ទស្សនៈ
ប្រជាធិបតេយ្យរបស់អាមេរិកសម្រាប់ប្រជាជនកម្ពុជា
សហរដ្ឋអាមេរិក
ជាប្រទេសមួយដែលហូរហៀទៅដោយប្រជាធិបតេយ្យ។ ដោយមូលហេតុនេះ វាជាការចាំបាច់យូរមកហើយដែលអាមេរិកាំង នាំចេញយ៉ាងហោចណាស់ក៏មួយចំណែក
នៃប្រជាធិបតេយ្យរបស់ខ្លួនដើម្បីការពារកុំឱ្យអ្នកដែលនៅបាតនៃប្រជាធិបតេយ្យនេះលង់ស្លាប់។
ជិតកន្លះសតវត្សរ៍មុន ប្រជាធិបតេយ្យរបស់អាមេរិកាំង បានត្រូវនាំចូលមកប្រទេសកម្ពុជា
ដោយផ្ទុកធុងគ្រាប់ក្នុងយន្តហោះB52។ គួរឲ្យសង្វែក ប្រជាធិបតេយ្យអាមេរិក ដែលទម្លាក់មកតាមរយៈយន្តហោះ B-52 មិនបានរីកដុះដាលនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជានោះទេ ប្រហែលដោយសារអាកាសធាតុខុសគ្នា។ ប៉ុន្តែ រដ្ឋាភិបាលអាមេរិក បានប្រឹងប្រែងដោយស្ងាត់ពេញមួយទសវត្សរ៍ឆ្នាំ១៩៨០
គាំទ្រក្រុមមួយឈ្មោះ «កម្ពុជា ប្រជាធិបតេយ្យ»
រហូតដល់ពេលចេញច្បាស់ក្រឡែតថា កម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យបានខ្សោះខ្យល់ និងរលាយ
ទៅហើយ។
ប៉ុន្តែប្រជាជនអាមេរិកាំងដែលជីវភាពកម្រិតក្រោម ដែលកំពុងតែរស់ថប់ដង្ហើម ដូច្នេះក្រុងវ៉ាស៊ីងតោន ត្រូវតែគិតរកមធ្យោបាយមួយទៀតក្នុងការនាំចេញប្រជាធិបតេយ្យ។ អ្នកឆ្លាតមួយចំនួននៅក្នុងក្រុម ការងារបានចេញគំនិតថាត្រូវបង្កើតវិទ្យាស្ថានសាធារណរដ្ឋអន្តរជាតិ
(IRI) និងវិទ្យាស្ថានជាតិប្រជាធិបតេយ្យ (NDI) ដែលជាអង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាលទទួលមូលនិធិពីរដ្ឋាភិបាល
(ពិតណាស់) ដែលនឹងត្រូវជួយចែកចាយប្រជាធិបតេយ្យបែបអាមេរិកទៅឱ្យប្រទេសនានា ដែលប្រជាធិបតេយ្យមិនទាន់បានរីកលូតលាស់ (ភ័ស្តុតាង គឺប្រជាជននៅប្រទេសទាំងនោះមិនទាន់បានបោះឆ្នោត ដូចអាមេរិកាំងនៅឡើយ)។
ការពិត IRI និង NDI ជាងអង្គការមិនសូវខុសគ្នាប៉ុន្មានទេ
ទោះជាមានតម្រូវការទាមទារឱ្យមានការរក្សាភាពប្រឌិត ថាគោលនយោបាយការបរទេសរបស់គណបក្សប្រជាធិបតេយ្យ
