វិភាគអន្តរជាតិ៖ មហិច្ឆតារបស់ចិន និងគម្រោង «ព្រែកជីកក្រា» របស់ថៃ

(បាងកក)៖ កាលពីឆ្នាំ១៦៧៧, ព្រះមហាក្សត្រថៃ ព្រះនាម រាមាធិបតីទី៣ (Ramathibodi III) មានក្ដីសុបិនដ៏ធំមួយ។ ព្រះអង្គបានបញ្ជូនក្រុមវិស្វករឱ្យចុះទៅសិក្សាពី លទ្ធភាពក្នុងការជីកផ្លូវទឹកដ៏ធំមួយកាត់តាមច្រកសមុទ្រ នៃឧបទ្វីបម៉ាឡេ ដែលជាទូទៅគម្រោងនេះត្រូវបានគេហៅថា «ព្រែកជីកក្រា» ឬ Kra Canal ដើម្បីបើកផ្លូវ ពាណិជ្ជកម្មដោយផ្ទាល់មួយរវាងថៃ និងភូមា (មីយ៉ាន់ម៉ា)។ គម្រោងព្រែកជីកនេះត្រូវគេប្រដូចទៅនឹង «ព្រែកជីស៊ុយអេនៅក្នុងតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍»។

ក្រុមវិស្វករថៃនៅពេលនោះ បានត្រឡប់មកវិញដោយបរាជ័យដោយសារតែគម្រោងព្រែកជីកនេះមិនអាចធ្វើទៅរួច។ តែមកទល់នឹងសព្វថៃ គម្រោងនេះក៏ប្រហែលជា នឹងពិបាកទៅរួចដូចគ្នាដែរ ឬក៏ថៃនឹងត្រូវជជែកពីគម្រោងនេះរាប់រយឆ្នាំទៅមុខទៀតក៏ថាបាន។ គម្រោងព្រែកជីកក្រា មិនត្រូវបានបោះបង់់ចោលឡើយដោយកាលពី ពេលថ្មីៗនេះ វាត្រូវបានគេយកមកធ្វើជាប្រធានបទជជែកយ៉ាងផុលផុសឡើងវិញ នៅក្នុងប្រទេសថៃ។ ព្រែកជីកក្រាត្រូវបានគេមើលឃើញថាគឺជាជម្រើស «ផ្លូវវាងមួយដ៏សំខាន់» នៃផ្លូវដ៏វែងអន្លាយ និងណែនណាន់តាន់តាប់ កាត់តាមច្រកសមុទ្រម៉ាឡាកា (Strait of Malacca) ដែលជាច្រកសមុទ្រមួយរត់កាត់ចន្លោះរវាង ម៉ាឡេស៊ី, ឥណ្ឌូណេស៊ី និងសិង្ហបុរី ហើយតំណាងឱ្យ ២៥ភាគរយនៃការជួញដូរទំនិញរបស់ពិភពលោក។

កាលពីអតីតកាល បារាំងធ្លាប់មានបំណងសាងសង់ព្រែកជីកក្រាដែរ ខណៈអង់គ្លេសរារាំង រីឯរដ្ឋាភិបាលថៃនៅតែបន្តសិក្សាពីលទ្ធភាពស្ថាបនាព្រែកជីកនេះ។ បើតាម ក្រុមតំណាងរាស្ត្រថៃ, ចិនប្រហែលជាមានមហិច្ឆតាចូលរួមស្ថាបនាព្រែកជីកក្រា តែវាមិនមែនជារឿងងាយស្រួលទេ។ ពិតមែនទៅ គំនិតបង្កើតផ្លូវសមុទ្រមួយតភ្ជាប់ ឈូងសមុទ្រថៃ និងសមុទ្រអាន់ដាម៉ាន់ (Andaman) ត្រូវបានរដ្ឋាភិបាលថៃទាត់ចោលកាលពីឆ្នាំ២០២០ ហើយក្ដីសុបិននៃគម្រោងព្រែកជីកក្រា ក៏បានប្រែក្លាយទៅជា គម្រោង «Thai Land Bridge» វិញផងដែរ។ «Thai Land Bridge» នេះជាគម្រោងសាងសង់បណ្ដាញផ្លូវហាយវ៉េ និងផ្លូកដែកសម្រាប់ការដឹកជញ្ជូនទំនិញទៅ និងមក កំពង់ផែសមុទ្រទឹកជ្រៅ ពីមួយទៅមួយផ្សេងទៀត។

