ទំព័រថ្មីនៃប្រវត្តិសាស្ត្រនយោបាយកម្ពុជា៖ ការផ្លាស់ប្តូរមេដឹកនាំដោយសន្តិភាពតាមរយៈការបោះឆ្នោតប្រជាធិបតេយ្យ

FN (ភ្នំពេញ)៖ ក្រោយការបោះឆ្នោតជ្រើសតាំងតំណាងរាស្រ្ត នីតិកាលទី៧ កាលពីថ្ងៃទី២៣ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២៣ ប្រជាជនកម្ពុជាគ្រប់គ្នាសុទ្ធតែទទួលបានជ័យជំនះ ហើយព្រះរាជាណាចក្រ បានទទួលនូវភាពរុងរឿងថែមឡើង។ ការបោះឆ្នោតនៅឆ្នាំនេះ ប្រព្រឹត្តទៅដោយជោគជ័យ ប្រកបដោយសន្តិវិធី តម្លាភាព និងវិជ្ជាជីវៈ ហើយភាពខុសគ្នាគួរឱ្យកត់សម្គាល់នោះគឺទាក់ទងនឹងការតវ៉ា អំពើហិង្សា និងការប្រឈមមុខដាក់គ្នា ដែលមានភាពកាន់តែប្រសើរឡើងសឹងតែល្អឥតខ្ចោះ បើធៀបនឹងការបោះឆ្នោតមុនៗដែលធ្លាប់តែទទួលការចោទជាមានបញ្ហាផ្សេងៗ។

រយៈកាល៣០ឆ្នាំនៃប្រវត្តិសាស្ត្រនយោបាយកម្ពុជា គឺជាការសាកល្បងនៃពេលវេលា ដែលបានកត់ត្រាទុក នូវរូបភាពចម្រុះពណ៌នៃវឌ្ឍនភាពដ៏វិជ្ជមាននិងការអភិវឌ្ឍដ៏មហិមា។ ចាប់តាំងពីការបោះឆ្នោតជាតិឆ្នាំ១៩៩៣ រហូតមកដល់ពេលនេះ ក្រោមកិច្ចកំណែទម្រង់ក្នុងប្រទេស និងគោលនយោបាយការបរទេសដ៏មានប្រសិទ្ធភាពដោយផ្អែកលើច្បាប់អន្តរជាតិ កម្ពុជាបាននិងកំពុងផ្លាស់ប្តូរខ្លួនឯងយ៉ាងលេចធ្លោ ជាមួយក្តីសង្ឃឹមជាថ្មី និងសុទិដ្ឋិនិយមដ៏មានសន្ទុះខ្លាំងក្លា ក្លាយជាប្រទេសប្រជាធិបតេយ្យដែលមានភាពកាន់តែចាស់ទុំនិងរឹងមាំ ជាសង្គមមួយពោរពេញដោយសន្តិភាព និងវិបុលភាព និងជាសមាជិកសេដ្ឋកិច្ចដ៏សកម្មមួយរបស់សហគមន៍អន្តរជាតិ ទាំងនៅកម្រិតតំបន់និងពិភពលោក។

និយាយជាអាទិ៍ របបរាជានិយមកម្ពុជា សេរីភាពសាសនា សេរីភាពពលរដ្ឋ សេរីភាពនយោបាយ សេរីភាព សេដ្ឋកិច្ច នីតិរដ្ឋ និងសិទ្ធិផ្សេងទៀតដែលធានាដោយរដ្ឋធម្មនុញ្ញ ត្រូវបានស្ដារឡើងវិញ ថែមទាំងត្រូវបានពង្រឹងបន្ថែមទៀត។ ទាំងអស់នេះ អាចធ្វើទៅបានគឺដោយការខិតខំប្រឹងប្រែងប្រកបដោយការប្តេជ្ញាមុះមុត និងការលះបង់ដ៏ខ្ពង់ខ្ពស់របស់ថ្នាក់ដឹកនាំកំពូលៗ រួមមាន៖ សម្តេចតេជោ ហ៊ុន សែន ដែលជាមេដឹកនាំប្រកបដោយគុណធម៌ និងទស្សនៈវិស័យវែងឆ្ងាយ អតីតព្រះមហាក្សត្រ សម្តេចព្រះ នរោត្តម សីហនុ អ្នកស្នេហាជាតិផ្សេងទៀត ដែលឈ្មោះលោកទាំងអស់ត្រូវបានកត់ត្រាទុកក្នុងប្រវត្តិសាស្ត្រកម្ពុជា ព្រមទាំងការគាំទ្រពីសហគមន៍អន្តរជាតិផងដែរ។

ការពិតត្រូវតែទទួលស្គាល់ ហើយគុណសម្បត្តិត្រូវតែផ្តល់តម្លៃ។ សន្តិភាពដែលរកបានដ៏លំបាក កាលពីចុងខែធ្នូឆ្នាំ១៩៩៨ ក្រោមគោលនយោបាយឈ្នះ-ឈ្នះរបស់ សម្តេចនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ត្រូវបានបន្តថែរក្សាជានិរន្តរ៍ និងត្រូវបានពូនជ្រុំដាក់ជីរជាបន្តបន្ទាប់។ កាលពីមុន ប្រជាជនកម្ពុជាត្រូវបានកាត់ផ្តាច់ចេញពីសេដ្ឋកិច្ចក្នុងតំបន់និងពិភពលោក ដោយសារតែការដាក់ទណ្ឌកម្មរបស់បស្ចឹមលោក ក្រោមមនោគមវិជ្ជាលំអៀង និងអយុត្តិធម៌ និងសំណល់នៃសង្គ្រាមត្រជាក់។ ឥឡូវនេះ កម្ពុជាត្រូវបានគេប្រសិទ្ធនាមថាជាកោះសន្តិភាព ក្នុងតំបន់មេគង្គ និងអាស៊ីប៉ាស៊ីហ្វិក ជាប្រទេសប្រជាធិបតេយ្យគំរូសម្រាប់បណ្តាប្រទេសដែលឆ្លងកាត់អន្តរកាលឬមានការអភិវឌ្ឍតិចតួចនិងមធ្យមកម្រិតទាប។