និងសាធារណរដ្ឋរបស់អាមេរិក គឺជាជម្រើសក៏ដោយ។ ជាធម្មតា គេបានបែងចែកកម្លាំងដោយសន្តិវិធី
រវាងវិទ្យាស្ថានទាំងពីរនេះ។ ឧទាហរណ៍ នៅពេលដែលរដ្ឋាភិបាលអាមេរិកបានសម្រេចចិត្តផ្តួលរំលំប្រធានាធិបតីឆ្វេងនិយម
Hugo Chavez នៃប្រទេសវេណេហ្សូអេឡាក្នុងឆ្នាំ២០០២ ការផ្តល់មូលនិធិ និងការលើកទឹកចិត្តចំពោះអ្នករៀបចំផែនការធ្វើរដ្ឋប្រហារ ភាគច្រើនបានត្រូវផ្ទុកផ្ដាក់ទៅឱ្យ NDI ដែលនេះប្រហែលជាដោយឈរលើទ្រឹស្តីថា
NDI ដែលសេរីនិយមនេះ អាចបានរួចខ្លួនច្រើនជាង IRI ដែលមានលក្ខណៈអភិរក្ស អាចធ្វើទៅបាន
មុនពេលដែល Chavez ចាប់បាន។ ផ្ទុយទៅវិញ ប្រសិនបើអ្នកនោះជាជនផ្តាច់ការបែបអភិរក្សវិញ
ដែលមានការខ្វែងគំនិតគ្នាជាមួយអាមេរិក អ្នកនោះប្រហែលជាគេប្រាប់ប៉ូលិសសម្ងាត់របស់គេឱ្យផ្តោតការយកចិត្ត
ទុកដាក់លើអ្វីដែល IRI កំពុងធ្វើ។ គ្មាននរណាម្នាក់បាននិយាយទាល់តែសោះថា ការរៀបចំរដ្ឋប្រហារអន្តរជាតិ គឺមានលក្ខណៈស្រួលនោះទេ។
អ្វីដែលបានលើកឡើងខាងលើនេះ មិនមានចេតនាបង្កប់ន័យថា រដ្ឋាភិបាលអាមេរិកកំពុងព្យាយាម
រៀបចំធ្វើរដ្ឋប្រហារមួយក្នុងប្រទេសកម្ពុជានោះទេ។ មើលទៅគេប្រហែលជាមិនធ្វើដូច្នេះទេ ព្រោះគេ
កំពុងជាប់ដៃជាមួយនឹងសង្គ្រាម ឬរដ្ឋប្រហារនៅកន្លែងផ្សេងទៀតដែលគេគិតថា
កន្លែងនោះ គោលការណ៍ប្រជាធិបតេយ្យរបស់គេ កំពុងទទួលការគំរាមកំហែងខ្លាំងជាង។ ប៉ុន្តែ សូមរង់ចាំតាមដានបន្ដទៀត។
ក្នុងប្រទេសកម្ពុជា IRI និង NDI ដែលជាអង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាល ដែលទទួលមូលនិធិពីរដ្ឋាភិបាលក្នុងលក្ខណៈមិនប្រក្រតីមួយ បានបែងចែកកិច្ចការប្រហែលជាដើម្បីខំជៀសវាងមិនឱ្យគេមើលបំណាំ។ IRI បានធ្វើការស្ទង់មតិសាធារណៈ
ដែលជាញឹកញាប់បានបង្ហាញថា ប្រជាជនកម្ពុជាមួយភាគធំ ជាទូទៅគាំទ្រទិសដៅដែលរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាកំពុងដើរ។ ក្នុងពេលជាមួយគ្នានេះ NDI បាន និងកំពុងធ្វើ