នៅក្នុងករណីត្រូវបានសាងសង់ឡើងពិតមែន នោះគម្រោង Thai Land Bridge នឹងផ្ដល់ជម្រើស «ផ្លូវវាងមួយ» ដ៏ប្រសើរដោយអាចកាត់បន្ថយចម្ងាយធ្វើដំណើរបាន ១,២០០គីឡូម៉ែត្រ និងចំណេញពេលវេលាយ៉ាងហោចក៏ ២ ទៅ៣ថ្ងៃដែរ ធៀបទៅនឹងការធ្វើដំណើរកាត់តាមផ្លូវទឹកដ៏មមាញឹកនៃច្រកសមុទ្រ Malacca។ មិនតែប៉ុណ្ណោះ វាថែមទាំងអាចសន្សំសំចៃថ្លៃដឹកជញ្ជូន ព្រមទាំងកាត់បន្ថយហានិភ័យត្រូវចោរសមុទ្រប្លន់ជាដើម។

និយាយចិនវិញ, ក៏មានចំណាប់អារម្មណ៍ខ្លាំង និងកាន់តែច្បាស់ចំពោះគម្រោងព្រែកជីកក្រារបស់ថៃដែរ។ សន្តិសុខថាមពលចិនពឹងផ្អែកយ៉ាងខ្លាំងលើការដឹកជញ្ជូនប្រេង និងឧស្ម័នកាត់តាមច្រកសមុទ្រ Malacca។ បើតាមការវាយតម្លៃ, ៨០ភាគរយនៃការនាំចូលថាមពលរបស់ចិនត្រូវឆ្លងកាត់តំបន់ជាច្រើននៃច្រកសមុទ្រ Malacca។ តែអ្វី ដែលសំខាន់បច្ចុប្បន្ន ចិនមានជម្លោះដែនទឹកជាមួយម៉ាឡេស៊ីនៅឯសមុទ្រចិនខាងត្បូង ហើយក៏មានជម្លោះដែនទឹកជាមួយឥណ្ឌូណេស៊ីដែរ។ បញ្ហាធំសម្រាប់ចិន គឺស្ថិត នៅត្រង់នេះឯង ដោយសេដ្ឋកិច្ចចិនទាំងមូលអាចនឹងរង្គោះរង្គើរ ប្រសិនបើជម្លោះដែនទឹកជំរុញឱ្យម៉ាឡេស៊ី ឬឥណ្ឌូណេស៊ី បិទខ្ទប់ ឬបង្កការរាំងស្ទះដល់ការធ្វើដំណើរ របស់កប៉ាល់ចិនកាត់តាមច្រកសមុទ្រ Malacca ឬក៏ឥណ្ឌាបិទខ្ទប់ផ្លូវទឹករបស់ខ្លួនមិនឱ្យចិនឆ្លងកាត់ដោយសារតែរឿងជម្លោះព្រំដែន នៅថ្ងៃណាមួយ។

ការព្រួយបារម្ភ និងមហិច្ឆតារបស់ចិនត្រូវបានស្ដែងឡើង តាមរយៈបង្កើតគម្រោងបំពង់បង្ហូរប្រេង និងឧស្ម័នជាមួយមីយ៉ាន់ម៉ា ហើយនៅឆ្នាំ២០០៥ របាយការណ៍មួយ របស់ក្រសួងការពារជាតិអាមេរិកបានបង្ហើបឱ្យដឹងថាចិនកំពុងពិចារណាវិនិយោគលើគម្រោងព្រែកជីកក្រារបស់ថៃ។ ការគ្រប់គ្រងផ្លូវដឹកជញ្ជូនមួយកាត់តាមប្រទេសថៃ នឹងអនុញាតឱ្យចិន មិនត្រឹមតែអាចពង្រឹងសន្តិសុខថាមពលរបស់ខ្លួនប៉ុណ្ណោះទេ តែវាអាចឱ្យចិន «មានផ្លូវក្រោយមួយ» ទុកប្រើនៅក្នុងករណីដែលមានការបិទឧ្ទប់ ច្រកសមុទ្រណាមួយប្រឆាំងនឹងខ្លួន។

