលក​យក្ស​ស៊ូ​ណា​មិ ក្រោម​អធិ​បតី​ភាព​ដ៏​ខ្ពង់​ខ្ពស់ ឯកឧត្តម​បណ្ឌិត​សភា​ចារ្យ សុខ អាន ឧប​នាយក​រដ្ឋ​មន្រ្តី

លិខិត​ចំហរទៅកាន់ លោក Philip Rudduck



[លោក Philip Rudduck តំណាង​ឲ្យ​បក្ស​សេរី​​និយម​របស់​អូស្ដ្រាលី​ក្នុង​សភាតំ​ណាង​រាស្ត្រកាល​ពី​មុន​ជា​​​រដ្ឋ​មន្ដ្រី​​អន្ដោប្រវេសន៍ ពី​ឆ្នាំ​១៩៩៦ ដល់ឆ្នាំ​២០០៣ ។ ចំណាប់​អារម្មណ៍​របស់​លោក​បានត្រូវ​កាសែត The Cambodia Daily លើក​យក​មក​ផ្សាយ​ នៅ​ថ្ងៃ​ទី៨ ខែ​មីនា ឆ្នាំ​២០១៤ កន្លង​ទៅ​នេះ។]

ខ្ញុំ​ផ្ទាល់​មាន​ការ​ចាប់​អារម្មណ៍​ណាស់ ពេលបាន​​អាន​ព័ត៌មាន ដែល​លោក​បាន​លើក​ឡើង​អំពី​កម្ពុជា និង​ការ​បោះ​ឆ្នោត។

ខ្ញុំ​នឹក​ឃើញ​ កាល​ពី​លោក​បាន​ធ្វើ​ទស្សនៈ​កិច្ច​ចុង​ក្រោយ​នៅ​កម្ពុជា​ នៅ​​ចុង​ទសវត្សរ៍​ឆ្នាំ​១៩៨០ ពេល​នោះ​ខ្ញុំ​យល់ថា វា​សម​រម្យហើយ​ដែល​លោកបាន​​លើក​ឡើង​ថា កម្ពុជា​ជា​ប្រទេស​ “ឯកបក្ស”​ ។ (នេះ​មិន​ចាំ​បាច់​រិះ​គន់​ថា អ្វី​ជា​ឯក​បក្ស​នោះ​ទេ ព្រោះ​កាល​ណោះ​​​ពុំ​មាន​គណបក្ស​ច្រើនដែល​មាន​ចេតនា​ ឬ​ក៏​ពុះ​ពារ​ដើម្បី​កសាង​ស្រុកទេស និង​ប្រយុទ្ធ​ជាមួយ​ខ្មែរ​ក្រហម ​ដែល​កាល​ណោះ​កំពុង​​គាំទ្រ​​ដោយ​មហា​អំណាច​បរទេស​មួយ​ចំនួន)។

ប៉ុន្ដែ​ក្រោយមក​ ចាប់​តាំង​ពី​ឆ្នាំ​១៩៩៣ កម្ពុជា​បាន​ឆ្លង​កាត់​ការ​បោះឆ្នោត​ជា​ច្រើនលើក​ក្នុង​ក្រប​ខណ្ឌ​ពហុ​បក្ស​ ​ ហើយ​ចុង​ក្រោយ​នេះ គណបក្ស​ប្រឆាំង​ទទួល​​បាន​អាសនៈ​សភា​តំណាង​រាស្ដ្រ​យ៉ាង​សន្ធឹក​សន្ធាប់ គឺ​ច្រើន​ជាង​គណបក្ស​សេរី​និយម​​របស់​លោកដែល​ជា​បក្ស​ប្រឆាំង កាល​ពី​​បោះឆ្នោត​​ចុង​ក្រោយ​នេះ​ទៅ​ទៀត។

ក្នុង​កាសែត The Cambodia Daily ដែល​ខ្ញុំ​បានអាន លោក​បានលើក​ឡើង​ថា “​គណបក្ស​ប្រជាជន​ បាន​ដឹកនាំ​រដ្ឋាភិបាល​អស់​​រយៈ​ពេល​ជា​យូរឆ្នាំ​​មក​ហើយ” គឺ​ជា​​អ្វី​ដែល​បញ្ជាក់​ថា កម្ពុជា​ជា “​រដ្ឋ​ឯកបក្ស​”​។ ជា​ការពិត​ណាស់​ហើយ ដែល​គេ​ថា​គណបក្ស​ប្រជាជន​កម្ពុជា បាន​បម្រើ​ការ​ក្នុង​រាជរដ្ឋាភិបាល​ តាំង​ពីឆ្នាំ​១៩៩៣ ថ្វីបើ​ក្នុងអំឡុង​ឆ្នាំ​១៩៩៣-១៩៩៨ គណបក្ស​នេះ​ជា​គណបក្ស​​លំដាប់​ទីពីរ​ ក្នុង​រដ្ឋាភិបាល​ចំរុះ​ក៏ដោយ។

២១​ឆ្នាំ គឺ​ពិត​ជា​មាន​រយៈ​ពេល​វែង។ ក៏​ប៉ុន្ដែ​ វា​មិន​វែង​ជាង​២៣​ឆ្នាំ​ ដែល​គណបក្ស​សេរី និយម​​របស់​លោក ​បានដឹកនាំ​រដ្ឋាភិបាលអូស្ដ្រាលី ពីឆ្នាំ​១៩៤៩ ដល់ឆ្នាំ១៩៧២ (ដោយ​មិន​ដែល​​​ធ្វើ​ជា​ដៃ​គូ​ជា​គណបក្ស​តូច​ទីពីរ ក្នុង​រដ្ឋាភិបាល​ចំរុះនោះ​ឡើយ​)។ ខ្ញុំ​គិត​ថា ប្រទេស​អូស្ដ្រាលី​ជា​ប្រទេស​​ឯក​​បក្ស​ក្នុង​រយៈ​កាល​ណោះ។

