ភាពមិនច្បាស់លាស់អំពីការចូលទៅកាន់ទីផ្សារអាមេរិកនោះ បានបង្ខំឲ្យបណ្តាប្រទេសនៅតំបន់អាស៊ីប៉ាស៊ីហ្វិក ដែលពាណិជ្ជកម្មគឺជាអាយុជីវិតសេដ្ឋកិច្ចនោះ បានងាកហួសពីប្រទេសអាមេរិកដែលដឹកនាំដោយ ត្រាំ ទៅទៀត ដោយការបង្កើតការឆ្លើយតបខាងគោលនយោបាយដែលមានមុខព្រួញបីគឺ ការពន្លឿនកិច្ចព្រមព្រៀងពាណិជ្ជកម្មសេរីទ្រង់ទ្រាយធំ ការបង្កើនការតភ្ជាប់តំបន់ និងការធ្វើឲ្យស៊ីជម្រៅដល់កិច្ចសហប្រតិបត្តិការណ៍សេដ្ឋកិច្ចអន្តរតំបន់។ ជប៉ុន និងអូស្រ្តាលីបាននាំមុខគេក្នុងការជំរុញឡើងតាមរយៈកិច្ចព្រមព្រៀងចម្រើននិយម និងគ្រប់ជ្រុងជ្រោយដើម្បីភាពជាដៃគូអន្តរប៉ាស៊ីហ្វិក (Comprehensive and Progressive Agreement for Trans-Pacific Partnership – CPTPP or TPP-11) ដោយគ្មានអាមេរិក។ កិច្ចព្រមព្រៀងនេះបានចុះហត្ថលេខានៅថ្ងៃទី ៨ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ ២០១៨ ហើយត្រូវរំពឹងថា នឹងចូលជាធរមាននៅដើមឆ្នាំ ២០១៩ នៅពេលប្រទេសយ៉ាងតិច ៦ ក្នុងចំណោមសមាជិកទាំង ១១ នោះផ្តល់សច្ចាប័ន។
ទោះជា CPTPP នោះបានព្យួរ ឬបានធ្វើវិសោធនកម្មដល់ខចែងចំនួន ២២ ដែលគាំទ្រដោយអាមេរិកចេញពីកិច្ចព្រមព្រៀង TPP ដើមក៏ដោយ ក៏ CPTPP នៅតែជាកិច្ចព្រមព្រៀងស្តង់ដារមាសដែរ។ កិច្ចព្រមព្រៀងនោះបានលប់ចោលពន្ធលើមុខទំនិញពាណិជ្ជកម្មចំនួន ៩៥ ភាគរយរវាងភាគីនៃកិច្ចព្រមព្រៀងនោះ ក្នុងខណៈដែលមានច្បាប់ដ៏ទំនើបជាច្រើនពាក់ព័ន្ធនឹងពាណិជ្ជកម្មនៅសតវត្សរ៍ទី ២១។ CPTPP បានផ្តល់ផលប្រយោជន៍សេដ្ឋកិច្ចដ៏ធំទោះបីជាគ្មានការចូលរួមពីអាមេរិក។
ប្រទេសផ្សេងទៀតជាច្រើនប្រហែលក៏អាចចូលរួមជាមួយ CPTPP ដែរ។ កូរ៉េខាងត្បូងនិយាយថា ខ្លួនកំពុងវាយតម្លៃផលប៉ះពាល់របស់ CPTPP មុនពេលសម្រេចចិត្ត។ ឥណ្ឌូនេស៊ី ថៃ ហើយសូម្បីតែអង់គ្លេសបានសម្តែងចំណាប់អារម្មណ៍ក្នុងការចូលរួមកិច្ចព្រមព្រៀងថ្មីនោះ។ ត្រាំ បាននិយាយថា គាត់បើកចំហរដល់ការចូលរួមឡើងវិញនូវកិច្ចព្រមព្រៀងពាណិជ្ជកម្មនោះ ប៉ុន្តែទាល់តែវាផ្តល់ប្រយោជន៍ប្រសើរមួយសម្រាប់អាមេរិក។ នេះមិនអាចទៅរួចនៅពេលឆាប់ៗនេះទេ។
បណ្តាប្រទេសអាស៊ីក៏បានពន្លឿនការចរចាសម្រាប់កិច្ចព្រមព្រៀងភាពជាដៃគូសេដ្ឋកិច្ចគ្រប់ជ្រុងជ្រោយតំបន់ដែលដឹកនាំដោយអាស៊ាន (RCEP) ដែរ។ ប្រសិនបើ CPTPP ជោគជ័យ វាគួរផ្តល់សន្ទុះដល់ការចរចា RCEP។ ភាគីចរចានោះមានសុទិដ្ឋិនិយមថា RCEP អាចធ្វើរួចនៅឆ្នាំ ២០១៨ នេះនៅពេលសិង្ហបូរីជាប្រធានអាស៊ាន។ ដើម្បីពន្លឿនដល់ RCEP គំនិតនៃរូបមន្ត “RCEP ដក ស៊ីចេញ” កំពុងតែទទួលបានការគាំទ្រ។