បើតាមក្រុមអ្នកជំនាញ ចិនអាចមានប្រយោជន៍យ៉ាងធំពីគម្រោងព្រែកជីកក្រា ជាជាងគម្រោង «Thai Land Bridge»។ ពីព្រោះថាព្រែកជីក វាស័ក្តិសមនឹងយុទ្ធសាស្ត្រ ផ្លូវសូត្រសមុទ្រ ឬគំនិតផ្ដួចផ្ដើមខ្សែក្រវាត់ និងផ្លូវរបស់ចិន។ ពោលប្រសិនបើ ព្រែកជីកក្រាត្រូវបានសាងសង់មែន នោះចិននឹងមិនចាំបាច់ត្រូវបញ្ជូនកប៉ាល់ដឹកទំនិញរបស់ខ្លួនឱ្យធ្វើដំណើរកាត់តាមច្រកសមុទ្រ Malacca ជាទីដែលសហរដ្ឋអាមេរិកមានឥទ្ធិពលខ្លាំងទៀតនោះទេ ហើយវាក៏បង្កភាពងាយស្រួយដល់នាវាចម្បាំងចិនអាចធ្វើប្រតិបត្តិការ ឬធ្វើដំណើរចូលទៅកាន់មហាសមុទ្រឥណ្ឌាផងដែរ។

ដូច្នេះ ការកែប្រែគម្រោងព្រែកជីកក្រា ទៅជាគម្រោង Thai Land Bridge អាចនឹងប៉ះពាល់ដល់មហិច្ឆតារបស់ចិន។ តែសម្រាប់ថៃវិញ ត្រូវបានគេមើលឃើញថាអាចនឹង ជ្រើសរើសយកគម្រោង Thai Land Bridge ច្រើនជាង ខណៈរដ្ឋមន្ត្រីដឹកជញ្ជូនថៃ លោក Saksayam Chidchob កាលពីខែមិថុនាកន្លងទៅនេះក៏ធ្លាប់លើកឡើងដែរថា គម្រោងនេះអាចនឹងជាឱកាសមួយឱ្យថៃត្រឡប់ក្លាយទៅជាប្រទេស «ខ្លាសេដ្ឋកិច្ច» ក្នុងតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍សាជាថ្មី។ វាមានហេតុផលសំខាន់ៗមួយចំនួនដែលគេយល់ថា ថៃអាចនឹងជ្រើសរើសយក Thai Land Bridge ក្នុងនោះរួមមាននៅត្រង់ថាការសាងសង់ប្រព័ន្ធផ្លូវថ្នល់ និងផ្លូវដែក គឺវាមានភាពងាយស្រួលជាងការជីកព្រែក រីឯតម្លៃវិញ ក៏ថោកជាងដែរ នៅក្នុងបរិបទដែលសេដ្ឋកិច្ចថៃកំពុងរងផលប៉ះពាល់ស្រាប់ដោយសារ COVID-19។ គម្រោងព្រែកជីកក្រា ត្រូវបានគេប៉ាន់ប្រមាណថានឹងត្រូវចំណាយ ប្រាក់អស់ជាង ៥៥ពាន់លានដុល្លារក្នុងការសាងសង់ រី ឯគម្រោង Thai Land Bridge អាចនឹងត្រូវចំណាយប្រាក់ត្រឹមតែ ១.៨៥ពាន់លានដុល្លារប៉ុណ្ណោះ។ នេះបើតាម វិទ្យាស្ថាន ISEAS-Yusof Ishak មានមូលដ្ឋាននៅសិង្ហបុរី។

បញ្ហាមួយដែលកាន់តែស្មុគស្មាញ ដែលធ្វើឱ្យគម្រោងព្រែកជីកក្រាពិបាកនឹងទៅរួច នោះគឺរដ្ឋាភិបាលថៃកំពុងតស៊ូប្រឆាំងជាមួយក្រុមឧទ្ទាមផ្ដាច់ទឹកដីនៅឯភាគខាងត្បូង នៃប្រទេស។ ម្លោះហើយ មានការព្រួយបារម្ភថាគម្រោងព្រែកជីក្រា អាចនឹងពុះចែកតំបន់ភាគខាងត្បូងនៃប្រទេសជាពីរ ដែលនេះអាចនឹងកាន់តែបង្កការងាយស្រួល និងលើកទឹកចិត្តដល់ក្រុមឧទ្ទាមទាមទារផ្ដាច់ទឹកដី។ មួយវិញទៀត កាន់តែសំខាន់ នោះគឺច្បាស់ណាស់ គម្រោងព្រែកជីកក្រាអាចប្រឈមមុខនឹងការជំទាស់យ៉ាងខ្លាំង ពីសំណាក់សហរដ្ឋអាមេរិក។

