តើទំនាក់ទំនង អាមេរិក-រុស្ស៊ី អាចស្តារឡើងវិញបានទេ?

ចាប់តាំងពីសង្រ្គាមលោកលើកទីពីរបញ្ចប់មក ជារឿយៗ ប្រធានាធិបតីអាមេរិកទាំងអស់តែងតែមានគោលបំណងចង់ស្តារឡើងវិញពាក់ព័ន្ធនឹងទំនាក់ទំនង អាមេរិក-រុស្ស៊ី។ ប្រធានា​ធិបតី Harry S. Truman បានបង្ហាញឱ្យឃើញនៅក្នុងកំណត់ហេតុរបស់គាត់ថា គាត់មានការធុញទ្រាន់ចំពោះការ “ភ្ជាប់ទំនាក់ទំនង” ជាមួយសហភាពសូវៀត នៅពេលដែល ពួកគេមិនបានអនុវត្តន៍​កាតព្វកិច្ច ដែលពួកគេត្រូវធ្វើនៅ Yalta។ ស្មារតីនៃកិច្ចប្រជុំ Geneva របស់ប្រធានាធីបតី Dwight D. Eisenhower បានស្វែងរកការចាប់ផ្តើមថ្មីជាមួយនឹងអ្នកស្នងតំណែងរបស់លោក Stalin។ ប្រធានាធីបតី John F. Kennedy បានស្វែងរកការបង្កើតទំនាក់ទំនងឡើងវិញនៅឯកិច្ចប្រជុំឆ្នាំ ១៩៦១ ដែលបានត្រួសត្រាយផ្លូវឱ្យមានវិបត្តិមីស៊ីលនៅកុយប៉ា និងជញ្ចាំងបែកឡាំង។ ប្រធា​នាធិបតី Richard Nixon បានស្វែងរកការបង្កើតទំនាក់ទំនងផងដែរជាមួយនឹងសមភាគីសូវៀតរបស់គាត់ គឺលោក Leonid Brezhnev ឬហៅថា របប Brezhnevite។

ប្រធានាធិបតី Jimmy Carter ក៏បានព្យាយាមផ្លាស់ប្តូរពាក្យថា ទំនាក់ទំនង អាមេរិក-សូវៀត នេះផងដែរ គឺដូចទៅនឹងប្រធានាធិបតី Ronald Reagan ដែលបានស្នើឱ្យមានយុទ្ធសាស្រ្តថ្មីគឺ “យើងឈ្នះ គេចាញ់”។ ការរៀបចំឡើងវិញមួយចំនួននេះ គឺយោងតាមការចាំបាច់ ដើម្បីគំរាមដល់រុស្ស៊ី ហើយមួយចំនួនទៀតយោងតាមចេតនាមួយដើម្បីស្វែងរកមូលដ្ឋានរួម។ ក៏ប៉ុន្តែ ក្រោយ សង្រ្គាមត្រជាក់ កិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងទាំងអស់មិនត្រូវបានស្តែងចេញជាលទ្ធផលនោះទេ។

បញ្ហានៅក្នុងករណីនីមួយៗមានភាពខុសគ្នា ក៏ប៉ុន្តែ នៅចុងបញ្ចប់ ពួកគេទាំងអស់បានបរាជ័យដោយសារតែគម្រោងកំណែទម្រង់របស់រុស្ស៊ីបានបរាជ័យនៅឆ្នាំ ១៩៩០។ ជាលទ្ធផលរុស្ស៊ីបានក្លាយទៅជារដ្ឋមានលូតលាស់មួយ ដែលការណែនាំមូលដ្ឋានបានដាក់កម្រិតលើវិសាលភាពសម្រាប់ទំនាក់ទំនងជាមួយរដ្ឋាភិបាលទីក្រុង Moscow។ នេះគឺជាហេតុផលដែលថា ការរៀបចំទំនាក់ទំនង អាមេរិក-រុស្ស៊ី ឡើងវិញរបស់លោក Trump ច្បាស់ណាស់ស្ទើរតែបរាជ័យ។