ទោះជាយ៉ាង​ណាក៏​ដោយ ខ្ញុំ​ឯកភាព​ជាមួយ​លោក​ថា ការ​បោះឆ្នោត​នៅ​កម្ពុជាជា​រៀង​រាល់​ដងបាន​ប្រព្រឹត្ត​ទៅ​មិន​ដូចជា​ប្រទេស​អូស្ដ្រាលី​ទេ។ សំណាង​ណាស់​ដែល​មិន​ដូច។

លោកក៏​ប្រហែល​ជា​ដឹង​ឮ​ហើយថា កាល​ពី​បោះ​ឆ្នោត​ខែកញ្ញាកន្លង​ទៅ ដែល​បាន​លើក​​​​គណបក្ស​លោកឲ្យ​​ដឹកនាំ​រដ្ឋាភិបាលនោះ អាជ្ញាធរ​កាន់កាប់ការបោះឆ្នោតនៅ​រដ្ឋ​អូស្ដ្រាលី​ខាង​លិច​បាន​បាត់សន្លឹក​ឆ្នោតចំនួន ១.៣៧០សន្លឹក ក្នុង​អំឡុង​ពេល​បោះឆ្នោត​ជ្រើស​តាំង​សមាជិក​ព្រឹទ្ធ​សភា​។ ​ ​គេ​រក​ឃើញ​ករណីនេះ​ដោយ​សារ​កាល​ណោះ​លទ្ធផល​វា​ប្រ​កិត​គ្នាពេក​ ហើយ​​មាន​បេក្ខជន​មួយ​រូប​ បាន​ស្នើ​សុំ​ឲ្យ​មាន​ការ​រាប់​សន្លឹក​ឆ្នោត​ឡើង​វិញ។​ យើង​​សូម​សួរ​ថា ​តើ​ចំនួន​សន្លឹកឆ្នោត​ប៉ុន្មាន​ទៀត​ដែលដើរ​​​ខុស​គន្លង​ ខណៈ​ដែល​ពុំ​មាន​បេក្ខ​ជន​ណា​ទាម​ទារ​ឲ្យ​រាប់​ឡើង​វិញ​នោះ? រឿង​នេះ​ប្រហែល​ជា​នៅ​តែ​គ្មាន​នរណា​ដឹង​ទាល់​តែ​សោះ។

បើ​រឿង​នេះវា​មិន​ទាន់​គ្រប់​គ្រាន់​នឹង​បន្តុះ​​បង្អាប់​ដំណើរ​ការ​បោះឆ្នោត​នៅ​អូស្ដ្រាលី​នោះ ខ្ញុំ​​សុំ​លើក​យក​ព័ត៌​មាន​​មួយ​ទៀត ដែលបាន​​ចុះ​ផ្សាយ​ក្នុង​ទំព័រ​​កាសែត​អង់​គ្លេស​មួយ​ឈ្មោះ​ The Guardian កាល​ពី​ថ្ងៃ​ទី​២៦ ខែ​កុម្ភៈ ថា៖ គណៈ​កម្មការ​បោះឆ្នោត​អូស្ដ្រាលី​បាន​កំពុង​ពិនិត្យ​ឯក​សារ​បោះឆ្នោត​របស់​ខ្លួន​ ចំនួន ១៩.០០០ករណី ដែល​បាន​បង្ហាញ​ឲ្យ​ឃើញ​ថា ប្រជាពលរដ្ឋ​បាន​​បោះ ឆ្នោតលើស​ពី​មួយ​ដង។ អត្ថ​បទក្នុង​កាសែត​នោះ​បាន​បន្ថែម​ទៀត​​ថា មាន​អ្នកខ្លះ​ម្នាក់​ឯងបាន​​​បោះឆ្នោត ៧ដង ឬ ៩ដង ឬដល់​ទៅ ១៥ដង​ឯណោះ។

បើ​យោង​តាមសម្ដី​ដែលគេ​ស្រង់​ពាក្យ​​របស់​អាជ្ញាធរទទួល​បន្ទុក​ការ​បោះឆ្នោតនោះ បាន​បញ្ជាក់​ថា ករណី​​ជាង ៨.០០០ «ត្រូវ​បាន​ទាត់​ចោល ​ថា​ជា​កំហុស​ផ្លូវ​ការ»។ ចុះ​លោក​វិញ តើ​លោក​គិត​ថា អ្នក​គ្រប់​គ្រង​ការ​បោះឆ្នោត​នោះ គួរ​ឆ្លើយ​យ៉ាង​ដូច​ម្ដេ​ច​ទៅវិញ?