ជាការពិតណាស់ ថៃមានទំនាក់ទំនងជិតស្និទជាមួយចិន តែថៃខ្លួនឯងក៏ជាសម្ព័ន្ធមិត្តមួយរបស់សហរដ្ឋអាមេរិកដែរ។ ដូច្នេះហើយគម្រោងព្រែកជីកក្រា ចង់ ឬមិនចង់វាអាចនឹងធ្វើឱ្យថៃក្លាយជាសាច់នំបុ័ងសាំងវិចគៀប នៅចំកណ្ដាលនៃជម្លោះរវាងសហរដ្ឋអាមេរិក និងចិន ដែលនេះមិនមែនជាអ្វីដែលថៃចង់បាននោះទេ៕

ប្រភព៖ Lowy Institute (ថ្ងៃចន្ទ ទី០៤ ខែតុលា ឆ្នាំ២០២១)

ដោយៈ Fresh News

រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងសុខាភិបាល ជំរុញឲ្យអភិបាលរាជធានី-ខេត្តទាំង២៥ ពង្រឹងសកម្មភាពយុទ្ធនាការអប់រំផ្សព្វផ្សាយ និងជំរុញការចាក់វ៉ាក់សាំងកូវីដ១៩ ដល់ពលរដ្ឋ ក្រុមគោល ដៅឱ្យបានគ្រប់ៗគ្នា (មានវីដេអូ)

(ភ្នំពេញ)៖ លោកសាស្រ្តាចារ្យ ម៉ម ប៊ុនហេង រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងសុខាភិបាល និងជាប្រធានគណៈកម្មការអន្តរក្រសួងដើម្បីប្រយុទ្ធនឹងជំងឺកូវីដ-១៩ បានបន្តណែនាំជាថ្មីម្ដងទៀត ដល់បណ្ដាអភិបាលរាជធានី-ខេត្តទាំងអស់ បន្តពង្រឹងសកម្មភាពយុទ្ធនាការអប់រំផ្សព្វផ្សាយ និងជំរុញការចាក់វ៉ាក់សាំងកូវីដ១៩ ដល់ពលរដ្ឋ ក្រុមគោល ដៅឱ្យបានគ្រប់ៗគ្នា ដើម្បីចូលរួម ទប់ស្កាត់ការរីករាលដាលនៃជំងឺកូវីដ-១៩ ឱ្យមានលទ្ធផលល្អប្រសើរ។

   

 នៅក្នុងលិខិតនេះបានឱ្យដឹងទៀតថា អភិបាលរាជធានី-ខេត្តទាំងអស់ត្រូវយកចិត្តទុកដាក់ខ្ពស់ជាបន្តទៀតអនុវត្តយុទ្ធនាការជាតិ រួមគ្នាទទួលខុសត្រូវទប់ស្កាត់ការចម្លងវីរុសកូវីដ-១៩ និងជំរុញការចាក់វ៉ាក់សាំងកូវីដ-១៩ ដល់ប្រជាពលរដ្ឋក្នុងទីតាំងរបស់ខ្លួន ដូចតទៅ៖

ទី១៖ ចាត់ចែងអប់រំ ផ្សព្វផ្សាយផ្តល់ព័ត៌មានអំពីការចាក់វ៉ាក់សាំង និងលើកទឹកចិត្តដល់កុមារ និងប្រជាពលរដ្ឋអាយុចាប់ពី៦ឆ្នាំ ឡើងទៅឱ្យទៅទទួលវ៉ាក់សាំងកូវីដ-១៩ ឱ្យបានឆាប់បំផុត ដើម្បីបង្កើតភាពស៊ាំក្នុងសហគមន៍ កាត់បន្ថយការចម្លងវីរុសបន្ថែមទៀត និងកាត់បន្ថយហានិភ័យនៃវីរុសបំប្លែងខ្លួនថ្មីដែលកំពុងលេចឡើង។

