អ្នក​ជំនាញ​និយា​យថា មិន​ឱ្យជ្រៀត​ជ្រែក​ក្នុង​កិច្ចអា​ស៊ានគឺ​មិន​អាច​ទៅរួច​នោះទេ ​ ​

អ្នកជំនាញបាននិយាយកាលពីថ្ងៃចន្ទថា ការអំពាវនាវរបស់ប្រធានាធិបតីហ្វីលីពីន លោក Rodrigo Duterte ដើម្បីលើកកម្ពស់គោលនយោបាយរបស់អាស៊ានប្រឆាំងនឹង «ការជ្រៀតជ្រែកពីខាងក្រៅ» គឺមិនអាចទៅរួចនោះទេ ។

កាលពីថ្ងៃអាទិត្យ លោក Duterte បានទទូចអំពីសារៈសំខាន់នៃការរក្សាឯករាជ្យភាពតំបន់នេះ ដោយធានាឱ្យមានស្ថិរភាព និងសន្តិសុខចេញពីស្ថានភាពយ៉ាងច្បាស់ណាមួយនៃការជ្រៀតជ្រែកពីខាងក្រៅ។

លោក Duterte និយាយក្នុងអំឡុងហ្វីលីពីនជាប្រធានកិច្ចប្រជុំអាស៊ានឆ្នាំ ២០១៧ នៅទីក្រុង Davao ថា «ខ្ញុំសូមអំពាវនាវដល់ដៃគូសន្ទនាអាស៊ានបន្តការលះបង់របស់ខ្លួនចំពោះគោលបំណង និងគោលការណ៍ ដែលមានចែងក្នុងសន្ធិសញ្ញាមិត្តភាព និងសហប្រតិបត្តិការ រួមទាំងការមិនជ្រៀតជ្រែក ក្នុងការលើកកម្ពស់សន្តិភាព និងស្ថិរភាពក្នុងតំបន់តាមរយៈការគោរពតាមនីតិរដ្ឋ»។

អតីតទីប្រឹក្សាសន្តិសុខជាតិលោក Roilo Golez បាននិយាយថា ហ្វីលីពីននឹងមិនអាចការពារកុំឱ្យប្រទេសមហាអំណាចជ្រៀតជ្រែកក្នុងកិច្ចការអាស៊ានបានទេ ដោយសារតែអាស៊ានខ្លួនឯងបានអញ្ជើញពួកគេឱ្យចូលរួមកិច្ចប្រជុំកំពូលរបស់ខ្លួន។

វេទិកាមួយចំនួន ដែលបណ្តាប្រទេសមិនមែនអាស៊ានអាចចូលរួមជាមួយរដ្ឋជាសមាជិកទាំង ១០ គឺវេទិកាក្នុងតំបន់អាស៊ាន អាស៊ានបូកបី អាស៊ានបូកប្រាំមួយ និងកិច្ចប្រជុំអាស៊ីខាងកើត។

លោក Golez បាននិយាយថា ប្រទេសមហាអំណាចធំៗនឹងព្យាយាមជំរុញរបៀបវារៈរបស់ខ្លួន និង «ដើរតួនាទីជាមហាអំណាច»។

គាត់បាននិយាយក្នុងអំឡុងវេទិកា «Tapatan SA Aristocrat» ក្នុងទីក្រុងម៉ានីលថា មហាអំណាចធំៗនឹងចូលរួមនៅក្នុងវេទិកាទាំងអស់នេះ។ វាជាការសម្រេចចិត្តរបស់អាស៊ាន ដែលអញ្ជើញពួកគេ។ «អ្នកបានអញ្ជើញពួកគេហើយ ហើយប្រាប់ពួកគេកុំឱ្យជ្រៀតជ្រែក?»

លោក Antonio Santos អតីតអនុរដ្ឋមន្រ្តីក្រសួងការពារជាតិបាននិយាយថា បណ្តាប្រទេសអាស៊ានមានការមិនចុះសម្រុងនឹងគ្នា និងគិតដល់ផលប្រយោជន៍ជាតិរបស់ពួកគេផ្ទាល់ ដែលធ្វើឱ្យប្លុកនេះងាយរងគ្រោះទៅនឹងការជ្រៀតជ្រែកពីកងកម្លាំងខាងក្រៅ។

លោក Santos បាននិយាយថា «អាស៊ានមិនមានសំឡេងផ្ទាល់របស់ខ្លួន»។

គាត់បាននិយាយថា ជាឧទាហរណ៍ បណ្តាប្រទេសមួយចំនួនដែលបានទទួលប្រយោជន៍ពីជំនួយរបស់ប្រទេសចិន ជាញឹកញាប់គាំទ្រផលប្រយោជន៍របស់ក្រុងប៉េកាំង ជាពិសេសនៅក្នុងសេចក្តីថ្លែងការណ៍រួម។

គាត់បានបន្ថែមថា «អាស៊ានជាស្ថាប័នមួយវ័យក្មេង។ អាស៊ានត្រូវការពេលវេលាដើម្បីផ្លាស់ប្តូរទស្សនៈ និងកែទម្រង់លើបញ្ហាផ្សេងៗទៀត»។

ខណៈដែលមន្រ្តីជាន់ខ្ពស់ក្រសួងការបរទេស (DFA) បានបញ្ជាក់យ៉ាងច្បាស់ថា     សេចក្តីសម្រេចរបស់តុលាការអន្តរជាតិកាលពីខែកក្កដា ឆ្នាំ ២០១៦ ដែលគាំទ្រហ្វីលីពីនស្តីពីជម្លោះសមុទ្រចិនខាងត្បូងនឹងមិនត្រូវបានពិភាក្សាក្នុងកិច្ចប្រជុំអាស៊ាននោះ លោក Golez បាននិយាយថា បញ្ហានេះនៅតែត្រូវបានដោះស្រាយនៅពេលដែលប្រទេសផ្សេងទៀតលើកឡើងពីបញ្ហានេះ។

លោក Golez បាននិយាយថា «តើមានរឿងអ្វី ប្រសិនបើប្រទេសផ្សេងទៀតនឹងស្នើថា បញ្ហានេះនឹងត្រូវបានលើកយកមកពិភាក្សា? តើប្រធានអាស៊ានអាចទប់ស្កាត់ពួកគេបានដែរឬទេ? វាគឺជារឿងលំបាក។

កាលពីព្រឹកថ្ងៃចន្ទ ក្រុមសកម្មជនបានធ្វើដំណើរទៅការិយាល័យ DFA នៅក្នុងទីក្រុង Pasay ដើម្បីលើកឡើងពីបញ្ហាដែលពួកគេចង់ដោះស្រាយនៅក្នុងកិច្ចប្រជុំអាស៊ាន។

សហអ្នកតំណាងវេទិការបស់ប្រជាជនអាស៊ាន និងសន្និសីទសង្គមស៊ីវិលអាស៊ាន លោក Ed Tadem បាននិយាយថា ការិយាល័យកិច្ចការអាស៊ានមានកិច្ចពិភាក្សាមួយម៉ោងជាមួយក្រុមរបស់គាត់ និងបានទទួលយកសំណើរបស់ពួកគេដើម្បីពិចារណា៕

ប្រភព: The Manila Times ចុះថ្ងៃទី១៧ ខែមករា ឆ្នាំ២០១៧