លើស​ពី​នេះ​ទៅទៀត ភាព​អាស្រូវ​នេះ មិនមែនកើត​ឡើង​ទទេៗដោយ​គ្មាន​ហេតុ​ផល​នោះ​ទេ។ ក្នុង​អំឡុង​ដែល​អូស្ដ្រាលី​ជា​ប្រទេស​ឯក​បក្ស​ឆ្នាំ​១៩៥៤-១៩៦១ និង​១៩៦៩ ការ​បោះ​ឆ្នោត​​ទាំង​៣លើក​នោះ គណបក្ស​​ពល​កម្ម​​ដែល​ជា​គណបក្ស​ប្រឆាំង ទទួល​សម្លេង​​ឆ្នោត​ច្រើន​ជាង​​គណបក្ស​​សេរីនិយម (តាម​លទ្ធ​ផល​ផ្លូវ​ការ​របស់​គណៈ​កម្មការ​បោះឆ្នោត) ក៏ប៉ុន្ដែ​គណបក្ស​សេរី​និយម​នៅ​តែ​ទទួល​បាន​អាសនៈ​ភាគ​ច្រើន​ក្នុង​សភា។
មើល​ទៅ ​ទម្លាប់​នេះ​ហាក់​ដូច​ជា​មិនទាន់​រលត់បាត់​ស្រមោល​នៅ​ឡើយ។ បន្ទាប់​ពី​គណបក្ស​សេរី​និយម​ត្រូវ​បាន​ជាប់​ឆ្នោត​ដឹកនាំ​រដ្ឋាភិបាល​នៅឆ្នាំ​១៩៩៦មក​ ​នៅ​ឆ្នាំ​១៩៩៨ មាន​ការ​​បោះឆ្នោត​លើក​ទីមួយ​ក្នុង​អាណត្តិ​របស់​ខ្លួន គណបក្ស​ពលកម្មបាន​ឈ្នះ ៥១% (ក្នុង​ការ​បោះ​ឆ្នោត​ដែល​មាន​គណបក្ស​តែ​ពីរ) រីឯ​គណបក្ស​សេរី​និយម​បាន​សម្លេង​ឆ្នោត ៤៩%។ វា​​ជា​លទ្ធ​ផល​​ដែល​ប្រកាស​ជា​ផ្លូវ​ការ​ដោយ​គណៈ​កម្មការ​បោះ​ឆ្នោត។ តែ​គណបក្ស​សេរី​និយម​​បែរ​ជា​បាន​ទទួល​៨០​អាសនៈ​ រីឯ​បក្ស​ប្រឆាំង​ទទួល​បានតែ​​ ៦៧​អាសនៈ​ទៅវិញ! (គណបក្ស​សេរី​និយម​ក៏ធ្លាប់ “ឈ្នះ” និង​ដឹកនាំ​រដ្ឋាភិបាល​កាល​ពី​ឆ្នាំ​១៩៤០ ដែរ ដោយ​ទទួល​សម្លេង​តិច​តួច​ជាង​គណបក្ស​ពលកម្ម​ទទួល​បាន។ មាន​តែ​មួយ​លើក គឺនៅ​ឆ្នាំ​១៩៩០ ពេល​ដែល​គណបក្ស​ទាំង​ពីរ​ឈ្នះ​បាន​សន្លឹ​ក​ឆ្នោត​ខុស​គ្នា​តែ ០,២% ប៉ុណ្ណោះ។ គណបក្ស​ពលកម្ម​ឈ្នះ​ហើយ​បាន​ដឹកនាំ​រដ្ឋាភិបាល​ ខណៈ​ខ្លួន​ឈ្នះ​គណបក្ស​សេរីនិយម តែ​សន្លឹក​ឆ្នោត​លើ​ស​ខ្វះ​គ្នា​តិច​តួច​ប៉ុណ្ណោះ។

យោង​តាមប្រវត្តិសាស្ដ្រនេះ និង​រឿង​អាស្រូវ​ទាំង​នេះ​នៅ​ក្នុងពេល​​បោះ​ឆ្នោត​ខែ​កញ្ញា (ចុះ​​ មាន​នរណា​ទៀត​ដឹង​ថា មាន​រឿង​អាស្រូវ​ដែល​ត្រូវ​បា​ន​លាក់​បាំង​ប៉ុន្មាន​ទៀត?) ពលរដ្ឋ​អូស្ដ្រាលី​មិន​អាច​មាន​ទំនុកចិត្ត​លើ​លទ្ធ​ផល​ផ្លូវ​ការ​នោះទេ។

ដូច្នេះ ក្នុង​នាម​ជា​ប្រជាជន​អូស្ដ្រាលី​ស្នេហា​ជាតិ​មួយ​រូប ខ្ញុំ​ចង់​ឲ្យ​សាធារណ​ជន​ដឹង​អំពី​តម្រូវ​ការ​ឲ្យ​មានការ​ស៊ើប​អង្កេត ​ដែល​គ្រប់គ្រង​ដោ​យ​អង្គការ​សហប្រជាជាតិ​ឥត​លំអៀង​ទៅ​លើ​ភាពមិនប្រក្រតី​នានា​ក្នុង​ការ​បោះឆ្នោត​ខែ​កញ្ញា។ ប្រសិនបើ​ការ​ស៊ើប​អង្កេត​​បែប​នោះ ត្រូវ​បាន​បង្កើត​ឡើង​ វា​ប្រហែល​ជា​ត្រូវ​ការ​ជំនួយ​ពី​អង្គការ​សង្គម​ស៊ីវិល​នៅ​កម្ពុជា ដែល​មាន​ជំនាញ​ក្នុង​ការ​រកកំហុស​ឆ្គង​នៃ​ការ​បោះ​ឆ្នោត។ ​លោកប្រហែល​ជា​អ្នក​ដែលបាន​ផ្ដល់​​មូល​និធិ​ដល់​អង្គ​ការ​​ទាំង​នោះផង។

ខ្ញុំសង្ឃឹម​ថា លោក​តំណាង​រាស្ដ្រ​នឹង​ចូលរួម​ជាមួយ​នឹង​ខ្ញុំ​ដើម្បី​គាំទ្រ​ការ​ទាម​ទារ​សុំ​ឲ្យ​មាន​គណៈកម្មការ​អន្ដរ​ជាតិមួយ​ដើម្បី​ស៊ើប​អង្កេត​ការ​បោះឆ្នោត​ខែកញ្ញា​នៅ​អូស្ដ្រាលី។​

ដោយ​ការ​គោរព​ដើម្បី​ការ​បោះឆ្នោត​យុត្តិធម៌

Allen Myers

Open letter to Philip Ruddock

[Philip Ruddock holds an important position (“chief whip”) for the Liberal Party in the Australian parliament, and was previously immigration minister from 1996 to 2003. His remarks in parliament quoted below were reported in the Cambodia Daily on 8 March 2014.]

I was interested to read press reports of your recent comments on Cambodia and its elections.
In the 1980s, which I gather is the last time you visited Cambodia, it would probably be fair to describe Cambodia as a “one-party state”. (That is not necessarily a criticism of the one party, because at that time there were not many parties willing and able to take on, or even help with, rebuilding the country and fighting the Khmer Rouge, who were being supported by a number of powerful foreign governments.)

However, since 1993 Cambodia has had regular multiparty elections; in the most recent one, the opposition won a larger proportion of seats than was won by the Labor opposition in the last Australian election.

The report I read quoted you as saying that “the CPP being in government for such a long period” is what defines Cambodia as a “one-party state”. And it is true that the CPP has been in the government since 1993, although in the first mandate, 1993-98, it was the junior partner.
Twenty-one years is indeed a long time. But it is not as long as 23 years. Twenty-three years, from 1949 to 1972, was the length of time that the Liberal Party provided the government of Australia (without ever being the junior partner in a coalition). That’s the party you belong to. I guess Australia must have been a one-party state for all that time.