ទី២៖ តាមដានស្វែងរកអ្នកមិនទាន់បានចាក់វ៉ាក់សាំងក្នុងសហគមន៍ និងសិក្សាអំពីមូលហេតុជាក់លាក់ដែលពួកគាត់មិនអាចចាក់វ៉ាក់សាំងបាន ព្រមទាំងរកដំណោះស្រាយ សមស្រប ដើម្បីជួយគាំទ្របងប្អូនប្រជាពលរដ្ឋឱ្យទទួលបានវ៉ាក់សាំងកូវីដ-១៩ គ្រប់ៗគ្នា ដោយមិនមានការរើងអើងអ្វីទាំងអស់។

ទី៣៖ យកចិត្តទុកដាក់ផ្តល់មធ្យោបាយគាំទ្រសមស្របដើម្បីជួយដល់ជនងាយរងគ្រោះដូចជា អ្នកមានជំងឺប្រចាំកាយមនុស្សចាស់ជរាខ្វះទីពឹង ជនពិការ សហគមន៍ក្រីក្រ សហគមន៍ឆ្ងាយដាច់ស្រយាលជាដើម ដើម្បីឱ្យពួកគាត់អាចទទួលវ៉ាក់សាំងកូវីដ-១៩ បានគ្រប់គ្នា។

ទី៤៖ បន្តជំរុញការអប់រំ ផ្សព្វផ្សាយខ្លឹមសានៃយុទ្ធនាការជាតិ រួមគ្នាទទួលខុសត្រូវទប់ស្កាត់ការចម្លងវីរុសកូវីដ-១៩ ដល់បុគ្គល គ្រួសារ សហគមន៍ ជូនដល់បងប្អូន ប្រជាពលរដ្ឋនៅតាមភូមិ ឃុំ សង្កាត់ ក្រុង រាជធានី-ខេត្ត នៅទូទាំងប្រទេស តាមរយៈអាជ្ញាធរថ្នាក់ក្រោមជាតិ និងដោយមានការចូលរួមពីសហគមន៍ ដូចជាការផ្សព្វផ្សាយ តាមរយៈឧស្ងោសនាសព្ទការបិទតាំងរូបភាពផ្ទាំងធំ ចែកចាយខិតប័ណ្ណ ការផ្សព្វផ្សាយតាមទូរទស្សន៍ វិទ្យុ និងបណ្តាញសង្គមដល់ប្រជាជន ជាពិសេសដល់ សហគមន៍ងាយរងគ្រោះ និងសហគមន៍ក្រីក្រជាដើម។

ទី៥៖ ណែនាំ និងចាត់វិធានការអប់រំ ផ្សព្វផ្សាយ និងតាមដានជាប្រចាំលើការអនុវត្តវិធានការសុខាភិបាលនៅតាមទីតាំងនានា ជាពិសេសទីតាំងដែលមានហានិភ័យ ខ្ពស់ទីតាំង៣ (ទីតាំងមានមនុស្សច្រើនជួបជុំ ទីតាំងបិទជិតមិនមានខ្យល់ចេញចូលគ្រប់គ្រាន់ និងទីតាំងដែលមានមនុស្សនៅជិតៗគ្នា) ដូចជាទីផ្សារ ទីប្រជុំជន ភោជនីយដ្ឋាន ទីកន្លែងលក់អាហារ ផ្សារទំនើប ធនាគារ និងកន្លែងប្រកបអាជីវកម្មផ្សេងៗ។ ពង្រឹងនិងយកចិត្តទុកដាក់បន្ថែមទៅតាមការណែនាំរបស់ក្រសួងសុខាភិបាល ដើម្បីបង្ការការឆ្លងជាយថាហេតុនូវវីរុសកូវីដ-១៩ នៅពេលជួបជាមួយអតិថិជននៅក្នុងទីតាំងរបស់ខ្លួន។ ចាត់វិធានការរដ្ឋបាលដល់បុគ្គលអាជីវកម្មណា ដែលមិនគោរព តាមគោលការណែនាំរបស់ក្រសួងសុខាភិបាល៕

