រដ្ឋប្រហារនៅហ្ស៊ីមបាវ៉េ៖ ស្ថានភាពឈ្នះឈ្នះសម្រាប់ចិន នាពេលឥឡូវនេះ

តើចិនបានបើកដៃដើម្បីដកប្រធានាធិបតីហ្ស៊ីមបាវ៉េលោក Robert Mugabe មែនឬ? គ្មាននរណាមួយនិយាយរឿងនេះទេ។ ក៏ប៉ុន្តែជាការសង្ស័យថា មេបញ្ជាការកងទ័ពជើងគោកលោកឧត្តមសេនីយ៍ Chiwenga បានទៅទស្សនៈកិច្ចប្រទេសចិនប៉ុន្មានថ្ងៃ មុនពេលដែលគាត់ចេញប្រតិបត្តិការប្រឆាំងលោក Mugabe ។ ប្រហែលជាគ្មាននរណាម្នាក់បានប្រាប់គាត់ថា មិនឱ្យធ្វើនោះឡើយ។

ចិនមានវិនិយោគដ៏ច្រើនសន្ធឹកសន្ធាប់នៅហ្ស៊ីមបាវ៉េ រាប់បញ្ចូលទាំងថ្នាំជក់ ត្បូងពេជ្យ និងការវិនិយោគបង្កើតថាមពល ហើយចិនក៏ជាប្រទេសដែលផ្តល់ជំនួយដ៏ធំបំផុតសម្រាប់ប្រទេសនេះ។

តាមពិតទៅមានការខឹងសម្បា ហើយចិនក៏មានកង្វល់នៅក្នុងរយៈពេលប៉ុន្មានឆ្នាំនេះ ទៅលើ ការអនុវត្តច្បាប់ដែលមានទំនោរទៅរកប្រជាជនក្នុងស្រុក ដែលលោក Mugabe បានអន្តរាគមន៍ ទាមទារក្រុមហ៊ុនបរទេសទាំងឡាយដែលប្រតិបត្តិការនៅក្នុងប្រទេសនេះ ដើម្បីឱ្យមានជនជាតិហ្ស៊ីមបាវ៉េស្បែកខ្មៅធ្វើជាម្ចាស់ភាគហ៊ុនឱ្យបានភាគច្រើន។ ក្រុមហ៊ុនចិនទាំងឡាយ និងអ្នកដែល មានផលប្រយោជន៍នៅក្នុងនេះទទួលរងផលប៉ះពាល់។

ចិនអាចពិនិត្យទៅលើកិច្ចការទាំងនេះ បើទោះបីជាលោក Mugabe មិនរស់នៅរហូតក៏ដោយ ហើយអ្នកស្នងអំណាចរបស់គាត់ណាម្នាក់នោះ គឺជាជម្រើសរវាងប្រពន្ធរបស់គាត់ឈ្មោះ Grace និងអនុប្រធានាធិបតីដែលត្រូវបានគេបណ្តេញពីតំណែងនាពេលថ្មីៗនេះឈ្មោះ Emmerson Mnangagwa ដែលការបណ្តេញនេះបង្កឱ្យមានរដ្ឋប្រហារ។

ដូច្នេះគឺជាជម្រើសរវាងលោកស្រីឆ្នាសកប៉ាល់ភ្លើង ដែលជាប្រពន្ធមានចរិកលោភលន់ និងអតីតដៃស្តាំរបស់លោក Mugabe ដែលមានកងកម្លាំងទ័ព។ ក្នុងចំណោមពួកគេមានកាំភ្លើង ហើយ ភាគីម្ខាងទៀតមិនមាន។

លោក Mnangagwa ប្រហែលជាដកខ្លួនថយពីការអនុវត្តច្បាប់មានទំនោរទៅរកជនជាតិដើម ខណៈដែលប្រពន្ធរបស់គាត់ ដែលជាស្ត្រីមានគំនិតពុករលួយជាប្រព័ន្ធទំនងជាប្រើប្រាស់ច្បាប់នេះដើម្បីលួចទ្រព្យសម្បត្តិនេះបន្ថែមទៀត។

ទាំងលោក Mugabe និងលោក Mnangagwa បានសង្ឃឹមទៅលើលុយរបស់ចិនអស់រយៈពេលជាច្រើនឆ្នាំហើយ។

និយាយជាទូទៅ គឺជាស្ថានភាពឈ្នះឈ្នះរបស់ចិនតែម្តង។ វាគ្មានអ្វីទាំងអស់ក្រៅពីមេដឹកនាំកាន់អំណាចដ៏យូរ ដែលទទួលផលប្រយោជន៍ទៅលើគំនរទុកដ៏យូរអង្វែងរបស់ប្រជាពល រដ្ឋរបស់ខ្លួន។

