សារលិខិត សម្តេចអគ្គមហាសេនាបតីតេជោ ហ៊ុន សែន នាយករដ្ឋមន្ត្រី នៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ក្នុងឱកាសទិវាជាតិទីក្រុងស្អាតលើកទី១០ ក្រោមប្រធានបទ “ ទីក្រុងស្អាត គាំទ្រការបើកទេសចរណ៍កម្ពុជា ” អមជាមួយការប្រកាសយុទ្ធនាការ “ កម្ពុជាស្អាត ” ឆ្ពោះទៅស្វាគមន៍ព្រឹត្តិការណ៍កីឡាស៊ីហ្គេម-អាស៊ានប៉ារ៉ាហ្គេម ឆ្នាំ២០២៣
(ប៉េកាំង)៖ ទាក់ទិននឹងរឿងដែលភាគីអាមេរិក បានប្រកាសពីការលក់អាវុធទៅឱ្យ តំបន់តៃវ៉ាន់នៃប្រទេសចិន នៅពេលថ្មីៗកន្លងទៅនេះ ភាគីចិនបានសម្រេចចិត្តនឹងអនុវត្តវិធានការតបតវិញ ចំពោះសហគ្រាសឧស្សាហកម្មយោធារបស់អាមេរិកចំនួនពីរ ដែលបានចូលរួមការលក់អាវុធទៅឱ្យតំបន់តៃវ៉ាន់ ក្នុងរយៈពេលយូរមកហើយ។ សហគ្រាសដែលបំផ្លាញផលប្រយោជន៍ជាតិចិនទាំងនោះ ចាំបាច់ត្រូវបង់ថ្លៃចំពោះការនេះ។
នៅរយៈពេលកន្លះខែមុន ភាគីអាមេរិកសម្រេចចិត្តលក់ «សេវាកម្មវិធីគ្រាប់មីស៊ីល Patriot» និង «គម្រោងឃ្លាំមើលសមរភូមិ» ដែលមានតម្លៃប្រហែល ១០០លានដុល្លារអាមេរិកទៅឱ្យតំបន់តៃវ៉ាន់។ នេះគឺជាលើកទីពីរហើយដែលរដ្ឋាភិបាលអាមេរិកអាណត្តិនេះ លក់អាវុធទៅឱ្យតំបន់តៃវ៉ាន់ បន្ទាប់ពីរដ្ឋាភិបាលអាណត្តិនេះបានបង្កើតឡើងមក ដែលបានបំពានយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរ នូវគោលការណ៍ប្រទេសចិនតែមួយ និងសេចក្តីប្រកាសរួមចំនួនបីរវាងចិននិងអាមេរិក ជាពិសេសគឺការកំណត់នៃ «សេចក្តីប្រកាសថ្ងៃទី១៧ ខែសីហា» ពោលគឺបានបង្កការបំផ្លាញដ៏ធ្ងន់ធ្ងរ ចំពោះអធិបតេយ្យភាព និងផលប្រយោជន៍សន្តិសុខរបស់ចិន ក៏ដូចជាសន្តិភាព និងស្ថិរភាពនៃច្រកសមុទ្រតំបន់តៃវ៉ាន់ផងដែរ។
យោងតាមការកំណត់ពាក់ព័ន្ធនៃ «ច្បាប់ស្តីពីការប្រឆាំងនឹងការដាក់ទណ្ឌកម្មពីបរទេស» របស់ចិនឱ្យដឹងថា ភាគីចិនសម្រេចចិត្តអនុវត្តវិធានការតបតវិញ ចំពោះទង្វើរបស់ក្រុមហ៊ុនបច្ចេកទេស Raytheon និងក្រុមហ៊ុន Lockheed Martin ដែលបានចូលរួមការលក់អាវុធទៅឱ្យតំបន់តៃវ៉ាន់ ក្នុងរយៈពេលយូរមកហើយ ប្រការនេះគឺសមហេតុផល និងស្របច្បាប់ ដែលបានបង្ហាញពីឆន្ទៈ និងការប្តេជ្ញាចិត្តរបស់ចិនក្នុងការការពារអធិបតេយ្យភាពជាតិ និងបូរណភាពដែនដីយ៉ាងម៉ឺងម៉ាត់។
ក្នុងមួយរយៈពេលកន្លងមកនេះ ភាគីអាមេរិកបានបញ្ចេញសញ្ញាខុសឆ្គង ចំពោះកម្លាំងដែលចង់ឱ្យតំបន់តៃវ៉ាន់ឯករាជ្យឥតឈប់ឈរ។ ពីការប្រកាសពីការលក់អាវុធទៅឱ្យតំបន់តៃវ៉ាន់ រហូតដល់រដ្ឋាភិបាលអាមេរិក ដាក់បញ្ចូលវិធានការជាច្រើនដែលហៅថា «លើកកម្ពស់សមត្ថភាពការពារខ្លួន» ក្នុងថវិកាការពារជាតិឆ្នាំ២០២២ ទង្វើរបស់ភាគីអាមេរិកបែបនេះ បានគំរាមកំហែងយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរដល់សន្តិភាព និងស្ថិរភាពនៃច្រកសមុទ្រតំបន់តៃវ៉ាន់។
ឆ្នាំនេះជាខួបទី ៥០ ដែលលោក Richard Milhous Nixon អតីតប្រធានាធិបតីអាមេរិក មកបំពេញទស្សនកិច្ចនៅប្រទេសចិន។ កាលពីខែកុម្ភៈឆ្នាំ១៩៧២ ភាគីទាំងពីរចិន និងអាមេរិកបានចេញផ្សាយ សេចក្តីប្រកាសក្រុងសៀងហៃ ដើម្បីបញ្ជាក់ពីគោលការណ៍ប្រទេសចិនតែមួយ សេចក្តីប្រកាសនេះនិងគោលការណ៍ ៥ ប្រការនៃការរួមរស់នៅដោយសន្តិសហវិជ្ជមាន បានក្លាយជាមូលដ្ឋាននៃទំនាក់ទំនងរវាងចិន និងអាមេរិកប្រកបដោយភាពប្រក្រតី និងប្រទេសទាំងពីរបង្កើតសម្ព័ន្ធការទូតជាផ្លូវការ។ ៥០ឆ្នាំក្រោយ ការពិតជាក់ស្តែងជាច្រើនបានបង្ហាញថា ភាគីអាមេរិកបានល្មើសនឹងពាក្យសន្យានយោបាយ ចំពោះប្រទេសចិនម្តងហើយម្តងទៀត ដែលក្លាយជាអ្នកបំផ្លាញដ៏ធំបំផុតខាងសន្តិភាព និងស្ថិរភាពនៃច្រកសមុទ្រតៃវ៉ាន់។ ប៉ុន្តែមិនថាសហរដ្ឋអាមេរិក និងតំបន់តៃវ៉ាន់ឃុបឃិតគ្នាយ៉ាងណាក៏ដោយ ក៏មិនអាចរារាំងបាននូវនិន្នាការប្រវត្តិសាស្ត្រ នៃការបង្រួបបង្រួមត្រើយទាំងសងខាងនោះឡើយ។
តំបន់តៃវ៉ាន់ជាចំណែកមួយដែលមិនអាចកាត់ផ្ដាច់បាន នៃដែនដីប្រទេសចិនជាប់រហូតមក ហើយគោលការណ៍ប្រទេសចិនតែមួយ ជាគំនិតឯកភាពរួមនៃសហគមន៍អន្តរជាតិ និងជាក្រមមូលដ្ឋានអន្តរជាតិ ដែលសហគមន៍អន្តរជាតិបានទទួលស្គាល់ជាទូទៅ។ សហរដ្ឋអាមេរិកនិងសហគ្រាសឧស្សាហកម្មយោធារបស់ខ្លួន ចាំបាច់ត្រូវគោរពតាមគោលការណ៍ប្រទេសចិនតែមួយ បញ្ឈប់លក់អាវុធទៅឱ្យតំបន់តៃវ៉ាន់ និងការប្រាស្រ័យទាក់ទងផ្នែកយោធាជាមួយតំបន់តៃវ៉ាន់។ ប្រសិនបើនៅតែបន្តបង្ករឿងហេតុតាមទំនើងចិត្ត នោះ ភាគីចិនមុខជានឹងបន្តចាត់វិធានការដ៏ចាំបាច់ទាំងអស់ ដើម្បីគាំពារអធិបតេយ្យភាព និងផលប្រយោជន៍សន្តិសុខផ្ទាល់ខ្លួនយ៉ាងមុតមាំ ប្រទេសចិននឹងអនុវត្តតាមពាក្យសន្យារបស់ខ្លួនយ៉ាងដាច់ខាត៕ (#CCFR Comment#)
ដោយ៖ Fresh News
នៅវេលាថ្ងៃត្រង់ ថ្ងៃទី២៤ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២២នេះ សម្ដេចអគ្គមហាសេនាបតីតេជោ ហ៊ុន សែន នាយករដ្ឋមន្ត្រីនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា បានអញ្ជើញទទួល និងរៀបចំពិធីជប់លៀងជូនដល់ ឯកឧត្តម អ៉ីស្មាអែល សាប្រ៊ី ប៊ីន យ៉ាកុប (Ismail Sabri Yaakob)នាយករដ្ឋមន្ត្រីម៉ាឡេស៊ី ក្នុងឱកាសដែលឯកឧត្តមអញ្ជើញបំពេញទស្សនកិច្ចផ្លូវការនៅព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា។
តាមរយៈការបំពេញទស្សនកិច្ចផ្លូវការរបស់ឯកឧត្តមនាយករដ្ឋមន្ត្រីម៉ាឡេស៊ីនៅពេលនេះ នឹងបង្កើនទំនាក់ទំនង កិច្ចសហប្រតិបត្តិការទ្វេភាគី រួមមាន វិស័យពាណិជ្ជកម្ម និងការវិនិយោគ សេដ្ឋកិច្ច សង្គម ការពារជាតិ និងសន្តិសុខ និងការស្តារសង្គមសេដ្ឋកិច្ចឡើងវិញក្រោយវិបត្តិនៃជំងឺកូវីដ-១៩។
ដំណើរទស្សនកិច្ចនេះ ក៏នឹងបានរួមចំណែកក្នុងការបន្តពង្រឹងបន្ថែមទៀត នូវចំណងមិត្តភាពជាប្រពៃណីដ៏យូរអង្វែង សាមគ្គីភាពភាពជាដៃគូយុទ្ធសាស្រ្ត គ្រប់ជ្រុងជ្រោយ និងយូរអង្វែង និងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការដ៏ជិតស្និទ្ធរវាង ប្រទេសទាំងពីរ ក៏ដូចជាជំរុញកិច្ចសហប្រតិបត្តិការនៅក្នុងក្របខ័ណ្ឌអាស៊ាន ដើម្បីសន្តិភាព ស្ថិរភាព និងវិបុលភាពនៅក្នុងតំបន់ និងពិភពលោក៕
នៅវិមានសន្តិភាព នាព្រឹកថ្ងៃទី ២៤ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២២នេះ សម្ដេចអគ្គមហាសេនាបតីតេជោ ហ៊ុន សែន នាយករដ្ឋមន្ត្រី នៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា បានទទួលជួបពិភាក្សាការងារជាមួយឯកឧត្តម Ismail Sabri Yaakob) នាយករដ្ឋមន្ត្រីនៃប្រទេសម៉ាឡេស៊ីក្នុងឱកាសដែលឯកឧត្តមអញ្ជើញបំពេញទស្សនកិច្ចផ្លូវការនៅកម្ពុជារយៈពេលពីរថ្ងៃ។
នៅក្នុងជំនួបទ្វេភាគីនេះ សម្ដេចតេជោ ហ៊ុន សែន និងឯកឧត្តមនាយករដ្ឋមន្ត្រីម៉ាឡេស៊ីបានពិភាក្សាគ្នាស៊ីជម្រៅអំពីកិច្ចសហប្រតិបត្តិការលើវិស័យជាច្រើនក្នុងក្របខណ្ឌទ្វេភាគី និងពហុភាគីនិងបានផ្លាស់ប្ដូរទស្សនៈជុំវិញបញ្ហាតំបន់ និងអន្តរជាតិ ដែលជាផលប្រយោជន៍ និងក្តីកង្វល់រួមក្នុងស្មារតីមិត្តភាពយូរអង្វែងសាមគ្គីភាព និងការយោគយល់គ្នាទៅវិញទៅមក ។ ឯកឧត្តមនាយករដ្ឋមន្ត្រីម៉ាឡេស៊ី បានអបអរសាទរចំពោះសម្ដេចតេជោនាយករដ្ឋមន្ត្រីដែលទទួលបានពានរង្វាន់សន្តិភាពស៊ុនហាក់ឆ្នាំ២០២២ និងបានកោតសរសើរចំពោះរាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាដែលសម្រេចបាននូវការរីកចម្រើនយ៉ាងខ្លាំងគួរឲ្យកត់សម្គាល់ក្នុងការអភិវឌ្ឍន៍ជាតិ។
ថ្នាក់ដឹកនាំទាំងពីរក៏បានសម្ដែងនូវក្តីរីករាយដែលប្រទេសទាំងពីរអាចគ្រប់គ្រងការរីករាលដាលនៃជំងឺកូវីដ-១៩បានយ៉ាងល្អ តាមរយៈយុទ្ធនាការជាតិចាក់វ៉ាក់សាំងបង្ការជំងឺកូវី-១៩ ដ៏មានប្រសិទ្ធភាព។ ប្រទេសទាំងពីរបានកោតសរសើរគ្នាទៅវិញទៅមកអំពីការប្ដេជ្ញាជំនះបានលើជំងឺរាតត្បាតកូវីដ-១៩ និងផលប៉ះពាល់នានាមកលើសេដ្ឋកិច្ច។ អត្រាខ្ពស់នៃការចាក់វ៉ាក់សាំងបង្ការជំងឺកូវីដ-១៩ របស់ប្រទេសទាំងពីរ នឹងត្រួសត្រាយផ្លូវសម្រាប់ការងើបឡើងវិញបានឆាប់រហ័សលើគ្រប់វិស័យ។ ភាគីទាំងពីរក៏បានគូសបញ្ជាក់អំពីកំណើនសេដ្ឋកិច្ចវិជ្ជមានក្នុងឆ្នាំ ២០២១ ដោយម៉ាឡេស៊ីទទួលបាន ៣,៥% និងកម្ពុជាទទួលបាន៣% នឹងត្រូវព្យាករណ៍ថានឹងមានភាពល្អប្រសើរជាងនេះទៅទៀតសម្រាប់ឆ្នាំ ២០២២។ រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបានថ្លែងអំណរគុណចំពោះរដ្ឋាភិបាលម៉ាឡេស៊ី ស្ថានទូតម៉ាឡេស៊ីនៅភ្នំពេញ ក្រុមហ៊ុន និងសហគមន៍ម៉ាឡេស៊ីនៅកម្ពុជាដែលបានផ្ដល់ជំនួយសប្បុរសធម៌រួមចំណែកក្នុងការប្រយុទ្ធប្រឆាំងការរាគក្បាលជំងឺកូវីដ-១៩នៅកម្ពុជា។ រដ្ឋាភិបាលម៉ាឡេស៊ីក៏បានសម្តែងនូវការអរគុណចំពោះជំនួយសប្បុរសធម៌ដែលផ្ដល់ដោយរាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា សម្រាប់ប្រជាជនម៉ាឡេស៊ីនៅកម្ពុជាក្នុងអំឡុងពេលនៃការរីករាលដាលជំងឺកូវីដ-១៩។
នាយករដ្ឋមន្ត្រីនៃប្រទេសទាំងពីរបានសំដែងនូវការពេញចិត្តចំពោះទំនាក់ទំនងយ៉ាងជិតស្និទ្ធចំណងមិត្តភាពរឹងមាំ និងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការដែលផ្ដល់ផលប្រយោជន៍ទៅវិញទៅមកជាច្រើនវិស័យ រវាងកម្ពុជា និងម៉ាឡេស៊ីក្នុងរយៈពេល៦ទសវត្សរ៍កន្លះចុងក្រោយនេះ។ ប្រជាជាតិទាំងពីរ នឹងបង្កើនទំនាក់ទំនងគ្រប់កម្រិតព្រមទាំងពង្រឹងទំនាក់ទំនងរវាងប្រជាជន និងប្រជាជនឲ្យកាន់តែជិតស្និទ្ធ ដើម្បីឲ្យមានការយោគយល់គ្នា និងមិត្តភាពកាន់តែស៊ីជម្រៅបន្ថែមទៀត។ ថ្នាក់ដឹកនាំទាំងពីរក៏បានឯកភាពបន្តជំរុញបន្ថែមទៀតនូវវិស័យពាណិជ្ជកម្មទ្វេភាគី ការវិនិយោគ សុខាភិបាល ទេសចរណ៍ វិទ្យាសាស្រ្ត និងបច្ចេកវិទ្យា និងទំនាក់ទំនងរវាងប្រជាជន និងប្រជាជន ក្នុងគោលបំណងជំរុញស្ដារសេដ្ឋកិច្ចក្រោយវិបត្តិកូវីដ-១៩។ ដើម្បីសម្រេចគោលបំណងនេះ នាយករដ្ឋមន្ត្រីទាំងពីរក៏បានឯកភាពគ្នាក្នុងការពិនិត្យលទ្ធភាពបង្កើតឲ្យមានភាពជាដៃគូ និងសម្ព័ន្ធមេត្រីភាពរវាងទីក្រុងព្រះសីហនុ និងទីក្រុងសៀមរាប ជាមួយទីក្រុងនានានៅប្រទេសម៉ាឡេស៊ីផងដែរ។ ថ្នាក់ដឹកនាំទាំងពីរបានប្ដេជ្ញាចិត្តក្នុងការពង្រឹងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការក្នុងវិស័យអភិវឌ្ឍន៍ធនធានមនុស្សការងារសេដ្ឋកិច្ចឌីជីថល និងសេដ្ឋកិច្ចបៃតង ដើម្បីសម្រេចបាននូវការរីកចម្រើនប្រកបដោយសុខមាលភាពរយៈពេលវែង និងអភិវឌ្ឍន៍ប្រកបដោយចីរភាពសម្រាប់ផលប្រយោជន៍ នៃប្រទេសទាំងពីរ។ ថ្នាក់ដឹកនាំទាំងពីរក៏បានលើកទឹកចិត្តដល់ធុរជន និងវិនិយោគិនឲ្យស្វែងរកកាលានុវត្តភាពបន្ថែមទៀតអំពីឱកាសអាជីវកម្ម និងវិនិយោគនៅប្រទេសទាំងពីរ ដោយប្រទេសទាំងពីមានកិច្ចព្រមព្រៀងស្ដីអំពីការចៀសវាងយកពន្ធត្រួតគ្នា និងការបង្ការការគេចពន្ធទាក់ទងនឹងការយកពន្ធលើប្រាក់ចំណូលរវាងប្រទេសទាំងពីរដែលបានចូលជាធរមានកាលពីថ្ងៃទី១ មករា ឆ្នាំ២០២១ និងច្បាប់វិនិយោគថ្មីរបស់កម្ពុជាដែលផ្ដល់នូវក្របខ័ណ្ឌច្បាប់ដែលបើកចំហ មានតម្លាភាព អាចព្យាករណ៍បាន និងមានប្រសិទ្ធភាពជាងមុនសម្រាប់ការវិនិយោគ។
ប្រទេស ម៉ាឡេស៊ីបានបង្ហាញចំណាប់អារម្មណ៍ក្នុងការស្វែងរកកិច្ចសហការផ្នែកធុរកិច្ចលើវិស័យបច្ចេកវិទ្យាព័ត៌មាន និងគមនាគមន៍បច្ចេកវិទ្យាហិរញ្ញវត្ថុ និងសន្តិសុខតាមប្រព័ន្ធអ៊ីនធឺណិតនៅកម្ពុជា។ភាគីទាំងពីរបានផ្ដល់អាទិភាពដល់ការពង្រឹងសហគ្រាសធុនតូច និងមធ្យម និងអាជីវកម្មបង្កើតថ្មី និងរំលឹកឡើងវិញអំពីកិច្ចព្រមព្រៀងរវាង MRANTI (ពីមុនត្រូវបានគេស្គាល់ថា MaGIC Malaysia) និងមជ្ឈមណ្ឌល Impact Hub ភ្នំពេញ (Impact Hub Phnom Penh) ដើម្បីលើកកម្ពស់អាជីវកម្មបង្កើតថ្មី និងការបណ្ដាក់ទុនរកស៊ីរបស់សហគ្រិនវ័យក្មេងនៅក្នុងប្រទេសទាំងពីរ។ ម៉ាឡេស៊ីនឹងបន្តផ្ដល់ឱកាសដល់មន្ត្រីរាជការកម្ពុជាចូលរួមក្នុងវគ្គបណ្ដុះបណ្ដាល និងកសាងសមត្ថភាពតាមរយៈកម្មវិធីកិច្ចសហប្រតិបត្តិការបច្ចេកទេសម៉ាឡេស៊ី(MTCP) និងកម្មវិធីកិច្ចសហប្រតិបត្តិការការពារជាតិម៉ាឡេស៊ី(MDCP)។
ឯកឧត្តមនាយករដ្ឋមន្ត្រីម៉ាឡេស៊ីបានបញ្ជាក់អំពីការគាំទ្រពេញលេញដល់កម្ពុជាក្នុងនាមជាប្រធានអាស៊ានឆ្នាំ២០២២ ក្រោមប្រធានបទ: អាស៊ានរួមគ្នាធ្វើដោះស្រាយបញ្ហាប្រឈមទាំងអស់គ្នា។ ថ្នាក់ដឹកនាំទាំងពីរក៏បានឯកភាពគ្នាបន្តធ្វើការងារយ៉ាងជិតស្និតក្នុងការពង្រឹងសហគមន៍អាស៊ាន និងដោះស្រាយបញ្ហាតំបន់ និងអន្តរជាតិក្នុងក្របខណ្ឌអាស៊ាន និងយន្តការពហុភាគីនានា ក្នុងគោលដៅរួមសំដៅថែរក្សាមជ្ឈភាពអាស៊ាន ការរួបរួមគ្នារក្សាសន្តិភាព ស្ថេរភាព និងការអភិវឌ្ឍប្រកបដោយចិីរភាពនិងវិបុលភាពនៅក្នុងតំបន់ និងពិភពលោក។ ថ្នាក់ដឹកនាំទាំងពីរក៏បានផ្លាស់ប្ដូរទស្សនៈដោយត្រង់ទៅត្រង់មក លើបញ្ហាតំបន់ និងអន្តរជាតិនានា ដែលជាផលប្រយោជន៍ និងក្តីកង្វល់រួមដូចជាបញ្ហាមីយ៉ាន់ម៉ា សមុទ្រចិនខាងត្បូង និងការប្រកួតប្រជែងភូមិសាស្ត្រនយោបាយ ក្នុងចំណោមប្រទេសមហាអំណាច។ នាយករដ្ឋមន្ត្រីទាំងពីរក៏បានគូសបញ្ជាក់អំពីសារសំខាន់ចាំបាច់ ក្នុងការធានានូវការអនុវត្តកិច្ចព្រមព្រៀងជាឯកច្ឆន្ទទាំង៥ ចំណុចរបស់ប្រមុខដឹកនាំអាស៊ានប្រកបដោយប្រសិទ្ធភាពនិងទាន់ពេលវេលា។
ម៉ាឡេស៊ីបានសំដែងនូវការគាំទ្រយ៉ាងពេញទំហឹងចំពោះការងាររបស់ប្រេសិតពិសេសរបស់ប្រធានអាស៊ានស្ដីពីមីយ៉ាន់ម៉ា និងទន្ទឹងរង់ចាំដំណើរទស្សនកិច្ចលើកដំបូងរបស់ប្រេសិតពិសេសទៅកាន់ប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ា។ ថ្នាក់ដឹកនាំទាំងពីរបានបញ្ជាក់សាជាថ្មីអំពីការអនុវត្តឲ្យបានពេញលេញ និងប្រកបដោយប្រសិទ្ធភាពនូវសេចក្តីថ្លែងការណ៍ស្តីពីការប្រតិបត្តិរបស់បណ្ដាភាគីនៅសមុទ្រចិនខាងត្បូង (DOC) នឹងបញ្ចប់ឲ្យបានឆាប់នូវក្រមប្រតិបត្តិ(COC)នៅសមុទ្រចិនខាងត្បូង ដែលមានប្រសិទ្ធភាព និងខ្លឹមសារស្របជាមួយនឹងច្បាប់អន្តរជាតិរួមមានអនុសញ្ញាអង្គការសហប្រជាជាតិស្ដីអំពីច្បាប់សមុទ្រឆ្នាំ១៩៨២ តាមពេលវេលាដែលមានការឯកភាពគ្នា។