សន្តិភាព ស្ថិរភាព និងភាពរស់រវើកនៃសង្គមសេដ្ឋកិច្ច សង្គមវប្បធម៌ និងសង្គមនយោបាយ បានជំរុញបរិយាកាសអំណោយផលសម្រាប់ការស្តារ និងកសាងប្រទេសជាតិឡើងវិញ និងសមាហរណកម្មសេដ្ឋកិច្ចទៅក្នុងសេដ្ឋកិច្ចពិភពលោក។ ប្រជាជនកម្ពុជា បាននិងកំពុងទទួលអត្ថប្រយោជន៍ពីវឌ្ឍនភាព និងកម្មវិធីកំណែទម្រង់ដែលកំពុងបន្តរបស់រដ្ឋាភិបាល ដែលយកប្រយោជន៍ជាតិនិងប្រជាជនជាស្នូល។ សម្រាប់ប្រទេសកម្ពុជា គោលបំណងនៃការស្តារសន្តិភាពឡើងវិញ គឺច្បាស់ណាស់ថា ចម្បងបង្អស់គឺដើម្បីបញ្ចប់សង្គ្រាមស៊ីវិលដែលអូសបន្លាយ នាំមកនូវការបង្រួបបង្រួមជាតិឱ្យចេញជាផ្លែផ្កា ស្តារឯកភាពជាតិ និងផ្សះផ្សាជាតិ និងធ្វើឱ្យកម្ពុជាត្រឡប់ទៅលើឆាកតំបន់ និងពិភពលោកដោយស្មើមុខស្មើមាត់ ហើយប្រទេសជាតិបានតភ្ជាប់ទំនាក់ទំនងយ៉ាងប្រសើរតាមរយៈច្រករបៀងអភិវឌ្ឍន៍ជាច្រើន តាមរយៈកម្មវិធីកិច្ចសហប្រតិបត្តិការសេដ្ឋកិច្ចមហាអនុតំបន់មេគង្គ (GMS) ក្រោមមូលនិធិរបស់ ADB គម្រោងហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធខ្សែក្រវ៉ាត់និងផ្លូវ (BRI) របស់ប្រទេសចិន កម្មវិធីជំនួយអភិវឌ្ឍន៍ទ្វេភាគីនិងពហុភាគីផ្សេងទៀត និងការវិនិយោគឯកជន រួមទាំងលើវិស័យឌីជីថលជាដើម។

សមិទ្ធផលដ៏អស្ចារ្យនោះ គឺកំណើនប្រាក់ចំណូលនិងការកាត់បន្ថយភាពក្រីក្រ។ អត្រានៃភាពក្រីក្របានធ្លាក់ចុះពីប្រមាណ៥០ភាគរយ នៃប្រជាជនកម្ពុជា ប្រមាណ១០លាននាក់ក្នុងឆ្នាំ១៩៩៣ មកនៅក្រោម ១០ភាគរយនៃប្រជាជនប្រមាណ ១៦លាននាក់ក្នុងឆ្នាំ២០១៩ ដែលជាអកុសលកើនឡើងដល់ប្រមាណ១៧.៥ ភាគរយក្នុងឆ្នាំ២០២០ ក្រោយរងវិបត្តិកូវីដ-១៩។ ក្នុងរយៈពេល៣០ឆ្នាំនេះ ប្រាក់ចំណូលសម្រាប់មនុស្សម្នាក់បានកើនឡើងប្រហែល ៧ដងពីប្រមាណ ២៥០ដុល្លារអាមេរិកក្នុងឆ្នាំ១៩៩៣ ដល់ជិត ១.៨០០ដុល្លារក្នុងឆ្នាំ២០២៣។

ទោះក្នុងទិដ្ឋភាពណាក៏ដោយ ភាគលាភនៃសន្តិភាពបានត្រួសត្រាយផ្លូវសម្រាប់ការរីកចម្រើន និងការអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ចដ៏មហិមាដែលប្រទេសសម្រេចទទួលបាន។ ការប្រព្រឹត្តិទៅដោយសន្តិវិធីនៃការបោះឆ្នោតសកលឆ្នាំ២០២៣ ជាមួយអ្នកទៅបោះឆ្នោតប្រមាណ ៨៤,៥៩ ភាគរយ ដែលគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាទទួលបានប្រមាណ ៨២,៣ភាគរយនៃសន្លឹកឆ្នោតសរុប បានបង្ហាញពីភាពរឹងមាំនៃការជឿទុកចិត្តរបស់ប្រជាជនកម្ពុជាលើគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ក្នុងភាពជាអ្នកដឹកនាំរាជរដ្ឋាភិបាលនិងរដ្ឋសភា។ កាលពីថ្ងៃទី២៦ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២៣ សម្តេចនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន បានថ្លែងទៅកាន់ប្រជាជាតិថា លោកនឹងមិនកាន់តំណែងជានាយករដ្ឋមន្ត្រីក្នុងអាណត្តិទី៧ ហើយថា លោកបណ្ឌិត ហ៊ុន ម៉ាណែត កំពុងបោះជំហានលើផ្លូវក្លាយជានាយករដ្ឋមន្ត្រី ក្នុងរយៈពេលបីសប្តាហ៍ខាងមុខ។

នេះបង្កើតជាទំព័រថ្មីនៃប្រវត្តិសាស្ត្រនយោបាយកម្ពុជា ក្នុងយុគសម័យថ្មី ក្រោយនយោបាយខ្មែរ ដែលហែលឆ្លងកាត់សតវត្សដ៏អួរអាប់អស់រយៈកាលជាង៥០០ឆ្នាំកន្លងមក។ សម្រាប់ លោកបណ្ឌិត ហ៊ុន ម៉ាណែត បានឆ្លងផុតពីរជំហានក្នុងចំណោមបួនជំហាន គឺការតែងតាំងតាមបែបប្រជាធិបតេយ្យដោយគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជានិងការឈ្នះក្នុងការបោះឆ្នោតប្រជាធិបតេយ្យក្នុងខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២៣ ដោយត្រូវរង់ចាំតែពីរជំហានទៀតប៉ុណ្ណោះ គឺការតែងតាំងជាផ្លូវការដោយព្រះមហាក្សត្រ និការទទួលបានការគាំទ្រសំឡេងភាគច្រើនក្នុងរដ្ឋសភា បន្ទាប់ពីគណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោតបានប្រកាសជាផ្លូវការអំពីលទ្ធផលបោះឆ្នោតក្នុងសប្តាហ៍ទី៣នៃខែសីហាខាងមុខនេះ។

ជាសារវ័ន្ត សម្តេចនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន បានធ្វើជាគំរូសម្រាប់អ្នកនយោបាយជាន់ខ្ពស់ និងអ្នកដឹកនាំជំនាន់ក្រោយ ដើម្បីផ្តល់ឱកាសឱ្យអ្នកដឹកនាំនយោបាយវ័យក្មេងស័ក្តិសម ក្នុងការគ្រប់គ្រងរដ្ឋាភិបាល និងអនុវត្តសិទ្ធិនយោបាយពេញលេញ ក្នុងការដឹកនាំការអភិវឌ្ឍប្រទេសជាតិ។ ការចុះចេញពីតំណែងជានាយករដ្ឋមន្ត្រីជាប់ឆ្នោតតាមលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ មានន័យច្រើនជាងការលះបង់ផ្ទាល់ខ្លួនទៅទៀត ហើយតាមពិត នេះជាយុទ្ធសាស្ត្រផ្លាស់ប្តូរអ្នកដឹកនាំនយោបាយដែលមានការគិតគូរដ៏ផូរផង់ល្អឥតខ្ចោះ ដែលនឹងធានាបាននូវសន្តិភាព ស្ថិរភាព និងវិបុលភាពយូរអង្វែងរបស់ប្រទេសជាតិ។