ហ្ស៊ីមបាវ៉េជាឧទាហរណ៍មួយ របៀបដែលចិនឈានទៅតំបន់អាហ្វ្រិក។ ទំហំនៃការវិនិយោគ របស់ចិន និងជំនួយទាំងវិស័យឯកជន និងរដ្ឋាភិបាលគឺជាការគួរឱ្យភ្ញាក់ផ្អើលខ្លាំងណាស់។

ហើយចិនទៅកន្លែងណាដែលគ្មាននរណាទៅ ក៏ប៉ុន្តែខ្លួនប្រហែលជាខ្វះខាតសម្រាប់ការបន្តនូវកាន់អំណាចនោះ។

នោះគឺដោយសារតែខ្លួនបោះនុយឱ្យយ៉ាងសន្ធឹកសន្ធាប់។

របៀបធ្វើការរបស់ចិនគឺទិញក្បាលវណ្ណៈគ្រប់គ្រងអំណាចនៅក្នុងស្រុក ខណៈដែលកសាងនូវពហុកីឡដ្ឋាន អាគាររដ្ឋាភិបាល និងអ្វីៗផ្សេងទៀត ជាការដោះដូរដោយមានអន្តរាគមន៍ពីក្រុមហ៊ុនចិនសម្រាប់ទទួលបានធនធានធម្មជាតិពីប្រទេសមួយ ដីធ្លី ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ ឧស្សាហកម្ម និងធុរកិច្ចក្នុងស្រុក។

គ្មានការភ្ញាក់ផ្អើលអ្វីទាំងអស់ ជនផ្តាច់ការទាំងឡាយ បើទោះបីជាពួកគេមានឈ្មោះជាប្រធា នាធិបតីផ្តាច់ការក៏ដោយ ជាមន្ត្រីពុករលួយក៏ដោយ និងជាធុរកិច្ចជនក៏ដោយ ក៏សុទ្ធតែជាដៃគូទាំងអស់។ ក្រៅពីលោក Mugabe ក៏មានក្រុមគ្រួសារលោក Dos Santos គ្រប់គ្រងនៅអង់ហ្គោឡា និងប្រធានាធិបតី Jacob Zuma និងក្រុមគ្រួសាររបស់ Gupta នៅអាហ្រ្វិកខាងត្បូង ហើយនិងអ្នកផ្សេងទៀតបានធ្វើកិច្ចការយ៉ាងល្អជាមួយចិន ហើយចិនក៏បានធ្វើត្រឡប់មកវិញដូចគ្នា។

មួយទសវត្សរ៍កន្លងទៅនេះ មានប្រធានាធិបតីអាហ្រ្វិកខាងកើតមួយរូបត្រូវបានគេរាយការណ៍ ថា បានបញ្ជូនមនុស្សដើម្បីយកលុយជារៀងរាល់ខែទៅកាន់អឺរ៉ុប កន្លែងដែលគាត់ដាក់ផ្ញើការលួច របស់ចិន។

ហើយរាល់គម្រោងរចនាសម្ព័ន្ធរបស់ចិនជាញយៗប្រើប្រាស់កម្មករចិនដែលនាំចូល ជាជាងការប្រើប្រាស់មនុស្សនៅក្នុងស្រុក។

មិនប្រាកដថាតើគេធ្វើជាមិត្តម៉េចនឹងកើត។

គម្រោងទាំងអស់នោះ ជាញឹកញាប់រងផលប៉ះពាល់ដោយសារតែបញ្ហាត្រួតពិនិត្យផ្នែកគុណភាព ហើយការជួសជុលទៀតសោតនោះត្រូវបានគេធ្វើនៅពេលក្រោយ។ មិនមានការថែរក្សាទៅលើហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធទាំងអស់នោះ ហើយក៏មានការខូចខាត។ នៅអាហ្រ្វិកគឺរងផលប៉ះពាល់ខ្ទេចខ្ទីដូចជាឧបករណ៍បុរាណអញ្ចឹង មុនពេលដែលចិនចេញមុខមកជួសជុល។

ក៏ដូចគ្នាអញ្ចឹងដែរ គម្រោងអភិវឌ្ឍន៍របស់ចិន និងកិច្ចព្រមព្រៀងផ្សេងៗទៀត អាចធ្វើឡើងដោយមានការចងកាតព្វកិច្ចដ៏ធ្ងន់។ បើសិនជាប្រទេសក្រីក្រណាមួយមិនអាចសងបាន ចិនធ្វើជាម្ចាស់គម្រោងនោះ ឬវេចខ្ចប់ទៅកន្លែងណាមួយផ្សេងទៀត។