ថ្នាក់ដឹកនាំទាំងពីរក៏បានលើកទឹកចិត្តជំរុញកិច្ចសហប្រតិបត្តិការជាក់ស្តែងរវាងអាស៊ាន និងបណ្ដាប្រទេសដៃគូក្រៅតំបន់ក្នុងក្របខ័ណ្ឌនៃទស្សនទានអាស៊ានស្ដីពីឥណ្ឌូប៉ាស៊ីហ្វិក។ ឯកឧត្តមនាយករដ្ឋមន្ត្រីម៉ាឡេស៊ី ក៏បានលើកឡើងអំពីបញ្ហាជនបាត់បង់ទីលំនៅជនភៀសខ្លួនមកពីរដ្ឋរ៉ាក់ខាញ រួមទាំងជនជាតិរ៉ូហ៊ីងយ៉ា ជាមួយនាយករដ្ឋមន្ត្រីកម្ពុជាផងដែរ និងបានបញ្ជាក់សាជាថ្មីនូវសារៈសំខាន់នៃការដោះស្រាយមូលហេតុជាឫសគល់ នៃជម្លោះ និងការធ្វើមាតុភូមិនិវត្តន៍របស់ពួកគេដោយស្ម័គ្រចិត្តមានសុវត្ថិភាព និងភាពថ្លៃថ្នូរ។
នៅក្នុងឱកាសនោះផងដែរ ឯកឧត្តមនាយករដ្ឋមន្ត្រីម៉ាឡេស៊ីក៏បានអញ្ជើញសម្ដេចតេជោទៅបំពេញទស្សនកិច្ចផ្លូវការនៅប្រទេសម៉ាឡេស៊ី ដើម្បីអបអរសាទរខួបអនុស្សាវរីយ៍លើកទី៦៥ នៃទំនាក់ទំនងការទូតរវាងប្រទេសទាំងពីរផងដែរ។ ហើយសម្ដេចតេជោក៏បានថ្លែងអំណរគុណយ៉ាងជ្រាលជ្រៅនិងទទួលយកនូវការអញ្ជើញទៅបំពេញទស្សនកិច្ចនៅប្រទេសម៉ាឡេស៊ី ដោយក្តីរីករាយ នាពេលវេលាសមស្របណាមួយនាពេលខាងមុខ៕
នៅព្រឹកថ្ងៃព្រហស្បតិ៍ ទី២៤ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២២នេះ សម្តេចអគ្គមហាសេនាបតីតេជោ ហ៊ុន សែន នាយករដ្ឋមន្ត្រីនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា បានអញ្ជើញទទួលស្វាគមន៍ជាផ្លូវការ នៃដំណើរបំពេញទស្សនកិច្ចរបស់ ឯកឧត្តម អ៉ីស្មាអែល សាប្រ៊ី ប៊ីន យ៉ាកុប (Ismail Sabri Yaakob)នាយករដ្ឋមន្ត្រីម៉ាឡេស៊ី ក្នុងឱកាសដែលឯកឧត្តមអញ្ជើញបំពេញទស្សនកិច្ចផ្លូវការនៅព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា។
ពិធីទទួលស្វាគមន៍ ឯកឧត្តមនាយករដ្ឋមន្ត្រីម៉ាឡេស៊ី បានធ្វើឡើងនៅវិមានសន្តិភាព រាជធានីភ្នំពេញ ដោយមានការអញ្ជើញចូលរួមពីតំណាងអង្គទូតនានា នៅព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា មន្ត្រីនៃរាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា និងមន្ត្រីសំខាន់ៗនៃប្រទេសម៉ាឡេស៊ីផងដែរ។
បន្ទាប់ពីពិធីបដិសណ្ឋារកិច្ចផ្លូវការរួចហើយ នៅព្រឹកនេះ សម្ដេចតេជោនាយករដ្ឋមន្ត្រីបានជួបពិភាក្សាការងារជាមួយនឹងឯកឧត្តមនាយករដ្ឋមន្ត្រីម៉ាឡេស៊ី ព្រមទាំងមានការធ្វើសន្និសីទព័ត៌មានរួមគ្នាផងដែរ។
តាមរយៈជំនួបពិភាក្សារវាងសម្ដេចតេជោ ហ៊ុន សែន និង ឯកឧត្តម Ismail Sabri Yaakob នឹងពិភាក្សាអំពីទំនាក់ទំនង និងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការទ្វេភាគី រួមមាន វិស័យពាណិជ្ជកម្ម និងការវិនិយោគ សេដ្ឋកិច្ច-សង្គម ការពារជាតិ និងសន្តិសុខ និងការស្តារសង្គម-សេដ្ឋកិច្ចឡើងវិញក្រោយវិបត្តិនៃជំងឺកូវីដ-១៩។ នាយករដ្ឋមន្ត្រីទាំងពីរ នឹងផ្លាស់ប្តូរទស្សនៈលើបញ្ហាតំបន់ និងអន្តរជាតិនានា ដែលជាផលប្រយោជន៍ និងក្តីបារម្ភរួមផងដែរ៕
CNV: 23 ខែកុម្ភៈ, 2022
ថ្ងៃនេះ ខ្ញុំពិតជាមានសេចក្តីរីករាយ ដោយបានមកចូលរួមក្នុងពិធីបិទសន្និបាតបូកសរុបលទ្ធផលការងារឆ្នាំ ២០២១ និងលើកទិសដៅការងារឆ្នាំ ២០២២ របស់ក្រសួងមហាផ្ទៃ បន្ទាប់ពីការខកខាននៅឆ្នាំកន្លងទៅដោយសារការឆ្លងរីករាលដាលនៃជំងឺរាតត្បាតសកលកូវីដ -១៩។
ក្នុងនាមរាជរដ្ឋាភិបាល ខ្ញុំសូមសម្តែងនូវការកោតសរសើរ និងវាយតម្លៃខ្ពស់ចំពោះថ្នាក់ដឹកនាំក្រសួងមហាផ្ទៃ កងកម្លាំងនគរបាលជាតិ មន្ត្រីរដ្ឋបាលស៊ីវិល មន្ត្រីពន្ធនាគារនៃក្រសួងមហាផ្ទៃ និងរដ្ឋបាលថ្នាក់ក្រោមជាតិ ដែលបានចូលរួមយ៉ាងសកម្ម ក្នុងការអនុវត្តវិធានការនានារបស់រាជរដ្ឋាភិបាលក្នុងការប្រយុទ្ធនឹងជំងឺកូវីដ-១៩។ ការចូលរួមរបស់ក្រសួងស្ថាប័ននៃរាជរដ្ឋាភិបាល កងកម្លាំងមានសមត្ថកិច្ចគ្រប់លំដាប់ថ្នាក់ រដ្ឋបាលថ្នាក់ក្រោមជាតិ និងប្រជាពលរដ្ឋ គ្រប់មជ្ឈដ្ឋាន ធ្វើឱ្យកម្ពុជាមានសមត្ថភាពអាចបើកប្រទេសពេញលេញឡើងវិញ ដើម្បីឱ្យប្រជាពលរដ្ឋរស់នៅតាមគន្លងប្រក្រតីភាពថ្មីចាប់តាំងពីថ្ងៃទី ១ ខែ វិច្ឆិកា ឆ្នាំ ២០២១។ ជាមួយគ្នានេះ ក្រសួងមហាផ្ទៃ កងកម្លាំងនគរបាលជាតិ និងរដ្ឋបាលថ្នាក់ក្រោមជាតិបានខិតខំអនុវត្តតួនាទីភារកិច្ចរបស់ខ្លួនប្រកបដោយស្មារតីទទួលខុសត្រូវខ្ពស់ ដូចខាងក្រោម៖
១. កងកម្លាំងនគរបាលជាតិសហការជាមួយកងកម្លាំងមានសមត្ថកិច្ចនានា និងគណៈបញ្ជាការឯកភាពរដ្ឋបាល គ្រប់ថ្នាក់នៅថ្នាក់ក្រោមជាតិ រក្សាបានយ៉ាងរឹងមាំនូវសុខសន្តិភាព ឯករាជ្យ អធិបតេយ្យ បូរណភាពទឹកដី សន្តិសុខផ្ទៃក្នុងប្រទេស សណ្តាប់ធ្នាប់សាធារណៈ សុវត្ថិភាពសង្គម ទប់ស្កាត់បានទាន់ពេលវេលានូវរាល់សកម្មភាពរបស់ក្រុមប្រឆាំងជ្រុលនិយម និងមជ្ឈដ្ឋានអគតិនានា ដែលប៉ុនប៉ងធ្វើសកម្មភាពខុសច្បាប់ផ្តួលរំលំរាជរដ្ឋាភិបាល ធ្វើឱ្យបទល្មើស ព្រហ្មទណ្ឌឆ្នាំ ២០២១ មានការថយចុះ ៦% ហើយបានបង្ក្រាបបទល្មើសនានាសម្រេចបានរហូតដល់ ៩៣% ដែលជាអត្រាមួយដ៏ខ្ពស់។
២. កងកម្លាំងនគរបាលជាតិ សហការជាមួយកងយោធពលខេមភូមិន្ទ អាជ្ញាធរ និងកងកម្លាំងមានសមត្ថកិច្ចពាក់ព័ន្ធ បានបន្តថែរក្សាការពារបានយ៉ាងរឹងមាំនូវបូរណភាព ទឹកដី សន្តិសុខសណ្តាប់ធ្នាប់ និងសុវត្ថិភាពសង្គម នៅតាមតំបន់ព្រំដែន ជាមួយនឹងការគ្រប់គ្រងការចេញចូលឆ្លងកាត់ព្រំដែន ដើម្បីទប់ស្កាត់បង្ក្រាបបទល្មើសនានាឆ្លងកាត់ព្រំដែន យ៉ាងមានប្រសិទ្ធភាព។
៣. កងកម្លាំងមានសមត្ថកិច្ចបានខិតខំស្រាវជ្រាវ បង្ក្រាបសកម្មភាពជួញដូរ ការចរាចរគ្រឿងញៀនខុសច្បាប់ទាំងតាមផ្លូវគោក ផ្លូវទឹក ផ្លូវអាកាស និងតាមបញ្ញើប្រៃសណីយ៍ ខិតខំស្រាវជ្រាវបង្រ្កាបការរក្សាទុក ការចែកចាយ និងការប្រើប្រាស់គ្រឿងញៀនខុសច្បាប់បានជាច្រើនករណី បង្រ្កាបបានក្នុងទ្រង់ទ្រាយធំនូវទីតាំងផលិតកែច្នៃគ្រឿងញៀនសំយោគ និងសារធាតុគីមី បានបន្តខិតខំធ្វើកិច្ចសហការជាមួយបណ្តាប្រទេស និងអង្គការអន្តរជាតិនានាប្រយុទ្ធប្រឆាំងគ្រឿងញៀនខុសច្បាប់ ការផលិត ការចរាចរ និងការចែកចាយ ទាំងក្នុងតំបន់ និងពិភពលោក។
៤. បានបង្កើនការយកចិត្តទុកដាក់ ទាំងផ្នែកសន្តិសុខ សុវត្ថិភាព ជីវភាព អនាម័យ និងសុខភាពជនជាប់ឃុំនៅតាមមណ្ឌលអប់រំកែប្រែ និងពន្ធនាគារទូទាំងប្រទេស ពង្រឹងអនុវត្តនូវវិធានការសុខាភិបាលក្នុងពន្ធនាគារ ការចាក់វ៉ាក់សាំងឱ្យបានគ្រប់ដុសតាមផែនការ ដើម្បីការពារការចម្លង នៅក្នុងមណ្ឌលអប់រំកែប្រែ និងពន្ធនាគារនានា។
៥. បានអនុវត្តការកែទម្រង់វិមជ្ឈការ និងវិសហមជ្ឈការ សម្រេចបាននូវសមិទ្ធផលគន្លឹះ គឺកម្មវិធីជាតិរយៈពេល ១០ ឆ្នាំ ដំណាក់កាលទី ២ (២០២១-២០៣០) ដែលជាផែនទីបង្ហាញផ្លូវក្នុងការបន្តកែទម្រង់រដ្ឋបាលថ្នាក់ក្រោមជាតិឱ្យក្លាយទៅជាស្ថាប័នរដ្ឋបាលប្រកបដោយសក្តានុពល ទាំងសមត្ថភាពមុខងារ និងធនធាន ដើម្បីលើកកម្ពស់គុណភាពនៃការផ្តល់សេវាសាធារណៈ និងការអភិវឌ្ឍមូលដ្ឋាន ឆ្លើយតបសេចក្តីត្រូវការរបស់ប្រជាពលរដ្ឋនៅតាមគ្រប់មូលដ្ឋាន។
៦. សម្រេចបាននូវការរៀបចំក្របខណ្ឌគោលនយោបាយ ក្របខណ្ឌច្បាប់ និងលិខិតបទដ្ឋានគតិយុត្តនានា ការពង្រឹងស្ថាប័ន និងការអភិវឌ្ឍធនធានមនុស្ស ការជួញដូរមនុស្ស ផលិតផលក្លែងក្លាយ ការចុះបញ្ជីគណបក្សនយោបាយ សមាគម និងអង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាល ការទទួលពាក្យបណ្តឹងពីប្រជាពលរដ្ឋពីគ្រប់មជ្ឈដ្ឋានទូទាំងប្រទេស។
ពេលនេះ កម្ពុជាក៏ដូចជាបណ្តាប្រទេសនៅក្នុងតំបន់ និងពិភពលោកកំពុងបន្តប្រយុទ្ធជាមួយជំងឺរាតត្បាតសកលកូវីដ-១៩ និងជំងឺកូវីដបំប្លែងថ្មី ហើយក៏កំពុងដោះស្រាយបញ្ហាប្រឈមនានាជាមួយនឹងវិបត្តិនយោបាយ និងបញ្ហាសន្តិសុខសកល ដែលកាន់តែស្មុគស្មាញ តាមរយៈការប្រកួតប្រជែងដណ្តើមភូមិសាស្ត្រនយោបាយ យោធា សេដ្ឋកិច្ច និងបច្ចេកវិទ្យា។ ជាមួយគ្នានេះ ក្រុមប្រឆាំងជ្រុលនិយម និងមជ្ឈដ្ឋានអគតិ ទាំងក្នុង និងក្រៅប្រទេសមួយចំនួននៅតែបន្តរិះរកគ្រប់ឧបាយកលទុច្ចរិតដើម្បីធ្វើឱ្យវឹកវរក្នុងសង្គម។
ដើម្បីកម្ពុជារក្សាបាននូវសុខសន្តិភាព ទាំងបច្ចុប្បន្ន និងអនាគត ក្នុងនាមរាជរដ្ឋាភិបាល ខ្ញុំសូមផ្តល់នូវគោលការណ៍ណែនាំដូចខាងក្រោម៖
ទី១៖ បន្តរួមគ្នាថែរក្សាការពារសុខសន្តិភាព ស្ថិរភាព នយោបាយ ឯករាជ្យ បូរណភាពទឹកដី អធិបតេយ្យជាតិ ការពារព្រះមហាក្សត្រ ការពាររបបរាជានិយមអាស្រ័យរដ្ឋធម្មនុញ្ញ បន្តជំរុញលើកកម្ពស់លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យសេរីពហុបក្ស ការការពារ និងលើកស្ទួយសិទ្ធិសេរីភាពរបស់ ប្រជាពលរដ្ឋជាមួយនឹងការពង្រឹងនីតិរដ្ឋ ស្របតាមរដ្ឋធម្មនុញ្ញ និងច្បាប់ជាធរមាន។
ទី២៖ បង្កើនការថែរក្សាសន្តិសុខ សណ្តាប់ធ្នាប់សាធារណៈជាប់ជាប្រចាំ ត្រូវបន្តធ្វើការកែទម្រង់កងកម្លាំងនគរបាលជាតិ ផ្អែកតាមយុទ្ធសាស្ត្រ និងផែនការសកម្មភាពនានាដែលបានកំណត់ ពង្រឹងកងកម្លាំងនគរបាលជាតិ កសាងសមត្ថភាពកម្លាំងនគរបាលជាតិប្រកបដោយជំនាញវិជ្ជាជីវៈ និងក្រមសីលធម៌ខ្ពស់ ត្រូវប្រគល់តួនាទីភារកិច្ចមន្រ្តីក្រោមឱវាទស្របតាមមុខជំនាញ បទពិសោធន៍ និងស្នាដៃបំពេញការងារ។ ត្រូវទប់ស្កាត់រាល់សកម្មភាពភេរវកម្ម ឧក្រិដ្ឋកម្មឆ្លងកាត់ព្រំដែនគ្រប់រូបភាព បទល្មើសបច្ចេកវិទ្យា ការចរាចរជួញដូរគ្រឿងញៀនខុសច្បាប់ ការជួញដូរមនុស្ស និងអាជីវកម្មផ្លូវភេទ និងបទល្មើសផ្សេងៗទៀត ជាពិសេសត្រូវបន្តស្រាវជ្រាវរាល់សកម្មភាពខុសច្បាប់ ដែលប៉ុនប៉ងផ្តួល រំលំរាជរដ្ឋាភិបាលស្របច្បាប់ ។
ទី៣៖ ដើម្បីបន្តពង្រឹងយុទ្ធនាការប្រយុទ្ធប្រឆាំងគ្រឿងញៀនខុសច្បាប់ ប្រកបដោយតម្លាភាព ខ្ញុំសូមណែនាំដល់ក្រសួងមានសមត្ថកិច្ចពាក់ព័ន្ធ៖ ក្រសួងឧស្សាហកម្ម វិទ្យាសាស្ត្រ បច្ចេកវិទ្យា និងនវានុវត្តន៍ ក្រសួងសុខាភិបាល និងអាជ្ញាធរពាក់ព័ន្ធត្រូវសហការត្រួតពិនិត្យការនាំចូល ការគ្រប់គ្រង ការចែកចាយ និងប្រើប្រាស់សារធាតុគីមីផ្សំនៅតាមក្រុមហ៊ុន រោងចក្រ សហគ្រាសឱ្យបានជាប់ជាប្រចាំ ដើម្បីធានាការប្រើប្រាស់ត្រឹមត្រូវស្របតាមគោលការណ៍អនុញ្ញាត។ ត្រូវពិនិត្យ វាយតម្លៃ និងរៀបចំឡើងវិញនូវគោលការណ៍ព្យាបាល និងការស្តារនីតិសម្បទាអ្នកញៀនគ្រឿងញៀនដែលមានការកើនឡើងជាលំដាប់។
ទី៤៖ កងកម្លាំងមានសមត្ថកិច្ចត្រូវបង្កើនវិធានការអប់រំច្បាប់ចរាចរណ៍ដល់ប្រជាពលរដ្ឋ បង្កើនការរៀបចំស្លាកសញ្ញាចរាចរណ៍ និងសណ្តាប់ធា្នប់តាមដងផ្លូវ តាមទីក្រុង ទីប្រជុំជននានា ដើម្បីកាត់បន្ថយគ្រោះថ្នាក់ចរាចរណ៍ ហើយធានាសុវត្ថិភាពក្នុងការធ្វើដំណីរ។
ទី៥៖ ក្នុងនាមរាជរដ្ឋាភិបាល ខ្ញុំសូមផ្តល់ការណែនាំដល់រដ្ឋមន្ត្រីនៃក្រសួងស្ថាប័ននានា ត្រូវពង្រឹងការចូលរួមប្រកបដោយស្មារតីទទួលខុសត្រូវខ្ពស់ ក្នុងយន្តការនានា ដែលរាជរដ្ឋាភិបាលបានបង្កើតឡើង ដើម្បីរួមគ្នាអនុវត្តប្រកបដោយប្រសិទ្ធភាពនូវផែនការសកម្មភាពនៃយុទ្ធសាស្ត្រជាតិស្តីពីការប្រឆាំងការសម្អាតប្រាក់ និងហិរញ្ញប្បទាន ភេរវកម្ម និងផែនការសកម្មភាពនានា ដែលក្រុមការងារត្រួតពិនិត្យ រួមគ្នានៃប្រទេសអាស៊ី-ប៉ាស៊ីហ្វិក បានដាក់ចេញសំដៅការពារ កិត្តិយស កិត្យានុភាពជាតិ និងការចូលរួមរបស់កម្ពុជាក្នុងការរក្សាសន្តិសុខក្នុងតំបន់ និងអន្តរជាតិ។
ទី៦៖ ត្រូវបន្តបង្កើនការគ្រប់គ្រងការចេញចូលប្រទេស ទប់ស្កាត់ជនបរទេសចេញចូលស្នាក់នៅខុសច្បាប់អំពើភេរវកម្ម ឧក្រិដ្ឋកម្មឆ្លងកាត់ព្រំដែនគ្រប់ប្រភេទ និងបន្តពង្រឹងយន្តការគ្រប់គ្រងវត្តមានជនបរទេសខុសច្បាប់ក្នុងប្រទេស ដែលបានប្រព្រឹត្តបទល្មើសនានា ដើម្បីចាត់វិធានការតាមច្បាប់ និងលិខិតបទដ្ឋានគតិយុត្តនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា។
ទី៧៖ ផ្អែកលើការវាយតម្លៃសមិទ្ធផលអនុវត្ត “គោលនយោបាយភូមិ ឃុំមានសុវត្ថិភាព” ដែលបានអនុវត្តក្នុងរយៈពេលជាងមួយទសវត្សរ៍កន្លងមក រាជរដ្ឋាភិបាលបានសម្រេចដាក់ចេញនូវគោលនយោបាយភូមិ ឃុំ សង្កាត់មាន សុវត្ថិភាពថ្មី ដោយពង្រីកវិសាលភាពផ្តល់សេវាសាធារណៈ ជាពិសេសការផ្តល់សេវារដ្ឋបាលប្រកបដោយតម្លាភាព និងការជឿទុកចិត្ត ការរៀបចំប្រព័ន្ធសម្របសម្រួលដោះស្រាយវិវាទនៅមូលដ្ឋានក្រៅប្រព័ន្ធតុលាការ ការលើកកម្ពស់ការថែរក្សាការពារបរិស្ថាន អនាម័យ សោភ័ណភាពនៅតាមមូលដ្ឋាន ព្រមទាំងការរៀបចំ និងពង្រឹងប្រព័ន្ធគ្រប់គ្រងឆ្លើយតបគ្រោះមហន្តរាយ និងជំងឺឆ្លងរាតត្បាតនានា រួមទាំងជំងឺកូវីដ-១៩។ ដូច្នេះ ក្រសួងស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធត្រូវរួសរាន់រៀបចំដាក់ចេញនូវគោលការណ៍ និងវិធានការនានាដើម្បីអនុវត្ត រួមទាំងការដាក់ចេញនូវចលនាប្រឡងប្រណាំងអនុវត្តគោលនយោបាយភូមិ ឃុំ សង្កាត់មានសុវត្ថិភាព សំដៅលើកកម្ពស់ការចូលរួមពីប្រជាពលរដ្ឋគ្រប់មជ្ឈដ្ឋាន ដើម្បីភាពសុខុដុម-រមនា និងគុណភាពជីវិតប្រជាពលរដ្ឋនៅតាមមូលដ្ឋាន។
ទី៨៖ ឆ្នាំ ២០២២ នេះ ជាឆ្នាំដំបូងដែលត្រូវអនុវត្ត ផែនការ ៥ ឆ្នាំ នៃកម្មវិធីជាតិកែទម្រង់វិមជ្ឈការ និងវិសហ-មជ្ឈការ ដំណាក់កាលទី ២ ដូច្នេះដើម្បីបន្តជំរុញដំណើរការកែទម្រង់រដ្ឋបាលថ្នាក់ក្រោមជាតិឱ្យសម្រេចបានតាមគោលដៅ ក្រសួងស្ថាប័ននានា រដ្ឋបាលគ្រប់ថ្នាក់នៅថ្នាក់ក្រោមជាតិត្រូវបន្តចូលរួមរៀបចំផែនការសកម្មភាព និងថវិកាប្រចាំឆ្នាំ ដើម្បីអនុវត្តការកែទម្រង់ប្រកបដោយស្មារតីទទួលខុសត្រូវខ្ពស់។ ក្នុងនោះ គណៈកម្មាធិការជាតិសម្រាប់ការអភិវឌ្ឍតាមបែបប្រជាធិបតេយ្យនៅថ្នាក់ក្រោមជាតិត្រូវសហការសម្របសម្រួលជាមួយក្រសួងស្ថាប័ន និងអ្នកពាក់ព័ន្ធនានា ធ្វើការសិក្សាវាយតម្លៃឡើងវិញអំពីដំណើរការនៃការផ្ទេរមុខងារ និងធនធាន ដែលបានអនុវត្តកន្លងមក ហើយត្រូវបន្តវាយតម្លៃអំពីសមត្ថភាព និងស្មារតីទទួលខុសត្រូវរបស់រដ្ឋបាលថ្នាក់ក្រោមជាតិ ក្នុងការអនុវត្តមុខងារ និងធនធានដែលបានផ្ទេរ សំដៅបន្តលើកកម្ពស់ភាពជាម្ចាស់របស់រដ្ឋបាលថ្នាក់ក្រោមជាតិ ក្នុងការផ្តល់សេវាសាធារណៈ ការអភិវឌ្ឍមូលដ្ឋាន និងការពង្រឹងសមត្ថភាពរដ្ឋបាលថ្នាក់ក្រោមជាតិប្រកបដោយប្រសិទ្ធភាព។
[ផ្ដើមអត្ថាធិប្បាយ ១]
សម្តេច ឯកឧត្តម លោកជំទាវ អស់លោក លោកស្រី!