នេះមិនត្រឹមតែជាចំណាត់ការនយោបាយដ៏ឈ្លាសវៃប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែជាយុទ្ធសាស្ត្រអភិបាលកិច្ចដ៏សម្បើមមួយ ដែលបានកសាងឡើងដោយឈរលើគោលការណ៍ប្រជាធិបតេយ្យ និងតម្លៃព្រះពុទ្ធសាសនា ដែលបាននាំមកនូវសន្តិភាព ស្ថិរភាព ភាពសុខដុម និងវឌ្ឍនភាពសង្គម។ ជាងនេះទៅទៀត វាគឺជារចនាបទនៃអភិបាលកិច្ចរដ្ឋរបស់កម្ពុជា គ្រប់គ្រងតាមគន្លងលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យបែបព្រះពុទ្ធសាសនា ឬតម្លៃព្រះពុទ្ធសាសនា។ ទាំងសម្តេចនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន និងនាយករដ្ឋមន្ត្រីថ្មី លោកបណ្ឌិត ហ៊ុន ម៉ាណែត គឺជាពុទ្ធសាសនិកដែលគោរពប្រតិបត្តិខ្ជាប់ខ្ជួនតាមគន្លងព្រះធម៌របស់ព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធ។ ដើម្បីការពារសន្តិភាព គុណតម្លៃនៃសន្តិភាព និងធានាស្ថិរភាពនយោបាយនិងសង្គម សម្តេចនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន បានធ្វើនូវអ្វីដែលយើងមិននឹកស្មានដល់ តាមរយៈចំណាត់ការមនុស្សធម្មតាមិនអាចធ្វើបាននេះ ដោយទទួលបានការស្ញប់ស្ញែងនិងការគោរពពីមជ្ឍស្ថានទូទៅ។

យ៉ាងណាមិញ តើការចុះចេញពីតំណែងដឹកនាំនយោបាយភ្លាមៗរបស់ សម្តេចនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន អាចជាវិធានការដ៏ថ្លៃថ្លាឬទេ? មនុស្សជាច្រើនយល់ឃើញថា វាជាយុទ្ធសាស្ត្រនយោបាយដ៏ឆ្លាតវៃបំផុតរបស់ សម្តេចនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន បើទោះបីជាការអនុវត្តនេះមិនសូវមានឃើញច្រើនក្នុងប្រវត្តិសាស្ត្រនយោបាយពិភពលោក ជាពិសេសនៅក្នុងប្រទេសដែលងាយនឹងមានអស្ថិរភានយោបាយក៏ដោយ។ ជាការពិតណាស់ ការចុះចេញពីតំណែងរបស់លោកបង្ហាញពីគុណធម៌ដ៏ខ្ពង់ខ្ពស់បំផុតរបស់សម្តេចនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ក្នុងឋានៈជាមេដឹកនាំកំពូលជាតិ ដែលប្រកាន់យកនូវភាពប្រាកដនិយម និងភាពជាក់ស្តែងនិយម ហើយជាអ្នកដែលសំឡឹងមើលឃើញពីអនាគតដ៏វែងឆ្ងាយរបស់ប្រទេសជាតិ។

សរុបមក វិស័យសិក្សាផ្នែកវិទ្យាសាស្ត្រនយោបាយ អាចពិនិត្យ និងស្វែងយល់ពីសក្តានុពលនៃគុណសម្បត្តិរបស់យុទ្ធសាស្ត្រនេះ គួរតែចម្លងយកជាគំរូ ហើយបន្តអនុវត្តតាមដោយផ្អែកលើគោលការណ៍ប្រជាធិបតេយ្យ និងការផ្លាស់ប្តូរអំណាចដោយសន្តិវិធី ដែលប្រទេសជាច្រើនមិនអាចសម្រេចបាន។ ចំណុចសំខាន់នៃយុទ្ធសាស្ត្រផ្លាស់ប្តូរអំណាចគឺ ភាពរុងរឿងនៃអនាគតប្រទេសកម្ពុជា នឹងមានភាពប្រាកដប្រជា ហើយសន្តិភាព ស្ថិរភាព និងនិរន្តរភាព គឺស្ថិតក្នុងដៃមនុស្សដ៏មានសក្តានុពលបំផុតគឺ លោកបណ្ឌិត ហ៊ុន ម៉ាណែត ដែលមានទាំងគុណធម៌ ទាំងលក្ខណៈសម្បត្តិពេញលេញជាអ្នកដឹកនាំដ៏ឆ្នើម ពោលគឺ គុណវុឌ្ឍិ សមត្ថភាព និងបទពិសោធន៍ដ៏សម្បូរបែប។

អ្វីដែលនាយករដ្ឋមន្ត្រីវ័យក្មេង លោកបណ្ឌិត ហ៊ុន ម៉ាណែត ត្រូវការគឺការចូលរួមរបស់ក្រុមមន្ត្រីបម្រើការ និងគណៈរដ្ឋមន្ត្រីរបស់គាត់ដែលប្រកបដោយសមត្ថភាពខ្ពស់ ហើយហានលះបង់ថាមពល និងពេលវេលាដោយឧស្សាហ៍ព្យាយាម ទទួលខុសត្រូវ និងគណនេយ្យភាព ដោយដាក់ផលប្រយោជន៍ប្រជាជន និងប្រទេសជាតិនៅពីមុខនិងជាស្នូលនៃការដាក់ចេញនិងអនុវត្តគោលនយោបាយទាំងអស់។ ជាមួយគ្នានេះ សម្តេចនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ក្នុងឋានៈជាប្រធានគណបក្សប្រជាជនដែលនឹងចូលកាន់តំណែងជាប្រធានព្រឹទ្ធសភានៅខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២៤ខាងមុខ និងជាប្រធានឧត្តមក្រុមប្រឹក្សាព្រះមហាក្សត្រ នោះលោកនឹងបន្តសម្រេចបាននូវគោលដៅដ៏ថ្លៃថ្លាក្នុងជីវិតរបស់លោកបន្ថែមទៀត ដោយមោទកភាព។

ខ្ញុំជឿជាក់ថា ប្រជាជនកម្ពុជាកំពុងឈានទៅមុខយ៉ាងម៉ឺងម៉ាត់ ក្នុងដំណើរដ៏រុងរឿងឆ្ពោះទៅកសាងអនាគតដ៏ត្រចះត្រចង់ និងធានាបាននូវវិបុលភាពរបស់ប្រទេសជាតិជារៀងរហូតសម្រាប់ច្រើនសតវត្សទៅមុខទៀត។ លោកបណ្ឌិត ហ៊ុន ម៉ាណែត ដែលជានាយករដ្ឋមន្ត្រីចូលកាន់តំណែងថ្មី នឹងក្លាយជាមេដឹកនាំនយោបាយដ៏មានសិរីសួស្តីនិងជ៏យមង្គល ដែលនឹងខិតខំឱ្យអស់ពីសមត្ថភាពនិងកំលាំងការរបស់លោក ដើម្បីសម្រេចក្តីសុបិនរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ ត្បិតថាទាំងនេះជាសេចក្តីប្រាថ្នារួមរបស់ប្រទេសជាតិ៕

ដោយ៖ បណ្ឌិត ឆេង គីមឡុង អនុប្រធានប្រតិបត្តិនៃវិទ្យាស្ថានចក្ខុវិស័យអាស៊ី(AVI)

អ្នកវិភាគចៅចាក់ស្មុក៖ ក្រុមប្រឆាំងជ្រុលនិយមដឹកនាំដោយជនក្បត់ជាតិ ៣ ជំនាន់កំពុងជួបវិបត្តិ ក្រោយបរាជ័យធ្ងន់ធ្ងរក្នុងការញុះញង់បំផ្លាញការបោះឆ្នោតនៅកម្ពុជា, ទោះខំប្រឹងកុហកបោកប្រាស់យ៉ាងណា ក៏ពលរដ្ឋខ្មែរមិនជឿទៀតដែរ!