ដោយសារតែ RCEP ជាកិច្ចព្រមព្រៀងពាណិជ្ជកម្មសេរីដ៏ធំមួយដែលរួមមានប្រទេសកំពុងអភិវឌ្ឍន៍ភាគច្រើននោះ វានឹងមិនមានលក្ខណៈប្រែប្រួលខ្លាំងដូចកិច្ចព្រមព្រៀង CPTPP នោះទេ។ ប៉ុន្តែផែនការពាណិជ្ជកម្មសេរីរបស់ខ្លួននឹងនៅតែផ្តល់ផលប្រយោជន៍ធំដែរ។ យើងប៉ាន់ប្រមាណថា នៅរយៈពេលមធ្យម RCEP នឹងបង្កើតផលចំណេញចំនួន ១២៧ ពាន់លានដុល្លារ បើធៀបទៅនឹងចំនួន ៣៧ ពាន់លានដុល្លាររបស់ CPTPP។ កម្ពុជា និងថៃទំនងជានឹងទទួលបានផលច្រើនជាងគេពី RCEP នោះ។
បណ្តាប្រទេសនៅអាស៊ីប៉ាស៊ីហ្វិកក៏បានបង្កើនកិច្ចខិតខំក្នុងការពន្លឿនភាពតភ្ជាប់តំបន់តាមរយៈការអភិវឌ្ឍន៍ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ ដែលជាមុខព្រួញទីពីរដើម្បីជំនះនឹងភាពគាំពារនិយមខាងពាណិជ្ជកម្មរបស់អាមេរិក។ នៅឆ្នាំ ២០១៦ អាស៊ានបានបង្ហាញផែនការមេរបស់ខ្លួន ស្តីពីការតភ្ជាប់អាស៊ាន។ ផែនការនោះប្រមើលមើលដល់ការតភ្ជាប់ និងសមាហរណកម្មអាស៊ាននៅត្រឹមឆ្នាំ ២០២៥។ វារួមមានគម្រោងហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធទ្រង់ទ្រាយធំដូចជាបណ្តាញផ្លូវថ្នល់អាស៊ានជាដើម។
ប៉ុន្តែ ការផ្តួចផ្តើមគំនិតហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធដែលចាប់អារម្មណ៍ខ្លាំងនៅក្នុងតំបន់នោះគឺខ្សែក្រវ៉ាត់ និងវិថី (Belt and Road Initiative – BRI) របស់ចិន។ BRI នោះមានគោលដៅតភ្ជាប់ប្រទេសជាង ៧០ នៅទូទាំងឧបទ្វីបអាហ្វិកនិងអឺរ៉ុបអាស៊ីតាមរយៈគម្រោងទ្រង់ទ្រាយធំៗ រួមមានផ្លូវដែក ផ្លូវថ្នល់ ស្ពាន កំពង់ផែ និងបំពង់បង្ហូរប្រេង។ ទោះជាមានការរិះគន់ពីការខ្វះតម្លាភាព និងពីវិស័យការទូតដែលជាប់អន្ទាក់បំណុលរបស់ចិនក៏ដោយ ក៏ប្រទេសកំពុងអភិវឌ្ឍន៍ជាច្រើនដែលស្រែកឃ្លានហិរញ្ញវត្ថុវិនិយោគនោះបានមើលឃើញ BRI ថា ជាគំនិតគួរឲ្យទាក់ទាញ។
សំណើរតភ្ជាប់ពីរអាចត្រូវបានគេមើលឃើញថា ជាការជំនួសដល់ BRI។ ឥណ្ឌាកំពុងសហការជាមួយជប៉ុនស្ថិតក្រោមសំណើរច្រកកំណើនអាស៊ីអាហ្វ្រិក (Asia – Africa Growth Corridor) ដើម្បីបង្កើតការតភ្ជាប់ដែនសមុទ្រកាត់តាមទ្វីបអាហ្វ្រិក ឥណ្ឌា និងតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍។ អូស្ត្រាលី ឥណ្ឌា ជប៉ុន និងអាមេរិកបានចូលរួមក្នុងក្រុមមួយទៀតដែលគេស្គាល់ថា ភាពជាដៃគូឥណ្ឌូប៉ាស៊ីហ្វិក។ សំណើរទាំងពីរនោះនៅតែស្ថិតក្នុងដំណាក់កាលចរចានៅឡើយ។ មុខព្រួញទីបីនៃការឆ្លើយតបរបស់តំបន់អាស៊ីប៉ាស៊ីហ្វិកចំពោះភាពគាំពារនិយមរបស់អាមេរិកនោះគឺការលើកកម្ពស់ដល់កិច្ចសហប្រតិបត្តិការសេដ្ឋកិច្ចអន្តរតំបន់។