ការស្ទង់មតិដែលមានបង្កប់ន័យថា រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាកំពុងព្យាយាមទប់ស្កាត់ប្រជាជនមិនឱ្យបោះឆ្នោត។ ជំហរទាំងពីរនេះ ហាក់ដូចជាមានការផ្ទុយគ្នា ក៏ប៉ុន្តែប្រជាធិបតេយ្យបែបអាមេរិក ហាក់ដូចជាចូលចិត្តការផ្ទុយគ្នា។
ការអះអាងចុងក្រោយបង្អស់របស់ NDI ទៅលើប្រធានបទនេះ បានត្រូវរាយការណ៍ក្នុងសារព័ត៌មាន The Cambodia Daily នៅថ្ងៃទី៣០ ខែតុលា។ អត្ថបទនោះបានដកស្រង់សម្តីរបស់លោកស្រី
Laura Thornton ដែលជានាយិការបស់ NDI ប្រចាំនៅកម្ពុជា
ដោយពោលថា យោងទៅតាមការស្ទង់មតិមួយ «ប្រជាពលរដ្ឋចំនួន ២៩,៥% បានព្យាយាមទៅបោះឆ្នោតនៅថ្ងៃបោះឆ្នោត ប៉ុន្តែមិនអាចបោះឆ្នោតបាន»
ហើយថា «ចំនួនអ្នកដែលត្រូវបានគេដកហូតសិទ្ធិបោះឆ្នោតនោះ អាចនឹងមានសក្ដានុពលប្រែប្រួលលទ្ធផលនៃការបោះឆ្នោត»។
គួរឱ្យឆ្ងល់យ៉ាងខ្លាំង គឺអស់រយៈពេលជាង២៤ម៉ោងក្រោយពីអត្ថបទនេះត្រូវបានបោះពុម្ពផ្សាយមិនមានព័ត៌មាន អំពីការស្ទង់មតិនេះ ត្រូវបានស្ថិតលើគេហទំព័ររបស់
NDI ឬកន្លែងដទៃទៀតនៅលើអ៊ិនធើនិត នោះទេ លើកលែងតែនៅលើគេហទំព័ររបស់ The Cambodia Daily ប៉ុណ្ណោះ។ តើ NDI មានទម្លាប់ផ្តល់ព័ត៌មានសំខាន់ថ្មីៗបំផុតដល់ The Cambodia Daily មែនទេ? ឬក៏ NDI មានទំនុកចិត្តតិចតួចលើការវិភាគរបស់ខ្លួន ដែលធ្វើឱ្យខ្លួនសម្រេចចិត្តសាកល្បងបញ្ចេញព័ត៌មាននេះ
តែមួយកន្លែងប៉ុណ្ណោះ? ទោះជាការពន្យល់យ៉ាងណាក៏ដោយ ស្ថានភាពបែបនេះមិនអាចធ្វើឲ្យគេដឹងបានថាតើសំណួរដែលមិនមានចម្លើយនៅក្នុងអត្ថបទនោះ ចេញមកពី NDI ឬមកពីអ្នកយកព័ត៌មានរបស់
The Cambodia Daily? សំណួររបៀបគ្មានចម្លើយបែបនេះមានច្រើនណាស់។
ជាការចាប់ផ្តើម អត្ថបទនោះពុំបានបង្ហាញពីចំនួនប្រជាជនដែលត្រូវបានសាកសួរនោះទេ
ដែលនេះគឺជាការសំខាន់ណាស់សម្រាប់វាយតម្លៃលើភាពជឿទុកចិត្តបាននៃការធ្វើស្ទង់មតិ។ អត្ថបទនោះក៏មិនបាននិយាយឱ្យច្បាស់លាស់ថាតើអ្នកដែលត្រូវបានសាកសួរ បានត្រូវជ្រើសរើសរបៀបណា។ ប៉ុន្តែ អត្ថបទនេះពិតជាបានបង្កប់ន័យថា ការជ្រើសរើសគឺមិនមានលក្ខណៈចៃដន្យទេ