ខាងក្រោមនេះជាលិខិតរបស់ក្រសួងសុខាភិបាល៖

ឈ្វេងយល់ពីអត្ថន័យ, ជំនឿ, ប្រវត្តិ និងរបៀបធ្វើនំអន្សម

(ភ្នំពេញ)៖ នំអន្សម ជានំដែលប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរស្ទើរគ្រប់ក្រុមគ្រួសារ តែងតែរៀបចំធ្វើជារៀងរាល់ឆ្នាំ មិនដែលខានក្នុងរដូវបុណ្យចូលឆ្នាំខ្មែរ ជាពិសេសរដូវបុណ្យភ្ជុំបិណ្ឌ។ ក្រៅពីពិធីបុណ្យទាំងពីរនេះ នៅក្នុងពិធីមង្គលការក៏គេតែងឃើញមានវេចនំអន្សមផងដែរ។

ជាទូទៅគេតែងតែសម្គាល់ឃើញ មុនថ្ងៃភ្ជុំបិណ្ឌ ឬភ្ជុំធំ មួយឬពីរថ្ងៃ ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរញាប់ដៃញាប់ជើង ម្នីម្នារៀបចំវេចនំ។ នំដែលពលរដ្ឋខ្មែរនិយមវេចនោះ រួមមាន៖ នំអន្សមជ្រូក អន្សមចេក នំគម នំបត់ ជាដើម។

អត្ថន័យ, ជំនឿ, ប្រវត្តិ និងរបៀបធ្វើនំអន្សម ដូចតទៅ៖

* អត្ថន័យរបស់នំអន្សម

«អន្សម» តាមវចនានុក្រមសម្ដេចសង្ឃ ជួន ណាត បានពន្យល់ថា ជាឈ្មោះនំ ធ្វើដោយអង្ករដំណើបខ្ចប់ដោយស្លឹកស្រស់ (តាមធម្មតា ច្រើនប្រើស្លឹកចេក) មានរាងមូលស្មើចុងស្មើដើម ចម្អិនដោយស្ងោរ ឬអាំងក៏មាន។

អន្សម មានច្រើនប្រភេទ គឺអន្សមចេក ដែលជាអន្សមដាក់ចេកណាំវ៉ាទុំទាំងមូលជាស្នួល។ អន្សមជ្រូក ជាអន្សមដាក់សាច់ជ្រូកជាស្នូល។ អន្សមដូង ជាអន្សមដាក់ខ្ទិះដូង ឬសាច់ដូងទុំកោសលាយផង។ អន្សមអាំង ជាអន្សមដែលចម្អិនដោយអាំង។ល។

* ជំនឿសាសនាព្រាហ្មណ៍ ជាហេតុនាំឲ្យមាននំអន្សម

យោងតាម (Nom Ansom) ឯកសារមួយចំនួនបានឲ្យដឹងថា ក្នុងសម័យព្រះបាទជ័យវ័រន្មទី៧ ប្រទេសកម្ពុជាប្រកាន់សាសនាព្រាហ្មណ៍ ហើយរបស់ប្រើប្រាស់ និងសម្ភារភាគច្រើនតែងមានទំនាក់ទំនងនឹងសាសនា តួយ៉ាងនំអន្សមនេះជាដើម។

ក្នុងសាសនាព្រាហ្មណ៍ នំអន្សម គឺតំណាងឲ្យលិង្គព្រះឥសូរ ចំណែកឯនំគមវិញ គឺតំណាងឲ្យយោនី នាងឧមា ដែលជាព្រះមហេសីរបស់ព្រះឥសូរ។ ម៉្លោះហើយទើបយើងតែងតែឃើញនំប្រភេទនេះ ក្នុងពិធីបុណ្យទាន អមជាមួយនឹងនំគម ដែលជានំប្រពៃណីខ្មែរផងដែរ។

ដោយសារជំនឿសាសនាព្រាហ្មណ៍ត្រូវបានដក់ជាប់ក្នុងផ្នត់គំនិតខ្មែរគ្រប់គ្នាទៅហើយនោះ (បើតាមសាសនាព្រះពុទ្ធ ពុំមានយកនំទៅបោះបាច ឬសែនដូច្នេះទេ មានតែសាសនាព្រាហ្មណ៍តែមួយប៉ុណ្ណោះ) ទើបខ្មែរយកនំអន្សមជ្រូក អន្សមចេក នំគម និងនំបត់ទាំងនេះទៅប្រគេនព្រះសង្ឃវិញ ដែលធ្វើឲ្យសាសនាទាំងពីរលាយឡំគ្នាដូចយើងឃើញសព្វថ្ងៃនេះ។