នៅថ្ងៃទី ៥ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ ២០១៨ ហ្វីលីពីនបានផ្តល់សច្ចាប័នដល់កិច្ចព្រមព្រៀងពាណិជ្ជកម្មសេរីរបស់ខ្លួនជាមួយសមាគមន៍ពាណិជ្ជកម្មសេរីអឺរ៉ុប។ អូស្ត្រាលី និងណូវែល ហ្សឺឡង់ សង្ឃឹមថានឹងចូលរួមការចរចាពាណិជ្ជកម្មជាមួយសហភាពអឺរ៉ុបនៅឆ្នាំនេះ ក្នុងខណៈដែលអាស៊ានសង្ឃឹមថា នឹងបន្តការចរចាកិច្ចព្រមព្រៀងរវាងតំបន់និងតំបន់ដែលកំពុងជាប់គាំងរបស់ខ្លួនជាមួយសហភាពអឺរ៉ុបនៅប៉ុន្មានខែខាងមុខទៀតនេះ។ កូរ៉េខាងត្បូងបានចុះហត្ថលេខាលើកិច្ចព្រមព្រៀងពាណិជ្ជកម្មនៅខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ ២០១៨ ជាមួយប្រទេសជាច្រើននៅអាមេរិកកណ្តាល។ សិង្ហបូរីកំពុងចរចាកិច្ចព្រមព្រៀងពាណិជ្ជកម្មជាមួយសម្ព័ន្ធប៉ាស៊ីហ្វិក (Chile, Colombia, Mexico និងPeru)។
តើផែនការពាណិជ្ជកម្មតំបន់ដែលកំពុងរីកលូតនោះអាចមានរូបរាងដូចម្តេច?
ប្រទេសជាច្រើននឹងទទួលផលពីការចូលរួមកិច្ចព្រមព្រៀងពាណិជ្ជកម្មសេរីធំៗលើសពីចំនួន ១ ។ ឧទាហរណ៍ ផ.ស.ស ពិតរបស់វៀតណាមនឹងកើនឡើង ១,៥ ភាគរយពីការចូលរួមជាមួយ CPTPP ឬចំនួន ៣,៣ ភាគរយពីការចូលរួមជាមួយ RCEP។ ប្រសិនវៀតណាមចូលរួមទាំងពីរ ផ.ស.ស ពិតខ្លួននឹងកើនប្រមាណ ៤,២ ភាគរយ។
នៅពេលកិច្ចព្រមព្រៀង CPTPP ត្រូវផ្តល់សច្ចាប័ន មានតែប្រទេសជាសមាជិករបស់ CPTPP (កាណាដា មិកស៊ិចកូ ប៉េរូ និងឈីលី) គួរតែស្វះស្វែងរកសមាជិកភាពរបស់ RCEP។ ស្រដៀងគ្នាដែរ ប្រទេសដែលជាភាគីរបស់ RCEP (កម្ពុជា ចិន ឥណ្ឌា ឥណ្ឌូនេស៊ី ឡាវ មីយ៉ាន់ម៉ា ហ្វីលីពីន កូរ៉េខាងត្បូង និងថៃ) គួរតែស្វែងរកសមាជិកភាពនៅ CPTPP។ នេះនឹងនាំឲ្យមានប្លុកមួយនៅតំបន់អាស៊ីប៉ាស៊ីហ្វិកដែលមានប្រទេស ២០ ដែលមានសមាជិកភាពនៅក្នុងកិច្ចព្រមព្រៀង CPTPP និង RCEP។
ផលប្រយោជន៍ពីសមាជិកភាពទាំងពីរនោះគឺការចូលទៅកាន់ទីផ្សាររបស់ឥណ្ឌា និងចិនតាមរយៈ RCEP និងការមានច្បាប់ពាណិជ្ជកម្មគុណភាពខ្ពស់តាមរយៈ CPTPP។ ប្រទេសទាំងនោះនឹងមិនត្រូវកាន់ជើងរវាងកិច្ចព្រមព្រៀង CPTPP និង RCEP នោះទេ។
តាមត្រង់ទៅ ប្រធានាធិបតី ត្រាំ គួរតែបានធ្វើការងារដើម្បីលើកកម្ពស់កិច្ចសហប្រតិបត្តិការតំបន់ និងអន្តរតំបន់នៅអាស៊ីប៉ាស៊ីហ្វិកច្រើនជាងតំបន់នោះសម្រេចឡើងដាច់ដោយឡែក៕
ប្រភព៖ East Asia Forum ចុះថ្ងៃទី២៣ ខែមេសា ឆ្នាំ២០១៨
No comments:
Post a Comment