(ភ្នំពេញ)៖ ក្រុមប្រឆាំងជ្រុលនិយមដឹកនាំដោយជនក្បត់ជាតិ ៣ ជំនាន់ សម រង្ស៊ី និងក្រុមជនបរទេសជ្រុលនិយមជ្រកក្រោមអង្គការអន្តរជាតិ ឬអ្នកស្រាវជ្រាវនិងអ្នកកាសែតស៊ីឈ្នួលមួយចំនួនបន្តរាំខុសចង្វាក់ភ្លេង និងចេញភ្លាវ បែកឆ្វេង ខុសគេតែឯងដោយព្យាយាមទាញទម្លាក់តម្លៃប្រជាធិបតេយ្យនៅកម្ពុជា តាមរយៈការលាបពណ៌ខុសពីការពិតថា «ការបោះឆ្នោតនៅកម្ពុជាក្លែងក្លាយ» និងស្រែកបំភ្លៃខុសពីការពិតថា «កម្ពុជាមានវិបត្តិនយោបាយ» ។ នេះគ្រាន់តែជាការយល់សប្តិ៍កណ្តាលថ្ងៃត្រង់ និងជាការស្រមើស្រម៉ៃក្នុងក្តីអស់សង្ឃឹម។ ពលរដ្ឋខ្មែរនិងពិភពលោកបានមើលឃើញច្បាស់ថា កម្ពុជាគ្មានវិបត្តិនយោបាយឡើយក្រោយការបោះឆ្នោត ព្រោះក្រោយការបោះឆ្នោត អ្វីៗដំណើរការជាប្រក្រតី ពលរដ្ឋមានការរីករាយសប្បាយចិត្តដោយសារតែស្ថិរភាពនយោបាយពេញលេញ ការបង្កើតរដ្ឋសភា និងរាជរដ្ឋាភិបាលថ្មីគ្មានអ្វីជាឧបសគ្គ ឬមានវិបត្តិឡើយ។ ការបោះឆ្នោតនៅកម្ពុជាមិនមែនជាការបោះឆ្នោតក្លែងក្លាយឡើយ តែជាការបោះឆ្នោតប្រកបដោយប្រជាធិបតេយ្យ សេរី ត្រឹមត្រូវ យុត្តិធម៌និងតម្លាភាពពិតប្រាកដដែលពលរដ្ឋទាំងអស់មានមោទកភាពដែលកម្ពុជាអាចធ្វើបាន។ ធម្មានុរូបភាពនៃដំណើរប្រជាធិបតេយ្យនិងខាងនយោបាយត្រូវបានធានាជាមួយអត្រានៃការចូលរួមបោះឆ្នោតដ៏ខ្ពស់របស់ពលរដ្ឋចំនួន ៨៤,៥៨%។

រហូតមកទល់ពេលនេះ កម្ពុជាគ្មានវិបត្តិនយោបាយអ្វីទាំងអស់ ប៉ុន្តែមានតែអ្នកនយោបាយក្រុមប្រឆាំងជ្រុលនិយមទេដែលមានវិបត្តិ។ វិបត្តិដោយសារតែពលរដ្ឋខ្មែរគ្រប់មជ្ឈដ្ឋានលែងជឿការញុះញង់របស់ខ្លួន, ក្រុមប្រឆាំងមានវិបត្តិព្រោះសកម្មជននយោបាយរបស់ខ្លួនមួយចំនួនដែលជឿការញុះញង់ពីក្រៅប្រទេសត្រូវបានប្រឈមនឹងមុខច្បាប់ដោយសារការបំពានច្បាប់, ក្រុមអ្នកនយោបាយប្រឆាំងមានវិបត្តិដោយសារតែបាត់បង់កម្លាំងគាំទ្រ និងមិនអាចធ្វើនយោបាយប្រមូលស្រោមសំបុត្របានទៀត ហើយក្រុមអ្នកនយោបាយប្រឆាំងក៏កំពុងមានវិបត្តិព្រោះ ជនក្បត់ជាតិ ៣ ជំនាន់ សម រង្ស៊ី ដែលជាទណ្ឌិតត្រូវបានគេរកឃើញថាមានការជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងការបញ្ជាឱ្យមន្ត្រីគណបក្សភ្លើងទៀនអនុវត្តផែនការញុះញង់ពលរដ្ឋបំផ្លាញសន្លឹកឆ្នោតចោល និងរៀបចំផែនការឧបឃាតផ្តួលរំលំរាជរដ្ឋាភិបាលស្របច្បាប់ និងមិនដឹងថាតើវាសនានៃគណបក្សភ្លើងទៀននឹងក្លាយជាយ៉ាងណាប្រសិនបើមេបក្សស្រមោល សម រង្ស៊ី បន្តពុលទឹកមាត់និងតែងប្រើប្រាស់បក្សភ្លើងទៀនដើម្បីធ្វើ សកម្មភាពជាចំហប្រឆាំងនឹងច្បាប់នៅកម្ពុជា អុកឡុកសុខសន្តិភាពរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ។

ពលរដ្ឋខ្មែរជាង ៨,២លាននាក់ដែលចេញទៅបោះឆ្នោតគឺជាសាក្សីរស់នៃដំណើរការប្រជាធិបតេយ្យដ៏រស់រវើកនៅកម្ពុជា។ ទោះបីជាក្រមប្រឆាំងខំប្រឹងលាបពណ៌ថាជាការបោះឆ្នោតក្លែងក្លាយ តែវាពិតជាគ្មានន័យអ្វីឡើយ។ ប៉ុន្តែពលរដ្ឋខ្មែរបែរជាសើចចំអកឱ្យក្រុមជនក្បត់ជាតិទៅវិញ ទេ និងពិតជាគួរឱ្យអាណិតក្រុមប្រឆាំងជ្រុលនិយមទៅវិញទេដែលធ្វើជាអ្នកប្រជាធិបតេយ្យក្លែងក្លាយ និងធ្វើនយោបាយបំផ្លាញជាតិខ្លួនឯង។ មួយថ្ងៃៗ ដេកគិតថាតើត្រូវជេរប្រមាថរិះគន់ លាបពណ៌ មួលបង្កាច់គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ថ្នាក់ដឹកនាំគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា សម្តេចតេជោ ហ៊ុន សែន ឯកឧត្តម ហ៊ុន​ ម៉ាណែត យ៉ាងណាដើម្បីបំពេញមហិច្ឆតាដ៏ឆ្កួតលីលារបស់ខ្លួន។