ទាក់ទិនជាមួយនឹងកម្មវិធីជាតិកែទម្រង់វិមជ្ឈការនិងវិសហមជ្ឈការ ខ្ញុំសុំយកឱកាសនេះ ដើម្បីនិយាយទៅកាន់ថ្នាក់ដឹកនាំនៃក្រសួងមហាផ្ទៃ ក៏ដូចជាអភិបាលខេត្តរាជធានី អំពីការតែងតាំងមន្ត្រី។ កន្លងទៅ យើងបានខិតខំរៀបចំឲ្យមានមន្ត្រីជនជាតិភាគតិចនៅតំបន់ឥសាន និងនៅខេត្តកោះកុង។ ពីមុននោះ យើងបានបញ្ជូនមន្ត្រីជាច្រើនដែលជាជនជាតិខ្មែរ ឡើងទៅកាន់កិច្ចការសំខាន់ៗ នៅឯភូមិភាគឥសាន។ ប៉ុន្តែក្រោយមក យើងក៏បានរៀបចំបណ្តុះបណ្តាលឲ្យមន្ត្រីនៅទីនោះទទួលខុសត្រូវការងារនៅទីនោះ ហើយយើងធ្វើកិច្ចការងារនេះប្រកបដោយជោគជ័យ។ ខេត្តកោះកុងក៏ដូចគ្នា។
បញ្ហាមួយដែលខ្ញុំស្នើឲ្យយកចិត្តទុកដាក់ នោះគឺទាក់ទងជាមួយនឹងស្ថានភាពបោះចំរុះនៅផ្នែកខាងក្នុង ដែលមានបងប្អូនជនជាតិឥស្លាមរស់នៅយ៉ាងច្រើននៅតាមបណ្តាខេត្ត និងស្រុកមួយចំនួន។ ខ្ញុំស្នើឲ្យបណ្តាខេត្តដែលមានបងប្អូនឥស្លាមរស់នៅ យកចិត្តទុកដាក់រៀបចំដើម្បីឲ្យមានហោចណាស់អភិបាលរងម្នាក់នៅក្នុងខេត្តដែលមានប្រជាជនច្រើន ហើយបើអាចធ្វើទៅបាន មានសមត្ថភាពធ្វើអភិបាលស្រុកឬខណ្ឌ ដែលមានបងប្អូនឥស្លាមច្រើន។
នេះមិនមែនជាកូតាទេ តែជាបញ្ហាទាក់ទិនជាមួយនឹងគោលនយោបាយរបស់រាជរដ្ឋាភិបាល និងសម្រួលដល់ការធ្វើការងារ។ ពិតមែនហើយ (សំរាប់)បញ្ហានេះ គឺកន្លែងមានកំណត់។ យើងឃើញថាឥឡូវនេះ នៅពេលដែលយើងចាប់ផ្តើមផ្ទេរការងារពីថ្នាក់ជាតិទៅឲ្យថ្នាក់ក្រោមជាតិ កិច្ចការថ្នាក់ក្រោមជាតិកាន់តែច្រើន។ ដូច្នេះហើយបានជាគណៈអចិន្ត្រៃយ៍ បានសម្រេចប្រគល់ភារកិច្ចជូនសម្តេចក្រឡាហោម ដើម្បីធ្វើវិសោធនកម្មច្បាប់ ទាក់ទងជាមួយនឹងការបង្កើននូវចំនួនកៅអី សម្រាប់គណៈអភិបាលខេត្តរាជធានី គណៈអភិបាលស្រុក ខណ្ឌ ក្រុង ផងដែរ។
ដូច្នេះ ខ្ញុំស្នើឲ្យយកចិត្តទុកដាក់ពិនិត្យ ស្រុកណាដែលមានឥស្លាមរស់នៅ គប្បីមានអភិបាលរងម្នាក់ នៅក្នុងស្រុកនោះ ឬខណ្ឌនោះ ធ្វើយ៉ាងដូច្នេះ គឺយើងងាយសម្រួលនៅក្នុងទំនាក់ទំនងបែបសហគមន៍ ហើយដែលវាជាផ្នែកមួយនៃសុខដុមរមនីយក្នុងចំណោមជាតិសាសន៍របស់យើង។ ខ្ញុំនិយាយឡើងវិញ នេះមិនមែនជាកូតា ដែលត្រូវតែដាក់ឥស្លាមទេ ក៏ប៉ុន្តែនេះជាគោលនយោបាយ ដែលយើងត្រូវយកចិត្តទុកដាក់។ សុំអំពាវនាវចំពោះនិស្សិត ក៏ដូចជាមន្ត្រីដែលជាជនជាតិឥស្លាម យកចិត្តទុកដាក់ពង្រឹងសមត្ថភាព ព្រោះមិនអាចថាកន្លែងហ្នឹងត្រូវតែដាក់ឥស្លាម ហើយចេះតែរើសយកមកដាក់ ឲ្យតែមានគ្រប់ជើងគឺមិនមែនយ៉ាងដូច្នេះទេ។
ត្រូវចាប់ផ្តើមពីយើងរៀបចំក្របខណ្ឌគោលនយោបាយរបស់យើង សម្រាប់ថ្នាក់ខេត្តហោចណាស់ត្រូវមាន អភិបាលខេត្តម្នាក់ និងអភិបាលរងខេត្តម្នាក់ ជាស្រ្ដី
… ត្រូវចាប់ផ្តើមពីយើងរៀបចំក្របខណ្ឌគោលនយោបាយ ដូចជាយើងបានដាក់ចេញថា សម្រាប់ថ្នាក់ខេត្តហោចណាស់ត្រូវមានស្ត្រីម្នាក់ជាអភិបាលរងខេត្ត។ បើសិនជាអភិបាលខេត្តជាស្រ្តី អញ្ចឹងក្នុងគណៈអភិបាលខេត្តមានដល់ទៅ ២ បានសេចក្តីថា អភិបាលខេត្តមួយ និងអភិបាលរងមួយ។ ហ្នឹងយើងដាក់ចេញជាគោលការណ៍ទូទៅ ហើយនៅតាមស្ថាប័នយើងក៏បានដាក់ចេញនូវគោលនយោបាយដែរ គឺហោចណាស់ឲ្យមានរដ្ឋលេខាធិការម្នាក់យ៉ាងតិច និងអនុរដ្ឋលេខាធិការម្នាក់យ៉ាងតិច។ ឥឡូវនេះ យើងក៏រៀបចំក្របខណ្ឌគោលនយោបាយបែបនេះ។ អញ្ចឹងសុំឲ្យបណ្តាខេត្តដែលមានបងប្អូនឥស្លាម ពិនិត្យរៀបចំ តើស្រុកប៉ុន្មាននៅក្នុងខេត្តរបស់ខ្លួនដែលគប្បីត្រូវរៀបចំ ហើយលើកសំណើនេះមកកាន់ក្រសួងមហាផ្ទៃ ដើម្បីពិនិត្យលក្ខណៈសម្បត្តិតែងតាំងមន្ត្រីទាំងនោះនៅពេលក្រោយ។
យើងនឹងរៀបចំកែ ឬហៅថាវិសោធនកម្មច្បាប់ ដើម្បីនឹងបង្កើនចំនួនអាសនៈសម្រាប់ការទទួលមុខងារកាន់តែច្រើន។ ឥឡូវខ្ញុំនិយាយតាមត្រង់ ខ្ញុំអាណិតបងប្អូននៅខាងក្រោម។ ការងារច្រើនពេក។ ការងារយើងជារដ្ឋមន្ត្រីនៅភ្នំពេញវាងាយទេ ងាយត្រង់ថា គឺយើងនៅក្នុងការិយាល័យ។ ពិតមែនហើយត្រូវចុះទៅតាមខេត្តនានា ក៏ប៉ុន្តែមន្ត្រីនៅឯមូលដ្ឋានគ្នាលំបាកណាស់។ ជួនកាលយើងហៅមកប្រជុំនៅភ្នំពេញ គឺវិលវល់នៅភ្នំពេញហ្នឹង ប៉ុន្តែនៅឯមូលដ្ឋានគឺកិច្ចការច្រើនណាស់ ដែលត្រូវបន្តធ្វើ។ ជាពិសេសនៅពេលដែលយើងផ្ទេរមុខងារកាន់តែច្រើន ទំងន់ការងារធ្លាក់ទៅខាងក្រោមកាន់តែច្រើន។
ដូច្នេះហើយបានជាយើងមានការចាំបាច់យ៉ាងដូច្នេះ ដែលខ្ញុំសុំអំពាវនាវឲ្យមានការជួយរៀបចំ ដើម្បីយើងងាយស្រួលដោះស្រាយ។ ឧទាហរណ៍ថា បញ្ហាកើតឡើងនៅក្នុងតំបន់ឥស្លាមរស់នៅ អ្នកដែលធ្វើការសម្របសម្រួលនៅទីនោះ គឺឥស្លាមនោះឯង ដែលចាំបាច់ត្រូវចេញមុខមុនគេ ទៅធ្វើការដោះស្រាយអំពីបញ្ហានេះ។ វាជាផ្នែកមួយនៃគោលនយោបាយដែលយើងបានរៀបចំ ដូចជានៅខេត្តកោះកុង ខេត្តស្ទឹងត្រែង ខេត្តរតនៈគីរី និងខេត្តមណ្ឌលគីរី ដូចគ្នាដែរ។ មិនមានច្រើនទេ បើខ្ញុំសង្កេតឃើញ ខេត្តដែលមានបងប្អូនឥស្លាមច្រើនគឺរួមមានខេត្តកំពង់ចាម ខេត្តក្រចេះ ខេត្តកំពង់ធំ ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង ខេត្តពោធិសាត់ ខេត្តកំពត តែប៉ុន្មានខេត្តទេ ហើយនឹងអាចភ្នំពេញ ដែលមានប៉ុន្មានខណ្ឌ ដូចជាតែមួយខណ្ឌទេ។
… យើងក៏ត្រូវឲ្យមន្ត្រីដែលយើងត្រូវយកមករៀបចំនេះ បំពេញនូវលក្ខខណ្ឌចាំបាច់ មានលក្ខណៈសម្បត្តិគ្រប់គ្រាន់ ដើម្បីទទួលបាននូវការតែងតាំងជាអភិបាលរង ឬក៏ជាអភិបាល។ នេះគ្រាន់តែជាការបញ្ជាក់បន្ថែមអំពីកំណែទម្រង់សម្រាប់ដំណើរការទៅខាងមុខនូវថ្នាក់មូលដ្ឋាន ដែលត្រូវយកចិត្តទុកដាក់ទៅលើការរៀបចំនេះជាបន្តទៀត។
[ចប់អត្ថាធិប្បាយ ១]
ទី៩៖ ត្រូវបន្តខិតខំរួមគ្នាអនុវត្តវិធានការនានារបស់រាជរដ្ឋាភិបាលក្នុងការប្រយុទ្ធនឹងជំងឺកូវីដ-១៩ ដោយបន្តជំរុញការចាក់វ៉ាក់សាំងការពារជំងឺកូវីដ-១៩ ដែលជាវិធានការគន្លឹះ ភ្ជាប់ជាមួយការអនុវត្តឱ្យបានខ្ជាប់ខ្ជួននូវវិធានការ “៣កុំ ៣ ការពារ” ឱ្យបានជាប់ជាប្រចាំ ព្រមទាំងប្រកាន់យករបៀបរស់នៅ និងបំពេញការងារជាមួយជំងឺកូវីដ-១៩ តាមគន្លងប្រក្រតីភាពថ្មី។
[ផ្ដើមអត្ថាធិប្បាយ ២]
រួមគ្នា្វធ្វើយុទ្ធនាការគាំទ្រអង្គភាពគយនិងពន្ធដារ ដើម្បីប្រមូលចំណូល
សម្ដេចឯកឧត្តម លោកជំទាវ!
ខ្ញុំគិតថានៅមានរឿងមួយ ដែលសម្ដេច ឯកឧត្តម លោកជំទាវ អាចចាត់ទុកថា ចំណុចទី ១០ ក៏បាន ឬក៏ជាចំណុចចង្អុលទិស ដោយឡែកមួយក៏បាន ទាក់ទិនជាមួយបញ្ហាស្នើឲ្យកម្លាំងទាំងអស់ ទាំងកម្លាំងប្រដាប់អាវុធ ក៏ដូចជាស៊ីវិលរបស់យើង គាំទ្រចំពោះដំណើរការប្រមូលចំណូលជូនរដ្ឋ និងខិតខំសន្សំសំចៃការចំណាយ ដែលខ្ញុំនឹងបញ្ជាក់ជូន។
នេះទាក់ទងនឹងចំណុច ២។ ចំណុចទី ១ ខ្ញុំសូមបញ្ជាក់ថា ត្រូវតែរួមគ្នាធ្វើយុទ្ធនាការដើម្បីគាំទ្រដល់អ្នកប្រមូលចំណូល គឺមាន អង្គភាពគយ និងពន្ធដារ។ បើចំណូលមិនមែនសារពើពន្ធ វាអាចពាក់ព័ន្ធនឹងសមត្ថកិច្ចនៃផ្នែកដទៃ ប៉ុន្ដែការប្រមូលចំណូល បើសិនយើងប្រមូលចំណូលមិនបាន ហើយបណ្ដែតបណ្ដោយឲ្យមានវប្បធម៌អត់(បង់)ពន្ធបន្ដរស់រានតទៅទៀត វាជាគ្រោះមហន្ដរាយដល់ប្រទេសយើង។ ខ្ញុំលើកជាឧទាហរណ៍ដើម្បីយកមកជម្រាបអំពីភាពដាច់ខាត។ ពេលហ្នឹងប្រសិនបើខ្ញុំមិនដាច់ខាតទេ តើយើងគួរធ្វើយ៉ាងម៉េចទៀត។ ខ្ញុំសូមលើក កន្លងទៅពេលដែលខ្ញុំចាប់ចេញបទបញ្ជាដាច់ខាតថា ចាប់ពីក្នុងខែ៦ ខែ៧ ឆ្នាំខាងមុខនេះ មិនត្រូវមានឡានអត់ពន្ធ ឬចង្កូតស្ដាំនៅលើផ្លូវទៀត។ យើងប្រមូលចំណូលបានចេញពីឡានអត់ពន្ធ ៥ ៩៩៣ គ្រឿង ស្មើនឹង ៥១ ៦០០ ០០០ ដុល្លារ ស្ថិតិត្រឹមកាលពីម្សិល។ តាមការប៉ាន់ស្មានយើងនៅមានឡានពាក់កណ្ដាលទៀត ដែលមិនទាន់បង់ពន្ធ។ អញ្ចឹងការប៉ាន់ស្មានរបស់ក្រសួងសេដ្ឋកិច្ច និងហរិញ្ញវត្ថុ មិនខុសទេ។ គឺមានជាង ១ ម៉ឺនគ្រឿង ដែលមានតម្លៃជាង ១០០ លានដុល្លារ។ ឥលូវ យើងចាប់ពីចេញវិធានការតឹងរឹង។ រហូតមកដល់ពេលនេះ យើងប្រមូលបានអ្នកលួចពន្ធគឺចំនួន ៥១ លានដុល្លារ។ នេះគ្រាន់តែទាក់ទងនឹងរថយន្ដ។ អញ្ចឹងនៅមានអ្វីផ្សេងទៀត។
ដូច្នេះ ខ្ញុំសូមឲ្យមន្ដ្រី ឬអ្នកមានប្រាក់ទិញរថយន្ដ ឬម៉ូតូប្រើប្រាស់ ត្រូវមានចំណែកបង់ពន្ធជូនរដ្ឋ។ យើងមិនអាចធ្វេសប្រហែសលើបញ្ហានេះទេ។ បើរដ្ឋគ្មានចំណូលតើបានអ្វីសម្រាប់ការចំណាយ … កន្លងទៅអត់មានអ្នកក្រណាមានលុយទិញឡានទេ។ ហ្នឹងនិយាយគ្នាត្រង់ៗ អញ្ចឹងតែម្ដង។ អ្នកក្រយ៉ាងច្រើនគាត់បានលុយទៅទិញម៉ូតូកញ្ចាស់មួយហ្នឹង។ ប៉ុន្ដែអ្នកជិះឡានធំៗ ថ្លៃៗ នោះ មានលុយទៅទិញហើយ មកបន្លំលេខទៀត ជួនកាលជ្រកក្រោមស្លាកលេខកងទ័ព នគរបាល រដ្ឋសភា ព្រឹទ្ធសភា រដ្ឋាភិបាល។ ដូច្នោះ តើអ្នកណាជាអ្នកមាន? គេហៅថាសុទ្ធតែពួកអ្នកមាន ពួកអ្នកធំ តែម្ដង។
អញ្ចឹងបាន(ថា) ប្រសិនបើយើងធ្វើគម្រូមិនល្អហើយតើឲ្យគេបង់ពន្ធយ៉ាងម៉េច។ អញ្ចឹងសូមបន្ដសហការ … ត្រូវតែរុញអ្នកមិនបង់ពន្ធឲ្យទៅបង់ពន្ធ។ នេះជាចំណុចដែលខ្ញុំសូមអំពាវនាវនិងចេញបញ្ជា ដើម្បីឲ្យគ្រប់ថ្នាក់គ្រប់ស្ថាប័នធ្វើនូវកិច្ចការងារនេះ … តើយើងរាល់ថ្ងៃបានលុយពីណាមកបើកប្រាក់ខែ? យើងមិនស៊ីប្រាក់ខែបានពី(ការប្រមូល)ពន្ធ ហើយមិនមែនប្រាក់ខែតែនៅកន្លែងហ្នឹងទេ គឺប្រាក់ខែ(មន្ដ្រីរាជការ)ទូទាំងប្រទេស។ ត្រូវការចំណាយដទៃទៀត។ អញ្ចឹងសូមឲ្យទាំងអស់គ្នាធ្វើកិច្ចការទាក់ទងនឹងការជួយគាំទ្រដល់ផ្នែកគយនិងពន្ធដារ។ ប្រសិនបើខ្វះការជួយគាំទ្រពីអាជ្ញាធរមូលដ្ឋាននិងកម្លាំង(ប្រដាប់អាវុធ) យើងមិនអាចសម្រេចគោលដៅប្រមូលថវិកាជូនជាតិនោះទេ។
គោលនយោបាយមិនយកពន្ធលើដីស្រែកសិកម្មតាំងពី ឆ្នាំ ១៩៧៩
នៅកម្ពុជាមានការបន្ធូរបន្ថយច្រើនណាស់សម្រាប់ប្រជាជនរបស់ខ្លួន ក្នុងនោះពន្ធដីកសិកម្ម។ យើងមិនដែលយកពន្ធដីកសិកម្ម យកមកធ្វើជាថវិកាជាតិរបស់យើងទេ។ គណបក្សប្រជាជនបានដឹកនាំកិច្ចការនេះតាំងពីឆ្នាំ ១៩៧៩ ហើយប្រសិនបើគណបក្សប្រជាជនបន្ដដឹកនាំតទៅទៀត ពន្ធដីស្រែចម្ការ ពន្ធដីធ្វើកសិកម្មរបស់ប្រជាពលរដ្ឋនៅតែមិនយក។ ប្រសិនបើអ្នកដឹកនាំជាន់ក្រោយយកពន្ធលើដីស្រែ បើវិញ្ញាណខ្ញុំនៅដឹងខ្ញុំនឹងដាក់បណ្ដាសារ ព្រោះជានយោបាយរបស់ខ្ញុំតាំងដើមទីមក។ ខ្ញុំមិនយកពន្ធលើដីស្រែ ពន្ធដីកសិកម្មពីកសិករទេ។ អញ្ចឹងក្រោមការដឹកនាំរបស់ខ្ញុំ តាំងពីឆ្នាំ ១៩៨៥ មក ខ្ញុំមិនយក(ពន្ធដីស្រែកសិកម្ម)។ តាំងពីឆ្នាំ ១៩៧៩ ក្នុងក្របខណ្ឌមេដឹកនាំរហូតមកដល់ពេលនេះ ៤៣ ឆ្នាំហើយ ក៏ខ្ញុំនៅតែមិនយក។ ប្រសិនបើខ្ញុំអាចរស់នៅដល់ ១០០ ឆ្នាំ ខ្ញុំនៅតែមិនយក(ពន្ធដីស្រែកសិកម្ម) ប៉ុន្ដែប្រសិនបើខ្ញុំស្លាប់ទៅ ក្មេងដឹកនាំគណបក្សប្រជាជនជំនាន់ក្រោយ យកពន្ធដីស្រែពីកសិករ បើវិញ្ញាណខ្ញុំដឹងគឺខ្ញុំនឹងដាក់បណ្ដាសារតែម្ដង។
កសិករត្រូវការជំនួយឧបត្ថម្ភពីយើង មិនមែនត្រូវការយកពន្ធពីពួកគាត់ទេ។ យើងត្រូវការនិយោគប្រព័ន្ធប្រឡាយនិងការវិនិយោគដទៃទៀត ដើម្បីឲ្យពួកគាត់អភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ចគ្រួសារ។ មិនមែនជាពេលវេលាដែលត្រូវយក។ បើយកពីពួកគាត់មិនអាចក្លាយជាអ្នកមានបានទេ រុញឲ្យពួកគាត់ទៅជាអ្នកមានទៅ។ វាបន្ធូរបន្ថយទៅដល់ការដែលយើងត្រូវធ្វើអន្ដរាគមន៍ដើម្បីជួយពួកគាត់។ ខ្ញុំក៏ធ្លាប់ជួបនឹងទឹកភ្នែកម្ដាយឪពុកខ្ញុំដែរ។ ណាគ្រោះទឹកជំនន់ លិចអស់ស្រូវលិចអស់ស្រែ ហើយពន្ធមិនត្រូវបានបន្ធូរបន្ថយទេ។ រឿងនេះ មិនមែនរឿងថ្មីទេ។ (ករណីហេតុការណ៍នៅ)ភូមិតិរច្ឆាននៅខេត្តកំពង់ឆ្នាំងតើមកពីអី? តាំងពីទសវត្សរ៍ ៤០ ឯណោះ។ បារាំងយកពន្ធ។ ដល់ប្រជាជនរកអី(បង់ពន្ធ)មិនបាន កាប់បារាំងទៅ។ ដាក់ទៅជាឈ្មោះភូមិតិរច្ឆានទៅ។ ហ្នឹងរឿងពន្ធ។
អញ្ចឹងទេ បានជាខ្ញុំប្ដូរផ្ដាច់ក្នុងមួយជីវិតនេះគឺថា ខ្ញុំមិនមានបាតដៃណាមួយទៅយកពន្ធពីដីស្រែកសិករទេ។ ផ្ទុយទៅវិញដឹកនាំកំណែទម្រង់ដីធ្លីដែល ប៉ុល ពត ដកហូត ទៅជាសម្បត្ដិរួមអស់ហើយ ទៅចែកកម្មសិទ្ធិឲ្យប្រជាជនវិញ។ ចែកតាំងពីប្រជាជនមានត្រឹម ៦ ទៅ ៧ លាន នាក់ ឥលូវ ប្រជាជនឡើងដល់ ជិត ១៧ លាននាក់ ខ្វះដី ទៅដណ្ដើមដីគ្នាខ្ទេចពេញព្រៃ។ ឥលូវនេះ បើប្រជាជនរីកចំរើនអញ្ចឹងទុកឲ្យគាត់(អត់ដី) ឬយ៉ាងម៉េច … ខ្ញុំសូមស្នើឲ្យអ្នករកស៊ីទាំងឡាយ ធ្វើការបង់ពន្ធទៅតាមច្បាប់ដែលមានជាធរមាន ហើយស្នើឲ្យអាជ្ញាធរគាំទ្រចំពោះការយកពន្ធពីសំណាកផ្នែកគយនិងពន្ធដារឲ្យបានត្រឹមត្រូវ។ ហ្នឹងចំណុចទី ១។
យកចិត្តទុកដាក់គ្រប់គ្រងចំណាយ
ចំណុចទី ២ ខ្ញុំសូមនិយាយឲ្យអាជ្ញាធរក្រោមជាតិត្រូវយកចិត្តទុកដាក់ពេលនេះទៅលើការគ្រប់គ្រងចំណាយ។ យើងទាំងអស់គ្នាបានដឹងរួចហើយថា ពិភពលោកកំពុងឆ្លងកាត់នូវការលំបាកទាក់ទិននឹងកូវីដ-១៩។ មុនឆ្នាំ ២០២០ មកដល់ ក្នុងមួយឆ្នាំយើងរកបាន ៣ យើងចាយអស់ ២ យើងសន្សំបាន ១ … ប៉ុន្តែ តាំងពីកូវីដ-១៩ ចាប់ផ្តើមវាយប្រហារមក យើងរកប្រាក់មិនគ្រប់ចំណាយទេ។ ទោះបីក្នុងមួយខែយើងរកបានលើសពីជាង ៤០០ លានដុល្លារ ក៏ប៉ុន្តែវាមិនគ្រប់គ្រាន់សម្រាប់ការចំណាយរបស់យើងទេ។
ប្រាក់ដែលយើងសន្សំបានកាលពីពេលមុនកាន់តែខ្សោះទៅៗ … អញ្ចឹង ខ្ញុំសុំចេញបទបញ្ជា។ បើទោះបីថាមានគម្រោងរួចហើយ ក៏ប៉ុន្តែបើពន្យារបាន ពន្យារសិនទៅចាំឲ្យកូវីដ-១៩ វាថយក្រោយសិន។ បើគិតតែចាយដោយមិនបានមើលអំពីប្រភពចំណូលដែលវាថយ ទំហំចំណាយហ្នឹងវាធំ។ ធំខ្លះ ធំយើងចៀសវាមិនរួច។ កន្លែងខ្លះយើងចៀសរួច យើងចៀសទៅ ពន្យារសិនទៅ។ យើងចៀសវាមិនរួច ដូចជា(តម្រូវការ)លុយទិញវ៉ាក់សាំងយកចាក់ឲ្យប្រជាជន។ អាហ្នឹងចៀសមិនរួចទេ ពន្យារក៏មិនបានដែរ ត្រូវតែមាន(វ៉ាក់សាំង)យកមកចាក់ឲ្យប្រជាជន។ ថ្ងៃហ្នឹងបើកយុទ្ធនាការចាក់(វ៉ាក់សាំងឲ្យកុមារ)អាយុ ៣ ឆ្នាំ។
បន្តព្យាបាល/ចិញ្ចឹមអ្នកជំងឺកូវីដ-១៩ នៅមណ្ឌលចត្តាឡីស័ក បន្តឧបត្ថម្ភប្រជាពលរដ្ឋក្រីក្រងាយរងគ្រោះ
អញ្ចឹង មិនដឹងពេលណាដែលយើងត្រូវឈប់ប្រើវ៉ាក់សាំង។ យើងត្រូវតែមានលុយ។ មិនអាចខ្ចីបុលគេ ទៅទិញបណ្តាក់ពីគេបានទេ។ សាច់លុយទៅទាំងដុលតែម្តង។ បញ្ចេញថវិកា។ ប្រជាពលរដ្ឋដែលយើងត្រូវចិញ្ចឹមគាត់ក្នុងមួយខែជិត ៤០ លានដុល្លារនេះ ត្រូវតែបន្តចិញ្ចឹមគាត់តទៅទៀត។ ការចំណាយទៅលើការព្យាបាលអ្នកជំងឺនៅមណ្ឌលថែទាំជំងឺកូវីដ-១៩ និងបណ្តាមណ្ឌលចត្តាឡីស័កត្រូវតែមានការចិញ្ចឹមឲ្យបានត្រឹមត្រូវ និងមានថ្នាំ។ ឥឡូវថ្នាំកាន់តែល្អ។ យើងបញ្ជាទិញមក។ ថ្ងៃហ្នឹងឲ្យបញ្ចេញ(ថវិកា) ដោយសារតែថ្នាំដែលយើងដាក់ទៅតាមមូលដ្ឋាន តាមឱសថស្ថាន និងកន្លែងលក់មួយចំនួនខ្វះ។
ម្សិលមិញ ឯកឧត្តម អូន ព័ន្ធមុនីរ័ត្ន តាមសំណើរបស់ក្រសួងសុខាភិបាល ក៏បានស្នើសុំឲ្យស្តុកបម្រុងបញ្ចេញ ៧.០០០ ដូស សម្រាប់ថ្ងៃនេះ ព្រោះប៉ុន្មានថ្ងៃទៀតនឹងមកដល់ ដូចជាថ្ងៃទី ២៥ ឬថ្ងៃទី ២៧ នឹងមកដល់ថ្មី។ អញ្ចឹង យើងចេញ ៧.០០០ ដូស។ ហ្នឹងថ្នាំប្រភេទចាក់សម្រាប់អ្នកជំងឺកូវីដ-១៩។ (ថ្នាំ)ហ្នឹងមិនមែនចេះតែងាយស្រួលទិញទេណា។ ជួនកាលមានលុយហើយទិញមិនបានទៀត។ ប៉ុន្តែត្រូវតែមានលុយទិញឲ្យគេ។ ត្រូវតែមានលុយ។ ហ្នឹងគឺជារឿងដែលចៀសមិនផុត។
ពន្យារការចំណាយមិនចាំបាច់ រក្សាតុល្យភាពក្បាលចូលនិងក្បាលចេញ
… ២ ឆ្នាំហើយ យើងអត់បានតម្លើងបៀវត្ស ឲ្យមន្រ្តីរាជការរបស់យើងទេ។ ខ្ញុំសូមអរគុណចំពោះគ្រប់ស្ថាប័ន ដែលបានអនុវត្តតាមការស្នើសុំដ៏ទទូច និងបទបញ្ញត្តិដែលបានដាក់ចេញ គឺមិនជ្រើសរើសបុគ្គលិកថ្មីដែលជាបន្ថែមទំងន់បន្ទុកបុគ្គលិកនៃការចំណាយនោះទេ។ បន្តការខិតខំបន្តទៅទៀត។ រើសបុគ្គលិកក៏ត្រូវតែគិត តែចាប់ផ្តើមរើសព្រឹប … ត្រូវគិតចាប់ផ្តើមពីថ្ងៃដែលគេចូលធ្វើការរហូតដល់ថ្ងៃដែលគេស្លាប់។ ព្រោះអី? តែគេធ្វើការហើយ គេត្រូវទទួលបៀវត្ស ដល់ពេលគេចូលនិវត្ត ត្រូវមានប្រាក់ឲ្យគេចូលនិវត្ត រហូតដល់ថ្ងៃស្លាប់។ ហ្នឹង គេហៅថាបន្ទុកបុគ្គលិក ដែលធម្មតាគេឲ្យចាយតែ ៤ ភាគរយនៃ GDP ផលិតផលសរុបក្នុងស្រុក។ ក៏ប៉ុន្តែ យើងបានចំណាយដល់ទៅ ៤, ៥ ឬ ៦ ភាគរយ ទៅហើយ។
យើងមិនខ្លាចទេ។ យើងមានថវិកា។ យើងបានផ្តល់។ គ្រាន់តែយើងមិនបានតម្លើងប្រាក់ខែតែប៉ុណ្ណោះ។ តែយើងនៅបានឧបត្ថម្ភចូលឆ្នាំខ្មែរ និងបុណ្យភ្ជុំបិណ្ឌសម្រាប់មន្រ្តីរាជការ និងកម្លាំងប្រដាប់អាវុធរបស់យើង។ ហ្នឹងសុទ្ធតែជាចំណាយចាំបាច់។ ប៉ុន្តែ ចំណាយខ្លះវាអត់ទាន់ចាំបាច់សោះ។ ពន្យារសិនទៅ។ ខ្ញុំសុំស្នើឲ្យពន្យារ ដើម្បីយើងកាត់បន្ថយការចំណាយ។ យើងត្រៀមបម្រុងទុកលុយនេះ ក្រែងលោចូលដល់កត្តាចៃដន្យ។ នេះចេះសំណាងល្អដែលយើងរក(លុយ)បាន។ ខែមុននេះ យើងរកបានប្រហែលជា ៤៧០ លានដុល្លារ មួយខែមករា កន្លងទៅនេះ ប៉ុន្តែ ៤៧០ លានហ្នឹងវាអត់គ្រប់ទេ សម្រាប់ការចំណាយរបស់យើង។
… ពីមុនយើងរកបាន ៣ យើងចាយអស់ ២ យើងសន្សំបាន ១។ (ដូចនេះហើយ)បានយើងសន្សំសាច់ប្រាក់យើងទុកបានយ៉ាងក្រាស់ក្រែល។ ជាភ័ព្វសំណាង ពេលដែលកើតកូវីដ-១៩ យើងមានទុនហ្នឹងប្រើប្រាស់។ អញ្ចឹង ខ្ញុំសុំឲ្យគ្រប់ផ្នែកពាក់ព័ន្ធ កុំអីចេះតែចាំបាច់ មានអាចាំបាច់ ដល់ប៉ុណ្ណេះទៀត ខ្ញុំវាហួសចិត្តដែរ។ ប៉ុន្តែចារដោយគួរសមទេ។ ម្សិលម្ង៉ៃមួយ … (មានសំណើថា)អង្គភាពត្រូវការចាំបាច់ដើម្បីចុះមូលដ្ឋាននៅឆ្នាំ ២០២២ និងឆ្នាំ ២០២៣ សុំស្នើទិញរថយន្ត ២ គ្រឿង … Ford មួយគ្រឿងឆ្នាំ ២០២២ និងអាស្អីនោះមួយគ្រឿងទៀតឆ្នាំ ២០២២។ បានខ្ញុំចារត្រឡប់ទៅវិញថា ថវិកាកំពុងជួបការលំបាក មិនអនុញ្ញាតឲ្យទិញទេ។ ខ្ញុំថាយកអា Ford ធុនហ្នឹង យកមកអ្នកណាជាអ្នកជិះ? ថាប្រធានអង្គភាពជាអ្នកជិះ។ ជិះទៅណា? ថាជិះហេតុផលចុះមូលដ្ឋាន។ វាគ្មានហេតុផលចុះមូលដ្ឋានអីទេ។ ខ្ញុំមិនស្គាល់ការងារអស់ហ្នឹងអី?