However, I do agree with you that Cambodian elections “do not always look the same as” Australia’s. Fortunately not.

As you may have heard, in the election last September that brought your party into government, the electoral authorities in the state of Western Australia somehow lost 1370 ballots for the state’s members of the Senate. This was discovered only because the official vote total was very close, and one of the candidates requested a recount. How many other ballots went astray in electorates where a recount was not requested, we will probably never know.

As if this were not enough to discredit the Australian electoral process, on 26 February the Guardian reported that the Australian Electoral Commission (AEC) was looking into 19,000 cases where electoral records show that individuals voted more than once. In some instances, the individuals voted multiple times: the article mentioned instances of single persons voting 7, 9, 12 and 15 times.

According to the authorities quoted in the article, more than 8000 of the incidents “have been ruled out as official mistakes”, but what would you expect them to say?
Moreover, these scandals do not occur in a vacuum. In three elections during the period when Australia was a one-party state – in 1954, 1961 and 1969 – the opposition Labor Party won more votes than the Liberals, even in the official tally, but the Liberals were nevertheless awarded a majority of seats in parliament.

And these practices seem not to have died out then. After the Liberals were elected to government in 1996, in the first election under their rule, in 1998, the Labor Party won 51% of the two-party vote and the Liberals 49%. The result as declared by the AEC? The Liberals were awarded 80 seats and the opposition 67! (The Liberals also “won” government in 1940 with fewer votes than the Labor Party received. Only once, in 1990, when the difference between the parties was only 0.2%, did Labor win government with fewer votes than the Liberals.)

Given this history and the admitted scandals in the September election (who knows how many still hidden ones there are?), Australian citizens can have no confidence in the official results.

Therefore, as a patriotic Australian, I am seeking to popularise the demand for an impartial UN-supervised investigation of the irregularities in the September election. If such an investigation is established, it might use the assistance of Cambodian civil society organisations that have expertise in finding electoral flaws. You may even be funding some of them.

I hope you will join me in supporting the demand for an international investigation.
Yours for fair elections,

Allen Myers

ទស្សនៈ កឹម សុខា ជាជនមិច្ឆាទិដ្ឋិ និង​រមិលគុណ!

         វាគ្រាន់​តែ​ជា​ការបោក​ប្រាស់​ប្រជាពល​រដ្ឋតែ​ប៉ុណ្ណោះ ដែល​ កឹម សុខា ផ្ញើ​សារ​ចេញ​ពី​វត្ត​មួយ​កន្លែង​ក្នុង​រាជ​ធានី​ភ្នំ​ពេញ ជាទីកន្លែង​ប្រមូល​ផ្តុំ​ដោយ​ក្រុម​ប្រឆាំង​ដ៏ជ្រុល​និយម​ និង​បាន​​បង្ក​នូវ​សកម្មភាព​ហិង្សា អានាធិបតេយ្យ​វឹក​វរក្នុង​សង្គម​នាពេល​កន្លង​មក នូវ​ពាក្យ​ថា « អ្នក​ដឹក​នាំ​ដែល​មិន​គោរព​ពុទ្ធឱវាទនាំ​ឱ្យ​រាស្ត្រ​រង​ទុក្ខ»។

          ពាក្យលើកតំ​កើងពុទ្ធឱវាទ​នេះ បើ​ស្តាប់​ទៅ​ពិត​ជាពិរោះ និង​ជា​ទី​ទាក់​ទាញដល់​សមាន​ចិត្ត​​របស់​ប្រជាពល​រដ្ឋ​ជា​ខ្លាំង ប៉ុន្តែ ការពិត​ គឺកឹម​ សុខា ខ្លួន​ឯងទៅ​វិញ​នោះ​ទេ ដែលបាន​ និង​កំ​ពុង​​ជាន់​ឈ្លីលើ​ពុទ្ធោវាទ ដែល​ជា​ពាក្យ​ទូន្មាន​ប្រៀន​ប្រដៅ​របស់​ព្រះ​សម្មាសម្ពុទ្ធ។ ផ្ទុយ​ទៅ​វិញ​ ​កឹម​ សុខា នេះ​ហើយ គឺជា​ជន​មិច្ឆាទិដ្ឋិ និង​រមិល​គុណ ដែល​ប្រជាពល​រដ្ឋ​ខ្មែរគួរដឹង​ឱ្យ​បាន​ច្បាស់​ចៀសវៀង​ចាញ់​ឧបាយកល និង​វង្វេង​ដោយសារតែ​ពាក្យ​បោក​បញ្ឆោតរបស់​គាត់។

កាលពី​ថ្ងៃ​ទី១០ ខែ​មីនា ឆ្នាំ​២០១៤ ក្នុង​ពិធី​ជួប​ជា​មួយ​អ្នក​គាំ​ទ្ររបស់​ខ្លួន​នៅ​វត្តសាមគ្គី​រង្សី លោក កឹម សុខា បាន​ចោទប្រកាន់មកលើ​ប្រមុខរាជ​រដ្ឋាភិបាលថា ជា​មេដឹកនាំ​ដែល​ពោរពេញ​ទៅ​ដោយ លោភៈ ទោសៈ មោហៈ ហើយ​ថា ការដឹក​នាំ​បែប​នេះ នឹង​ធ្វើ​ឱ្យ​ប្រជារាស្ត្រនឹង​មិន​មាន​សេចក្តី​សុខឡើយ និង​ថែម​ទាំង​ឌឺដង​ដោយ​ពាក្យ​ចំ​អក​ឡក​ឡើយមកលើ​រាជ​រដ្ឋាភិបាល​ថា បាន និង​កំ​ពុង​វង្វេង ដោយយក​មិត្ត​ធ្វើជា​សត្រូវ​ និងនិយាយ​សំ​ដៅទៅលើជន​ជាតិ(យួន គេចោទ​ថា​ជាសត្រូវ )​ ហើយបែរជារាជ​រដ្ឋាភិបាល​យក​ធ្វើ​ជា​មិត្តទៅ​វិញ។

