នាដើមខែមិថុនា ឆ្នាំ២០១៥ លោក សម រង្ស៊ី ប្រធានគណបក្សសង្រ្គោះជាតិបន្ទាប់ពីចុះយន្ដហោះត្រទ្បប់ពីក្រៅប្រទេស ឆ្លើយទៅកាន់អ្នកសារព័ត៌មាននៅវាលយន្ដហោះយ៉ាងហៃថា «ខ្ញុំមិនខ្លាចនឹងសម្បថទេ តែសុំរាប់សន្លឹកឆ្នោតទ្បើងវិញសិន» នេះគឺជាភាសាឆ្លើយតបទៅនឹងសម្ដេចនាយករដ្ឋមន្រ្ដី ហ៊ុន សែន ដែលបានប្រកាសថ្មីៗ គឺបបួលលោក សម រង្ស៊ី ទៅស្បថមុខព្រះអង្គដងកើ ពីបទដែលចោទថា គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា លួចសន្លឹកឆ្នោត។
អ្នកវិភាគនយោបាយក្ដី អ្នកប្រកបអាជីពខាងច្បាប់ក្ដី ក្រោយពីបានស្ដាប់នូវភាសានេះ គេយល់ថា មេដឹកនំាគណបក្សប្រឆំាងកំពុងបន្ទាបបន្ថោកខ្លួនឯង និងបន្ទាបបន្ថោកអ្នកដែលបានបោះឆ្នោតឲ្យគណបក្សខ្លួនកាលពីខែកក្ដដា ឆ្នាំ២០១៣កន្លងទៅ គេយល់ថា លោក សម រង្ស៊ី មិនសមធ្វើជាមេដឹកនំា គឺនិយាយឲ្យខ្លី គណបក្សសង្រ្គោះជាតិមិនអាចដឹកនំាប្រទេសនោះទ្បើយ។
ជាការច្បាស់ណាស់ ប្រធានគណបក្សរូបនេះមិនទាន់បានដឹកនំាប្រទេសផង បែរជាវង្វេងវង្វាន់ មិនស្គាល់អ្វីជាច្បាប់នីតិរដ្ឋ មិនស្គាល់អ្វីជាក្រមសីលធម៌របស់ប្រជាជាតិ។ ដូចនេះ យើងសូមយកឱកាសនេះ សរសេរអត្ថបទជួយពន្យល់មេដឹកនំាគណបក្សរូបនេះ ពីដំណើរការនៃការប្រព្រឹត្ដទៅការបោះឆ្នោតនិងការពាក់ព័ន្ធទៅនឹងក្រមសីលធម៌របស់ប្រជាពលរដ្ឋដែលប្រកាន់ជំនឿលើការស្បថស្បែ។
ទីមួយ អំពីដំណើរការប្រព្រឹត្ដទៅនៃការបោះឆ្នោតសកល៖ នៅកម្ពុជាក៏ដូចជាប្រទេសនានាលើសកលលោក ដែលបានគោរពនូវរបបប្រជាធិបតេយ្យ ពិសេសចាប់តំាងពីកិច្ចព្រមព្រៀងទីក្រុងប៉ារីសបានបញ្ចប់នៅវិបត្ដិនយោបាយ បញ្ចប់ជម្លោះខ្មែរគ្នាឯងនៅឆ្នាំ១៩៩១។ កម្ពុជាបានឆ្លងកាត់ការបោះឆ្នោតសកលចំនួន៥លើក។
ការបោះឆ្នោតសកល៤លើកជាបន្ដបន្ទាប់ទៀត និងការបោះឆ្នោតចុងក្រោយឆ្នាំ២០១៣នេះ គេឃើញថាមានចម្រួងចម្រាស់ជាទីបំផុត ដោយសារអ្នកដឹកនំាបក្សប្រឆំាងមិនព្រមទទួលយកលទ្ធផលគឺ ក្រុមបក្សប្រឆំាងមិនទទួលស្គាល់នូវឆន្ទៈភាគច្រើន ដែលមានជាង៣លាន២សែនសម្លេង ផ្ដល់ការទុកចិត្ដជូនគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា រីឯអ្នកផ្ដល់ទំនុកចិត្ដដល់គណបក្សសង្រ្គោះជាតិមានត្រឹមតែចំនួនជាង២លាន៩សែនសម្លេងប៉ុណ្ណោះ។ គណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត «គ.ជ.ប.» បានទុកឱកាសឲ្យមានការតវ៉ា។ ក្រុមប្រឹក្សាធម្មនុញ្ញបានធ្វើការពិចារណា យល់ឃើញថាការទាមទារនៃពាក្យបណ្ដឹងទំាងនោះពុំមានមូលដ្ឋានគ្រឹះ ដើម្បីប្ដូរលទ្ធផលដែលប្រកាសចេញដោយ «គ.ជ.ប.» នោះបានទ្បើយ។