យើងផ្អាកសិន ពន្យារសិន។ ផែនការខ្លះពន្យារបាន គឺពន្យារ។ ខ្ញុំសុំឲ្យរដ្ឋមន្រ្តីក្រសួងសេដ្ឋកិច្ច ហិរញ្ញវត្ថុ គ្រប់គ្រងអាហ្នឹងឲ្យម៉ឺងម៉ាត់ឲ្យខ្ញុំ។ ខ្ញុំមិនអាចអស់ទុនបម្រុងរបស់ខ្លួន សម្រាប់ការប្រយុទ្ធនោះទេ។ ខ្ញុំស្នើឲ្យទាំងអស់គ្នានៅទីនេះ សូមកុំលើកសំណើ ហើយអ្នកខាងក្រោមហ្នឹងទៀតកុំរពឹសដៃលើកសំណើ។ តែលើកសំណើមក រដ្ឋមន្រ្តីទើសទាល់ក៏ស៊ីញ៉េ។ ស៊ីញ៉េមកដល់នាយករដ្ឋមន្រ្តី ត្រូវបោះទៅរដ្ឋមន្រ្តីក្រសួងសេដ្ឋកិច្ចហិរញ្ញវត្ថុ ឲ្យផ្តល់មតិលើថវិកា។ ប៉ុន្តែ កន្លែងខ្លះ ខ្ញុំឃើញថាវាចាំបាច់ វាត្រូវធ្វើ។ ហ្នឹង ខ្ញុំមិនចាំបាច់សួររដ្ឋមន្រ្តីក្រសួងហិរញ្ញវត្ថុទេ។ ខ្ញុំសុំចារយកតែម្តង។ ខ្ញុំសុំស្នើឲ្យទាំងអស់គ្នា យកចិត្តទុកដាក់សន្សំសំចៃថវិកា ក្នុងការចំណាយ។ កន្លែងណាដែលត្រូវចាយ គប្បីចាយ កន្លែងណាដែលមិនគប្បីចាយ គឺផ្អាកការចាយសិនទៅ ឬក៏កុំចាយ ឬក៏ពន្យារការចាយសិន ដើម្បីធានាឲ្យមានតុល្យភាពរវាងក្បាលចេញ ហើយនិងក្បាលចូល។ កុំឲ្យវាបាត់តុល្យភាពខ្លាំងពេក ដែលធ្វើឲ្យប្រាក់ដែលយើងសន្សំនេះជួបការលំបាក។
ហ្នឹងជាចំណុចដែលខ្ញុំចង់និយាយទាំងថ្នាក់ជាតិ និងថ្នាក់ក្រោមជាតិ ហើយពេលខ្លះ នាយករដ្ឋមន្រ្តីមានការទើសទាល់ដែរ។ នៅពេលដែលមានសំណើ រួចអ្នករៀបចំសំណើរហ្នឹងវាពូកែដឹងទៀត។ វាដឹងថាក្រុមហ៊ុននេះត្រូវធ្វើអញ្ចេះ ក្រុមហ៊ុននេះត្រូវធ្វើអញ្ចុះ។ ពួកនេះ វាស៊ើបគ្នារួចអស់ រួចហើយវាលើកមក។ ដល់លើកមករដ្ឋមន្រ្តីក៏ស៊ីញ៉េទៅ។ ដល់ស៊ីញ៉េមកដល់នាយករដ្ឋមន្រ្តីក៏ចេះតែដាក់ឲ្យទៅសិក្សា ហើយអ្នកសិក្សាជួនកាលខ្លាចទៅទៀត ក៏លើកយោបល់មក។ ទីចុងបំផុតឯងនេះវាទើសទាល់។
ឥឡូវអត់ទេយកមកទុកក្នុងថតតុសិន ព្រោះអាហ្នឹងវាអត់ទាន់ងាប់ដែរ។ ហ្នឹងគឺជារឿងដែលខ្ញុំសុំនិយាយដោយត្រង់ៗ ជាមួយគ្នា … ខ្ញុំតែងតែបាញ់ឱ្យរៀងរាល់ចុងខែ។ ខ្ញុំតែងតែបាញ់ចូលក្នុង Group រាជរដ្ឋាភិបាល។ សមាជិក/ជិកា រាជរដ្ឋាភិបាលទាំងអស់ដឹងអំពីប្រាក់ចំណូលប៉ុន្មាន។ ខែកន្លងទៅ នៅយប់ថ្ងៃ ៣១ ខ្ញុំបាញ់ចេញពន្ធដារផ្ទៃក្នុងបាន ២៨៨ លាន ឯគយបានដូចជា ១៩៥ ទេ។ ខែនេះមិន(ទាន់)ដល់ទេ ខែចូលឆ្នាំចិនផងហើយ ២៨ ថ្ងៃ។ ចំណូលពន្ធគយត្រឹមម្សិលមិញដូចជាមិនទាន់ដល់ ១៣០ លានទេ ឯពន្ធដារគឺគេនៅមានរយៈពេលរបស់គេ អាចចាប់ពីថ្ងៃហ្នឹងទៅគឺចាប់ស្ទុះឡើង។ កុំគិតថាសព្វថ្ងៃវាសាមញ្ញពេកទៅលើការចាយវាយលុយ។
កាត់បន្ថយចំណាយប្រើប្រាស់របស់ក្រសួង … ជួយឧបត្ថមប្រជាពលរដ្ឋ ទិញថ្នាំ ទិញវ៉ាក់សាំង កូវីដ-១៩
ខ្ញុំអង្វរចិត្ត សុំចិត្តហើយមេត្តាយោគយល់នៃស្ថានភាពរួម។ ត្រូវមើលព្រៃទាំងមូលកុំមើលឈើមួយដើម ដែលយើងកំពុងតែនៅក្រោមដើមឈើនោះ ត្រូវមើលព្រៃទាំងឡាយ។ តើបើព្រៃហិនហោចអស់នៅសល់តែដើមឈើយើងមួយ(ដើម)តើយើងនៅគង់ទេ? អញ្ចឹងខ្ញុំសុំ។ កន្លែងណាត្រូវពន្យារបានគឺពន្យារ ហើយបើថានិយាយមិនស្ដាប់គ្នា ដាក់មកដល់ខ្ញុំហើយគឺទុកសិនហើយ ហើយចារត្រឡប់ទៅវិញ។ សុំចិត្តអង្វរទៅវិញថាអត់ថវិកាតែម្ដង ដូចដែលថ្ងៃមុនខ្ញុំចាររឿងអ្នកសុំទិញឡាន។ មើលទៅម៉ាកឡានអស់ទាស់តែម្ដង។ រួចហើយដល់មកអ្នកណាជាអ្នកជិះ? ប្រធានស្ថាប័នហ្នឹងអ្នកជិះ។ រួចតម្រូវការអីចុះមូលដ្ឋានអី បើសូម្បីតែប្រាក់បេសកកម្មមូលដ្ឋានក៏យើងកាត់បន្ថយ។
ខ្ញុំអរគុណណាស់ដែលពីរឆ្នាំកន្លងទៅនេះ កាត់បន្ថយការប្រើប្រាស់របស់ក្រសួង កាត់តាំងពីដៃខ្មៅ ក្រដាស សម្ភារៈប្រើប្រាស់កាត់ដើម្បីមកបំពេញឱ្យការចំណាយដែលវាមានការចាំបាច់ជាង។ ចំណាយសម្រាប់ជួយឧបត្ថមប្រជាពលរដ្ឋទៅលើបញ្ហាកូវីដ-១៩ ទិញថ្នាំ កូវីដ-១៩ ឬក៏ទិញវ៉ាក់សាំងអត់មានការថយចុះទេ។ នៅពេលដែលកូវីដ-១៩ មិនទាន់ចប់ ហ្នឹងជាចំណុចដែលខ្ញុំចង់និយាយ។ សម្ដេច ឯកឧត្តម អាចដាក់ចូលជាចំណុចទី ១០ ក៏បាន ឬចំណុចដាច់ដោយឡែកក៏បាន ឬក៏បទបញ្ជានិងការអំពាវនាវដោយទទូចស្នើសុំឱ្យរួមគ្នាធ្វើសហប្រតិបត្តិការ ដើម្បីជួយដល់អង្គភាពប្រមូលចំណូលមានគយ ពន្ធដារ ប្រឆាំងនឹងអំពើរត់គេចពន្ធ។
នៅរថយន្តប្រមាណ ៥ ពាន់គ្រឿងទៀត ត្រូវចេញមកបង់ពន្ធ
អ្នកដែលមិនទាន់បានបង់ពន្ធប្រមាណជា ៥ ពាន់គ្រឿងទៀត សូមចេញមកបង់ពន្ធ។ ប្រយ័ត្នតែដល់ពេលណាមួយខ្ញុំបញ្ជាឱ្យដុតឡានគ្រវាត់ចោលតែម្ដង កុំឱ្យពិបាកពេក។ នៅចាំបានទេឆ្នាំ ១៩៩៩ យោធភូមិភាគទី ២ ដុតឡានចោលអស់ប៉ុន្មាន។ ដុតចោលឡានតែម្ដង។ ឡានដឹកឈើ។ ប្រាប់ថាកុំឱ្យកាប់ឈើ … តាំងពីឆ្នាំ១៩៩៩ ប៉ុន្តែវានៅតែកាប់។ មិនដឹងធ្វើម៉េចបញ្ជាទៅ ជឿន សុវណ្ណថា អ្ហែងដុតចោលតែម្ដងទៅ ព្រោះបើឡើងដល់តុលាការ (នឹងមានការ)ដោះទៅយកដឹកឈើទៀត។ ចុះឡើងៗដដែលដុតចោលតែម្ដង។ ឥឡូវដើម្បីកុំឱ្យមានឡាននៅលើផ្លូវដោយផ្លាកក្លែងក្លាយ ពេលណាមួយយកធ្វើជាគម្រូ យកឡានដុតក្រវាត់ចោលតែម្ដង។ ទោះថ្លៃប៉ុណ្ណាដុតឱ្យដឹង។ ឱ្យរាង។ ឥឡូវសុំអំពាវនាវអ្នកដែលមិនទាន់បង់ពន្ធចេញមកបង់ពន្ធហើយអត់មាន ១០ ភាគរយ ទៀតទេ។ ពីមុនថ្ងៃ ៣១ ធ្នូ ២០២១ គឺអនុគ្រោះពន្ធ ១០ ភាគរយ ប៉ុន្តែអ្នកឯងមិនមកបង់ផុតថ្ងៃគឺពន្ធពេញ។ បើថារកឃើញហើយគឺត្រូវតែយកហើយអត់ទុកទេ …។
ផ្នែកចំណូលត្រូវគាំទ្រអង្គភាពប្រមូលចំណូល ឯផ្នែកចំណាយត្រូវនាំគ្នាសន្សំសំចៃ
ផ្នែកចំណូល ត្រូវគាំទ្រឱ្យអង្គភាពប្រមូលចំណូល ឯផ្នែកចំណាយ យើងទាំងអស់គ្នាត្រូវសន្សំសំចៃការចំណាយ។ សង្គ្រាមនេះកំពុងតែធ្ងន់ទៅៗ។ បើទោះបីថាអូមីក្រុងតិច(ស្រាល)វាមិនសូវងាប់ ប៉ុន្តែបើឆ្លងគ្រប់តែមនុស្សអញ្ចឹងវាយ៉ាងម៉េចទៅវិញ។ នៅរៀតណាមថ្ងៃនេះឡើងដល់ ៥ ម៉ឺន ៥ ពាន់នាក់ជាង ហើយទើបនឹងឃើញថាអូមីក្រុងរីកនៅហូជីមិញ។ នៅថៃឡើងដល់ជាង ២ ម៉ឺន(នាក់)វិញ។ មានតែប្រទេសហ្វីលីពីនមួយគត់ដែលគាត់ធ្លាក់មកនៅក្រោមជាង ១ ពាន់(នាក់)។ ឡាវគ្រាន់បើបន្តិចធ្លាក់ចុះ ប៉ុន្ដែប្រ៊ុយណេប្រជាពលរដ្ឋមានតែជាង ៤០ ម៉ឺននាក់ ឆ្លងមួយថ្ងៃជាង ២ ពាន់(នាក់)។ អញ្ចឹងសភាពការណ៍អត់ទាន់ច្បាស់ទេនៅខាងមុខយើង។ ដើម្បីធានាច្បាស់គឺយើងត្រូវតែមានឧបករណ៍ក្នុងដៃ នោះគឺថវិកា។ អញ្ចឹងយើងត្រូវបង្វែរការចំណាយណា ដែលវាមិនចាំបាច់ទុកវាសិនទៅ។ សូម្បីតែកន្លែងធ្វើផ្លូវ ស្ពាន ក៏អាចផ្អាកសិនដែរ ព្រោះធ្លាប់ឆ្លងទូកដតាំងពីដូនតាមក ឥឡូវឆ្លងទូកដសិនទៅ ដើម្បីទុកលុយព្យាបាលជំងឺប្រជាជនសិន។ អញ្ចឹងបានទាំងអស់នេះ ត្រូវឱ្យមានការយោគយល់គ្នា បើមិនអញ្ចឹងទេគិតតែពីចំណាយៗ ទីចុងបំផុតរាជរដ្ឋាភិបាលក្ស័យធន។
គ្រប់គ្រងម៉ាក្រូសេដ្ឋកិច្ច អតិផរណា ធានាជីវភាព ការពារប្រជាពលរដ្ឋ ១៧ លាននាក់ ពីគ្រាប់បែកសេដ្ឋកិច្ច
យើងធ្លាប់ជួបប្រទះហើយ អំពីការជំពាក់ប្រាក់ខែបុគ្គលិកមន្ត្រីរាជការរបស់យើង។ កាលពីពេលនោះ មន្ត្រីរាជការរបស់យើងនិយាយថាប្រទេសខ្មែរ ក្នុងមួយខែមាន ៦០ ឬ ៧០ ថ្ងៃ។ តែឥឡូវអត់ទេ ក្នុងមួយខែបើក ២ ដងប្រាក់បៀវត្ស ដោយសាយើងបានសន្សំសាច់ប្រាក់ទុក។ ដំឡើងបៀវត្សរ៍ហើយបើកមួយខែ ២ ដង។ អញ្ចឹងគឺកម្មវិធីហ្នឹងអត់ដកថយទេ។ អត់ឱ្យខ្វះទេរឿងប្រាក់ខែ។ សុខចិត្តថាកុំអាលថាធ្វើអានេះសិនទុកលុយ។ ហ្នឹងចំណាយដែលចាំបាច់ ដែលខានមិនបានគឺបៀវត្សរ៍។ ចំណាយដែលចាំបាច់ដែលខានមិនបានគឺការព្យាបាលជំងឺ ទាក់ទងនឹងកូវីដ-១៩ រាល់ថ្ងៃនេះ ដែលយើងត្រូវតែរកថ្នាំថ្មីៗមកដល់ ឃើញថាពូកែ។ បញ្ជាទិញ។
សុំអំពាវនាវគ្រប់ក្រុមហ៊ុនទាំងអស់បំពេញកាតព្វកិច្ចពន្ធដារ កុំឱ្យជំពាក់។ ខ្ញុំឃើញថាតួលេខបំណុលមួយចំនួនដែលក្រុមហ៊ុនបានជំពាក់ចំពោះរដ្ឋក៏ច្រើនដែរ។ សុំមេត្តាប្រញាប់ប្រញាល់មកបង់ពន្ធ។ បើទោះបីថាថ្ងៃនេះយើងធ្វើក្នុងក្របខ័ណ្ឌ(ក្រសួង)មហាផ្ទៃ ក៏ប៉ុន្តែយើងមានរដ្ឋមន្ត្រី ចៅហ្វាយខេត្ត មកជុំគ្នាទាំងអស់។ នាំគ្នាធ្វើ។ នេះជារឿងស្លាប់រស់។ កូវីដ-១៩ អាចសម្លាប់មនុស្សបាន … ចូលមកដល់ឥឡូវដូចជា ៣ ០២៣ (នាក់បានស្លាប់) កូវីដ-១៩ អាចបន្តសម្លាប់។ ថ្ងៃនេះមានមួយ អាចថាស្អែកមានបន្តបន្ទាប់ទៀត ឬបន្តកើនឡើងឬធ្លាក់ចុះ ប៉ុន្តែខ្ញុំសុំបញ្ជាក់បើគ្រាប់បែកសេដ្ឋកិច្ចផ្ទុះ ជិត ១៧ លាននាក់ គឺទៅទាំងអស់។ ធ្វើយ៉ាងម៉េចគឺត្រូវគ្រប់គ្រងម៉ាក្រូសេដ្ឋកិច្ច គ្រប់គ្រងអតិផរណាឱ្យបានដើម្បីធានាសម្រាប់ជីវភាពរបស់ប្រជាពលរដ្ឋរបស់យើង។
ខិតខំកុំឲ្យសេដ្ឋកិច្ចធ្លាក់ចូលវិបត្តិ ព្រមគ្នានឹងវិបត្តិសុខភាពសាធារណៈ
ខ្ញុំពេលហ្នឹងក៏ឆ្លៀតនិយាយទៅឯកឧត្ដម វេង សាខុន ដែរ រឿងទាក់ទងនឹងបញ្ហាជ្រូក។ កន្លងទៅខ្ញុំចារហើយ តែ ឯកឧត្ដម វេង សាខុន មិនសហការ។ ឥឡូវខ្ញុំចារឲ្យ អូន ព័ន្ធមុនីរ័ត្ន ធ្វើកិច្ចការងារនេះម្ដងទៀត។ បញ្ហាធ្វើម៉េចការផ្គត់ផ្គង់។ យើងមានតម្រូវការ។ ពិតមែនហើយ យើងគាំទ្រកសិករក្នុងស្រុកចិញ្ចឹមជ្រូក ប៉ុន្តែបើគ្រាន់តែតម្រូវចិត្តកសិករក្នុងស្រុកចិញ្ចឹមជ្រូក ៤ ០០០ ទៅ ៥ ០០០ គ្រួសារ និងទុកឲ្យមនុស្សប្រមាណ ១៧ លាននាក់ទទួលផលអាក្រក់ពីការឡើងថ្លៃសាច់ជ្រូក តើវាយ៉ាងម៉េចវិញ? កន្លងទៅឃើញតែសំបុត្រឆ្លងឆ្លើយៗ។ មើល ខុន ឯងបង្កើនកិច្ចសហប្រតិបត្តិការបន្តិចមើល។ ក្នុងចំណោមរដ្ឋមន្រ្តី ខ្ញុំសូមចង្អុលបង្ហាញថា គឺរដ្ឋមន្រ្តីដែលមិនព្រមសហការជាមួយអ្នកដទៃ គឺរដ្ឋមន្រ្តីកសិកម្មនោះឯង … ឥឡូវសហការគ្នាធ្វើទៅ។
កុំភ្លេចណា យើងជាសមាជិកអង្គការពាណិជ្ជកម្មពិភពលោក យើងក៏ជាសមាជិកតំបន់ពាណិជ្ជកម្មសេរី AFTA យើងក៏ជាសមាជិកនៃកិច្ចព្រមព្រៀងពាណិជ្ជកម្មសេរីអាស៊ាន-ចិន ឥឡូវនេះយើងជាសមាជិកក្នុងកិច្ចព្រមព្រៀងសេដ្ឋកិច្ចគ្រប់ជ្រុងជ្រោយ RCEP នៅក្នុងតំបន់។ អញ្ចឹងទេ យើងមិនអាចយកវិធានការដាច់ដោយឡែកបានទេ។ សូមជម្រាបជូនចំពោះកសិករយើងទាំងអស់ឲ្យបានជ្រាប មិនមែនបញ្ហាការបិទជិតព្រំដែនមិនឲ្យទំនិញចេញចូល ហើយចាត់ទុកថាយើងគោរពវិធានច្បាប់នោះទេ …។
… យើងពិនិត្យទៅ តើយើងផ្គត់ផ្គង់ខ្លួនឯងបានប៉ុន្មាន? ខ្វះប៉ុន្មាន? ដែលមានតម្រូវការនាំចូល? មិនមែននាំចូលតែស្រុកខ្មែរឯណា … ទីផ្សារយើង ឧទាហរណ៍ ត្រូវការក្នុងមួយថ្ងៃ ៥ ០០០ ក្បាលជ្រូក … ប៉ុន្តែថាយើងមានសមត្ថភាពផ្គត់ផ្គង់បានត្រឹមតែ ៤ ០០០ ក្បាលទេ … គេហៅលោកឯងទៅប្រជុំ លោកឯងមិនព្រមទៅ ឲ្យយល់។ ខ្ញុំបានមើលឃើញសំបុត្រតគ្នាទៅវិញទៅមក មើលលោកឯងធ្វើសហការបន្តិចទៅមើល។ ចំពោះមុខមានគណៈកម្មការសេដ្ឋកិច្ចមួយហើយ មិនមែនលោកឯងដឹកនាំក្រសួងកសិកម្មមួយ ហើយត្រួតត្រាសេដ្ឋកិច្ចខ្មែរទាំងមូលឯណា … ស.ជ.ណ ចេញមកឲ្យធ្វើ … ចំណារខ្ញុំក្រោយមកថាឲ្យប្រជុំគ្នាជាមួយក្រសួងពាណិជ្ជកម្ម បង្កើតជាគណៈកម្មការដើម្បីធ្វើការដេញថ្លៃយ៉ាងម៉េច អីយ៉ាងម៉េច សម្រេចគ្រប់គ្រងការនាំចូល …។
… របៀបធ្វើការរបស់ឯកឧត្ដម ប្រហែលជារបៀបជិះសេះមើលផ្កា។ ហេតុអីបានជាខ្ញុំចុះពោធិសាត់ ដែលក្រោយមកខាន។ ខ្ញុំឲ្យលោកឯងទៅតាមក្រោយដើម្បីពិនិត្យ។ ខ្ញុំទៅចែកជំនួយនៅបន្ទាយមានជ័យ។ ប៉ុន្តែដោយសារពោធិសាត់បានចែកជំនួយហើយ បាត់ដំបងក៏ចែកហើយ ខ្ញុំក៏រៀបចំផែនការសាជាថ្មី ចុះទៅពោធិសាត់ដើម្បីទៅទាំងស្រូវពូជទៅទាំងស្អីៗទៀត។ លោកឯងបានធ្វើដំណើរទៅពោធិសាត់ ចែកបានតែប៉ុន្មានគ្រួសារ ក្នុងពេលដែល ១ ម៉ឺនគ្រួសារត្រូវការ … ពេលហ្នឹង ពេលវេលានៃឆ្លងជំងឺពីរដ្ឋមន្រ្តីហុងគ្រី … ខ្ញុំរៀបចំកម្មវិធីចុះទៅ។ ប៉ុន្តែដល់ជាប់ធ្វើចត្តាឡីស័ក ប្រើ (ហ៊ុន ម៉ា)ណែត ទៅតំណាងខ្ញុំនៅពោធិសាត់។ ឃើញទេ? រាប់ពាន់គ្រួសារនៅទីនោះ ដែលទទួលជំនួយស្រូវពូជ ក្នុងពេលដែលរដ្ឋមន្រ្តីកសិកម្មខ្លួនឯងចុះទៅរកឃើញតែប៉ុន្មានរយគ្រួសារ។ សម្ដេចក្រឡាហោម តំណាងឲ្យខ្ញុំចុះទៅបាត់ដំបងប៉ុន្មានពាន់គ្រួសារទៀត មិនចេះតិចទេ។ រួចហើយទៅបន្ទាយមានជ័យទៀត …។
… លោកឯងមកនិយាយថា ផ្គត់ផ្គង់គ្រប់ហើយ។ គ្រប់មែនតែសាច់ជ្រូកឡើងថ្លៃណា។ ពាក្យឡើងថ្លៃមួយម៉ាត់ ខ្ញុំកំពុងតែខិតខំរក្សាកម្លាំងទិញប្រាក់រៀល។ យល់ទេ? អាហ្នឹងទើបគេហៅ ទប់ស្កាត់អតិផរណា។ បើប្រាក់រៀលពីដើម ១ ម៉ឺនរៀល ធ្លាប់ទិញបាន ១ គីឡូក្រាម ឥឡូវ ២ ម៉ឺនរៀល ទើបទិញបាន ១ គីឡូក្រាម។ ហ្នឹងវាអតិផរណាដល់កម្រិតហើយ។ យល់ទេ? រឿងហ្នឹងវាអញ្ចឹង។ ក្រឹត្យក្រមសេដ្ឋកិច្ចវាអញ្ចឹង។ ហើយយើងដាក់បារ៉ាស់ ដល់ដាក់បារ៉ាស់ គេទាមទារអនុវត្តផ្លូវច្បាប់លើកិច្ចព្រមព្រៀង ជាសមាជិកអង្គការពាណិជ្ជកម្មពិភពលោក ជាសមាជិក AFTA ហើយយើងនិយាយថាម៉េច? រឿងហ្នឹងក៏ត្រូវមានការបញ្ជាក់ឲ្យបានច្បាស់ជាមួយគ្នា។
ត្រូវខិតខំយ៉ាងម៉េច កុំឲ្យសេដ្ឋកិច្ចរបស់យើងធ្លាក់ចូលទៅក្នុងវិបត្តិ ដើរព្រមគ្នាជាមួយនឹងវិបត្តិសុខភាពសាធារណៈ។ កុំនិយាយថា នាយករដ្ឋមន្រ្តីនេះកាចណា។ អត់ទេ។ ខ្ញុំតាមមើលរដ្ឋមន្រ្តីនានា។ មិនមែនអត់មើលទេ។ អ្នកណាធ្វើការយ៉ាងម៉េចៗ។ ពេលខ្លះ យើងត្រូវម៉ឺងម៉ាត់ ត្រូវហ្មត់ចត់ ហើយត្រូវមានកិច្ចសហការ។ កុំឲ្យខ្ញុំធ្វើប្លុងតុង ដោយរដ្ឋមន្រ្តីមួយមិនព្រមនិយាយជាមួយរដ្ឋមន្រ្តីមួយ រហូតដល់គណៈកម្មការគោលនយោបាយសេដ្ឋកិច្ចគេហៅប្រជុំហើយ យើងមិនព្រមទៅទៀត។ ធ្វើសំបុត្រទៅ (យើងតប)ថាអញ្ចេះៗ …។