ហេតុអ្វី​បាន​យើង​ខ្ញុំ​ ជា​អ្នក​សរសេរអត្ថបទ​វិភាគនេះ ហៅ​លោក កឹម សុខា ថាជា​ជន​មិច្ឆាទិដ្ឋិ និង​រមិល​គុណ? យើង​ខ្ញុំ​សូម​ការ​អនុញ្ញាតិបក​ស្រាយ​ដូច​តទៅ​នេះ៖

ពាក្យ​ថា មិច្ឆាទិដ្ឋិ គឺសេចក្តី​យល់​ឃើញ​ខុស ឬដំ​ណើរយល់​ឃើញ​ខុសអំពី​សេចក្តី​ពិត។

តើ​ កឹម សុខា បាន​ធ្វើ​ខុសអ្វីខ្លះ​ពី​សេចក្តី​ពិត តាំងពី​មុនចាប់ផ្តើមជី​វិតធ្វើ​នយោបាយ រហូត​មក​ដល់​ពេល​នេះ? និង​ហេតុ​អ្វី​បាន​ជា​យើង​ខ្ញុំហៅ​ កឹម សុខា ថា​ ជា​ជន​រមិល​គុណ?

អតីតកាលរបស់​ កឹម សុខា បានចងឱបភ្ជាប់ជាមួយនឹងប្រវត្តិដ៏​អាមាស់ និង​ការ​និយាយ​តៗគ្នា​ថា  កឹម សុខា ចោរលួចអង្កៗៗៗ នៅ​ខណៈដែល​ប្រជាពល​រដ្ឋក្រលំ​បាក វេទនារក​អ្វី​បរិភោគ​​​គ្មាន​ ​ព្រោះ​​ទើបនឹង​ងើបចេញ​ពី​របបប្រល័យ​ពូជសាសន៍​ ប៉ុល ពត​។ ប៉ុន្តែ កឹម សុខា បាន​រស់​នៅ​ដោយ​ការ​ហូប​ចុក​គ្រប់​គ្រាន់ និងមាន​បាន​​យ៉ាង​ហូរហៀរ ។ កឹម សុខា មិន​បាន​ស្គាល់​អ្វី​ទៅដែលហៅ​ថា​អត់​ឃ្លាន​នោះទេ។ ការ​មិន​អើពើ​នឹង​អ្នក​ក្រខ្សត់នោះ​ហើយ គឺ កឹម សុខា ត្រូវ​ជាប់​ឈ្មោះ ម៉្យាងថា ជាចោរ និង​ម៉្យាង​ទៀត ក៏ជាប់​ឈ្មោះ​ថាជា​ជន​ អាត្មានិយម គ្មាន​គិត​អ្នក​ដទៃ​នៅ​ជុំ​វិញ​ខ្លួន​ដែល​កាលណោះ​ប្រឈម​នឹង​ការ​អត់​ឃ្លានជាខ្លាំង។

មួយ​វិញ​ទៀត ចំ​ពោះពាក្យ​ចោទប្រកាន់​របស់កឹម សុខា ទៅ​លើ​ជន​ជាតិ​វៀត​ណាម​ ថា ត្រូវ​បាន​រាជ​រដ្ឋាភិបាល​យក​ធ្វើមិត្ត តែ​ចំ​ពោះ​ខួរក្បាលរបស់​ កឹម សុខា វិញ​ចាត់​ទុក វៀតណាម​ គឺជា​សត្រូវ​របស់ខ្លួនជារៀង​រហូត​នោះ គឺកឹម សុខា បាន​បំ​ភ្លេចចោល​ទាំង​ស្រុង​នូវ​សច្ចធម៌​ប្រវត្តិ​សាស្ត្រ​ និង​គុណ​បំ​ណាច់​ដែល​កង​ទ័ព​ស្មគ្រ័ចិត្ត​វៀត​ណាម​បាន​ចូល​រួម​កម្លាំង​ក្នុង​ការ​រំ​ដោះ​ទឹក​ដីខ្មែរចេញ​ពី​ពួក​របប​អាវ​ខ្មៅ​ដ៏​យង់​ឃ្នង និង​នាំ​មក​នូវ​សន្តិភាព​ដល់​បច្ចុប្បន្ន គឺជន​ជាតិ​វៀត​ណាម​ ដែល​ត្រូវ​បាន​ កឹម សុខា ហៅ​ដាច់​សាច់ ថា យួន​ៗនោះហើយ ជាអ្នក​បាន​នាំ​ឱ្យ​ កឹម សុខា មាន​ឱកាសធ្វើ​នយោបាយ​ដូចសព្វ​ថ្ងៃ ប៉ុន្តែ កឹម សុខា បាន​ធ្វើ​ខ្លួន​ជា​សត្វ​ក្រពើរមិល​គុណ​ ។ នេះ​ហើ​យ​ជា​ការ​ប្រព្រឹត្តប្រាស់​ចាកអំ​ពី​ពុទ្ធោវាទ។

ជាប់​ឈ្មោះ​ជាចោរ​លួចអង្ក​រប៉ុណ្នឹង​ហើយ កឹម សុខា មិន​បញ្ឈប់​នូវ​អំ​ពើខុសឆ្គង​ត្រឹម​នេះ​ទេ ថែម​ទាំង​ត្រូវ​បាន​មន្ត្រី​ដែល​បំ​រើការងារនៅ​មជ្ឈមណ្ឌលសិទ្ធិ​មនុស្ស​កម្ពុជា​ប្តឹង​ចោទ​ពី​បទ​ ប្រព្រឹត្ត​អំ​ពើ​ពុក​រលួយ​ កិប​កេង​ប្រាក់​ជំ​នួយ​ពីបរទេស​ ដើម្បី​យក​ធ្វើ​មាន​បាន​សម្រាប់​ខ្លួន​ឯង​យ៉ាង​ចាស់​ដៃ ខណៈខ្លួន​ជាប្រធាន​អង្គការ​សិទ្ធិ​មនុស្សមួយ​ មុនពេល​ចូល​​ប្រឡូកក្នុង​ឆាក​នយោបាយ។ នេះ ហើយ ដែល​គេហៅ​ថា លោភៈ ដែល​កើតចេញ​ពី​មោហ៍​បាំង​។