អ្នកវិភាគនយោបាយគេបានលើកទ្បើងថា ការទាមទារបែបទ្បាំប៉ាប្រឆំាងនៅឆ្នាំ២០១៣ និង២០១៤ គឺមិនគ្រាន់តែបំពានឆន្ទៈរបស់ «អ្នកភាគច្រើន» ដែលខ្លួនឯងជា «អ្នកភាគតិច» គឺថែមទំាងបានបំពានការងារសមត្ថភាពមន្រ្ដីដែលខ្លួនបានចាត់តំាងនៅគ្រប់ស្ថានីយ៍បោះឆ្នោតនៅទូទំាងប្រទេសដែលមានចំនួន១៦៣៣ឃុំ/សង្កាត់ ដែលមានស្ថានីយ៍បោះឆ្នោតចំនួន១៩០០៩កន្លែង អ្នកទំាងនោះសុទ្ធតែបានចុះហត្ថលេខាក្រោយពីពិនិត្យជាក់ស្ដែងនៅនឹងកន្លែង នូវដំណើរការបោះឆ្នោតយ៉ាងហ្ម៉ត់ចត់ ចាប់ពីម៉ោង៧ព្រឹករហូតដល់ម៉ោង៣រសៀល ជាមួយមន្ដ្រីតំណាងគណបក្សប្រគួតប្រជែងនានា។
យើងសូមសួរថា តើនៅថ្ងៃបោះឆ្នោតមានព្រឹត្ដិការណ៍នានា ដែលមិនប្រក្រតី ផ្ទុះចេញប៉ុន្មានកន្លែង តើមានការប្រទូស្ដរ៉ាយគ្នាប៉ុន្មានកន្លែង តើមានការបង្ខិតបង្ខំឲ្យមន្រ្ដីតំណាងបក្សប្រឆំាងឲ្យចុះហត្ថលេខាប៉ុន្មានស្ថានីយ៍? ។ល។
យោងលើព្រឹត្ដការណ៍ទំាងនេះ ក្រុមអ្នកសង្កេតការណ៍អន្ដរជាតិបានប្រកាសថា ដំណើរការបោះឆ្នោតបានប្រព្រឹត្ដទៅក្នុងបរិយាកាសសុខសន្ដិភាព គ្មានការកៀបសង្កត់ គ្មានជ្រៀកជ្រែកពីបក្សនយោបាយណាទ្បើយ ហើយដែលលទ្ធផលគឺអាចទទួលយកបាន។
ក្នុងបរិការនេះហើយ ទើបក្រុមប្រឹក្សាធម្មនុញ្ញបានទាត់ចោលពាក្យបណ្ដឹងទំាងអម្បាលម៉ានរបស់បក្សប្រឆំាង។
នរណាក៏គេដឹងថា ក្រុមបក្សប្រឆំាងបានយល់ដឹងពីរបៀបការធ្វើបដិវត្ដន៍ពណ៌នៅបណ្ដាប្រទេស មួយចំនួនដូចជា ទុយនេស៊ី លីប៊ី យេនមេន ដែលលទ្ធផលគឺប្រទេសទំាងនេះធ្លាក់ចូលក្នុងសង្រ្គាមស៊ីវិល មកដល់សព្វថ្ងៃ។ ចម្លងតាមបទពិសោធន៍នេះ បក្សប្រឆំាងនៅកម្ពុជាបានកេណ្ឌមនុស្ស ធ្វើជាមហាបាតុកម្មក្ដុងក្ដំាង រហូតក្លាយដល់មានបំណងប្រឆំាងផ្ដួលរំលំរដ្ឋាភិបាល ស្រែកអាក្រោសពេញទីក្រុងភ្នំពេញឲ្យប្រមុខរដ្ឋាភិបាលចុះចេញពីដំណែង ដែលទីបញ្ចប់ អ្នកដែលធ្វើបាតុកម្ម អ្នកដែលគំាទ្របក្ស ប្រឆំាងមានការនឿយណាយ ដោយសារខាតបង់ទ្រព្យសម្បត្ដិរបស់ខ្លួន ម្យ៉ាងវិញទៀត ពួកគេយល់ ច្បាស់ថា ក្រុមប្រឹក្សាធម្មនុញ្ញគឺជាតុលាការចុងក្រោយកាត់សេចក្ដីតាមសេចក្ដីប្រកាសរបស់ «គ.ជ.ប.»។
ទីពីរ ការស្បថស្បែគឺជាក្រមសីលធម៌៖ ចំពោះការលើកទ្បើងរបស់សម្ដេចនាយករដ្ឋមន្រ្ដី ហ៊ុន សែន ឲ្យ លោក សម រង្ស៊ី ស្បថនោះ ដែលពាក្យនេះបើស្ដាប់ហាក់គួរឲ្យភ្ញាក់ផ្អើល ប្រសិនបើស្ដាប់ហើយមិន បានពិចារណា។