ពីព្រោះ លោកស្រីThornton ត្រូវបានគេដកស្រង់សម្តី និយាយថា បំណងមួយរបស់ការស្ទង់មតិនេះ គឺ «ដើម្បីវាយតម្លៃផលប៉ះពាល់ពីការជជែកដេញដោលរបស់បេក្ខជនតំណាងរាស្ត្រដែលរៀបចំដោយ NDI» ។ ដូច្នេះ វាហាក់ដូចជាថា ប្រជាជនដែលត្រូវបានសាកសួរធ្លាប់បានចូលរួម ឬយ៉ាងហោចណាស់បានដឹង អំពីការជជែកដេញដោលរបស់បេក្ខជនតំណាងរាស្ត្រដែលរៀបចំដោយ NDI នេះ ហើយក្នុងកម្រិតណាមួយនោះ គឺមិនមែនជាកំរិតមនុស្សដែលជាអ្នកបោះឆ្នោតនៅកម្ពុជានោះទេ។
សំណួរដែលមិនមានចម្លើយមួយទៀត
គឺថាតើអ្នកដែលត្រូវសាកសួរគេ គឺគ្រាន់ត្រឹមតែទទួលយកពាក្យរបស់ប្រជាជន ថាពួកគេបានត្រូវចុះឈ្មោះត្រឹមត្រូវ តែបរាជ័យក្នុងការព្យាយាមទៅបោះឆ្នោត។ នៅគ្រប់ប្រទេសដែលការបោះឆ្នោតមិនមែនជាការតម្រូវនោះ
មានចំនួនប្រជាជនតិចឬចំនួនច្រើនដែលមិនបានចុះឈ្មោះ ឬក៏ចុះឈ្មោះហើយ តែមិនបានទៅបោះឆ្នោត។
ប៉ុន្តែនៅពេលបោះឆ្នោតថ្មីៗនេះនៅប្រទេសកម្ពុជា មានសម្ពាធសង្គមខ្លាំងជំរុញឱ្យគេចេញទៅបោះឆ្នោត
ដែលជាផ្នែកមួយនៃដំណើរការបោះឆ្នោត ទាំងគណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត
និងមន្ត្រីផ្សេងៗទៀត និងក្នុងទម្រង់នៃការប្រមូលផ្តុំឃោសនាបោះឆ្នោតដែលមានលក្ខណៈធំគួរឲ្យចាប់អារម្មណ៍។
បើគេគ្រាន់តែសួរនរណាម្នាក់ថាហេតុអ្វីបានជាមិនចេញទៅបោះឆ្នោត អ្នកដែលមិនបានទៅបោះឆ្នោតហាក់មានអាការៈដូចជាចម្លែកបន្តិច
នោះបើគេពុំមែនជាអ្នកដែលប្រឆាំងនឹងសង្គមនោះទេ។
អញ្ចឹងប្រហែលជាមានសម្ពាធលើអ្នកដែលត្រូវបានគេសាកសួរ
ដែលមិនមែនជាអ្នកបោះឆ្នោត ដើម្បីបំប៉ោងបំផ្លើសអំពីការព្យាយាមទៅបោះឆ្នោតរបស់ពួកគេ។ ដូច្នេះ វានឹងអាចជួយឲ្យគេវាយតម្លៃអំពីភាពអាចទុកចិត្តបាននៃការស្ទង់មតិនេះ
ដើម្បីដឹងថាតើដំណើរការចោទសួរនេះ អាចទុកជាបានការឬទេ? ហើយថាតើសំណួរ ត្រូវបានគេសរសេរច្បាស់លាស់ឬទេ? តើអ្នកដែលធ្វើការស្ទង់មតិនេះបានសុំមើល