បើ​និយាយ​អំពី សីលធម៌​រស់​នៅ​ក្នុង​សង្គម​វិញ កឹម សុខា មិន​ស័ក្តិ​សមជាមេដឹក​នាំ​គណបក្ស​នយោបាយ​ដែល​ប្រកប​ដោយកិត្តិយស និង​សេចក្តី​ថ្លៃ​ថ្នូរ និង​ជា​ស្វាមី​ដែល​ជាទី​គោរព​ ពេញញ​ចិត្ត​សម្រាប់​ផ្តល់នូវ​ភាព​កក់​ក្តៅ​សម្រាប់​ក្រុម​គ្រួសារនោះ​ទេ    ពីព្រោះ​តែ​ការមាន​​ទំ​នាក់​ទំនង​ស្នេហា​លួចលាក់ដោយ​មាន​​ប្រពន្ធ​ចុង​ជា​ច្រើន​នាក់​ គឺជា​អំ​ពើផិត​ក្បត់ និង​បំ​ពាន​លើ​ច្បាប់​ឯកព័ន្ធ​ភាព​​​​យ៉ាង​កំ​រោល​។ នេះ ហើយជា​ការ​រំ​លោភលើសិក្ខាបទ នៃ​និច្ចសីល ត្រង់​កន្លែង កាមេ​សុមិច្ឆាចារា វេរមុនី សិក្ខាបទំ​សម្មាទិយាមិ គឺ​ការ​ប្រព្រឹត្តខុសក្នុង​កាម​។

បើ​និយាយអំពី​ការ​ភូត​កុហក់វិញ យើង​សូម​មិន​និយាយពី​មេបក្ស​ប្រឆាំងទេ គឺ​និយាយចំ​ពោះ​តែបុគ្គល កឹម សុខាប៉ុណ្ណោះ គឺធ្លាប់​បាន​ភូត​កុហក បោក​ប្រាស់​ប្រជា​ពល​រដ្ឋ​ស្ទើ​រគ្រប់​ទី​កន្លែង តាំង​ពី​មុន​បោះ​ឆ្នោត រហូត​មក​ដល់​បច្ចុប្បន្ន គឺ​ កឹម សុខា បាន​យក​គោល​នយោបាយ​ សន្យាខ្យល់ ធ្វើ​ជា​វិធី​សាស្ត្រ​ក្នុង​ការ​ធ្វើ​នយោបាយ​របស់​ខ្លួន។ ការ​ធ្វើ​ប្រជាភិថុត​លើទឹក​ចិត្តប្រជារាស្ត្រ​នេះ​ហើយ ដែល​ជា​ការ​បំ​ពានលើព្រះ​ពុទ្ធឱវាទ ត្រង់​ចំ​នុច មុសាវាទាវេរមុនីសិក្ខាបទំ​សម្មាទិយាមិ។ បុគ្គល​​អ្នក​ភូត​ភរ​មែង​នាំ​មក​នូវ​សេចក្តី​វិនាស ទាំង​ក្នុង​បច្ចុប្បន្ន និង​អនាគត។

បើ​ពិនិត្យ​លើ​ ទិដ្ឋភាព​ជាក់​ស្តែង នៃ​ស្ថានការណ៍​នយោបាយ​ក្នុង​ប្រទេសក្រោយ​ការ​បោះ​ឆ្នោត គឺកឹម សុខា បានបដិសេធ​នូវ​ការ​ពិត​ជាប់​រហូត​មក បន្ទាប់​ពី​គណបក្ស​សង្គ្រោះ​ជាតិ​ចាញ់​ឆ្នោតហើយ​នោះ ធ្វើ​ពហិកា មិន​ចូល​ប្រជុំ​សភា និង​ដើរភូត​កុហកពល​រដ្ឋ​ខ្មែរក្នុង​ និង​នៅ​ក្រៅ​ប្រទេស ហើយ​ថែម​ទាំង​ភូត​ភរសហគមន៍​អន្តរជាតិ​ថា កម្ពុជា​កំ​ពុង​ជួប​វិបត្តនយោបាយ ដុត​បញ្ឆេះ​​កំ​ហឹង​ប្រជាពល​រដ្ឋ​ឱ្យបះ​បោរប្រឆាំង​ជា​មួយ​នឹង​រាជ​រដ្ឋាភិបាលស្របច្បាប់ និង​ញុះ​ញង់​ បង្ក​​ហិង្សាបណ្តាល​ឱ្យ​មាន​មនុស្សស្លាប់​ និង​របួសនាពេល​កន្លង​មក​នោះ ទង្វើ​នេះ​​ក៏​ចាត់​ចូល​ជា​ បុគ្គល​ មិច្ឆាទិដ្ឋិ​ផង​ដែរ គឺ​នាំ​ឱ្យ​អ្នក​ដទៃ​យល់​ខុសតាម​ខ្លួន​ និង​ពោរពេញ​ទៅ​ដោយ​លោភៈ ទោសៈគ្រប់​ពេល​វេលា។

យើង​ខ្ញុំជា​អ្នក​សរសេរទស្សនៈវិភាគ​នេះ គ្រាន់​តែ​អធិប្បាយមក​យ៉ៗប៉ុណ្ណោះ ក៏អាច​ឱ្យ​បងប្អូន​ប្រជាពល​រដ្ឋ​ បាន​ដឹង​ថា ការ​លើក​យក​ពុទ្ធឱវាទ យក​មក​លើក​តម្កើង ឬ​ជាសំ​អាង​ថា ខ្លួន​ឯង​ល្អ ហើយ​លាប​ព៌ណមកលើ​អ្នក​ដទៃ​ថា ជា​បុគ្គល​អាក្រក់​នោះ គឺ​ កឹម សុខា នេះ​ឯង​ជាជន​ដែល​ដើរខុសពី​គន្លង​គោល​ការណ៍​ព្រះ​ពុទ្ធ​សាសនា ដើម្បី​តែ​បំ​រើ​ប្រយោជន៍​សួន​តួ និង​បក្ខពួក​។