តែទង្វើអាក្រក់ដែលពួកគេបានធ្វើមកលើជាតិនិងប្រជាជនកម្ពុជាជាពិសេសការមួលបង្កាច់លាបពណ៌ខុសពីការពិតប្រឆាំងនឹងសម្តេចតេជោ ហ៊ុន សែន តាំងពីដើមរៀងមក និងឥឡូវពួកគេបន្តបើកយុទ្ធនាការវាយប្រហារអនាគតនាយករដ្ឋមន្ត្រីកម្ពុជា ឯកឧត្តម ហ៊ុន ម៉ាណែត បានធ្វើឱ្យប្រជាពលរដ្ឋកាន់តែគាំទ្រ ស្រឡាញ់ អាណិតចំពោះគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ចំពោះសម្តេចតេជោ និងអ្នកបន្តវេនកម្ពុជា។ ដោយសារតែការជេរប្រមាថមួលបង្កាច់ខុសពីការពិត បានធ្វើឱ្យគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាកាន់តែមានភាពជឿជាក់កាន់តែខ្លាំងពីសំណាក់ប្រជាពលរដ្ឋព្រោះពលរដ្ឋបានដឹងច្បាស់នរណាជាអ្នកធ្វើពិតប្រាកដ និងនរណាបានត្រឹមតែអង្គុយមើល និងរិះគន់វាយប្រហារ។

ដូច្នេះ កម្ពុជាគ្មានវិបត្តិនយោបាយទេ តែមានតែអ្នកនយោបាយប្រឆាំងមានវិបត្តិ ហើយការបោះឆ្នោតនៅកម្ពុជាកាលពីថ្ងៃទី២៣ ខែកក្កដា កន្លងទៅគឺជាការបោះឆ្នោតដែលត្រូវបានអ្នកសង្កេតការណ៍ជាតិនិងអន្តរជាតិជិត ១០ ម៉ឺននាក់មកពីបណ្តាសមាគមនិងអង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាលជាតិ និងអន្តរជាតិថាសេរី ត្រឹមត្រូវ និងយុត្តិធម៌។ ជាមួយគ្នានេះ អ្នកសង្កេតការណ៍បានកោតសរសើរគណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោតដែល បានរៀបចំការបោះឆ្នោតបានយ៉ាងល្អត្រឹមត្រូវស្របតាមនីតិវិធីច្បាប់ មានតម្លាភាព និងជាទីទុកចិត្ត។ នេះគឺខុសពីអ្វីដែលក្រុមប្រឆាំងជ្រុលនិយម តែងតែលាបពណ៌ថាការបោះឆ្នោតនៅកម្ពុជាមានការលួចបន្លំសន្លឹកឆ្នោត មានភាពមិនប្រក្រតីខ្លាំង គំរាមកំហែងជាដើមដែលការលាបពណ៌ និងការបំភ្លៃទាំងនេះគ្រាន់តែជាលេសដើម្បីញុះញង់ប្រជាពលរដ្ឋក្នុងគោលដៅបំផ្ទុបដិវត្តន៍ពណ៌ប៉ុណ្ណោះ។

ប៉ុន្តែពេលនេះ សាធារណជនបាន យល់ច្បាស់ពីល្បិចកលដ៏ទុច្ចរិតរបស់ក្រុមប្រឆាំងដឹកនាំដោយជនក្បត់ជាតិ ៣ ជំនាន់ សម រង្ស៊ី និងជនបរទេសមួយចំនួន ហើយការញុះញង់របស់ពួកគេគ្មានតម្លៃឡើយ។ ពលរដ្ឋខ្មែរបានបោះបង់ចោលមនោគមន៍វិជ្ជារបស់ក្រុមប្រឆាំងជ្រុលនិយម និងការញុះញង់ បញ្ឆេះកំហឹងស្អប់ខ្ពើម ជាតិសាសន៍របស់ទណ្ឌិត សម រង្ស៊ី ហើយនិងបានគាំទ្រការពារថែរក្សានូវសុខសន្តិភាព និងការអភិវឌ្ឍ លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យក្រោមដំបូលនៃការដឹកនាំរបស់គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាដែលមានសម្តេចតេជោ ហ៊ុន សែន ជាប្រធានបក្ស និងឥស្សរជននយោបាយជាន់ខ្ពស់ជាច្រើនទៀតដែលបានលះបង់សព្វបែបយ៉ាងដើម្បីបុព្វហេតុជាតិនិងប្រជាជនកម្ពុជាតរៀងមក។ ទោះខំប្រឹងកុហកបោកប្រាស់យ៉ាងណា ក៏ពលរដ្ឋខ្មែរមិនជឿទៀតដែរ តែការភូតកុហកបោកប្រាស់របស់ក្រុមប្រឆាំងនេះនឹងធ្វើឱ្យក្រុមពួកគេរលត់រលាយដូចអំបិលត្រូវទឹក៕​

ដោយចៅចាក់ស្មុក

រាជធានីភ្នំពេញ, ថ្ងៃទី២៩ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២៣

(វីដេអូ) សារសម្លេង សម្ដេចតេជោ ហ៊ុន សែន ស្តីពី ការតែងតាំងឥស្សរជនក្នុងក្របខណ្ឌនយោបាយ

 CNV: 29 July, 2023

សូមក្រាបថ្វាយបង្គំព្រះថេរានុថេរៈគ្រប់ព្រះអង្គជាទីគោរពសក្ការៈ,
ឯកឧត្តម លោកជំទាវ លោក លោកស្រី,
បងប្អូនជនរួមជាតិជាទីគោរពស្រឡាញ់,

ជាដំបូងខ្ញុំព្រះករុណាខ្ញុំ សូមអភ័យទោសដោយសារសម្លេងរបស់ខ្ញុំព្រះករុណាខ្ញុំ ហាក់ដូចជាបានស្អកបន្តិច។ ដោយសារតែព្រឹកនេះ ខ្ញុំព្រះករុណាខ្ញុំ វាយកូនហ្គោល។ ដូច្នេះ បន្ទាប់ពីធ្លាក់ Calories មួយចំនួន នឹងធ្វើឲ្យសម្លេងស្អក។ យ៉ាងណាក៏ដោយ ខ្ញុំព្រះករុណាខ្ញុំ ចេញសារនេះ ដើម្បីទូលប្រគេនជាពិសេសជូនចំពោះឯកឧត្តម លោកជំទាវ លោក លោកស្រី ដែលធ្វើកិច្ចការនៅក្នុងក្របខណ្ឌកិច្ចការនយោបាយ។ ក្នុងរយៈពេលកន្លងទៅនេះ មានការអបអរសាទរយ៉ាងខ្លាំងពីសំណាក់ប្រជាពលរដ្ឋ និងគ្រប់មជ្ឃដ្ឋានទាក់ទងនឹងការលះបង់របស់ខ្ញុំព្រះករុណាខ្ញុំ ពីការមិនកាន់តំណែងនាយករដ្ឋមន្ត្រីតទៅទៀត ហើយប្រគល់ការងារឲ្យយុវជនជំនាន់ក្រោយ ដែលដឹកនាំដោយបណ្ឌិត ហ៊ុន ម៉ាណែត ដើម្បីធានានូវនិរន្តរភាព នៃសន្តិភាព និងការអភិវឌ្ឍ។