ភ័ស្តុតាងដែលប្រជាជនបានចុះឈ្មោះឬទេ ដូចជាបង្កាន់ដៃនៅពេលដែលប្រជាជនចុះឈ្មោះ? តើពួកគេបានសួរថា តើអ្នកឆ្លើយសំណួរបានព្យាយាមរកឈ្មោះរបស់ខ្លួននៅក្នុងបញ្ជីឈ្មោះបោះឆ្នោត ដែលបិទផ្សាយជាសាធារណៈមុនពេលថ្ងៃបោះឆ្នោត ដូចដែលអជ្ញាធរបោះឆ្នោតជំរុញឱ្យពួកគេធ្វើដូច្នេះឬទេ? តើអ្នកឆ្លើយសំណួរប៉ុន្មាននាក់បានឆ្លើយទៅនឹងការស្ទង់មតិនេះ
ដោយនិយាយពាក្យដូចជា «ទេ! ខ្ញុំមិនដែលបានដឹងអំពីការចុះឈ្មោះទេ» ឬ «ខ្ញុំបានចូលមករស់នៅក្នុងឃុំនេះ ក្រោយពេលដែលការចុះឈ្មោះត្រូវបានបិទ ហើយឃុំចាស់របស់ខ្ញុំនៅឆ្ងាយខ្លាំងណាស់» ឬ «ខ្ញុំឈឺនៅថ្ងៃបោះឆ្នោត» ឬ «ខ្ញុំមានបំណងទៅបោះឆ្នោតដែរ ប៉ុន្តែបាត់គោ ដូច្នេះខ្ញុំត្រូវទៅដើររកវាសិន»។ បញ្ហានេះ យើងមិនបានដឹងអំពីចម្លើយទៅនឹងសំណួរទាំងនេះណាមួយនោះទេ។
តាមមើលទៅប្រហែលជាទិដ្ឋភាពដែលធ្ងន់ធ្ងរបំផុតនៃអត្ថបទនេះគឺថា
វាមិនបានប្រាប់យើងនូវអ្វីដែលអ្នកមិនទៅបោះឆ្នោត ដែលត្រូវបានគេសម្ភាសន៍ភាគច្រើន
និយាយយ៉ាងណានោះទេ។ លោកស្រី Thornton បានប្រាប់ The Cambodia
Daily ថា ៣២,៦% នៃអ្នកដែលមិនបានបោះឆ្នោត មិនអាចរកឈ្មោះពួកគេឃើញនៅក្នុងបញ្ជីឈ្មោះបោះឆ្នោត ហើយ
១៥,២% ទៀត និយាយថា ពួកគេត្រូវបានរារាំងមិនឱ្យបោះឆ្នោតដោយមន្ត្រីបោះឆ្នោត»។ តួរលេខនេះគឺ ជាតួរលេខតែមួយគត់ដែលមានក្នុងអត្ថបទនោះ ហើយបូកបញ្ចូលគ្នាទៅបានតែ
៤៧,៨% នៃអ្នកដែលបានឆ្លើយនឹងសំណួរប៉ុណ្ណោះ ដែលបានឆ្លើយថាពួកគេបានព្យាយាមទៅបោះឆ្នោត
ប៉ុន្តែមិនអាចបោះបាន។
តើអ្វីជាបញ្ហាសម្រាប់អ្នកភាគច្រើន គឺសម្រាប់អ្នក ៥២,២% ដទៃទៀត? តើពួកគេត្រូវបានរារាំងមិនឱ្យទៅកាន់ការិយាល័យបោះឆ្នោតដោយសារទឹកទំនន់ឬ? (ប្រសិនបើអញ្ជឹងមែន តើទឹកជំនន់ត្រូវបានរៀបចំឡើង ដោយរដ្ឋាភិបាលគណបក្សប្រជាជនដែរឬ?) ឬមួយពួកគេមានការភ័យខ្លាច ដោយហ្វូងពួកអ្នកគ្មានសណ្តាប់ធ្នាប់ប្រកាន់ពូជសាសន៍
ដែលត្រៀមនៅជុំវិញការិយាល័យបោះឆ្នោតតាមការអំពាវនាវរបស់មេដឹកនាំគណបក្សសង្គ្រោះជាតិបានរារាំងប្រជាជនកម្ពុជា
ដែលជាជនជាតិភាគតិច មិនឱ្យចូលទៅបោះឆ្នោត?