ផ្ទុយ​ពី​ការ​យល់​ខុសរបស់​ កឹម សុខា គេបាន​ដឹង​ថា ប្រមុខនៃ​រាជ​រដ្ឋាភិបាល​កម្ពុជា ស័ក្តិ​សម​បំ​ផុត​ជា​មេដឹក​នាំ​ប្រកប​ដោយ​គុណ​ធម៌  និង​ជា​បុគ្គល​សម្មាទិដ្ឋិ ឃើញ​ពិត និយាយពិត និង​ជា​បុគ្គល​ដែល​ដឹង​គុណ​ចំពោះ​អ្នក​ដែល​មាន​ឧបក្ការៈ ​សម​ដូច​ទស្សនទាន​របស់​ សម្តេច​តេជោ ដែលថ្លែង​​ដឹង​គុណ​ចំ​ពោះ​កង​ទ័ពស្មគ្រ័ចិត្ត​វៀត​ណាម​ និង​ឥស្សរជន​ខ្មែរជា​ច្រើន​រូប​ដែល​បាន​តស៊ូ ហ៊ាន​ជីវិតដើម្បី​ជាតិ មាតុភូមិ ដែល​សម្តេច​បាន​បញ្ជាក់ថា « ផឹក​ទឹក​កុំភ្លេចប្រភព​ទឹក»។

ឃ្លាមួយ​ប្រយោគនេះ មាន​ន័យ​គ្រប់​គ្រាន់​បំ​ផុត​សម្រាប់​ដាស់​សតិ​ កឹម សុខា ពី​ការ​វង្វេង​ភ័ន្ត​ ឱ្យ​ងាក​មក​រក​ផ្លូវ​ប្រតិបត្តិ​ដ៏​ពិត​ប្រាកដតាម​ពុទ្ធឱវាទ ដើម្បី​បាន​គេចចេញ​ផុត​ពី​អំ​ពើខុសដែល​កើត​ចេញ​​ពី​ការ​ភូត​កុហក​នៅ​ពីក្រោយ​ជី​វិត​នយោបាយ​របស់ខ្លួន​ ប្រសិន​បើ​ កឹម សុខា មាន​ការ​ភ្ញាក់​រលឹក​​​ទាន់​ពេលវេលា ៕

អត្ថបទដោយ៖ គង់ សម្បត្តិ

ឯកឧត្តម​​បណ្ឌិត​​សភា​ចារ្យ សុខ អាន ​៖​ សមោស​រ​តន្ត្រី​​សប្បុ​រសធម៌​នឹង​អាច​​ជួយ​បន្ធូរ​បន្ថយ​អារម្មណ៍​​តាន​តឹង​​របស់​ប្រជាជន​​​ជប៉ុន​​ដែល​​រង​​គ្រោះ​​ដោយ​​រញ្ជួយ​​ដី និង​​រលក​យក្ស​ស៊ូ​ណា​មិ

ឯកឧត្តម​បណ្ឌិត​សភា​ចារ្យ សុខ អាន ឧបនាយករដ្ឋមន្ត្រី រដ្ឋមន្ត្រី​ទទួល​បន្ទុក​ទីស្តីការ​គណៈរដ្ឋមន្ត្រី នា​រសៀល​ថ្ងៃទី​១១ ខែមីនា ឆ្នាំ​២០១៤ ក្នុង​នាម​រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា បាន​សម្តែង​នូវ​មនោ​សញ្ចេតនា​សោក​ស្តាយ និង​ចូល​រួម​មរណៈទុក្ខជា​ថ្មី​ម្តង​ទៀត​ចំពោះ​ប្រជាពលរដ្ឋ​ជប៉ុន ពិសេស​ពលរដ្ឋ​នៅតំបន់ ​Tohoku ប្រទេស​ជប៉ុន បានទទួលរងគ្រោះ​យ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរ​ពី​ការរញ្ជួយដី និង​រលក​យក្សស៊ូណាមីដែលមិនធ្លាប់មានកាល​ពី​ ៣ឆ្នាំ​មុន​។

ក្នុង​ឱកាស​អញ្ជើញ​ចូល​រួម​ជា​អធិបតី​ក្នុងពិធីសម្តែង​សិល្បៈសប្បុរសធម៌ នៅ​សណ្ឋាគារស៊ូហ្វី​តែល ភូគីត្រា រាជធានីភ្នំពេញ ដើម្បីជួយ​ដល់​តំបន់ Tohoku ប្រទេស​ជប៉ុន ដែល​រៀប​ចំ​ធ្វើ​ឡើង​ដោយ​ស្ថាន​ទូត​ជប៉ុន​ប្រចាំ​នៅព្រះ​រាជាណចក្រ​កម្ពុជា និង​​មូល​និធិ​ផ្កាឈូក ​ឯកឧត្តមបណ្ឌិត​សភាចារ្យ សុខ អាន បាន​មាន​ប្រសាសន៍​ថា យើងទាំងអស់គ្នា​នៅ​ចងចាំ​យ៉ាងច្បាស់អំពី​គ្រោះមហន្តរាយ​​ដ៏ធំនេះ​ ហើយ​យើងពិតជា​មាន​ការតក់ស្លុតនិង​រន្ធត់​យ៉ាង​ខ្លាំងចំពោះ​​ទំហំនៃការខូចខាតនិងការបាត់បង់​ជីវិតមនុស្ស​រហូត​ជិតដល់ ២០.០០០នាក់​។ ឆ្លៀត​​ឱកាសនេះខ្ញុំក៏សូមកោតសរសើរ​​ចំពោះមូល​និធិផ្កាឈូក និង​​​ស្ថាន​ទូត​ជប៉ុនប្រចាំ​ព្រះរាជាណា​ចក្រកម្ពុជា​ ក្នុងការ​​រៀបចំពិធី​រំឮកខួបលើកទីបីនៃ​គ្រោះធម្មជាតិ​ដ៏ធ្ងន់ធ្ងរ​នេះ ដែល​អនុញ្ញាតឱ្យ​យើង​ទាំងអស់​​មានឱកាស​ម្តងទៀត ដើម្បី​​គោរពវិញ្ញាណក្ខន្ធជនរងគ្រោះ ព្រម​ទាំង​បញ្ជូន​សារចូលរួម​មរណៈទុក្ខ​ទៅកាន់ប្រជាជន និង​រដ្ឋាភិបាល​ជប៉ុន ជាពិសេស​ទៅកាន់​ក្រុមគ្រួសារ​ជនរងគ្រោះ​ក្នុងសោកនា​ដ​កម្មនេះ​។ ក្នុង​នាម​ប្រជាជន និង​រាជរដ្ឋាភិបាល​កម្ពុជា ដែលមាន​សម្ដេចអគ្គមហា​សេនាបតី​តេជោ ហ៊ុន សែន ជានាយករដ្ឋមន្ត្រី​នៃ​ព្រះរាជាណាចក្រ​កម្ពុជា ជាថ្មីម្ដងទៀតខ្ញុំ​សូម​សម្ដែងនូវក្ដីអាណិតអាសូរ និង​សោកស្តាយ​ចំពោះអ្នកដែល​បាន​បាត់បង់​ក្រុមគ្រួសារ​ជាទី​ស្រឡាញ់​ មិត្តភ្ងា សហការី ក៏ដូចជា​បាត់បង់​ផ្ទះ​សំបែង ទ្រព្យសម្បត្តិ និង​របរអាជីវកម្ម​ដោយសារមហន្តរាយ​ថ្ងៃទី១១ ខែមីនាឆ្នាំ២០១១ នៅតំបន់​ Tohoku។