ការអបអរសាទររបស់បងប្អូនជនរួមជាតិ គឺបង្ហាញឲ្យឃើញអំពីតម្រូវការចាំបាច់នៃការធានានូវសន្តិភាពនិងការ​អភិវឌ្ឍរយៈពេលវែង។ ខ្ញុំព្រះករុណាខ្ញុំ យល់ថាការលះបង់ដ៏ធំធេងរបស់ខ្ញុំព្រះករុណា គឺជាការលះបង់ដើម្បីសេចក្តីសុខ សេចក្តីចម្រើនរ​បស់ជាតិទាំងមូល ដើម្បីធានាថា ប្រទេសជាតិមួយនេះមិនធ្លាក់ទៅក្នុងភាពចលាចល អស្ថិរភាព ឬការដណ្តើមអំណាចតាមរយៈចុងអាវុធ ដូចកាលពីអតីតកាលនោះឡើយ។ ខ្ញុំព្រះករុណាខ្ញុំ ចាកចេញ ក្នុងស្ថានភាពដែលគណបក្សប្រជាជនដឹកនាំ/កាន់អំណាច ក្នុងអត្រាសន្លឹកឆ្នោតគាំទ្រជាង ៨២% ដែលជាសន្លឹកឆ្នោតខ្ពស់បំផុត មិនធ្លាប់មាននៅក្នុងប្រវត្តិសាស្ត្ររបស់គណបក្សប្រជាជន ដែលត្រឹមតែទទួលបាននូវ ៧៥% និង ៧៤% នៅពេលបោះឆ្នោតថ្នាក់ឃុំសង្កាត់ កាលពីឆ្នាំ ២០២២ កន្លងទៅ។

ខ្ញុំព្រះករុណាខ្ញុំ សូមអរគុណចំពោះការគាំទ្ររបស់បងប្អូនចំពោះការសម្រេចចិត្តរបស់ខ្ញុំព្រះករុណាខ្ញុំ ហើយចាត់ទុកថានេះគឺជាដំណើរការរួមរបស់ជាតិ ដែលចាំបាច់ត្រូវតែប្រគល់ឲ្យយុវជនជំនាន់ក្រោយ ដើម្បីគេអាចធ្វើកិច្ចការបានប្រសើរជាង។ ប៉ុន្តែ ខ្ញុំព្រះករុណាខ្ញុំក៏ក្តាប់បានពីកង្វល់របស់បងប្អូន ឯកឧត្តម លោកជំទាវ លោក លោកស្រី នៅតាមស្ថាប័ននានាទាក់ទិននឹងមុខនាទីរបស់ខ្លួនយ៉ាងណានៅពេលខាងមុខ។ ខ្ញុំព្រះករុណាខ្ញុំ ក៏ដូចជាសម្តេច សាយ ឈុំ, សម្តេច ស ខេង, សម្តេច ទៀ បាញ់, សម្តេច ម៉ែន សំអន, បណ្ឌិត ហ៊ុន ម៉ាណែត, បណ្ឌិតសភាចារ្យ អូន ព័ន្ធមុនីរ័ត្ន, ឯកឧត្តម កើត រិទ្ធ ដែលបានពិភាក្សាគ្នានៅផ្ទះខ្ញុំព្រះករុណាខ្ញុំ បានសម្រេចចិត្តថា នឹងរក្សាទុកនូវមន្ត្រីទាំងអស់ដែលបានតែងតាំងរួចមកហើយ ជារដ្ឋលេខាធិការ អនុរដ្ឋលេខាធិការ ឬទីប្រឹក្សារាជរដ្ឋាភិបាល ដែលបានតែងតាំងរួចមកហើយ ឲ្យបន្តតទៅទៀត។

ថ្នាក់ដែលតែងតាំងដោយព្រះរាជក្រឹត្យ គឺតែងតាំងដោយព្រះរាជក្រឹត្យឡើងវិញ ថ្នាក់ដែលតែងតាំងដោយអនុក្រឹត្យក៏ត្រូវតែងតាំងដោយអនុក្រឹត្យឡើងវិញ ថ្នាក់ដែលតែងតាំងដោយសេចក្តីសម្រេចរបស់រដ្ឋមន្ត្រី ក៏ត្រូវបានតែងតាំងឡើងវិញ។ ខ្ញុំព្រះករុណាខ្ញុំ ចង់បញ្ជាក់ថា សម្រាប់អ្នកដែលកាន់មុខងារសាធារណៈពុំមានអ្វីជាចំ​ណោទនោះទេ លើកលែងតែអ្នកទាំងនោះដល់អាយុចូលនិវត្តន៍ ទើបអាចចូលនិវត្តន៍។ មុខងារសាធារណៈគឺមិនត្រូវបានប៉ះពាល់នោះឡើយ ដូចជាអគ្គនាយកដ្ឋាន អគ្គនាយករង ប្រធាននាយកដ្ឋាន អនុប្រធាននាយកដ្ឋាន ប្រធានការិយាល័យ អភិបាលខេត្ត អភិបាលរង អភិបាលស្រុក អភិបាលរងស្រុក/ខណ្ឌ គឺមិនត្រូវបានប៉ះពាល់នោះទេ។ មេទាហានគ្រប់ជាន់ថ្នាក់ មេប៉ូលីស អាវុធហត្ថគ្រប់ជាន់ថ្នាក់ គឺមិនត្រូវបានប៉ះពាល់ទេ លើកលែងតែអ្នកនោះ គឺដល់អាយុចូលនិវត្តន៍គឺត្រូវចូលនិវត្តន៍តាមច្បាប់។

សម្រាប់អ្នកដែលកាន់មុខងារខាងនយោបាយ ដែល(បានការ)តែងតាំងជាថ្នាក់រដ្ឋលេខាធិការ អនុរដ្ឋលេខា​ធិការនៅតាមក្រសួង បងប្អូនទាំងនោះនៅតែបន្ត លើកលែងតែសាម៉ីខ្លួនសុំលាឈប់ ដោយសារកត្តាអាយុ ឬមានជំងឺច្រើន។ ទីប្រឹក្សារាជរដ្ឋាភិបាលដែលបានតែងតាំងរួចមកហើយ ត្រូវតែងតាំងត្រឡប់ទៅវិញ ហើយសម្រាប់ការតែងតាំងនេះ អ្នកកាន់មុខងារនយោបាយគឺមាន ៣ កម្រិត កម្រិតតែងតាំងដោយព្រះរាជក្រឹត្យ ដែលចាប់តាំងពីថ្នាក់អគ្គនាយកឡើងទៅក្នុងផ្នែកខាងមុខងារនយោបាយ។ បើនិយាយពីនៅតាមក្រសួង គឺចាប់ពីអនុរដ្ឋលេខាធិការនិងរដ្ឋលេខាធិការ គឺតែងតាំងដោយព្រះរាជក្រឹត្យ។ ឯទីប្រឹក្សាក៏តែងតាំងដោយព្រះរាជក្រឹត្យ ដែលមានថ្នាក់អគ្គនាយក អនុរដ្ឋលេខាធិការ រដ្ឋលេខាធិការ រដ្ឋមន្ត្រី ទេសរដ្ឋមន្ត្រី រហូតដល់ទីប្រឹក្សា ដែលមានតំណែងជាឧបនាយករដ្ឋមន្ត្រី។