សំណួរគ្មានចម្លើយជាច្រើនទៀត ទាក់ទងនឹងមនុស្សចំនួន ១៥,២% ទៀត ដែលបាននិយាយថា
ពួកគេត្រូវបានរារាំងមិនឱ្យបោះឆ្នោតដោយមន្ត្រីបោះឆ្នោត។ ដោយសារតែមន្ត្រីបោះឆ្នោតត្រូវបានជួលដោយសង្កាត់។ វាជាការល្អ ប្រសិនបើយើងដឹងថាតើមានចំនួនប៉ុន្មានភាគរយដែលឧបត្ដិហេតុទាំងនេះកើតឡើងក្នុងឃុំ ដែលគណបក្សប្រជាជនមានសម្លេងភាគច្រើនក្នុងក្រុមប្រឹក្សាឃុំ ហើយប៉ុន្មានភាគរយទៀតក្នុងឃុំដែលគណបក្សសង្គ្រោះជាតិមានសម្លេងភាគច្រើន។ តើអ្នកទៅបោះឆ្នោតដែលត្រូវបានគេរារាំងនោះ មានបានផ្តល់ហេតុផលណាមួយអំពីការត្រូវបានគេរារាំងនេះឬទេ? ប្រសិនបានផ្តល់ តើហេតុផលនោះអាចយកជាការបានឬទេ?
សំណួរច្រើនទៀត ដែលមិនទាក់ទងនឹងការស្ទង់មតិ
ប៉ុន្តែទាក់ទងទៅនឹងឥរិយាបទ និង/ឬចំណេះដឹង របស់ NDI ត្រូវបានលើកឡើងដោយការធ្វើអត្ថាធិប្បាយរបស់លោកស្រី
Thornton ទៅកាន់ The Cambodia Daily ដែលលោកស្រីបានចោទប្រកាន់ គ.ជ.ប. ថាបានរារាំងមិនឱ្យគណបក្សនយោបាយអាចរកបាននូវបញ្ជីឈ្មោះបោះឆ្នោត។ ការចោទប្រកាន់នេះ គឺគ្រាន់តែជាការចម្លែកមួយប៉ុណ្ណោះ។ បញ្ជីឈ្មោះបោះឆ្នោត
ត្រូវបានបិទបង្ហាញជាសាធារណៈនៅគ្រប់ការិយាល័យក្នុងឃុំរយៈពេលច្រើនខែមុនពេលបោះឆ្នោត។ បញ្ជីទាំងនោះអាចត្រូវរកបានដោយសេរី។ តើ NDI អាចយល់ដឹងពីបញ្ហានេះទេ?
ទោះជាក្នុងករណីណាក៏ដោយ ឥរិយាបទរបស់គណបក្សប្រឆាំងបានបង្ហាញថា ខ្លួនពិតជាមិនមានការចាប់អារម្មណ៍នឹងបញ្ជីឈ្មោះបោះឆ្នោតទេ។ នៅពេលដែលបញ្ជីកំពុងត្រូវបានធ្វើបច្ចុប្បន្នភាពជាផ្លូវការនៅចុងឆ្នាំមុន
គណបក្សសមរង្ស៊ី និងគណបក្សសិទ្ធិមនុស្ស បានធ្វើពហិការមិនចូលរួមក្នុងដំណើរការទាំងស្រុង។
ភាពផ្ទុយគ្នា និងភាពយល់ច្រឡំបែបនេះ
មិនបានដក់ជាផ្នត់គំនិតនៅឡើយទេ ដោយហេតុថា ប្រជាធិបតេយ្យអាមេរិក ពុំក្លាយទៅជាចំណាប់អារម្មណ៍នៅប្រទេសកម្ពុជា
ក្នុងពេលបច្ចុប្បន្ននេះនោះទេ។ ប៉ុន្តែយ៉ាងហោចណាស់ជាក៏ជាកុសលមួយ ដែលយើងត្រូវអរគុណ
ដោយ NDI ពុំទាន់មានយន្តហោះយក្សប្រភេទ B52 នៅឡើយ។
ដោយៈ Allen Myers
letters2pppapers.wordpress.com
No comments:
Post a Comment