ឯកឧត្តម​បណ្ឌិត​សភាចារ្យ សុខ អាន ក៏​បាន​មាន​ប្រសាសន៍​ថ្លែង​អំណរគុណ​ចំពោះ​ប្រទេស​ជប៉ុន ដែល​តែង​តែ​ផ្តល់​ការ​យក​ចិត្ត​ទុក​ដាក់​ចំពោះ​ប្រទេស និង​ប្រជាពលរដ្ឋ​កម្ពុជា​ទទួលរងគ្រោះពីខ្យល់​ព្យុះទីហ្វុង Ketsanaដែល​បាន​បណ្តាលឱ្យបាត់​បង់​ជីវិត​មនុស្ស​ ខូចខាត​​​ទ្រព្យ​សម្បិត្តនិងផលដំណាំ​យ៉ាងដំណំកាល​ពី​ឆ្នាំ​២០០៩។ ឯកឧត្តម​បណ្ឌិត​សភាចារ្យឧបនាយករដ្ឋមន្ត្រី ប្រទេសជប៉ុនគឺជាប្រទេស​មួយ​ក្នុង​ចំណោម​​ប្រទេស​ជាមិត្ត​ដទៃ​ទៀត ដែល​បាន​ផ្ដល់​ជំនួយ​ភ្លាមៗ​មក​កម្ពុជា ទាំងស្មារតីនិងហិរញ្ញវត្ថុ។ នេះ​គឺ​ជា​កាយ​វិការ​ដ៏ឧត្តុង្គឧត្តម​ឆ្លុះបញ្ចាំងឱ្យ​ឃើ​ញ​​នូវ​ការ​ជួយគ្នា​ទៅ​វិញ​ទៅ​មក មិត្តភាព​ និង​សាមគ្គី​ភាពជា​អន្តរជាតិ។​

មាន​ប្រសាសន៍​ក្នុង​ឱកាស​នោះ​ដែរ ឯកឧត្តម Yuji Kumamaru ឯកអគ្គ​រាជទូត​ជប៉ុន​ប្រចាំ​នៅកម្ពុជា​ បាន​រំលឹក​ដល់​មនោសញ្ចេតនា​របស់​ប្រជាពលរដ្ឋ និង​រាជរដ្ឋាភិ​បាល​កម្ពុជា ដែល​បាន​ចូ​ល​រួម​រំលែក​ទុក្ខ​ជា​មួយ​ប្រជាជនជប៉ុន ក្នុង​ពេល​មាន​ឧបទវហេតុរញ្ជួយ​ដី និង​រលក​យក្សស៊ូណាមិ កាល​ពី​ឆ្នាំ​២០១១កន្លង​មក​នេះ​នៅ​តំបន់ Tohuku និ​ងអរគុណ​ចំពោះ​ភ្ញៀវ​ដែល​បាន​ចូល​រួម​ក្នុង​កម្ម​វិធី​សមោសរតន្ត្រី​សប្បុរសធម៌ ជួយ​ដល់​តំបន់​ Tohuku ផង​ដែរ។

សូម​បញ្ជាក់​ថា ក្នុង​ពិធី​សម្តែង​សិល្បៈ​នេះ  មាន​កុមារាកុមារីកម្ពុជាជាច្រើនបាន​ច្រៀង​ចម្រៀង​ជាភាសា​​ជប៉ុន​ដែល​និពន្ធឡើង​ជាពិសេស​​ដើម្បីផ្តល់​​ជា​កម្លាំង​ចិត្តដល់ជនរងគ្រោះ និង​ក្រុម​គ្រួសារ​ពី​ការ​រញ្ជួយដី និង​រលក​យក្សស៊ូណាមី។ ឯកឧត្តម​បណ្ឌិត​សភាចារ្យ​ សុខ អាន បាន​ចាត់​ទុក​​ចម្រៀង​ដ៏មាន​អត្ថន័យ​របស់ក្មួយៗសិល្បៈករ សិល្បៈការិនី​កម្ពុជា​បាន​ច្រៀង និង​សម្តែង​ប្រាកដជា​នឹងបាន​ឮ​ដោយ​​ប្រជាជនជប៉ុន ហើយ​នឹងអាច​ជួយបន្ធូរ​បន្ថយ​អារម្មណ៍​តានតឹង​របស់​ជនរងគ្រោះ​ និង​ក្រុម​គ្រួសារ​៕