នៅមានទីប្រឹក្សាដែលតែងតាំងដោយអនុក្រឹត្យ គឺថ្នាក់អគ្គនាយករងនិងថ្នាក់ប្រធាននាយកដ្ឋាន ក៏ត្រូវតែងតាំងត្រឡប់ទៅវិញ។ នៅតាមក្រសួងខ្លះក៏មានតែងតាំងអ្នកដែលចូលនិវត្តន៍មួយចំនួនអោយបន្តធ្វើការនិងមានការ​ចាំបាច់នៃមន្ត្រីមួយចំនួនអោយធ្វើការតែងតាំងដោយសេចក្ដីប្រកាសរបស់រដ្ឋមន្ត្រីជាថ្នាក់អនុប្រធាននាយកដ្ឋាននិងប្រធានការិយាល័យ។ មុខងារទាំងអស់នេះ ខ្ញុំព្រះករុណាខ្ញុំបានពិភាក្សាយ៉ាងហ្មត់ចត់ ជាពិសេស​ជា​មួយបណ្ឌិត ហ៊ុន ម៉ាណែត ជាមួយឯកឧត្តម អូន ព័ន្ធមុន្នីរ័ត្ន ឯកឧត្តម កើត រឹទ្ធ ដែលនៅបន្តពិភាក្សាជាមួយខ្ញុំព្រះករុណាខ្ញុំ អំពីកិច្ចដំណើរការនៅពេលខាងមុខ។ ដូច្នេះសូមបងប្អូនកុំមានការព្រួយបារម្ភអំពីចំណុច​ទាក់ទងជាមួយនឹងរឿងថាតើខ្លួនត្រូវធ្វើអ្វីទៀត?

កិច្ចការតែមួយទេ ដែលត្រូវធ្វើការកែទម្រង់នោះគឺរដ្ឋមន្ត្រីប្រតិភូអមនាយករដ្ឋមន្ត្រី។ កន្លងទៅនេះ មានការតែង​តាំងរដ្ឋមន្ត្រីប្រតិភូអមនាយករដ្ឋមន្ត្រីមួយចំនួន (ដែលមានតំណែង)ជារដ្ឋលេខាធិការ ជាអ្នកដែលធ្វើការផ្ទាល់ជាមួយនាយករដ្ឋមន្ត្រី។ ដូច្នេះ យើងទុកឱ្យម្នាក់ៗធ្វើការជ្រើសរើសថា តើនៅជារដ្ឋលេខាធិការឬទៅជារដ្ឋមន្ត្រីប្រតិភូអមនាយករដ្ឋមន្ត្រី ឱ្យយកតែមួយទេ។ ខ្ញុំព្រះកុរណាខ្ញុំសូមបញ្ជាក់ការកែទម្រង់នៅទីនេះ វាមិនប៉ះពាល់ដល់មនុស្សច្រើនទេ។ បងប្អូនខ្លះគឺជារដ្ឋលេខាធិការនៅតាមក្រសួង ប៉ុន្តែក៏មានការកាន់តំណែងបន្ថែម(ជា)រដ្ឋមន្ត្រីប្រតិភូអមនាយករដ្ឋមន្ត្រី។

ករណីលើកលែងគឺមានតែអង្គភាព២ធំៗប៉ុណ្ណោះ ដែលខ្ញុំព្រះករុណាខ្ញុំបាននិយាយប្រាប់ទៅអនាគតនៃថ្នាក់ដឹកនាំជំនាន់ក្រោយគឺរដ្ឋមន្ត្រីប្រតិភូអមនាយករដ្ឋមន្ត្រីនេះគឺនឹងរក្សាទុកសម្រាប់អគ្គនាយកពន្ធដារនិងអគ្គនា​យកគយ ដែលទាំង២នេះត្រូវធ្វើការម្ខាងជាមួយនឹងរដ្ឋមន្ត្រី ឯម្ខាងទៀតជាមួយនាយករដ្ឋមន្ត្រី ដែលត្រូវក្ដាប់ផ្ទាល់ទៅលើថវិកាប្រចាំថ្ងៃ ប្រចាំខែ។ ករណីនេះគឺជាការត្រូវទុក។ ឯសម្រាប់អ្នកដទៃទៀតគឺត្រូវជ្រើសរើសតើនៅជារដ្ឋលេខាធិការតាមក្រសួងឬមកឱ្យដាច់ជារដ្ឋមន្ត្រីប្រតិភូអម​នាយករដ្ឋមន្ត្រី។ ការកែទម្រង់គឺមានតែប៉ុណ្ណឹងទេដែលមានការប៉ះពាល់។

ដូចនេះសូមបញ្ជាក់សាជាថ្មី បងប្អូនទាំងឡាយទទួលបានតំណែងរួចមកហើយគឺនៅបន្ត។ សូមបញ្ជាក់ថារដ្ឋលេខាធិការ អនុរដ្ឋលេខាធិការ និងទីប្រឹក្សាទាំងនេះនឹងបញ្ចប់(តំណែង)នៅថ្ងៃទី ២២ ខែសីហា ជាមួយនឹងការបញ្ចប់អាណត្តិរបស់រាជរដ្ឋាភិបាល ហើយក៏ត្រូវរៀបចំតែងតាំងថ្មី។ ដោយឡែករដ្ឋមន្ត្រីនានាដែលមិនធ្វើជារដ្ឋមន្ត្រីតទៅទៀត ទាំងឧបនាយករដ្ឋមន្ត្រី ទេសរដ្ឋមន្ត្រីមួយចំនួន និងរដ្ឋមន្ត្រីខ្លះ រាប់ទាំងខ្លួនខ្ញុំព្រះករុណាខ្ញុំមុនពេលទៅកាន់ប្រធានព្រឹទ្ធសភានៅឆ្នាំក្រោយ គឺត្រូវអង្គុយនៅធ្វើជាសមាជិករដ្ឋសភា។ រដ្ឋមន្ត្រីខ្លះទៀតមិនជាប់ជាសមាជិកសភា និងអាចរៀបចំឱ្យធ្វើជាទីប្រឹក្សារាជរដ្ឋាភិបាល ឬអាចរៀបចំឱ្យឈរឈ្មោះធ្វើជាសមាជិកព្រឹទ្ធ​សភានៅពេលខាងមុខ ករណីដែលអាចធ្វើទៅរួច។ ឯខ្លះទៀតជាទីប្រឹក្សាដែលមិនយកប្រាក់បៀវត្សរ៍ ការតែង​តាំង​ឡើងវិញមិនមែនជាការលំបាកនោះឡើយ។ វាមិនមានទម្ងន់(លើ)ថវិកាទេ (ត្បិត)មុខតំណែងជាទីប្រឹក្សាដែលមានចរិតជាកិត្តិយសងាយស្រួលប្រាស្រ័យទាក់ទងចុះជួយកសាងមូលដ្ឋាននានា។