ខ្ញុំសូមស្នើថា សូមឱ្យឯកឧត្ដម លោកជំទាវ បន្តធ្វើជារដ្ឋមន្រ្តីឲ្យបានពេញអាណត្តិ កុំឲ្យពាក់កណ្ដាលទី … រួចអ្នកអត្ថាធិប្បាយនៅខាងក្រៅ ឲ្យវាធ្វើអត្ថាធិប្បាយថា លោក ហ៊ុន សែន … ក្រពុលមុខហើយ។ ចាំតែក្រពុលតើអាពៅ។ អញមិនចេះស្រ្តេសទេ … ហើយនិយាយប្រាប់ប្រជាជនទូទាំងប្រទេស ដែលកំពុងផ្សាយផ្ទាល់ប៉ុន្មានទូរទស្សន៍នោះ … បើអតិផរណាកើតឡើងនៅក្នុងពេលវិបត្តិសុខភាពនេះទៀត មហន្តរាយ។ អញ្ចឹងត្រូវពេលហ្នឹងពិនិត្យមើលតាមទីផ្សារ អាណាត្រូវបំពេញ អាណាត្រូវស្អី ហើយបែបបទគេចង់បង្កើតឲ្យមានតម្លាភាពមួយ សម្រាប់ថាក្រុមហ៊ុនណាត្រូវនាំចូលយ៉ាងម៉េចអីយ៉ាងម៉េច ត្រូវការដាក់ដេញថ្លៃអីយ៉ាងម៉េច គេត្រូវការប្រជុំអាហ្នឹង ប៉ុន្តែយើងអត់ព្រមសហការ។
ខ្ញុំមើលទាំងអស់ហើយលិខិតឆ្លើយឆ្លងស្អីៗហ្នឹង បញ្ជូនទៅឱ្យខ្ញុំ។ បានខ្ញុំចារថា បន្តធ្វើគណៈកម្មការ ដើម្បីពិនិត្យ។ យើងម្នាក់ឯងមកអះអាងមុខនាយករដ្ឋមន្រ្តីថា ផ្គត់ផ្គង់គ្រប់ហើយ។ អូ! ខ្ញុំនៅហ្នឹង ខ្ញុំគ្រប់គ្រងមុន ខុន ឯង ច្រើនវស្សាណាស់ ខ្ញុំមិនស្គាល់ស្ថានភាពមែន? ក្នុងប៉ុន្មានអាទិត្យ ដែលរដ្ឋមន្រ្តីពាណិជ្ជកម្មរាយការណ៍ឲ្យខ្ញុំម្ដង របស់ណាថ្លៃថេរ របស់ណាថ្លៃឡើង … មិនមែនខ្ញុំម៉ង់ៗ ថានៅតែផ្ទះ លោក ហ៊ុន សែន ក្ដាប់មិនបាន។ មិនមែនទេ។ ក្រែងលោកមើលមិនដល់ខ្ញុំផង …។
សុំទោស ដែលខ្ញុំនិយាយខ្លាំងៗ ថ្ងៃនេះ ទៅប៉ះ វេង សាខុន បណ្ដោយ។ ប៉ះហ្នឹង ចង់ដាស់តឿន កុំឲ្យថាខ្ញុំមិននិយាយ។ បើបាននិយាយៗ ឲ្យបានលឿនបន្តិចរហ័សបន្តិច ហើយចង្អុលឲ្យចំចំណុចគន្លឹះតែម្ដង … លោកឯងឡើងមកថា ផ្គត់ផ្គង់គ្រប់គ្រាន់ហើយ។ ទាំងអស់គ្នាជឿជាក់ទេ? ផ្គត់ផ្គង់គ្រប់គ្រាន់នេះ ខ្មែរយើងខ្វះជ្រូកស៊ីរាល់ថ្ងៃនេះ។ បើខ្មែរមានគ្រប់ ចាំបាច់អីបានទៅសាច់ជ្រូកឡើងថ្លៃ? ដោយសារតែវាមិនគ្រប់ រវាងសេចក្ដីត្រូវការ និងការផ្គត់ផ្គង់ វាត្រូវមានតុល្យភាពគ្នា។ យើងថាគ្រប់ តែគ្រប់អត់? វាមិនគ្រប់ បានវាឡើងថ្លៃ … ក្រឹត្យក្រមវាបែបនេះ។
[ចប់អត្ថាធិប្បាយ]
ខ្ញុំសូមលើកទឹកចិត្តដល់ក្រុមការងាររាជរដ្ឋាភិបាលចុះមូលដ្ឋានគ្រប់ថ្នាក់ ត្រូវបង្កើនសកម្មភាពចុះជួយតាមមូលដ្ឋានរៀងៗខ្លួន ហើយត្រូវចូលរួមដោះស្រាយបញ្ហាប្រឈមនានា និងជំរុញការអភិវឌ្ឍមូលដ្ឋានឱ្យបានផុលផុស ដើម្បីជីវភាពប្រជាជនកាន់តែមានភាពល្អប្រសីរឡើង។
ជាថ្មីម្តងទៀត ខ្ញុំសូមកោតសរសើរ និងវាយតម្លៃខ្ពស់ចំពោះថ្នាក់ដឹកនាំក្រសួងមហាផ្ទៃ កងកម្លាំងនគរបាលជាតិ មន្ត្រីរដ្ឋបាលស៊ីវិល មន្ត្រីពន្ធនាគារ និងរដ្ឋបាលថ្នាក់ក្រោមជាតិ ដែលបានខិតខំពុះពារប្រឹងប្រែងសម្រេចបាននូវសមិទ្ធផលការងារគួរជាទីមោទនៈកាលពីឆ្នាំ ២០២១ កន្លងមក។ ខ្ញុំមានសុទិដ្ឋិនិយមចំពោះសមិទ្ធផល និងការប្តេជ្ញាចិត្តប្រកបដោយស្មារតីទទួលខុសត្រូវខ្ពស់របស់ក្រសួងមហាផ្ទៃ ដើម្បីសម្រេចបាននូវទិសដៅការងារឆ្នាំ ២០២២។
ខ្ញុំសូមប្រកាសបិទសន្និបាតបូកសរុបលទ្ធផលការងារប្រចាំឆ្នាំរបស់ក្រសួងមហាផ្ទៃ ចាប់ពីពេលនេះ និង សូមជូនពរសម្តេច ឯកឧត្តម លោកជំទាវ លោក លោកស្រី សូមប្រកបដោយពុទ្ធពរទាំង ៤ ប្រការ គឺអាយុ វណ្ណៈ សុខៈ ពលៈ កុំបីឃ្លៀងឃ្លាតឡើយ៕
នៅព្រឹកថ្ងៃទី២៣ ខែកុម្ភ: ឆ្នាំ២០២២នេះ ឯកឧត្តម ហង់ ពៅ អគ្គនាយកអាជ្ញាធរជាតិអប្សរា អគ្គនាយករង ប្រធាននាយកដ្ឋាន និងមន្រ្តីជំនាញពាក់ព័ន្ធនានា បានចូលរួមក្នុងកិច្ចប្រជុំ និងចុះពិនិត្យការងារតាមការដ្ឋានមួយចំនួនក្នុងរមណីយដ្ឋានអង្គរ។
គោលបំណងសំខាន់នៃសកម្មភាពនេះ គឺដើម្បីត្រួតពិនិត្យ និងផ្តល់យោបល់បច្ចេកទេសមួយចំនួន សម្រួលកិច្ចការងារមួយចំនួនឱ្យមានភាពរលូន ទទួលបានប្រសិទ្ធភាព និងនិរន្តរភាព។
នាឱកាសនោះឯកឧត្តមអគ្គនាយក ក៏បានណែនាំថ្នាក់ដឹកនាំគ្រប់នាយកដ្ឋានគួរប្រើយន្តការមួយដើម្បីជំរុញ និងបង្កើនប្រសិទ្ធភាពការងារឱ្យមានភាពរលូន និងមានប្រសិទ្ធភាពខ្ពស់។ ជាពិសេសធ្វើការផ្លាស់ប្ដូរយោបល់ ក្នុងការអនុវត្តកិច្ចការងារក្នុងជំហ៊ានបន្តបន្ទាប់ទៀតឱ្យកាន់តែប្រសើរ៕
អត្ថបទ៖នាយដ្ឋានផ្សព្វផ្សាយ
រូបភាព៖ លោក ហាប់ គីមអាន
CNV:22 ខែកុម្ភៈ, 2022
ឯកឧត្តម MIKAMI Masahiro ឯកអគ្គរដ្ឋទូតវិសាមញ្ញ និងពេញសមត្ថភាពប្រទេសជប៉ុន ប្រចាំព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា!
សម្តេច ឯកឧត្តម លោកជំទាវ អស់លោក/ស្រី!
ការដ្ឋានជំនួយជប៉ុន ៣ សម្ពោធ ក្នុងពេលតែជាង ១ខែ
ថ្ងៃនេះ យើងមករួមជួបជុំគ្នា ដើម្បីធ្វើពិធីសម្ពោធបើកការដ្ឋានស្ថានីយប្រព្រឹត្តិកម្មទឹកកខ្វក់ជើងឯក ដែលជាជំនួយឥតសំណងរបស់រដ្ឋាភិបាល និងប្រជាជនជប៉ុន។ ដូចដែលឯកឧត្តម MIKAMI Masahiro បានលើកឡើងអម្បាញ់មិញ នៅក្នុងរយៈពេលតែជាង ១ ខែប៉ុណ្ណោះ ការដ្ឋានបីបានសម្ពោធដាក់ឱ្យប្រើប្រាស់ និងចាប់ផ្តើមសាងសង់ ទី (១) គឺផ្លូវជាតិលេខ ៥ ដែលតភ្ជាប់ រវាងទីរួមខេត្តបាត់ដំបង និងទីរួមខេត្តបន្ទាយមានជ័យ។ ទី (២) ស្ពាន ៧ កន្លែង ដែលក្នុងនោះ នៅក្នុងទឹកដី(ខេត្ត)ព្រៃវែង ចំនួន ២ និងទឹកដីខេត្តក្រចេះ ចំនួន ៥ បានសម្ពោធដាក់ឱ្យប្រើប្រាស់នៅអាទិត្យមុននេះ កាលពីថ្ងៃទី ១៦។ (រីឯ)ថ្ងៃនេះ យើងសម្ពោធការដ្ឋាន ដើម្បីសាងសង់នូវប្រព័ន្ធបង្ហូរទឹកកខ្វក់ ដែលជាជំនួយឥតសំណងរបស់រដ្ឋាភិបាល និងប្រជាជនជប៉ុន។
សម្ពោធបើកការដ្ឋានស្ថានីយប្រព្រឹត្តិកម្មទឹក ៧ ជំហានរួចមកហើយ
បើខ្ញុំមិនច្រឡំទេ អ្វីដែលបានកើតឡើងនៅថ្ងៃនេះ ជាជំហានទី ៧ ដែលខ្ញុំបានចូលរួមនៅក្នុងការបើកការដ្ឋាន (ស្ថានីយប្រព្រឹត្តិកម្មទឹក)។ ជំហានទី (១) គឺពេលនោះយើងធ្វើនៅក្នុងឆ្នាំ ២០០៣ និង ២០០៤ ការដ្ឋានត្រូវបានបើក នៅថ្ងៃទី ២០ ខែមករា ឆ្នាំ ២០០៣ បន្ទាប់ទៅ គឺដាក់សម្ពោធឱ្យប្រើប្រាស់ នៅថ្ងៃទី ២៩ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០០៤ … បន្ទាប់ទៅជំហានទី (២) ការបើកការដ្ឋានសាងសង់ នៅថ្ងៃទី ១៣ ខែធ្នូ ឆ្នាំ ២០០៧ និងសម្ពោធដាក់ឱ្យប្រើប្រាស់ នៅថ្ងៃទី ១៦ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ ២០១០។ (ក្នុង) ២ ជំហាននេះ យើងចូលរួម ៤ ដង។ បន្ទាប់ទៅទៀត គឺជំហានទី (៣) គឺបើកការដ្ឋានសាងសង់ នៅថ្ងៃទី ១៦ ខែមករា ឆ្នាំ ២០១២ និងសម្ពោធដាក់ឱ្យប្រើប្រាស់ នៅថ្ងៃទី ០៥ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ ២០១៥។ ឯជំហានទី (៤) បានបើកការដ្ឋានសាងសង់ នៅថ្ងៃទី ០៤ ខែមីនា ឆ្នាំ ២០១៨។ ឥឡូវនេះ មិនទាន់បានសម្ពោធដាក់ឱ្យប្រើប្រាស់នៅឡើយទេ។ សង្ឃឹមថា ពេលរួចរាល់ គឺនៅក្នុងវត្តមានរបស់ខ្ញុំនៅឡើយ។
ថ្ងៃនេះ យើងក៏បើកការដ្ឋានសាងសង់មួយទៀត បន្ទាប់់ពីកិច្ចព្រមព្រៀងបានចុះហត្ថលេខា តាមរយៈក្រសួងសេដ្ឋកិច្ច និងហិរញ្ញវត្ថុ ជាមួយនឹង JICA ហើយដែលបានសិក្សារួមគ្នា សម្រាប់ទីតាំងមួយនេះ។ ដូចឯកឧត្តម MIKAMI Masahiro បានធ្វើចំណាប់អារម្មណ៍អម្បាញ់មិញ វាមិនមែនជាការងាយស្រួលទេ ក្នុងពេលដែលយើងមានការអភិវឌ្ឍហើយ យើងសម្រេចជ្រើសរើសទីតាំងសមស្របមួយ សម្រាប់បម្រើឱ្យតម្រូវការនៃការរំដោះទឹកចេញផង ប៉ុន្តែពាក់ព័ន្ធជាមួយនឹងបញ្ហាបរិស្ថាន បញ្ហាអនាម័យជាចម្បង។ មុនពេលដែលយើងទម្លាក់ទឹកទៅក្នុងទន្លេបាសាក់ ចាំបាច់ណាស់យើងត្រូវចម្រាញ់វាឱ្យស្អាត។
កន្លែងបីខាងលើនោះ ទម្លាក់ច្រើនទៅក្នុងទន្លេមេគង្គ។ ប៉ុន្តែ មានកន្លែងមួយខ្ញុំនៅចាំថា ជំនាន់នោះ គឺឯកឧត្តមអតីតអគ្គរដ្ឋទូត Fumiaki Takahashi … មុននឹងទម្លាក់ទៅក្នុងទន្លេ យើងត្រូវធ្វើការចម្រោះវាឱ្យក្លាយទៅជាទឹកស្អាតសិន ដែលជាផ្នែកមួយនៃការគ្រប់គ្រងបរិស្ថាន និងអនាម័យ សម្រាប់ប្រជាពលរដ្ឋ។ យើងពិនិត្យឃើញថា ទីក្រុងភ្នំពេញរបស់យើងនេះ ពោរពេញទៅដោយកាកសំណល់ ប្រសិនបើមិនមានការធ្វើប្រព្រឹត្តិកម្ម គេហៅថា ចម្រោះទឹកឱ្យបានស្អាត មុនពេលដែលយើងទម្លាក់ទៅក្នុងទន្លេ ទាំងទន្លេមេគង្គ ទាំងទន្លេសាប ទាំងទន្លេបាសាក់ ច្បាស់ណាស់ថា អ្នកដែលទទួលនូវផលវិបាក គឺអ្នកដែលរស់នៅតាមដងទន្លេនេះឯង។ បន្ថែមលើនោះ ទឹកកខ្វក់ទាំងនេះក៏អាចរីករាលដាលទៅជាជំងឺផ្សេងៗនៅក្នុងទីក្រុងរបស់យើងផងដែរ។
ឆ្នាំក្រោយខួបទី ៧០ ទំនាក់ទំនងកម្ពុជា-ជប៉ុន
ខ្ញុំសូមយកឱកាសនេះ ថ្លែងនូវការកោតសរសើរចំពោះសាលារាជធានីភ្នំពេញ ដែលបានខិតខំប្រឹងប្រែងសហការជាមួយ JICA ជាមួយនឹងស្ថានទូតជប៉ុន ដើម្បីធ្វើឱ្យចេញជារូបរាងនូវការដ្ឋាននេះ។ តាមទម្លាប់ធម្មតាមិនជាប្រើពេលយូរប៉ុន្មានទេ ការដ្ឋាននេះនឹងរួចរាល់តាមការគ្រោងទុក។ ខ្ញុំសូមកោតសរសើរ និងអរគុណតាមរយៈ ឯកឧត្តម MIKAMI Masahiro ជូនចំពោះរដ្ឋាភិបាល និងប្រជាជនជប៉ុន ដែលជានិច្ចជាកាលបានផ្តល់ជំនួយសម្រាប់យើងស្ទើរតែគ្រប់វិស័យ ដែលយើងបានខិតខំរួមគ្នា ហើយការសម្ពោធបើកការដ្ឋានថ្ងៃនេះ វាជាផ្នែកមួយ នៃផ្លែផ្កា នៃទំនាក់ទំនងល្អ រវាងកម្ពុជា និងជប៉ុន។
ឆ្នាំក្រោយនេះនឹងមានខួបលើកទី ៧០ នៃទំនាក់ទំនងការទូត រវាងកម្ពុជា និងជប៉ុន។ ឆ្នាំនេះទៀតក៏ជាខួបលើកទី ៣០ នៃថ្ងៃចងចាំការមកដល់នៃកងរក្សាសន្តិភាពរបស់ជប៉ុន ហៅថា PKO ហើយដែលខ្ញុំបានជម្រាបជូន ឯកឧត្តម MIKAMI Masahiro អម្បាញ់មិញថា ខ្ញុំ(នឹង)ស្ថិតនៅឯទីក្រុងព្រះសីហនុ ចំនួន ៣ ថ្ងៃ (គឺថ្ងៃទី)១៤, ១៥ និង ១៦ (មីនា)។ ខ្ញុំក៏បានប្រាប់ សម្តេច ទៀ បាញ់ ហើយរៀបចំកម្មវិធីមួយចំនួន។ អម្បាញ់មិញខ្ញុំក៏បានខ្សឹបប្រាប់ ឯកឧត្តម MIKAMI Masahiro ថា ខ្ញុំត្រូវការអញ្ជើញមន្ត្រីយោធារបស់ជប៉ុន ដែលធ្វើដំណើរមកទីនោះ ដើម្បីសំណេះសំណាល ហើយទទួលទានអាហារមួយពេល។ ហ្នឹងគឺចាំរៀបចំជាមួយគ្នាពេលក្រោយ តែនេះជាអ្វីដែលខ្ញុំចងចាំបំផុត នៅក្នុងព្រឹត្តិការណ៍កាលពីឆ្នាំ ១៩៩២។
(ឆ្នាំ) ១៩៩១ យើងចុះហត្ថលេខាលើកិច្ចព្រមព្រៀងទីក្រុងប៉ារីស។ ឆ្នាំ ១៩៩២ ឯកឧត្តម Yasushi Akashi ដែលជាជនជាតិជប៉ុន ហើយក៏ធ្វើជាប្រធានអ៊ុនតាក់នៅកម្ពុជា បានសំណូមពរឱ្យខ្ញុំធ្វើដំណើរទៅកាន់ទីក្រុងវ៉ាស៊ីនតោនរបស់សហរដ្ឋអាមេរិក ដើម្បីចលនាសហរដ្ឋអាមេរិកឱ្យចូលរួមវិភាគទានសម្រាប់ដំណើរការនៃប្រតិបត្តិការរក្សាសន្តិភាព តាមរយៈអ៊ុនតាក់។ នេះជាសំណូមពររបស់ឯកឧត្តម Yasushi Akashi ប្រធានអ៊ុនតាក់នៅពេលនោះ។ ពេលដែលខ្ញុំធ្វើដំណើរទៅសហរដ្ឋអាមេរិក ខ្ញុំធ្វើដំណើរទៅតាមទីក្រុងតូក្យូ។ ពេលនោះ ដោយគាត់និងខ្ញុំ គឺមានទំនាក់ទំនងល្អស្រាប់ ឯកឧត្តម WATANABE ជាឧបនាយកររដ្ឋមន្ត្រី និងជារដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសបានឱ្យមនុស្សមកទទួលខ្ញុំទៅពិភាក្សាការងារជាមួយគាត់ មុនពេលដែលខ្ញុំឡើងបន្តធ្វើដំណើរទៅកាន់ទៅក្រុងវាស៊ីនតោន។ (ការជួបនោះ)បាននាំទៅដល់ការនិយាយគ្នា ទាក់ទិននឹងការចូលរួមចំណែករបស់ជប៉ុន នៅក្នុងវិភាគទានលើសការកំណត់ ដែលតាមកាតព្វកិច្ចរបស់ជប៉ុនចេញប៉ុន្មាន? ប្រទេសណាចេញប៉ុន្មាន? ប៉ុន្តែ ជប៉ុនបានចេញថវិកាប្រតិបត្តិការរក្សាសន្តិភាពនៅកម្ពុជាច្រើនជាងកាតព្វកិច្ចរបស់ជប៉ុន នេះទី ១។
កម្ពុជារំលឹកខួបទី ៣០ នៃថ្ងៃបង្កើតកម្លាំងប្រតិបត្តិការរក្សាសន្តិភាព PKO ជប៉ុន
ទី ២ (យើងបាន)ពិភាក្សាអំពីបញ្ហាទាក់ទិននឹងការចេញជាលើកដំបូងរបស់កងស្វ័យត្រាណជប៉ុនមកជួយរក្សាសន្តិភាព តាមរយៈកិច្ចព្រមព្រៀងទីក្រុងប៉ារីសនិងក្រោមឆ័ត្ររបស់អង្គការសហប្រជាជាតិហៅថា អ៊ុនតាក់។ ខ្ញុំបានគាំទ្រនូវគំនិតផ្តួចផ្តើមនេះ ហើយដែលខ្ញុំធ្លាប់បាននិយាយថា Shimbun Akahata ដែលជាកាសែតរបស់បក្សកុម្មុយនីស្តជប៉ុន បានទៅសួរខ្ញុំទៅដល់វាស៊ីនតោន។ ដល់ខ្ញុំត្រឡប់មកកម្ពុជាវិញ មកដល់ពោធិ៍ចិនតុង ខ្ញុំក៏មានធ្វើសន្និសីទសារព័ត៌មានមួយ មិននឹកស្មានថា កាសែត Akahata ក៏បានមកតាមសួរទៀតថា ហេតុអីបានអ្នកឯងគាំទ្រកងស្វ័យការពាររបស់ជប៉ុនមកកម្ពុជា? ពិតជាការគួរឱ្យចងចាំ។
កន្លងផុតរយៈពេល ៣០ ឆ្នាំ ដែលនេះក៏ជាខួបអនុស្សាវរីយ៍ ដែលកម្ពុជាត្រូវធ្វើ ជួនពេលដែលកងនាវារបស់ជប៉ុននឹងចូលមកដល់កំពង់ផែកម្ពុជា នៅក្នុងខែមីនាខាងមុខនេះ។ ខ្ញុំក៏ទៅទីនោះ ដើម្បីសួរសុខទុក្ខកងទ័ពជប៉ុនផង ហើយនឹងអាចអញ្ជើញនាយទាហានមួយចំនួន រួមជាមួយឯកឧត្តមអគ្គរដ្ឋទូតមកធ្វើការសំណេះសំណាល ហើយយើងទទួលអាហារជាមួយគ្នា ដែលជាផ្នែកមួយនៃសកម្មភាពនៃការរំលឹកខួប ៣០ ឆ្នាំ នៃកងស្វ័យការពាររបស់ជប៉ុនមកកាន់កម្ពុជា ដែលមានពលីកម្មរបស់កងទ័ព កងនគរបាលរបស់ជប៉ុននៅលើទឹកដីកម្ពុជាផង ហើយក៏ដំណើរឆ្ពោះទៅអបអរសាទរខួបអនុស្សាវរីយ៍ ៧០ ឆ្នាំ នៃទំនាក់ទំនងការទូតរវាងប្រទេសទាំងពីរផង។