ចិនសង្ឃឹមថា កងទ័ពរំដោះប្រជាជនចិនបង្ហាញខ្លួនដើម្បីការពារវិនិយោគរបស់ខ្លួន ជាពិសេសគម្រោងដែលទាក់ទងនឹងការទាញធនធានរ៉ែធម្មជាតិនៅអាហ្រ្វិក។ កងទ័ពចិនដែលប្រចាំនៅ Djibouti ទំនងជាចូលអន្តរាគមន៍ដើម្បីចូលការពារសហគមន៍ចិននៅក្នុងស្រុក នៅពេលដែលមានការធ្វើមិនគាប់បីទៅលើមនុស្សនៅក្នុងស្រុក ដោយសារតែអំពើពុករលួយ ហើយនិងការអនុវត្តសេដ្ឋកិច្ចបែបបង្ខំរបស់ចិននៅទីនោះ។

បើទោះបីជាចិនពេញចិត្តចំពោះជនផ្តាច់ការទាំងឡាយ និងពុករលួយក៏ដោយ ក៏បស្ចិមលោក មិនគួរនៅស្ងៀមដែរ។ បើទោះបីជាមានពាក្យដំបូន្មានក៏ដោយ ក៏បស្ចិមលោកបានធ្វើកិច្ចការតិចតួចដើម្បីជ្រោមជ្រែងដល់រដ្ឋាភិបាលស្មោះត្រង់នៅអាហ្វ្រិក នូវអ្វីដែលទ្វីបអាហ្វ្រិកចង់បាននោះនៅ ក្នុងរយៈពេលជាច្រើនឆ្នាំ ឬចាប់តាំងពីចិនបានក្លាយខ្លួនជាមហាអំណាច។ មានចៅក្រមអាហ្វ្រិក ម្នាក់ថ្មីៗនេះបានពិពណ៌នាជំនួយមស្ចិមប្រទេសទៅកាន់អាហ្រ្វិក ដូចជាការធ្វើលុយសារចុះសារឡើងអញ្ចឹង។

គាត់បានចង្អុលបង្ហាញថា លុយដែលបានលួចដោយមន្ត្រីពុករលួយថ្នាក់លើត្រូវបានបញ្ជូនទៅអឺរ៉ុប ឬអាមេរិក ខណៈដែលធនាគារក្នុងស្រុកត្រេកអរចង់បានទទួលលុយនោះ។ រដ្ឋាភិបាលបស្ចិមប្រទេសបញ្ជូនជំនួយបរទេស ថែមទាំងធ្វើបាឋកថាស្តីពីការប្រឆាំងអំពើពុករលួយផងដែរ។ លុយនោះត្រូវបានលួយម្តងទៀត ហើយបញ្ជូនត្រឡប់ទៅអឺរ៉ុបវិញ ហើយដំណើរការនោះចេះតែសារចុះសារឡើងអញ្ចឹងតទៅទៀត។

លោក Mugabe បានកាន់អំណាចអស់រយៈពេល ៣៧ ឆ្នាំ និយាយថា វាសម្បើមដៃណាស់។ បើទោះបីជាមានព័ត៌មានស្តីពីសិទ្ធិមនុស្សដ៏អាក្រក់មិនខ្វល់ប្រជាធិបតេយ្យ លួចទ្រព្យសម្បត្តិប្រទេសនេះ ក៏បស្ចិមលោកបានធ្វើការតិចតួចដើម្បីឱ្យគាត់មានការទទួលខុសត្រូវនូវទង្វើរបស់គាត់ តាមពិតទៅអឺរ៉ុបថែមទាំងបានដើរតួនាទីដ៏ចម្បងដើម្បីលើកគាត់ឱ្យកាន់អំណាច គ្មាននរណាម្នាក់នឹកខ្វល់អំពីរឿងនោះទេនៅថ្ងៃនេះ។

លោក Mugabe ញយៗធ្វើដំណើរទៅហុងកុង ម៉ាឡេស៊ី និងសិង្ហបុរី។ គាត់ទៅសិង្ហបុរីដើម្បីព្យាបាលជម្ងឺ ចាប់តាំងពីគាត់កាន់អំណាចកាលពីឆ្នាំ១៩៨០ គាត់បើកឡានចេញពីវិមានរបស់គាត់បួនប្រាំគឺឡូម៉ែត្រចេញពីទីក្រុង Harare ដើម្បីតែទៅរកមន្ទីពេទ្យណាដែលមានចំណាត់ថ្នាក់ពិភពលោក៕

ប្រភព : ASIA TIMES ចុះថ្ងៃទី២១ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០១៧