នៅបស្ចឹមប្រទេសដែលជាបិតាលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ បិតាខាងមានប្រព័ន្ធច្បាប់ ពិសេសនៅសហរដ្ឋអាមេរិក មុនចូលកាន់ដំណែងជាផ្លូវការ ប្រធានាធិបតីតែងតែលើកដៃស្ដំាស្បថនៅចំពោះមុខប្រធានតុលាការកំពូល នៅចំពោះមុខថ្នាក់ដឹកនំាជាន់ខ្ពស់របស់ប្រទេសរាប់រយនាក់ ពាក្យមួយឃ្លាសំខាន់ បំផុតថា «ខ្ញុំសូមស្បថជាមហោទ្បារិកថា ខ្ញុំនឹងដឹកនំាប្រទេសឲ្យបានត្រឹមត្រូវប្រកបដោយសច្ចធម៌ និង ការពាររដ្ឋធម្មនុញ្ញរបស់សហរដ្ឋអាមេរិក» ។
ក្នុងន័យនេះ យើងសូមសួរថា តើលោក សម រង្ស៊ី ដែលមានសញ្ជាតិបារំាង រៀនសូត្រនៅស្រុកបារំាងតំាងពីវ័យក្មេង យល់ច្បាស់ពីការគ្រប់គ្រងរដ្ឋ តែលោកបែរជាឆ្លើយទំាងបំពានទៅនឹងការបបួលស្បថ របស់សម្ដេចនាយករដ្ឋមន្រ្ដី ហ៊ុន សែន ទៅវិញ។
ច្បាប់ជានីតិក្រម ដែលតម្រង់ជួរពលរដ្ឋឲ្យគោរពនូវកាតព្វកិច្ចរបស់ខ្លួន រីឯការស្បថគឺជាក្រមសីលធម៌របស់មនុស្សជាតិ ចំពោះអ្វីដែលខ្លួនបានធ្វើឲ្យប៉ះពាល់ដល់អ្នកដទៃ។ ព្រោះថា អស់រយៈពេលរាប់រយពាន់ឆ្នាំមកហើយ នរណាក៏ដឹងដែរថា មនុស្សម្នាក់ៗតែងតែខិតខំព្យាយាមរំលោភលើអ្នកដទៃ មិនគោរពសិទ្ធិអ្នកដទៃ ធ្វើអ្វីក៏ដោយចង់ឈ្នះគេ រស់នៅប្រសើរជាងគេ។ ការដែលមនុស្សម្នាក្នុងសង្គម ឬអ្នកនយោបាយ ឬអ្នកដឹកនំារដ្ឋរំលោភលើអ្វីដែលបានចែងដោយក្រឹត្យក្រមនីតិរដ្ឋ គេត្រូវតែងាកទៅរកក្រមសីលធម៌ដែលគ្រប់គ្រងដោយ «តុលាការសតិសម្បជញ្ញៈ» (Tribunal de conscience) ដែលជាក្រមកំពូលនៃជំនឿរបស់ប្រជាជន នឹងអ្នកដឹកនំាគឺថា «ត្រូវស្បថ» នេះឯង។
ដូចេ្នះបើលោក សម រង្ស៊ី បដិសេធនូវរាល់ការលើកទ្បើងរបស់សម្ដេចនាយករដ្ឋមន្រ្ដីក្នុងការនំាគ្នាទៅស្បថ បានន័យថា លោក សម រង្ស៊ី គឺជាអ្នកនយោបាយដែលបានទាត់ចោលទំាងស្រុងនូវក្រមសីលធម៌របស់មនុស្សជាតិ មិនខុសពីចរិកមេដឹកនំារបស់ខ្មែរក្រហមទ្បើយ។
ជាសរុប ចំពោះអ្វីដែលសម្ដេចនាយករដ្ឋមន្រ្ដី បបួលលោក សម រង្ស៊ី ទៅស្បថនោះ ព្រោះថាពាក្យសម្បថនេះ គឺជាមាគ៌ាឆ្ពោះទៅរកក្រមសីលធម៌របស់មនុស្សជាតិ ខណ:ដែលគេមិនទទួលស្គាល់នូវដំណើរនីតិវិធីច្បាប់របស់រដ្ឋនោះ គឺគេចំាបាច់ងាកទៅរកក្រមសីលធម៌ ដែលជា «តុលាការសតិសម្បជញ្ញៈ» គឺតាមរយៈការស្បថនេះឯង ទោះបីជាអ្នកនោះមានះមិនជឿក៏ដោយ ក៏ពាក្យសម្បថនេះបានដាស់តឿនសតិសម្បជញ្ញៈរបស់គេឲ្យដឹងខ្លួនជាប់ជានិច្ចថា «គេមានកំហុសដិតជាប់ក្នុងខ្លួន ក្នុងអារម្មណ៍ ជានិច្ច»៕
No comments:
Post a Comment