ការរីកចម្រើនរបស់កម្ពុជា មិនអាចកាត់ផ្តាច់ចេញពីការផ្តល់ជំនួយឧបត្ថម្ភរបស់ប្រទេសជប៉ុន
ដូចដែលខ្ញុំបានលើកឡើងនៅឯសង្កថារបស់ខ្ញុំនៅឯខេត្តក្រចេះ កាលពីថ្ងៃទី ១៦ កន្លងទៅ។ ការរីកចម្រើនរបស់កម្ពុជា មិនអាចកាត់ផ្តាច់ចេញពីការរួមចំណែក នៃដៃគូអភិវឌ្ឍន៍របស់យើង និយាយជារួម និងនិយាយដោយឡែក គឺបានមកពីការផ្តល់ជំនួយឧបត្ថម្ភរបស់ប្រទេសជប៉ុន។ ប្រទេសជប៉ុនបានដើរតួនាទីជាសហប្រធាន នៃការស្តារឡើងវិញ នៃប្រទេសកម្ពុជា គេថាប្រើឈ្មោះថា ICORC នៅពេលនោះ។ ពេលខ្លះក៏ប្រជុំនៅឯទីក្រុងតូក្យូ ពេលខ្លះប្រជុំនៅទីក្រុងប៉ារីស។ នៅទីក្រុងប៉ារីស ដូចជាប្រជុំបានតែ ២ ដងទេ ហើយនៅប្រទេសជប៉ុន ដូចជាប្រហែល ៣ ដង ប្រជុំលើកទី (១) គឺនៅក្នុងឆ្នាំ ១៩៩២ ហ្នឹងតែម្តង។ ពេលនោះ កំពុងតែពិភាក្សា ស្តីពីការអនុវត្តកិច្ចព្រមព្រៀងទីក្រុងប៉ារីសទេ ប៉ុន្តែបាននិយាយដល់ អំពីបញ្ហាទាក់ទិននឹងបញ្ហាការកសាងឡើងវិញ។ ខ្ញុំនៅចាំបានថា ការប្រជុំ ICORC ចុងក្រោយ គឺនៅក្នុងឆ្នាំ ១៩៩៦ ដោយសារតែពេលប្រជុំហើយ ខ្ញុំត្រូវចេញដំណើរពីទីក្រុងតូក្យូ ទៅទីក្រុងសេអ៊ូល ដើម្បីទស្សនកិច្ចបង្កើតទំនាក់ទំនងការទូតដំបូងជាមួយនឹងសាធារណរដ្ឋកូរ៉េ គឺកូរ៉េខាងត្បូង។
បន្តមកទៀតបានចាប់ផ្តើមយើងមានការប្រជុំប្រចាំឆ្នាំ រវាងកម្ពុជាជាមួយនឹងដៃគូផ្តល់ជំនួយ ដៃគូអភិវឌ្ឍន៍ ដែលក្នុងនោះ ធនាគារពិភពលោកបានដើរតួនាទីជំនួសវិញម្តង។ ចំណុចនេះហើយ ដែលកម្ពុជាតែងតែនឹកឃើញទៅដល់ការរួមចំណែកនៃដៃគូអភិវឌ្ឍន៍ប្រទេសទាំងអស់ ក៏ដូចជាស្ថាប័នហិរញ្ញវត្ថុអន្តរជាតិ ក្នុងហ្នឹងមួយចំណែកធំក៏បានមកអំពីការចូលរួមឧបត្ថម្ភគាំទ្រពីជប៉ុននៅក្នុងគ្រាដំបូង ដែលផ្តល់ជំនួយច្រើនជាងគេនៅក្នុងកាលៈទេសៈនោះ។ ឥឡូវ ទំនាក់ទំនងរបស់យើងកាន់តែស៊ីជម្រៅពីមួយថ្ងៃទៅមួយថ្ងៃ កិច្ចសហប្រតិបត្តិការរបស់យើងកាន់តែធំ។ យើងមិនមែនគ្រាន់តែរង់ចាំជំនួយពីជប៉ុននោះទេ អ្វីដែលសំខាន់ គឺយើងប្រឹងប្រែងទាញអ្នកវិនិយោគជប៉ុនទាំងឡាយ មកកាន់ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា …។
កំពង់ផែទឹកជ្រៅខេត្តព្រះសីហនុ ជប៉ុនអ្នកជួយ ហេតុអ្វីបានទៅជាអន្ទាក់បំណុលរបស់ចិន?
កំពង់ផែទឹកជ្រៅខេត្តព្រះសីហនុ ត្រូវបានរ៉ាប់រង ទទួលខុសត្រូវ និងការជួយទំនុកបម្រុងពីរដ្ឋាភិបាលជប៉ុន។ អញ្ចឹងទេ ខ្ញុំមិនគិតថាអ្នកដែលបាននិយាយថា អន្ទាក់បំណុលរបស់ចិនលើបញ្ហាកំពង់ផែព្រះសីហនុ ដូចដែលគេនិយាយប្រៀបធៀបទៅនឹងអន្ទាក់បំណុលរបស់ចិននៅស្រីលង្កា វាមិនមែនជាការពិត។ កំពង់ផែទឹកជ្រៅដែលកំពុងធ្វើពាណិជ្ជកម្មសព្វថ្ងៃនេះ គឺត្រូវរ៉ាប់រងទទួលឱ្យប្រាក់កម្ចី និងជំនួយពីប្រទេសជប៉ុនឯណេះវិញទេ។ អញ្ចឹងទេ សុំអ្នកវិភាគមួយចំនួន ដែលមិនយល់ដឹងអំពីការពិត ឈប់និយាយបំភ័ន្តសភាពការណ៍ទៅ។ កំពង់ផែសព្វថ្ងៃ ដែលកំពុងធ្វើប្រតិបត្តិការដឹកទំនិញចេញចូលនេះ កំពុងតែមានការរួមចំណែក ការកសាងអ្វីៗ គឺតាមរយៈជប៉ុន។ ជប៉ុនក៏មានទិញភាគហ៊ុនមួយចំនួននៅក្នុងហ្នឹងផងដែរ។ ប៉ុន្តែ ពួកគេវិភាគឃើញថា វាអាចក្លាយជាអន្ទាក់បំណុលរបស់ចិនទៅវិញ ជប៉ុនអ្នកធ្វើ ជប៉ុនអ្នកជួយ ហេតុអ្វីបានទៅជាអន្ទាក់បំណុលរបស់ចិន? នេះជាការមួលបង្កាច់។ យើងមិនដឹងថាប្រៀបធៀបក្រុមរបស់គេជាអ្វី … ព្រោះសត្វតិរច្ឆានវាស្គាល់សំបុករបស់វា។ (សត្វ)ចាបវាចេញពេលព្រឹក ពេលល្ងាចវាចូលសំបុករបស់វា។ ប៉ុន្តែ អានេះវាអត់ស្គាល់ផង វាអត់ស្គាល់ទាំងប្រទេសខ្លួនឯងហ្នឹងវាយ៉ាងម៉េចផង។ អញ្ចឹង វាទៅផុតពីតិរច្ឆានទៀត មិនដឹងថាវាជាស្អី។ ប្រែតក៏មិនប្រាកដថាជាប្រែត ….។
ស្វាគមន៍គ្រប់ដៃគូអភិវឌ្ឍន៍ទាំងអស់ ដែលមានបំណងចង់ចូលរួមអភិវឌ្ឍន៍នៅកម្ពុជា
យើងទទួលគ្រប់ពីដៃគូអភិវឌ្ឍន៍ទាំងអស់ ដែលមានចង់ជួយសម្រាប់យើង។ អញ្ចឹងទេ ដូចជាករណីជប៉ុន និយាយពីបញ្ហាផ្លូវជាតិ គេថា Asian Highway ដែលតភ្ជាប់ រវាងទីក្រុងហូជីមិញទៅទីក្រុងបាងកក ជប៉ុនទទួលរ៉ាប់រងប្រមាណជា ៩០% នៃកំណាត់ផ្លូវ និងស្ពាន អាចថា ៩០% ដែលចាប់តាំងពីព្រំដែនកម្ពុជា-វៀតណាម មកស្ពានអ្នកលឿង មកផ្លូវជាតិលេខ ១ ហើយបន្តផ្លូវជាតិលេខ ៥ ចាប់ពីព្រែកក្តាមទៅទល់ព្រំដែនកម្ពុជា-ថៃ។ នេះជាចំណុចដែលយើងត្រូវមើលឃើញ អំពីសារសំខាន់ … ដែលខ្ញុំជាមួយនឹងឯកឧត្តមអតីតនាយករដ្ឋមន្រ្តី SHINZO ABE បានលើកនៅក្នុងកម្រិតទំនាក់ទំនងជាដៃគូយុទ្ធសាស្រ្តជាមួយគ្នា។ តាមរយៈជំនឿទុកចិត្តនេះ អនុញ្ញាតឱ្យយើងបានធ្វើការផ្លាស់ប្តូរគណៈប្រតិភូទៅវិញទៅមក ដើម្បីនឹងជម្រុញកិច្ចសហប្រតិបត្តិការរបស់យើង។
ថ្នាក់ដឹកនាំជប៉ុន ទទួលជួបមេបញ្ជាការកងទ័ពជើងគោកកម្ពុជា
ខ្ញុំសូមយកឱកាសនេះ អរគុណចំពោះឯកឧត្តអគ្គរដ្ឋទូត អរគុណចំពោះឯកឧត្តមនាយករដ្ឋមន្រ្តី KISHIDA ឯកឧត្តមរដ្ឋមន្រ្តីការបរទេស ឯកឧត្តមរដ្ឋមន្រ្តីការពារជាតិ អគ្គបញ្ជាការ ក៏ដូចជា មេបញ្ជាការកងទ័ព និងបណ្ដាអង្គភាពរបស់កងទ័ពជប៉ុន ដែលបានទទួលមេបញ្ជាការជើងគោករបស់កម្ពុជា។ វាជាព្រឹត្តិការណ៍កម្រមាន និយាយដោយត្រង់ បើសិនជាខ្ញុំធ្វើជានាយករដ្ឋមន្រ្តីជប៉ុន ក៏ខ្ញុំធ្វើមិនកើតដែរ។ មូលហេតុធ្វើមិនកើត? ធ្វើនាយករដ្ឋមន្រ្តីកម្ពុជា គ្រាន់មានពេលដើរ គ្រាន់មានពេលវាយកូនហ្គោល។ ធ្វើនាយករដ្ឋមន្រ្តីជប៉ុន អត់មានពេលទេ។ នៅចាំបានទេ ឯកឧត្តម MORI លាលែងពីតំណែង ក្នុងពេលហ្នឹងមានឧបទ្ទវហេតុនៃការ(ដែល)នាវាអាមេរិកទៅជល់នាវារបស់ជប៉ុន ដែលមាននិស្សិតកំពុងចុះកម្មសិក្សា ដូចជានៅកោះហាវ៉ៃ។ ពេលនោះគេថតបានឯកឧត្តម MORI វាយកូនហ្គោល។ គាត់វាយកូនហ្គោលឆ្លៀតវាយយប់ទៅទៀត។ វាយយប់ហ្នឹងមិនរួចខ្លួនទេ គេទាមទារឱ្យគាត់លាលែងពីដំណែងទាល់តែបាន។
(ក្នុងក្របខណ្ឌ) ជប៉ុន-មេគង្គ ជប៉ុនមានតែមួយទេ មេគង្គមាន៖ កម្ពុជា, វៀតណាម, ឡាវ, ថៃ, មីយ៉ាន់ម៉ា មានដល់ទៅ ៥ ប្រទេស។ ក្រៅពីការប្រជុំរួមហើយ នាយករដ្ឋមន្រ្តីជប៉ុន គាត់អនុញ្ញាតឱ្យធ្វើទស្សនកិច្ចការងារ។ ដូច្នេះ គាត់ទទួលគណៈប្រតិភូកម្ពុជាផង បាយបន្តិចជាមួយគ្នាទៅ។ អញ្ចឹង ពេលថ្ងៃអញ្ចឹងគាត់ចរចាជាមួយខ្ញុំ (រួច)ហើយបាយជាមួយគ្នា។ ដល់ពេលរសៀលត្រូវទៅជាមួយនឹងគណៈប្រតិភូមួយទៀត ជួនកាលយប់គាត់(ជួបគណៈប្រតិភូ)មួយទៀត បាយផុតពីនេះហើយ គាត់ទៅបាយជាមួយ(គណៈប្រតិភូ)មួយទៀត ព្រោះតែទទួលមួយអត់មួយ គឺមិនបាន។ អញ្ចឹង គាត់ត្រូវធ្វើអញ្ចឹង។ ខ្ញុំគិតថា បើសម្រាប់ខ្ញុំ ខ្ញុំធ្វើមិនរួចតែម្តង។ លេងមួយថ្ងៃបាយជាមួយគណៈប្រតិភូ ២ ទៅ ៣ គណៈប្រតិភូអញ្ចេះ។
មេបញ្ជាការជើងគោករបស់កម្ពុជា ត្រូវបានទទួលឱ្យធ្វើសវនាការជាមួយនាយករដ្ឋមន្រ្តីជប៉ុន។ នេះជាចំណុចពិសេសក្នុងទំនាក់ទំនងរបស់យើង ដែលខ្ញុំបានបញ្ជាក់ថ្ងៃមុនហើយ ហ៊ុន ម៉ាណែត បានជួបជាមួយនឹងនាយករដ្ឋមន្រ្តីជប៉ុន ៣ នាក់ហើយ ។ (ឆ្នាំ) ២០១០ ជួប HATOYAMA។ (ឆ្នាំ) ២០១៨ ជួប SHINZO ABE។ (ឆ្នាំ) ២០២២ ជួប KISHIDA រដ្ឋមន្រ្តី ឬឧបនាយករដ្ឋមន្រ្តី ឬប្រធានសភា។ ទស្សនកិច្ចនៅជប៉ុនមិនងាយបានជួបជាមួយនឹងនាយករដ្ឋមន្រ្តីជប៉ុនទេ ព្រោះគាត់រវល់ណាស់។ ប៉ុន្តែ លើកនេះគឺគាត់ឆ្លៀតទទួល។ (នេះ)បង្ហាញឱ្យឃើញ អំពីកិច្ចសហប្រតិបត្តិការរបស់យើង ក្នុងការផ្លាស់ប្តូរគណៈប្រតិភូ ហើយយើងក៏នឹងធ្វើដូចគ្នានេះដែរ ជាមួយនឹងការទៅមករកគ្នានៅក្នុងទំនាក់ទំនងរបស់យើង។
ថ្ងៃនេះ តើមេឃនេះវាជាខែរងា ឬត្រៀមភ្លៀង? ព្រឹកហ្នឹងទៅជារងា។ ប៉ុន្តែ និយាយរឿងមួយ រឿងហ្នឹង គឺតែងតែកើតមានយូរហើយ … កើតមាននៅត្រង់អញ្ចេះ។ ឯកឧត្តម MIKAMI Masahiro មិនទាន់ដឹង។ ខ្ញុំនិយាយប្រាប់រឿងមួយ។ រឿងហ្នឹងគេច្រើននិយាយលេង។ មានគូសង្សារមួយគូគេទៅលេងមាត់សមុទ្រ។ ទៅដល់ស្រាប់តែមេឃវាស្រទុំ។ ដល់មេឃស្រទុំ ខាងស្រ្តីនោះគេសួរមកខាងប្រុសថា បងម៉េចបានមេឃស្រទុំ? ខាងប្រុសគេឆ្លើយត្រឡប់ទៅវិញថា “ហ្នឹងបានន័យថា ចាញ់សម្រស់អូន បានជាមេឃវាស្រទុំ”។ កន្លងផុតមកប្រមាណជា ៥ ឆ្នាំ (ពួកគេ)ចាប់ផ្តើមទៅលេងកន្លែងហ្នឹងឡើងវិញ។ អ្នកទាំងពីរបានរៀបការជាមួយគ្នាទៅហើយ មានទាំងកូនទៅទៀត។ ទៅកន្លែងដដែល ហើយមេឃស្រទុំដដែល។ ប្រពន្ធក៏ចាប់ផ្តើមសួរទៅកាន់ប្តីថា ហេតុអ្វីបានមេឃស្រទុំ? ខាងប្រុសឆ្លើយថា មិនដឹងថាមេឃជិតភ្លៀងទេអី ក្បាលកញ្ចាស់ហើយ? …។
ថ្ងៃទី ១៤ កុម្ភៈ រំលឹកដល់ការសង្គ្រោះអ្នកដំណើរនិងនាវិកនាវា Westerdam
រឿង ខៀវ កាញារីទ្ធ បង្ហោះហ្វេសប៊ុកថ្ងៃមុនមានឃើញទេ? ថ្ងៃទី ១៤ កុម្ភៈ សម្រាប់យើង គឺយើងរំលឹកទៅដល់ខួប ២ ឆ្នាំ នៃ Westerdam ដែលយើងជួយសង្រ្គោះឱ្យចូលមកកំពង់ផែរបស់យើង ហើយអ្នកទាំងនោះត្រូវបានត្រឡប់ទៅកាន់ប្រទេសរៀងៗខ្លួន។ គាប់ជួនថ្ងៃនោះជាថ្ងៃនៃក្តីស្រឡាញ់។ កាញារីទ្ធ បង្ហោះហ្វេសប៊ុក គាត់ថារបស់បីយ៉ាង ដែលមិនគួរធ្វើកាដូនិងរបស់បីយ៉ាងដែលគួរធ្វើកាដូ។ អារបស់បីយ៉ាង ដែលមិនគួរធ្វើកាដូនោះដូចជាទី (១) កុំផ្តល់កន្សែង ព្រោះតំណាងឱ្យការជូតទឹកភ្នែក ការបែកគ្នា។ ទី (២) កុំកាដូនាឡិកា ព្រោះវាជាតំណាងនៃការបែកគ្នាដែរ។ ទី (៣) កុំទិញស្បែកជើងឱ្យ ព្រោះដើរទៅមុខឬដើរចោល។ ប៉ុន្តែ របស់ដែលគួរតែធ្វើកាដូ ទី (១) ស៊ីម៉ង់ត៍ម៉ាកអូដ្ឋ អាហ្នឹងវាជាប់រឹងមាំ។ ទី (២) ដែកម៉ាកវី អាហ្នឹងវាជាប់ទៀត។ ទី (៣) កាវក្បាលឆ្កែ អាហ្នឹងវាស្អិតជាប់គ្នា។ ចេះតែរកនឹកឃើញ។ ថ្ងៃហ្នឹងដូចមិនឃើញមក។ ជិតអត់មកទេ។ ចំណាំមើល បើថាជិតៗ កាញ្ញារីទ្ធ គេចហើយ។ ប៉ុន្តែឡើងដល់ក្រចេះ កាញារីទ្ធ មានមុខ …។
ប្រជាពលរដ្ឋត្រូវប្រកាន់ភ្ជាប់នូវអនាម័យ និងការទុកដាក់សំរាមឱ្យបានត្រឹមត្រូវ
ខ្ញុំគួរតែយកឱកាសនេះ ដើម្បីនិយាយសម្រាប់ប្រជាជននៅទីក្រុងភ្នំពេញ។ ទីក្រុងភ្នំពេញរបស់យើងកាលពីជំនាន់ទសវត្សរ៍ទី ៦០ គ្មានការឈឺក្បាលណាមួយ សម្រាប់បញ្ហាសំរាម ឬបញ្ហាទឹកកខ្វក់ ទឹកស្អីទេ។ អត់ទេ។ ខ្ញុំសូមរំលឹក(ឡើងវិញបន្តិច) សម្រាប់ខ្ញុំ ការចាប់ផ្តើមរបស់ខ្ញុំមានរបបតែ ១៦ គីឡូទេ។ អង្ករ ១០ គីឡូ និងពោត ៦ គីឡូ។ ស៊ីមិនឆ្អែត ទៅកាប់ចេកស៊ី ព្រោះ ប៉ុល ពត យកដីដាំចេកនៅទីក្រុងភ្នំពេញ។ យើងទៅអូសទឹកពីទន្លេមេគង្គយកមកប្រើប្រាស់។ ដូច្នេះ ស្ថានភាពពេលនោះ ធ្វើម៉េចឱ្យតែរស់ អត់មានចាំបាច់អនាម័យម្ហូបអាហារស្អីៗទេ ឱ្យតែមានដឹងតែស៊ីតែម្ដង ហើយក៏គ្មានសំរាមឯណា សម្រាប់ដឹកនោះទេ ព្រោះអត់មានអីស៊ីផង។ ប៉ុន្តែឥឡូវនេះ វាមិនដូចពេលមុនទេ សំរាមក្នុងមួយថ្ងៃ គឺមានប្រមាណ ៣ ០០០ តោន។ រឿងស៊ីនេះជៀសវាមិនរួចទេ ឥឡូវទទួលទានដោយមានអនាម័យ មានការត្រួតពិនិត្យត្រឹមត្រូវ រហូតទៅដល់យើងមានការប្រឆាំងការក្លែងបន្លំស្អីអញ្ចេះអញ្ចុះថែមទៀតផង។
អ្វីដែលជាបញ្ហាកង្វល់របស់យើង គឺ ប្រជាពលរដ្ឋរបស់យើងមិនព្រមរៀបចំសម្អាតអនាម័យ តាមរយៈការប្រមូលសំរាមនេះឯង។ ប្រមូលម៉េចអស់? ហើយអ្នកធ្វើអនាម័យធ្វើម៉េចអស់ បើយើងនាំគ្នាដើរតែទទួលទានហើយបោះចោលក្រៅធុងសំរាម? មានធុងសំរាមនៅក្បែរហើយ មិនព្រមដាក់(ចូលធុងសំរាម)។ ឥឡូវ មានការរៀបចំឱ្យមានការញែក រវាងសំរាមដែលជាសំណល់រឹង ជាមួយនឹងសំរាមធម្មតា។ ក៏ប៉ុន្តែមិនព្រមញែកអាហ្នឹងទៅទៀត បង្កើតឱ្យមានបញ្ហាទៅទីធ្លាចាក់សំរាម។ ឥឡូវ ត្រៀមដោះដូរពីស្ទឹងមានជ័យ ទៅកាន់កន្លែងផ្សេង។ អញ្ចឹង ខ្ញុំសុំអំពាវនាវចំពោះប្រជាពលរដ្ឋ ដែលរស់នៅទីក្រុងភ្នំពេញ ឬចូលមកលេងទីក្រុងភ្នំពេញ សូមមេត្តាប្រកាន់ភ្ជាប់នូវអនាម័យ។ អនាម័យនេះ វាមិនមែនបានមកសម្រាប់នរណាទេ សម្រាប់យើងទាំងអស់គ្នា។
សូមពលរដ្ឋរបស់យើងក្ដាប់ឱ្យជាប់ពីរឿងនេះ។ យើងបានខិតខំធ្វើហើយ អំពីបញ្ហាទាក់ទិនជាមួយនឹងថង់ប្លាស្ទិកហោះតាមខ្យល់។ ហ្នឹងយើងឃើញថា យើងធ្វើបានជោគជ័យមួយភាគធំ ដែលមុននោះសំពីងសំពោង ហោះតាមខ្យល់។ ក្រដាសក៏ហោះ។ ថង់ប្លាស្ទិកក៏ហោះ។ ប៉ុន្តែ ក្រោយមក គឺឃើញថាថយចុះ។ ថង់ប្លាស្ទិក ក៏កំពុងក្លាយទៅជាប្រធានបទក្ដៅនៅពេលនេះ សម្រាប់បណ្ដាសមុទ្រទាំងអស់ ដែលកំពុងជោគជាំដោយថង់ប្លាស្ទិក។ ការប្រជុំទាក់ទងនឹងបរិស្ថានម្ដងៗគេបានលើកឡើង អំពីបញ្ហាថង់ប្លាស្ទិកនៅតាមសមុទ្រ។