ដូចនៅក្នុងអតីតកាល ការរៀបចំទំនាក់ទំនង អាមេរិក-រុស្ស៊ី ឡើងវិញ បានចាប់ផ្តើមពីការវាយតម្លៃលើផលប្រយោជន៍របស់ប្រទេសទាំងសងខាង។ នៅក្រោយសង្រ្គាមត្រជាក់ ការព្រួយបារម្ភនោះគឺ ការថែរក្សាសណ្តាប់ធ្នាប់អន្តរជាតិ ដែលលោក Robert Kagan ហៅថា “ពិភពលោករបស់អាមេរិក”។ ក្នុងន័យនេះមានន័យថា  អាមេរិកបានព្យាយាមដាក់រុស្ស៊ីឱ្យស្ថិតក្រោមសណ្តាប់របស់ខ្លួន ហើយបានដាក់កម្រិតលើកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងរបស់រុស្ស៊ី​ ក្នុងការប្រឆាំងទៅនឹងសណ្តាប់ធ្នាប់នេះ។

បញ្ហាចម្បងចំពោះកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងទាំងនេះ គឺដោយសារប្រព័ន្ធរដ្ឋបាលបែបបុគ្គលរបស់លោក Putin​ ដោយគាំទ្រដោយវប្បធម៌យុទ្ធសាស្រ្ត និងនយោបាយមួយ ដែលដាក់សម្ពាធលើការគ្រប់គ្រងបែបកេញយកផលប្រយោជន៍ផ្ទាល់ខ្លួន (Kleptocracy) ដែលងើបឡើងចេញពីចលាចលនៃរបបរបស់លោក Boris Yeltsin។

បដិវត្តន៍ពណ៌លើរុស្ស៊ី ដែលចាប់ផ្តើមជាមួយអ៊ុយក្រែនឆ្នាំ ២០០៤ នៅតែជាឧបសគ្គដ៏ធំចំពោះទស្សនវិស័យលើផលប្រយោជន៍ជាតិរបស់រុស្ស៊ី។ ដើម្បីគាំទ្រប្រព័ន្ធនេះ គឺទាមទារឱ្យមានការគ្រប់គ្រងប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយក្នុងប្រទេស ត្រូវលើកតំកើងកេរ្តិ៍ឈ្មោះលោក Putin ថា ជាមេដឹកនាំដ៏ខ្លាំង ដែលបានធ្វើឱ្យរុស្ស៊ីមានអំណាចម្តងទៀត ហើយជំរុញឱ្យមានការភ័យព្រួយជាសាធារណថា រុស្ស៊ីកំពុងស្ថិតក្រោមការហ៊ុមព័ទ្ធដោយសត្រូវ គឺអាមេរិក និង NATO។

ពាក់ព័ន្ធនឹងបញ្ហាស៊ីរី និងអ៊ុយក្រែន ការមិនយល់ស្របគ្នារវាង អាមេរិក និងរុស្ស៊ី គឺទាក់ទងទៅនឹងកាជ្រៀតជ្រែងចូលរបស់រុស្ស៊ីនៅក្នុងការបោះឆ្នោតអាមេរិក។ បញ្ហានេះបានក្លាយជាបញ្ហាមួយសម្រាប់ប្រធានាធិបតីទាំងអស់របស់អាមេរិក ជាពិសេស ចាប់តាំងពីលោក Putin មើលឃើញនៅក្នុបបរិបទនៃ “បដិវត្តន៍ពណ៌” ដែលគោលបំណងរបស់វាគឺផ្លាស់ប្តូររបបនៅរុស្ស៊ី។ ការរៀបចំទំនាក់ទំនងណាមួយ ដែលធ្វើឱ្យលោក Putin ពេញចិត្តគឺ តម្រូវឱ្យអាមេរិកធ្វើសម្បទានលើបញ្ហានៅអ៊ុយក្រែន និងបញ្ហាសន្តិសុខនៅអឺរ៉ុប ដើម្បីថ្នូរទៅនឹងការសន្យារបស់រុស្ស៊ី៕
ប្រភព : The August ចុះថ្ងៃទី២២ ខែសីហា ឆ្នាំ២០១៧