ដូច្នេះ ខ្ញុំព្រះករុណាខ្ញុំសង្ឃឹមថា នាយករដ្ឋមន្ត្រី រដ្ឋមន្ត្រីតាមស្ថាប័ននានានៅពេលក្រោយបន្តការយកចិត្តទុក​ដាក់ទៅលើកិច្ចការដែលត្រូវដោះស្រាយ ជាមួយនឹងមន្ត្រីចាស់ៗ មន្ត្រីនៅក្នុងតំណែងបច្ចុប្បន្ន ត្រូវឱ្យមានការ​ងារ​បន្តទៅទៀតដោយគ្មានការកែប្រែ លើកលែងតែសាម៉ឺខ្លួនស្នើសុំឈប់តែប៉ុណ្ណោះ។ នេះជាការបញ្ជាក់ដើម្បីដោះស្រាយកង្វល់របស់បងប្អូន ដែលមានកន្លងទៅនិងដែលខ្ញុំព្រះករុណាខ្ញុំក្ដាប់បាន។ សូមប្រគេនពរចំពោះព្រះតេជគុណព្រះសង្ឃគ្រប់ព្រះអង្គ ឯកឧត្តម លោកជំទាវ បងប្អូនជនរួមជាតិ សូមប្រកបតែនឹងពុទ្ធពរនិងពរទាំង៥ប្រការគឺ អាយុ វណ្ណៈ សុខៈ ពលៈ និងបដិភាណៈកុំបីឃ្លៀងឃ្លាត។ សូមអរព្រះគុណ សូមអរគុណ៕

*********

Audio Message of Samdech Techo Hun Sen on the Political Functions Re-appointments

[Unofficial Translation]

---

CNV: 29/07/2023

Venerable Buddhist Monks,

Excellencies, Lok Chumteavs, Ladies and Gentlemen,

Dear compatriots,

First of all, I apologize for my voice as I seem to be a little hoarse. This morning I had a golf session. After losing some calories, it is normal that it makes a hoarse sound. However, I have to convey this message especially to Excellencies, Lok Chumteavs, Ladies and Gentlemen who work within the framework of political affairs. There has been a great deal of congratulations from the people and all walks of life regarding my dedication from not holding the position of Prime Minister and giving the jobs to the younger generation led by Dr. Hun. Manet to ensure the sustainability of peace and development.

The congratulations of the compatriots show the need to ensure long-term peace and development. I understand that my great sacrifice is a sacrifice for the happiness and prosperity of the whole nation to ensure that this nation does not fall into chaos, instability, or power grabbing at gun points as it happened in the past. I am leaving in a situation where the CPP is leading/ruling with more than 82% of the votes, the highest ever in the history of the CPP, with only 75% and 74% at the commune election in 2022.

I would like to thank you for your support of my decision and consider that this is a national process that we needed to handed over to the next generation so that they can do a better job. However, I also grasp the concerns of the Excellencies, Lok Chumteavs, Ladies and Gentlemen in various institutions related to their future duties. Samdech Say Chhum, Samdech Sar Kheng, Samdech Tea Banh, Samdech Men Sam An, Dr. Hun Manet, Dr. Aun Porn Moniroth, His Excellency Keut Rith, and I have had discussion at my house, and we have decided to keep all officials who have already been appointed as Secretaries of State, Undersecretaries of State or advisors to the Royal Government, so that they will continue to do the jobs.

The ranks appointed by the Royal Decree are re-appointed by the Royal Decree, the ranks appointed by the sub-decree are going to be re-appointed by the sub-decree, and the ranks appointed by the decision of the Minister are also going to be re-appointed. I would like to emphasize that for those who hold public office, there is no problem, except for those who have reached retirement age. Public functions, such as the General Department, Deputy Director General, Head of Department, Deputy Director of the Department, Head of Office, Provincial Governor, Deputy Governor, District Governor, Deputy District/Khan Governor are not affected. Military officers of all ranks, military police officers of all ranks are not affected unless they are of retirement age and are required to retire by law.

For those who hold political positions that are appointed as Secretaries of State, Undersecretaries of State in the Ministry, they will continue, except for those who resign due to age or illness. The already appointed advisors to the Royal Government shall be re-appointed. For this appointment, the political office is divided into three levels, appointed by Royal Decree, from the level of Director General up to the level of political function. In terms of ministries, from the Under-Secretary of State and the Secretary of State are appointed by Royal Decree. The advisors are also appointed by Royal Decree, ranging from the Director General, the Under-Secretary of State, the Secretary of State, the Minister, the Senior Minister to the advisor who is the Deputy Prime Minister.

There are still advisors appointed by the sub-decree such as the Deputy Director General and the Head of the Department must also be re-appointed. In some ministries, some retirees are appointed to continue working, and there is a need for some officials to be appointed by the ministerial proclamation as deputy heads of departments and heads of offices. I have discussed these functions thoroughly, especially with Dr. Hun Manet, with His Excellency Aun Porn Moniroth, His Excellency Keut Rith, who are keeping the discussion going with me about the future process. In this regard, you may not worry about what is going to happen to you.

The only thing that needs to be reformed is the function of minister attached to the prime minister. In the past, a number of ministers attached to the prime minister – who have been working directly with the prime minister, (were appointed among those holding the position) as secretary of state. We leave it up to each of them to choose whether to remain Secretary of State or to be the Minister attached to the Prime Minister. S/he may choose only one. I would like to emphasize that the reform here does not affect many people. Some are secretaries of state in ministries, but there are also additional (positions as) ministers attached to the prime minister.

The Minister attached to the Prime Minister portfolio will be kept for two major entities, which I have told the future leader. It will be reserved for the Director General of Taxation and the Director General of Customs, both of whom will work on the one side with the minister, and on the other with the prime minister, who has to have direct control of the daily budget. This case is a must. For others, it is necessary to choose whether to remain the Secretary of State in the Ministry or to be the Minister attached to the Prime Minister. The is the only reform that has an impact.

I would like to reaffirm that all of you who have been appointed before will continue to (be reappointed). Please be informed that these Secretaries of State, Undersecretaries of State and advisors will end (their positions) on 22 August (2023) along with the end of the term of office of the Royal Government, and will also be re-appointed. In particular, the ministers who are no longer in office, including some deputy prime ministers, some senior ministers, and some ministers, including myself, before I am going to be the President of the Senate next year, have to sit as members of the National Assembly. Former ministers who are not members of the National Assembly may be appointed to serve as advisors to the Royal Government or to be nominated as senators in the future where possible. Others who are unpaid advisors, re-appointment is not difficult. It does not weigh (on) the budget (for) the position of those advisors with honorary nature for them to have easy communication with related authorities to help build the local development.

On this note, I hope that the future Prime Minister, the future ministers in every institution will continue to pay attention to the work to be done with the incumbent officials, the officials in the current position – so that they can continue to work without changes, unless the said persons asked to stop. This is a confirmation to address the concerns that has come to my attention so far. Blessings to all the Venerable Monks, Excellencies, Lok Chumteavs, Compatriots. Please be blessed with the five blessings of the Buddha. Thank you./.