ធ្វើម៉េចកុំឱ្យថង់ប្លាស្ទិក ឬសំរាមនានា វាកកកុញហូរចូលទៅក្នុងទន្លេ ចូលទៅក្នុងបឹង ចូលទៅក្នុងលូ។ ត្រូវខិតខំទាំងអស់គ្នា ដើម្បីទីក្រុងស្អាតរបស់យើង។ ទៅបន្ទោសអ្នកបោសសំរាម។ បោសម៉េច បើខ្លួនឯងដើរពង្រាយសំរាម ហើយរអ៊ូដាក់អាជ្ញាធរខ្វះការទទួលខុសត្រូវទៅលើបញ្ហាបោះចោលសំរាម … ឧទាហរណ៍៖ កាកអំពៅបោះចោលទៅ(ក្រៅធុងសំរាម) ខ្ចប់ស្អីៗមកទទួលទានហើយ បោះចោលទៅ(លើដី) ឯធុងសំរាមនៅក្បែរមិនព្រមដាក់(សំរាមចូល)។ អញ្ចឹង សូមអំពាវនាវ ចំពោះបងប្អូនប្រជាពលរដ្ឋ គួរតែខ្មាសក្មេងៗ។ បច្ចុប្បន្នទទួលបានការអប់រំពីលោក/អ្នកគ្រូ។ ជួនកាលក្មេងៗទៅជាគ្រាន់បើជាមនុស្សចាស់ទៅទៀត ដែលចេះគ្រប់គ្រងសំរាមដែលគាត់ទទួលទានហើយ … នេះជាការអំពាវនាវមួយ។ រឿងវាសាមញ្ញទេ វាអត់មានអីពិបាកទេ ប៉ុន្តែ ដល់ពេលយើងធ្វើឱ្យលំបាក វាក៏ទៅជារឿងលំបាកទៅៗ … ប្រទេសនេះ មិនមែនជាប្រទេសរបស់ខ្ញុំទេ (ជាប្រទេសរបស់យើងទាំងអស់គ្នា)។
មិនគាំទ្រកូន/ចៅ ធ្វើអំពើអាក្រក់ ដែលបំផ្លាញដល់គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា និងប្រជាពលរដ្ឋ
ខ្ញុំនិយាយឱ្យច្បាស់ ពេលនេះខ្ញុំជានាយករដ្ឋមន្រ្តី។ នៅមិនយូរប៉ុន្មានទេ នៅពេលវេលាមកដល់ ខ្ញុំនឹងក្លាយទៅជាឪនាយករដ្ឋមន្រ្តីម្ដង។ ខ្ញុំបានដាក់បញ្ញតិ្ត សម្រាប់ចៅរបស់ខ្ញុំថា ២០ ឆ្នាំក្រោយ ត្រូវតែប្រគួតប្រជែងយកតំណែងនាយករដ្ឋមន្រ្តី។ ពេលនោះខ្ញុំនឹងក្លាយទៅជាជីតានាយករដ្ឋមន្រ្តីទៀត។ រឿងអីកូនគេធ្វើបាន អ្នកដទៃធ្វើមិនបាន? ឯកូនខ្ញុំទទួលបានការបណ្ដុះបណ្ដាលប៉ុណ្ណឹងធ្វើមិនបានឬ? ប៉ុន្តែ ខ្ញុំសុំបញ្ជាក់ បើសិនជាវាធ្វើអំពើអាក្រក់ ខ្ញុំមិនអាចនឹងគាំទ្រវាបានទេ។ និយាយឱ្យច្បាស់។ ខ្ញុំមិនអាចឱ្យគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាត្រូវបំផ្លាញដោយកូនរបស់ខ្ញុំទេ។ ហើយខ្ញុំក៏មិនទុកឱ្យប្រជាពលរដ្ឋត្រូវបំផ្លាញដោយស្នាដៃកូនរបស់ខ្ញុំទេ។
សម្រាប់កូនអ្នកដទៃ ទោះបីថាកូនរបស់អ្នកនៅជាមួយគ្នា ឬកូនគណបក្សប្រឆាំង ខ្ញុំមិនដែលស្ដីបន្ទោស ហើយក៏មិនមែនបង្អាប់កូននរណាមួយទេ។ ទោះបីគេវាយប្រហារកូនរបស់ខ្ញុំថា រៀននៅសាលា West Point គេឱ្យសញ្ញាបត្រកិត្តិយស ទៅសាកលវិទ្យាល័យ New York យកអនុបណ្ឌិតសេដ្ឋកិច្ចនៅទីនោះ គេថាអាហ្នឹងសញ្ញាបត្រកិត្តិយសទៀត ទៅដល់ Bristol សញ្ញាបត្របណ្ឌិតរបស់ (ហ៊ុន ម៉ាណែត) គេថាសញ្ញាបត្រកិត្តិយសទៀត។ អាហ្នឹងឱ្យគេបង្អាប់ចុះ តែខ្ញុំសរសើរកូនរបស់គេ។ បើសិនជាថាវាយ(ប្រហារ)ខ្ញុំ វាយចុះ។ ខ្ញុំគិតថា អ្នកឯងវាយ(ប្រហារ)ខុសហើយ។ ខ្ញុំ(ចេះតែ)ជួយប្រាប់អ្នកឯងទៅ។ វាផុតត្រឹមមនុស្សដែលគេនិយាយថា អានេះសូម្បីតែកូនក្មេងក៏វាមិនលើកលែង។ ភាសាហ្នឹងខ្មែរទទួលយកមិនបានទេ។ សូមជម្រាប បើអ្នកឯងវាយ(ប្រហារ)ខុស ខ្ញុំចង់កែតម្រូវអ្នកឯង ប៉ុន្តែ អ្នកឯងមិនចង់ទេ ខ្ញុំរុញទូកបណ្ដោយទឹក ឱ្យអ្នកឯងធ្វើទៅ។
នរណាក៏ដោយ កុំមកនិយាយបង្រួបបង្រួមជាមួយក្រុមមនុស្ស ដែលប្រមាថប្រពន្ធ និងកូន
អ្នកឯងចោទប្រពន្ធខ្ញុំថា ជាប្រពន្ធរបស់មេដឹកនាំវៀតណាម កូនរបស់ខ្ញុំជាកូនរបស់មេដឹកនាំវៀតណាម។ បើខ្ញុំមិនប្រតិកម្ម ខ្ញុំមិនមែនជាមនុស្សទេ។ អញ្ចឹង បានខ្ញុំប្រាប់មេដឹកនាំប្រទេសមួយចំនួនថា ខ្ញុំអត់ទទួលយកបានទេអាហ្នឹង រឿងចង់ទៅជាស្អីក៏ទៅៗ។ បើអ្នកឯងមិនប៉ះប៉ូវឱ្យខ្ញុំ ទោះបីជាតិក្រោយចាប់ជាតិ ក៏ត្រូវតែប្រយុទ្ធគ្នានៅពេលនោះ។ មិនអាចទទួលយកការប្រមាថបែបនេះបានទេ។ ប្រពន្ធកូនរបស់ខ្ញុំកម្សត់ណាស់។ មុនពេលដែលបានមកជួបខ្ញុំវិញ ខ្ញុំមិនដឹងថាកូន និងប្រពន្ធខ្ញុំស្លាប់ ឬរស់ទេ … ឥឡូវ ខ្ញុំដាក់កម្មវិធីបង្ហោះនៅព្រឹកថ្ងៃទី ២៤ (កុម្ភៈ) រួចស្រេចទៅហើយ។ ខ្ញុំនឹងនិទាននៅក្នុងហ្នឹង។ ខ្ញុំនឹងសរសេរខ្លីទេ មិនសរសេរវែងទេ។ ប៉ុន្តែ រឿងដែលគេមិនធ្លាប់បានស្ដាប់ និងបានឃើញនៅក្នុងហ្វេសប៊ុករបស់ខ្ញុំ។ បង្ហោះនៅម៉ោង ៧ ព្រឹក ថ្ងៃទី ២៤ (កុម្ភៈ) ខាងមុខនេះ គឺជាខួបលើកទី ៤៣ នៃថ្ងៃជួបគ្នាឡើងវិញ រវាងខ្ញុំ និងភរិយាខ្ញុំ។
ការប្រមាថរបស់អ្នកឯង គឺអ្នកឯងត្រូវចាំ។ ចំណុចនេះ សុំមិត្តភក្ដិបរទេសទាំងឡាយត្រូវយល់។ ហ៊ុន សែន មិនយល់ព្រមជាមួយនឹងការប្រមាថបែបនេះនោះទេ។ ខ្ញុំអាចនឹងហៅខ្មែរក្រហមចូលមកស៊ីបាយនៅផ្ទះជាមួយខ្ញុំ ប៉ុន្តែខ្ញុំមិនអាចទទួលយកការប្រមាថធុននេះ មកនិយាយជាមួយនឹងខ្ញុំបានទេ។ អាហ្នឹងខ្ញុំនិយាយឱ្យជាក់លាក់។ បើចង់ធ្វើសកម្មភាពយោធាឡើងវិញ ក៏ខ្ញុំហ៊ានធ្វើ ព្រោះរឿងនេះមិនមែនជារឿងធម្មតាពេកទេ។ រឿងដែលគួរឱ្យហួសចិត្ត នៅពេលមានទំនាក់ទំនងជាមួយ(គ្នា) កូនខ្ញុំវាសួរ។ ស្រាប់តែអ្នកនោះគេឆ្លើយថា អ្នកកីឡា ឱ្យតែមានប្រឡោះទាត់ គឺគេទាត់ហើយ … ខ្ញុំគ្រាន់តែបញ្ជាក់អំពីចំណុចនេះ។ បើកូនខ្ញុំទៅបណ្ដុះបណ្ដាលបានប៉ុណ្ណឹង ហើយឱ្យយកមកធ្វើមេចោរ(ឬ)? កូនរបស់អ្នកដទៃសុទ្ធតែមានសិទ្ធិ ចុះកូនខ្ញុំម៉េចក៏គ្មានសិទ្ធិ?
ឃ្លោកលិច អំបែងអណ្តែត
ខ្ញុំគួរតែនិយាយរឿងនេះមួយទៀតដែរ ចេញពាក្យ “ឃ្លោកលិច អំបែងអណ្ដែត” វាបានក្លាយជាអីទៅហើយ? ពីមុនគេហៅពួកយើងសុទ្ធតែពួកអំបែង។ គេថា ពួកអ្នកមានៗ ឬក៏ពួកបញ្ញវន្តមុនៗ គឺឃ្លោក ឯពួកយើងអំបែង។ សុំសួរបញ្ជាក់ កាន់អំណាច ៤៣ ឆ្នាំ តើវាជាឃ្លោក ឬក៏ជាអំបែងពេលនេះ? និយាយឱ្យច្បាស់តែម្ដង។ ក្រុមអ្នកដែលមានពីមុនៗនោះ មានក្នុងរយៈពេលមិនដល់ ២០ ឆ្នាំទេ កាន់អំណាចអត់បាន ២០ ឆ្នាំឯណា។ អាហ្នឹងគេថា គេឃ្លោក។ ចុះឥឡូវពួកដែលចាត់ទុកថាអំបែងនេះ វាកាន់អំណាចជាង ៤០ ឆ្នាំហើយ។ ក្នុង ៤០ ឆ្នាំនេះ កាន់អំណាចជានាយករដ្ឋមន្រ្តី សម្រាប់ខ្ញុំរហូតទៅដល់ ៣៧ ឆ្នាំជាង។ អញ្ចឹង តើខ្លួនខ្ញុំនៅគេប្រថាប់ត្រាជាអំបែង ឬក៏ជាឃ្លោក? ព្រោះ(ថា)ឃ្លោកបានធ្វើជាអ្នកមាន អ្នកធំ បានត្រឹម ១០ ឆ្នាំ មុនរដ្ឋប្រហារឆ្នាំ ១៩៧០ ឬថាមុនឆ្នាំ ១៩៧៥ គេចាត់ទុកថា អាហ្នឹងឃ្លោក។ ពួកយើងនេះផុសឡើង គេចាត់ជាអំបែង។
ចុះអំបែងនាំគ្នាកាន់អំណាចជាង ៤៣ ឆ្នាំ។ អ្នកឯងកាត់យល់ទៅ។ បកស្រាយឡើងវិញបានទេអាហ្នឹង? តែអ្នកឯងចង់ហៅឃ្លោកក៏បាន ហៅអំបែងក៏បាន ព្រោះខ្ញុំធ្លាប់គេហៅហើយ។ ទៅដល់មូស្គូ គេថាឯងនេះសេរី ទៅដល់ប៉ារីស គេថាឯងនេះកុម្មុយនីស្ដ។ ទីចុងបំផុត ហ៊ុន សែន និយាយថាម៉េច? ចង់នរណាថាអីថាទៅ តែពិតប្រាកដ គឺ ហ៊ុន សែន របស់កម្ពុជា។ និយាយតែប៉ុណ្ណឹងបានហើយ។ វាលំបាកមែនទែន។ ពេលទៅដល់មូស្គូ សហភាពសូវៀត គេថា ហ៊ុន សែន គឺពួកសេរីតើ។ ខ្ញុំមិនដែលបានចូលជួប Leonid Brezhnev, Mikhail Gorbachev ស្អីៗនេះ ជាមួយនឹងប្រទេសសង្គមនិយមទេ។ គេដាក់ខ្ញុំជាមួយនឹងប្រទេស ដូចជាអង់ហ្គោឡា, Mozambique ឯណោះទៅវិញទេ។ អត់ដែលបានចូលទៅជាមួយបក្សកុម្មុយនីស្ដវៀតណាម បក្សប្រជាជនបដិវត្តន៍ឡាវ គុយបាស្អីៗ អត់បានចូលទេ ព្រោះខ្ញុំមិនមែនកុម្មុយនីស្ដនឹងគេ។ ដល់ចេញផុតពីហ្នឹងទៅៗដល់បារាំង គេថាឯងកុម្មុយនីស្ដម្ដង។ ដល់អញ្ចឹង ពិបាកពេក ចង់ថាអីថាទៅ ហ៊ុន សែន របស់កម្ពុជា តែប៉ុណ្ណឹងឆាប់ចប់។
មិនអាចបង្រួបបង្រួមជាមួយក្រុមប្រមាថប្រពន្ធនិងកូន
… នរណាក៏ដោយ ខ្មែរក៏ដោយ បរទេសក៏ដោយ កុំចលនាឱ្យខ្ញុំបង្រួបបង្រួមជាមួយនឹងក្រុមប្រមាថប្រពន្ធ និងកូនរបស់ខ្ញុំឱ្យសោះ។ បើនិយាយដល់កន្លែងហ្នឹងហើយ ខ្ញុំមានតែអរគុណ ដែលខ្ញុំបានស្ដាប់ រួចហើយគោរពលាគ្នាតែប៉ុណ្ណឹង … ព្រោះមិនអាច(លើកលែង)ទេ។ ជាឪពុក/ប្ដី យើងមិនអាចទទួលយកបានទេ ការប្រមាថថា ប្រពន្ធយើងជាប្រពន្ធរបស់អ្នកដទៃ កូនរបស់យើងជាកូនរបស់អ្នកដទៃ ហើយជាជាតិសាសន៍ដទៃទៅទៀត។ អញ្ចឹង ខ្ញុំនឹងអន់ជាងតិរច្ឆានទៅទៀត ប្រសិនបើខ្ញុំសន្ទនាជាមួយមនុស្សបែបនេះ។ ពីមុនអ្នកឯងមិនទាន់បានធ្វើរឿងហ្នឹង ខ្ញុំនៅនិយាយជាមួយអ្នកឯង។ ប៉ុន្តែ នៅពេលដែលអ្នកឯងបានធ្វើរឿងនេះហើយ បានសេចក្ដីថា សភាពការណ៍ហួសហើយ។ អង់គ្លេសគេថា Too Late។ អ្នកឯងចាំផ្ដួលទៅ។ សូមអញ្ជើញមក។ មានអាធុនចូលមកចាប់ ហ៊ុន សែន។ ហើយអង្កាល់ណាមកចាប់? ប្រឹងមកចាប់បន្តិចទៅ។ នៅស្រុកខ្មែរនេះសោះអត់ទាំងហ៊ានផង ចាំឯងរត់ទៅនៅក្រៅប្រទេស។ ចង់មកចាប់ ហ៊ុន សែន ហើយឱ្យប្រជាជន/ទ័ពមកចាប់ ហ៊ុន សែន ក្នុងពេលដែលគេកំពុងតែគ្រប់គ្រង ស៊ីចុកបុកទំពារជាមួយនឹងប្រជាពលរដ្ឋរបស់គេនៅទីនេះ …។
ភ្លៀងធ្លាក់ច្រើន សមត្ថភាពរំដោះទឹកតិច/តូច ទើបមានជំនន់
… អំពាវនាវជាមួយប្រជាពលរដ្ឋរបស់យើង (ប្រកាន់ខ្ជាប់នូវ)អនាម័យ ហើយក៏ត្រូវយល់ដឹងអំពីរបៀបនៅទីក្រុងភ្នំពេញរបស់យើង។ មានតែកន្លែងព្រះបរមរាជវាំងមួយទេ ដែលខ្ពស់ជាងសមុទ្រ ឯក្រៅពីនោះនីវ៉ូរបស់វាទាបជាងសមុទ្រ។ អញ្ចឹងទេ ឱ្យតែធ្លាក់(ភ្លៀង)ចុះ ទោះបីយើងមានលូធំប៉ុណ្ណាក៏ដោយ វាត្រូវមានជំនន់ហ្នឹងហើយ។ វាត្រូវមានទឹកភ្លៀងហ្នឹងកក(ស្ទះ)មួយរយៈ។ បើភ្លៀងកាន់តែខ្លាំង សមត្ថភាពរំដោះ គឺវាតូច។ អ្វីទៅហៅថា ទឹកជំនន់? ទឹកជំនន់បណ្ដាលមកពីអាមកខាងលើវាច្រើនពេក អាខាងក្រោមរំដោះមិនរួច មិនត្រឹមតែលូទេ សូម្បីតែទន្លេ ហេតុអីបានទន្លេមេគង្គវាចេះតែជន់? វាមកពីទឹកធ្លាក់ពីខាងលើវាច្រើន បានទន្លេមេគង្គវាជន់ កុំចាំបាច់ដល់លូ។ រួចហើយឱ្យតែមានជំនន់ម្ដងៗ ថាឯងកាប់ព្រៃអស់បានទឹកជំនន់ អាមួយថាអញ្ចឹងទៅ។ អាមួយទៀតថា មកពីឯងលុបបឹង។ ចុះកាលពីមុននោះ មិនទាន់មាននរណាលុបបឹង ហេតុអីក៏វាជន់ដែរ? ថាមកពីអាលើនេះវាខ្លាំងពេក។
សូម្បីតែជប៉ុនប៉ុន្មានឆ្នាំមុននោះ ប៉ុន្មានខេត្តរបស់ជប៉ុនទឹកជន់លិចទីក្រុង ស្លាប់អស់មនុស្សប៉ុន្មាននោះ។ សូម្បីតែជប៉ុនដែលមានលូធំៗ ទីក្រុងនៅអឺរ៉ុបជាច្រើន ដែលលិចលង់ដោយសារតែជំនន់ទឹកភ្លៀង។ មូលហេតុងាយយល់ ឧទាហរណ៍៖ ខាងលើធ្លាក់មកក្នុងមួយនាទី យើងថា ១ ០០០ មីល្លីម៉ែត្រ សមត្ថភាពរំដោះនៅខាងក្រោមត្រឹមតែ ៥០០ មីល្លីម៉ែត្រ អញ្ចឹងទេ វាសល់អា ៥០០ វាកើតទៅជាទឹកជំនន់។ បើសិនជាលូយើងត្រូវស្ទះដោយសារតែការចាក់សំរាមថែមទៀត អាហ្នឹងកាន់តែទៅហើយ។ អញ្ចឹង បានជាអង្វរករចំពោះបងប្អូនប្រជាពលរដ្ឋរបស់យើង កុំយកសំរាមទៅបោះចោលនឹង(មុខ)លូ ដែលនោះវានាំទៅដល់ការស្ទះ ទោះបីថាអាខាងលើមក ១ ០០០ (មីល្លីម៉ែត្រ) ខាងក្រោមរំដោះបានទាំង ១ ០០០ (មីល្លីម៉ែត្រ) អាហ្នឹងគេហៅថា ក្បាលចូល និងក្បាលចេញវាស្មើគ្នា។ ប៉ុន្តែ នៅពេលដែលយកយកសំរាមទៅចាក់ អាក្បាលចេញត្រូវស្ទះ វានៅសល់ត្រឹម ៨០០ អញ្ចឹង វានៅសល់ ២០០ វានៅតែមានការលិច …។
៣ ថ្ងៃចុងក្រោយ បន្ទាប់ពី ១ ខែកន្លះ យើងមានមនុស្សស្លាប់ដោយកូវីដ-១៩ វិញ
ឯមួយទៀត ខ្ញុំគួរតែនិយាយអំពាវនាវ ចំពោះប្រជាពលរដ្ឋនៅទីក្រុងភ្នំពេញ ខិតខំបន្តការប្រយុទ្ធជាមួយនឹងកូវីដ-១៩ បំប្លែងថ្មី ដែលថ្ងៃនេះ បរិមាណនៃការឆ្លងមានចំនួនដូចជា ៥៩៨ នាក់ សល់តែ ២ គ្រប់ ៦០០។ ថ្ងៃនេះមានស្លាប់ទៀតទេ? ២ (នាក់)ទៀត។ ៣ ថ្ងៃ ជាប់គ្នាហើយ ដែលយើងមានមនុស្សស្លាប់។ ម្សិលម្ង៉ៃ ២ (នាក់) ម្សិលមិញ ៣ (នាក់) ថ្ងៃនេះ ២ (នាក់)។ ជិត ១ ខែកន្លះ(មកហើយ) យើងអត់មានមនុស្សស្លាប់ទេ ប៉ុន្តែ ៣ ថ្ងៃជាប់គ្នាហើយ ដែលយើងមានមនុស្សស្លាប់ … អញ្ចឹងទេ សូមកុំប្រមាថឱ្យសោះថា Omicron នេះវាមិននាំទៅដល់ការស្លាប់។ ពិតហើយ ការឆ្លងឥឡូវនៅកម្ពុជាវាបាត់ Alpha/Delta នៅសល់តែ Omicron។ ប៉ុន្តែ នៅពេលដែលសរីរាង្គរបស់យើងទន់ខ្សោយ វាក៏នឹងបង្កើតទៅជាឧបសគ្គ។ អញ្ចឹងទេ ខ្ញុំសុំអំពាវនាវអង្វរករប្រជាពលរដ្ឋរបស់យើង បន្តប្រកាន់ខ្ជាប់នូវវិធានការ “៣ កុំ ៣ ការពារ” តទៅទៀត។
កាលពីយប់ថ្ងៃសៅរ៍/អាទិត្យ មានល្ខោនបាសាក់លេងនៅព្រែកព្នៅ។ គេថត(ផ្ញើមក)ឱ្យខ្ញុំមើល (មនុស្ស)ទៅកកកុញហើយ អ្នកពាក់ម៉ាស់តិចណាស់។ នេះជាស្ថានភាព នៃការចម្លងមេរោគដាក់ខ្លួន។ មិនត្រឹមតែប៉ុណ្ណឹងទេ យើងទៅទទួលយកមេរោគនៅកន្លែងកម្សាន្តនោះ យកមកចូលផ្ទះ ចម្លងឱ្យប្រពន្ធ/កូន ឬឪពុកម្ដាយ បើសិនយើងជាក្មេង។ អញ្ចឹង សូមមេត្តាប្រុងប្រយ័ត្នតទៅទៀត ជាមួយនឹងវិធានការទាំងឡាយ ដែលផ្នែកសុខាភិបាលបានដាក់ឱ្យយើង។ ពិតមែនហើយ នៅប្រទេសអង់គ្លេស នាយករដ្ឋមន្រ្តីបានប្រកាស គឺអ្នកដែលរកឃើញវិជ្ជមាន គឺមិនដាក់ឱ្យនៅដោយឡែកទៀតទេ គឺគាត់ឱ្យបន្តនៅដំណើរការធម្មតា។ ប៉ុន្តែ សម្រាប់យើង អត់ទាន់បានអនុញ្ញាតឱ្យធ្វើបែបនោះទេ។ នៅអង់គ្លេសស្លាប់មួយថ្ងៃៗក៏មិនតិចដែរ ឆ្លងមួយថ្ងៃៗក៏មិនតិចដែរ នៅតែមានការឆ្លង។ ក្នុងអាស៊ីអាគ្នេយ៍ ឥឡូវ សង្កេតឃើញក្នុងបណ្ដាប្រទេសអាស៊ាន មានតែហ្វីលីពីនមួយទេដែលធ្លាក់ចុះ ពីរាប់ម៉ឺន(នាក់)មកសល់ត្រឹមតែជាង ១ ពាន់ទេ។ រាល់ថ្ងៃ គឺធ្លាក់ចុះ។ ប៉ុន្តែ សម្រាប់ប្រទេសនៅក្នុងតំបន់ផ្សេងទៀត នៅឯប្រ៊ុយណេ ប្រជាជនតែជាង ៤០ ម៉ឺននាក់ ក្នុងមួយថ្ងៃឆ្លងជាង ២ ពាន់(នាក់)។ ម្សិលមិញក៏មានស្លាប់ ២ នាក់ នៅប្រ៊ុយណេ។ ឡាវក៏មានការថមថយ។ ក្រៅពីនោះអត់ទេ វៀតណាមឡើងដល់ជាង ៤ ម៉ឺន(នាក់)។ ថៃឡើងដល់ជិត ២ ម៉ឺន(នាក់) ត្រឡប់មកវិញ។ ឯយើងក៏កំពុងមានកំណើន ដែលត្រូវយកចិត្តទុកដាក់ទៅលើការការពារសុខភាព។
អំពាវនាវនាំកុមារ ៣ ឆ្នាំ ដល់ ៥ ឆ្នាំ ទៅចាក់វ៉ាក់សាំង
សូមកុំគិតថា ខ្លួនយើងទទួលវ៉ាក់សាំងបាន ២ ដូស ៣ ដូស ឬ ៤ ដូស ហើយវាមិនឆ្លង។ វា(នៅតែ)ឆ្លង។ សូមយកចិត្តទុកដាក់ទៅលើកិច្ចការពារនេះទាំងអស់គ្នា។ (ដោយសារ)ថ្ងៃស្អែក ជាថ្ងៃចាប់ផ្ដើមចាក់វ៉ាក់សាំង សម្រាប់កុមារអាយុ ៣ ឆ្នាំ សុំមាតាបិតា អាណាព្យាបាល នាំកូន/ចៅទៅទទួលវ៉ាក់សាំងនៅតាមទីកន្លែង ដែលបានរៀបចំដោយផ្នែកសុខាភិបាល និងអាជ្ញាធរមូលដ្ឋាន ដើម្បីឱ្យពួកគេមានភាពស៊ាំ ព្រោះអា Omicron ចាប់ផ្ដើមវាយទៅលើកុមារអាយុក្រោម ៥ ឆ្នាំ។ ក្នុងចំនួនអ្នកឆ្លង គឺមានប្រមាណជាង ២០% ជាកុមារ ដែលមានអាយុក្រោម ៥ ឆ្នាំ នេះជារឿងដែលគួរឱ្យបារម្ភ។ ដូច្នេះ ត្រូវប្រុងប្រយ័ត្នជាមួយកូន/ចៅផងដែរ។ យើងត្រូវបន្តការប្រយុទ្ធជាមួយជំងឺដ៏សាហាវនេះតទៅទៀត។ Omicron ពីមុននេះ យើងមិនមានអ្នកស្លាប់។ ពេល Omicron មកដល់ យើងអត់ទាន់មានស្លាប់ទេ។ អញ្ចឹង បានយើងនៅសល់សឹងតែ ១ ខែកន្លះ ដែលយើងអត់មានមនុស្សស្លាប់។ ប៉ុន្តែ ៣ ថ្ងៃចុងក្រោយនេះ យើងមានមនុស្សស្លាប់ ដែលចាត់ទុកថាជាការប្រកាសអាសន្នមួយដែរ សម្រាប់ផ្នែកសុខភាពសាធារណៈ និងការយកចិត្តទុកដាក់ផ្ទាល់ខ្លួនម្នាក់ៗ។ ការការពារបាន ឬមិនបាន វាមិនចំណុះទៅលើវិធានការរបស់រាជរដ្ឋាភិបាល/វិស័យសុខាភិបាលតែឯកឯងនោះទេ វាចំណុះទាំងស្រុងទៅលើបុគ្គលម្នាក់ៗធ្វើ ឬមិនធ្វើ ព្រោះគ្មានអ្នកណាទៅឈឺជំនួសយើងទេ។
មិនមានការបិទខ្ទប់ឡើងវិញនោះទេ
ម្យ៉ាងទៀត ខ្ញុំលឺសូរគេខ្សឹបខ្សៀវនៅតាមផ្សារខ្លះ វាមិនទាន់ច្រើនពេកទេ ថានឹងអាចមានការបិទទីក្រុងភ្នំពេញឡើងវិញ។ ខ្ញុំសូមបញ្ជាក់ ខ្ញុំសម្រេចចិត្តបិទរាជធានីភ្នំពេញ និងទីក្រុងតាខ្មៅកាលពីឆ្នាំទៅ នៅក្នុងពេលវេលាមួយដ៏លំបាក ដោយសារយើងអត់បានចាក់វ៉ាក់សាំង។ ប៉ុន្តែឥឡូវនេះ យើងអត់មានតម្រូវការណាមួយអំពីការបិទទីក្រុង ឬគោលដៅទេ។ ឧទាហរណ៍៖ កាលពីមុន ផ្សារឆ្លង ៤-១០ តូប យើងឱ្យបិទផ្សារទាំងមូល។ ឥឡូវអត់ទេ អ្នកឆ្លងទៅព្យាបាលទៅ ហើយបាញ់ថ្នាំសម្លាប់ទៅ ហើយ(អ្នកដទៃ)លក់បន្តទៀតទៅ។ អាហ្នឹងទាល់តែវិធានការបែបនេះ យើងអត់មានការចាំបាច់ ដើម្បីបិទទេ។ យើងបានទទួលវ៉ាក់សាំងហើយ វាមិននាំទៅដល់ភាពធ្ងន់ធ្ងរពេកទេ ប៉ុន្តែ និយាយយ៉ាងដូច្នេះ កុំឱ្យថាពឹងពាក់ទៅលើវ៉ាក់សាំងតែមួយមុខ ត្រូវមានវិធានការគួបផ្សំគ្នា ដោយដើរជើងទាំងពីរ ម្ខាងវ៉ាក់សាំង ម្ខាងវិធានការការពារ។ អញ្ចឹង សូមបញ្ជាក់ អ្នកដែលនិយាយខ្សឹបខ្សៀវថា នឹងមានការបិទទីក្រុង ឬប្រទេសឡើងវិញ គឺមិនមានទេ។ ក្នុងតំណែងជានាយករដ្ឋមន្រ្តី ដែលមានសិទ្ធិអំណាចពេញលេញ ក្នុងការបញ្ជាបិទ ឬបើក គឺខ្ញុំមិនអនុវត្តនូវវិធានការបិទខ្ទប់នោះទេ។ នេះសូមបញ្ជាក់សូមកុំឱ្យមានការជ្រួលច្របល់ទៅទិញឥវ៉ាន់ស្តុកទុកអី។ អត់ទេ។ អាហ្នឹងមួយទៅ។
អំពាវនាវចំពោះអ្នកលក់ថ្នាំពេទ្យ ២ ចំណុច
មួយទៀតក៏សូមអំពាវនាវទៅកាន់អ្នកលក់ថ្នាំទាំងឡាយ យើងត្រូវបង្កើនសមត្ថភាព នៃការផ្គត់ផ្គង់ថ្នាំមកបន្ថែមទៀត ប៉ុន្តែសូមឱ្យយកចិត្តទុកដាក់ទៅលើចំណុច ២ យ៉ាង អំពីបញ្ហាថ្នាំព្យាបាល។ នោះទី (១) តម្លៃថ្នាំកុំបង្កើនទៅតាមចិត្តចង់ ព្រោះឥឡូវឃើញបន្តកន្ទុយគ្នាទៅទិញថ្នាំ ព្រោះប្រជាពលរដ្ឋគាត់មានសមត្ថភាព ដើម្បីនឹងទិញថ្នាំខ្លួនឯង។ បើនៅក្នុងមន្ទីរពេទ្យ អាហ្នឹង គឺពេទ្យព្យាបាលហើយ មិនអីទេ។ ប៉ុន្តែ បើសិនជានៅខ្លះគេមិនចង់ទៅមន្ទីរពេទ្យ គេទិញថ្នាំ(ខ្លួនឯង)។ អញ្ចឹង សូមឱ្យកន្លែងលក់ថ្នាំទាំងអស់ ដែលទទួលបានការអនុញ្ញាត សុំកុំតម្លើងថ្លៃទៅតាមចិត្តចង់។ ទី (២) ផ្នែកសុខាភិបាលត្រូវតែពិនិត្យមើលថា ថ្នាំហ្នឹងសុទ្ធ ឬមិនសុទ្ធ ព្រោះអាក្លែងក្លាយនេះវាកើតឡើងច្រើនណាស់ សូម្បីតែអាល់កុលក៏ក្លែងក្លាយ ជែលក៏ក្លែងក្លាយ ស្អីដាក់មក គឺវាក្លែងក្លាយទាំងអស់ គ្រាន់តែចាប់ យើងចាប់បានអាល់កុលក្លែងក្លាយមិនតិចទេ។ អញ្ចឹង ត្រូវប្រុងប្រយ័ត្ន អំពីថ្នាំក្លែងក្លាយ ដែលវាបង្កើតភ្លាមៗមក រួចហើយវាយកមកលក់ឱ្យប្រជាពលរដ្ឋរបស់យើង ផឹកទៅមិនត្រឹមតែមិនជាទេ ថែមទាំងខូចសុខភាព ព្រោះមិនដឹងវាផ្សំពីស្អីខ្លះ។
អរគុណរដ្ឋាភិបាលជប៉ុន ដែលគាំទ្រដំណើរទស្សនកិច្ចទៅកាន់មីយ៉ាន់ម៉ា
អរគុណចំពោះឯកឧត្តម MIKAMI Masahiro ក៏ដូចជា រដ្ឋាភិបាលជប៉ុន ដែលនៅបន្តគាំទ្រនូវទស្សនកិច្ចរបស់ខ្ញុំទៅកាន់មីយ៉ាន់ម៉ា ដើម្បីសម្រួលនូវសភាពការណ៍មីយ៉ាន់ម៉ា។ ខ្ញុំអរគុណ ហើយខ្ញុំនឹងខិតខំសហការជាមួយដៃគូដទៃទៀតនៅក្នុងអាស៊ាន និងខិតខំសហការជាមួយនឹងភាគីជប៉ុន ដែលមានបទពិសោធន៍ស្គាល់សភាពការណ៍មីយ៉ាន់ម៉ាដែរនោះ ដើម្បីរកវិធីសាស្ត្រជួយឱ្យមីយ៉ាន់ម៉ាឆ្លងកាត់នូវការលំបាកនេះ ជាពិសេស កុំឱ្យមានមនុស្សស្លាប់បន្តដោយសារហិង្សា ហើយត្រូវតែធានានូវការផ្តល់ជំនួយ សម្រាប់ប្រជាជនមីយ៉ាន់ម៉ា ដែលកំពុងត្រូវការ(ជំនួយ)ពិតប្រាកដ។ គោលដៅរបស់យើង ត្រូវតែខិតខំបញ្ចៀសសភាពការណ៍មីយ៉ាន់ម៉ាកុំឱ្យមានហិង្សាតទៅទៀត ហើយក្នុងករណីបើវាមាន(ហិង្សា) គឺកាត់បន្ថយឱ្យវានៅតិច។ ជាមួយគ្នានេះ ប្រជាជនមីយ៉ាន់ម៉ាកំពុងត្រូវការជំនួយ រាប់ទាំងជំនួយ សម្រាប់ការពារជំងឺកូវីដ-១៩ ផងដែរ។ មានការងារសាំញ៉ាំច្រើន ហើយខ្ញុំត្រូវបានទទួលការលើកទឹកចិត្តពីសំណាក់មិត្តជប៉ុន ក៏ដូចជា ដៃគូក្នុងអាស៊ានដទៃទៀត។
គោលដៅបី នៃទស្សនកិច្ចនៅមីយ៉ាន់ម៉ា
ខ្ញុំទៅមីយ៉ាន់ម៉ា គឺការចង់បានរបស់ខ្ញុំ៖ ទី (១) គឺបញ្ឈប់អំពើហិង្សា ដែលក្នុងនោះរាប់ទាំងបទឈប់បាញ់ ដែលវាស្ថិតនៅក្នុងចំណុច ទី ១ នៃកុងសង់ស៊ីស ៥ ចំណុច។ កុងសង់ស៊ីស ៥ ចំណុច គឺនិយាយពីការអត់ធ្មត់ស្អីៗ ហើយយើងក៏ចាប់ផ្តើមនិយាយពីអាហ្នឹងទៅ។ ទី (២) គឺធ្វើម៉េចឱ្យមានយន្តការសម្របសម្រួលទាក់ទិននឹងការផ្តល់ជំនួយសម្រាប់ប្រជាជនមីយ៉ាន់ម៉ា ដែលត្រូវការ។ ទី (៣) ជម្រុញឱ្យមានការសន្ទនា រវាងបណ្តាភាគីពាក់ព័ន្ធទាំងអស់។ នេះជាគោលដៅ នៃទស្សនកិច្ចរបស់ខ្ញុំទៅមីយ៉ាន់ម៉ា ហើយរឿងរ៉ាវយ៉ាងណាទៅទៀតនោះ មិនមែនជារឿងទៅព្រឹកមកវិញល្ងាច(បានផលនោះ)ទេ? មានអ្នកខ្លះហាក់ដូចជាមានចេតនា ពេលដែលខ្ញុំទៅ មកវិញ គឺបានផល ក្នុងពេលដែលមីយ៉ាន់ម៉ាត្រូវគ្រប់គ្រងដោយកងទ័ពរយៈពេល ៧០ ឆ្នាំ រួចស្រេចទៅហើយ។ មានអ្នកខ្លះទៅជេរប្រេសិតពិសេសរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិ (ដែលគាត់)និយាយពីការបែងចែកអំណាច។
អញ្ចឹង មានចេតនាមួយ ដែលកំពុងតែលេចឡើង គឺការកម្ចាត់ចោលកម្លាំងយោធារបស់មីយ៉ាន់ម៉ាទាំងស្រុងតែម្តង។ សួរថា គេសុខចិត្តទេ? បើអ្នកឯងធ្វើតាមហ្នឹង វាមិនខុសពីយកក្បាលបោលបុកនឹងជញ្ជាំង ដែលសុទ្ធតែដែកគោលទេ។ ម្យ៉ាងទៀត រដ្ឋធម្មនុញ្ញរបស់មីយ៉ាន់ម៉ា ដែលបានអនុម័តនៅឆ្នាំ ២០០៨ នោះ គេបានបែងចែកអំណាចហើយស្រេចសម្រាប់កងទ័ព។ ២៥% នៃសមាជិកសភា ត្រូវតែងតាំងដោយអគ្គបញ្ជាការទ័ព ចេញមកពីកងទ័ព។ អគ្គបញ្ជាការទ័ពមានសិទ្ធិតែងតាំអនុប្រធានាធិបតីម្នាក់ តែងតាំងរដ្ឋមន្ត្រីការពារជាតិ តែងតាំងរដ្ឋមន្រ្តីមហាផ្ទៃ និងតែងតាំងរដ្ឋមន្ត្រីព្រំដែន។ អញ្ចឹង អំណាចយោធាមានចែងនៅក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញហើយតើ។ គ្រាន់តែប្រេសិតពិសេសរបស់អគ្គលេខាធិការអង្គការសហប្រជាជាតិ និយាយពីការបែងចែកអំណាចទៅលើយោធា បែរជាមានអ្នកជេរគាត់ទៅវិញ។ អញ្ចឹង ក្រុមជ្រុលនិយមមួយក្រុមអាចនឹងចេញមុខមាត់ ហើយក្រុមនេះ អាចជាក្រុមបង្កើតនូវសង្គ្រាមទៅវិញទេ។
មិនមានជំនឿថាយកសង្គ្រាមបញ្ចប់សង្គ្រាមបានទេ មានតែដំណោះស្រាយនយោបាយមួយគត់
ខ្ញុំមានការយល់ដឹង(ដែល)អាចចាត់ទុកថាវាល្មមដើម្បីយល់ដែរ អំពីដំណើរការស្វែងរកសន្តិភាពនៅកម្ពុជា។ ខ្ញុំចរចា មិនដឹងថាប៉ុន្មានកន្លែង ប៉ុន្មាន(ដង)ទេ ព្រោះខ្ញុំមិនមានជំនឿថានឹងយកសង្គ្រាមបញ្ចប់សង្គ្រាមបានទេ មានតែដំណោះស្រាយនយោបាយមួយគត់ បានជាខ្ញុំត្រូវប្រឹងប្រែងដើម្បីចូលគាល់ព្រះករុណាបិតាឱ្យបាន តាមរយៈជំនួប ២ ធ្នូ ១៩៨៧ Fère-en-Tardenois ប្រទេសបារាំង។ ចាប់ផ្តើមពីនោះហើយ ដែលដំណើរការចរចាបានបន្តពង្រីកកម្រិត និយាយតាមពាក្យកាត់ថា ពី សីហនុ-ហ៊ុន សែន ទៅបណ្តាភាគីផ្សេងទៀត ទៅក្នុងក្របខណ្ឌអាស៊ាន និងប្រទេសដែលមានការពាក់ព័ន្ធ ទៅក្នុងក្របខណ្ឌប្រទេសធំទាំងប្រាំ និងប្រទេសដែលមានការយកចិត្តទុកដាក់ជាមួយនឹងកម្ពុជា រាប់ទាំងការចុះហត្ថលេខានៅទីក្រុងតូក្យូ ឆ្នាំ១៩៩០ ដែលពេលនោះអតីតនាយករដ្ឋមន្ត្រី Toshiki Kaifu ដែលទើបនឹងមរណកាលទៅ គាត់ទទួលជំនួបហើយអតីតរដ្ឋមន្ត្រីការបរទេស Taro Nakayama ជាអ្នកធ្វើសាក្សីក្នុងពេលចុះហត្ថលេខា និងអតីតឧបនាយករដ្ឋមន្ត្រី និងរដ្ឋមន្ត្រីការពារជាតិរបស់ថៃ Chavalit Yongchaiyudh ក៏បានទៅទីនោះរួមគ្នាបង្កើតឱ្យមានកិច្ចព្រមព្រៀង។ ពេលនោះ ឯកឧត្តម អៀង ម៉ូលី ទៅជាមួយគ្នា ចេញរូបមន្ត ២+២+២=៦ ឬ ៦+៦។ ហ្នឹងរូបមន្តចេញពីតូក្យូ។
ជម្រុញឱ្យប្រសិតពិសេសរបស់ប្រធានអាស៊ាន ទៅកាន់មីយ៉ាន់ម៉ា ធ្វើកិច្ចការតាមអាណត្តិ
ការចរចាមិនមែនជារឿងងាយស្រួលទេ។ រឿងដែលពិបាកជាងគេ គឺរឿងទិដ្ឋភាពយោធាហ្នឹងតែម្តង។ រំសាយកងទ័ពប៉ុន្មាន ដកអាវុធយ៉ាងម៉េចអីយ៉ាងម៉េច មិនមែនជារឿងលេងសើចឯណា? អ្នកខ្លះចង់ឱ្យខ្ញុំធ្វើជាប្រធានអាស៊ានក្នុងរយៈ ១២ ខែ ចង់ឱ្យខ្ញុំដោះស្រាយបញ្ហាមីយ៉ាន់ម៉ា? ឯខ្ញុំចង់ដោះ បែរជាមួយថាត្រូវ មួយថាខុស។ អ្នកឯងថាម៉េចថាទៅ តែខ្ញុំមិនបោះបង់ការខិតខំរបស់ខ្ញុំ ក្នុងឋានៈជាសមាជិកមួយក្នុងចំណោមសមាជិកទាំងដប់របស់អាស៊ានជាមួយមីយ៉ាន់ម៉ា។ ពេលនេះក្នុងឋានៈជាប្រធានអាស៊ាន យើងនឹងបន្តការខិតខំជម្រុញឱ្យប្រសិតពិសេសរបស់ប្រធានអាស៊ានរបស់យើងទៅកាន់មីយ៉ាន់ម៉ា ដើម្បីធ្វើកិច្ចការរបស់គេតាមអាណត្តិ ដែលត្រូវបានប្រគល់ដោយប្រធានអាស៊ាន។ អរគុណមិត្តជប៉ុន ដែលបានគាំទ្រទៅលើដំណើរការរឿងនេះ។ អ្នកដែលយល់ពីសភាពការណ៍ ទើបអាច(ដឹង)ថា តើគួរដោះស្រាយបញ្ហាយ៉ាងម៉េច? ហើយអ្នកដែលមិនយល់ គិតថា ទៅព្រឹកមកវិញល្ងាច (គឺ)ចប់។ មិនមែនអញ្ចឹងទេ។ ខ្ញុំបាននិយាយហើយថា មិនមែនចរចាតែម្តង(ចប់នោះ)ទេ ត្រូវចរចាច្រើនដង អាលើតុក៏មាន អាក្រោមតុក៏មាន។ ប៉ុន្តែ ពួកគេគិតថាវាសាមញ្ញពេក។ អ្នកខ្លះសូម្បីតែប្តី/ប្រពន្ធនិយាយគ្នាមិនត្រូវ លែងលះគ្នា ហើយមកប្រដៅឯងឱ្យដោះស្រាយបញ្ហាមីយ៉ាន់ម៉ាឱ្យឆាប់ចប់ …។
ថ្ងៃនេះ បាននាំមកជូនសាលាខណ្ឌមានជ័យ ថវិកា ២ លានរៀល។ ក្រុមគ្រូពេទ្យប្រចាំការក្នុងអង្គពិធី ថវិកា ៣ លានរៀល។ ក្រុមតន្ត្រីសម័យ ថវិកា ៥ លានរៀល។ មុននឹងអ្នកទាំងអស់គ្នាចូលមកកន្លែងហ្នឹង គ្រូពេទ្យរបស់ យើងធ្វើតេស្តអស់ហើយ ប៉ុន្តែ បើទោះបីយើងធ្វើតេស្តរួចហើយក៏ដោយ យើងរក្សាគម្លាត គឺជាការល្អ។ កោតសរសើរ ឯកឧត្តម ឃួង ស្រេង ដែលបានខិតខំធ្វើកិច្ចការទាំងអស់នេះ ប្រឹងធ្វើម៉េចមន្ទីរពេទ្យ ដែលដាក់(អ្នកជំងឺកូវីដ-១៩)បានជាង ១ ម៉ឺននាក់ បើទោះបីថាកូវីដ-១៩ ថយចុះ ក៏ត្រូវតែមានមន្ទីរពេទ្យហ្នឹង ដើម្បីរំដោះស្តាតអូឡាំពិករបស់យើង ប្រគល់ទៅឱ្យខាងកីឡាប្រកួតស៊ីហ្គេមឆ្នាំក្រោយ។ បើទោះបីមានកូវីដ-១៩ ក៏ប៉ុន្តែ ស៊ីហ្គេម ខែឧសភា នៅតែធ្វើ។ មិនដឹងថាវៀតណាមឆ្នាំនេះគាត់ធ្វើបានឬមិនបាន បើសភាពការណ៍កំពុងតែអញ្ចឹង។ បាល់ទាត់របស់យើងអ្នកដែលមិនបានចូលប្រកួត ដូចជាបីក្រុម ឬបួនក្រុម។
ចៅ ៥ នាក់ កូន ១ នាក់ កើតកូវីដ-១៩
ឥឡូវ មានការសិក្សានៅប្រទេសថៃ តាមការសិក្សាស្រាវជ្រាវដំបូង គឺគេសិក្សាថា Omicron ទៅជាអង់ទីគ័រ សម្រាប់ការពារកូវីដ-១៩ ទៅវិញ។ ចង្រៃអីផ្ទះរបស់ខ្ញុំ ចៅខ្ញុំ ៥ (នាក់) កូនខ្ញុំមួយទៀត កើតកូវីដ-១៩។ កុំថាវាមិនកើតប៉ះចំកូន/ចៅនាយករដ្ឋមន្ត្រី។ ឥឡូវ អាចៅទី ២១ ហ្នឹងជាហើយ។ ចៅស្រីៗ ២ នាក់ ហ្នឹងបានជាហើយ(ដែរ) នៅសល់ចៅប្រុស ៣ នាក់ និងម្តាយរបស់វា។ ម្តាយរវល់តែទៅការគេ។ មកវិញនាំ Omicron ចូលផ្ទះ។ អញ្ចឹង ឆ្លងមួយម្តងៗ។ ឥឡូវ អាចៅទី ២១ ស្រក់ទឹកភ្នែក តែមិនយំ ជាហើយ។ បានមើលតែ(តាម)វីដេអូទៅវិញទៅមកតែប៉ុណ្ណោះ តែមិនទាន់បានជួបចៅទេ។ ម្សិលមិញបានចៅ ៣ នាក់ មកបាយជាមួយ។ ចៅ ២ នាក់ បាន ឆ្លង(កូវីដ-១៩) រួចទៅហើយ។ ឆ្លងនៅប្រទេសស្វ៊ីសឯណោះ។
ជាមួយនឹងការប្រកាសបើកការដ្ឋានសាងសង់ស្ថានីយប្រព្រឹត្តិកម្មទឹកកខ្វក់ជើងឯក នៃគម្រោងអភិវឌ្ឍន៍ប្រព័ន្ធលូបង្ហូរទឹកកខ្វក់ក្នុងរាជធានីភ្នំពេញ ក្រោមហិរញ្ញប្បទានឥតសំណងរបស់ប្រទេសជប៉ុន តាមរយៈ JICA ខ្ញុំសូម ជូនពរ ចំពោះសម្តេច ឯកឧត្តម លោកជំទាវ អស់លោក/ស្រី និងបងប្អូនជនរួមជាតិទាំងអស់ សូមជួបប្រទះតែនឹងពុទ្ធពរ និងពរប្រាំប្រការ៖ អាយុ វណ្ណៈ សុខៈ ពលៈ និងបដិភាណៈ កុំបីឃ្លៀងឃ្លាតឡើយ៕