* ប្រវត្តិនំអន្សម

នំអន្សម មានដើមកំណើតតាំងពីបរមបុរាណកាលមក ក្នុងប្រវត្តិនំប្រពៃណីខ្មែរ និងត្រូវបានគេឃើញវត្តមាននំមួយប្រភេទនេះនៅក្នុងពិធីបុណ្យប្រពៃណីខ្មែរ ដូចជាបុណ្យចូលឆ្នាំ បុណ្យភ្ជុំបិណ្ឌ ក្នុងពិធីរៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍ និងពិធីបុណ្យសាសនាមួយចំនួនទៀត។ ការណ៍ដែលយកនំទាំងអស់នេះ ទៅវត្តនៅថ្ងៃភ្ជុំបិណ្ឌ មកពីបុណ្យនេះក៏ដូចជា បុណ្យផ្សេងទៀត ជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងព្រហ្មញ្ញសាសនា។

* របៀបធ្វើនំអន្សម

ដំបូងយើងត្រូវហែកស្លឹកចេក ឬស្លឹកផ្អាវ ហើយហាលថ្ងៃឲ្យទន់ល្អចំពោះស្លឹកចេក។ បន្ទាប់មកត្រូវយកវាមកជូតឲ្យស្អាត និងត្រូវត្រៀមខ្សែសម្រាប់ចង។ គេអាចយកដើមចេកមកធ្វើជាខ្សែក៏បាន ឬខ្សែចងធម្មតាក៏បាន។

បន្ទាប់មកទៀត ត្រូវលាងអង្ករដំណើបទុកឲ្យស្ងួត ហើយទឹកអង្ករដំណើបនោះត្រូវលាយអំបិលតិចៗដើម្បីបង្កើនឱជារស ហើយត្រូវលាងសណ្ដែកលឿងទុកឲ្យស្រស់ទឹក។ បន្ទាប់ពីនោះ យើងត្រូវហាន់សាច់ជ្រូកជាចង្វាយវែងល្មម (ភាគច្រើនគេយកសាច់ជ្រូកបីជាន់ ដោយសារវាមានជាតិខ្លាញ់តិចៗ) ដោយលាយគ្រឿងដូចជា ម្រេច អំបិល និងមើមខ្ទឹមស ជាដើម។

ក្រោយមក យើងអាចវេចបានហើយ។ ការវេចយើងត្រូវចំណាយពេល ពី១ ទៅ២ម៉ោង អាស្រ័យទៅលើចំនួនអង្ករដែលយើងវេច។ ដំបូងយើងត្រូវលាស្លឹកចេកទ្រាប់លើគ្នាឲ្យក្រាស់ល្មម ហើយត្រូវដាក់អង្កររាយលើស្លឹកចេក បន្ទាប់មករោយសណ្ដែកលឿងពីលើរួចដាក់សាច់ជ្រូកពីលើ ហើយបត់ចុងនៃស្លឹកទាំងពីរចូលគ្នា។

បន្ទាប់ពីវេចហើយត្រូវឆ្លងកាត់ដំណាក់កាលមួយទៀត គឺចង។ ការចងនំមិនមែនជាការងាយនោះទេ។ យើងត្រូវចងឲ្យណែនល្អ បើមិនដូច្នេះទេនៅពេលស្ងោរ ទឹកអាចចូលក្នុងនំ ដែលអាចធ្វើឲ្យអង្កររលាយចេញ។ បន្ទាប់ពីចងហើយយើងត្រូវយកទៅស្ងោរ។

ការស្ងោរត្រូវចំណាយពេលប្រមាណពី៥ ទៅ៦ម៉ោង ទម្រាំតែឆ្អិនល្អ។ យើងត្រូវនៅចាំមើលជាប់ជានិច្ច យើងត្រូវមើលភ្លើងឲ្យបានដិតដល់ ហើយត្រូវប្រែនំទៅម្ខាងទៀត ដើម្បីឲ្យនំឆ្អិនបានល្អ៕

សម្ដេចក្រឡាហោម ស ខេង បានអញ្ជើញជាអធិបតី ក្នុងពិធីប្រកាសចូលកាន់មុខតំណែងអភិបាល នៃគណៈអភិបាលខេត្តស្ទឹងត្រែង

នាព្រឹកថ្ងៃចន្ទ ១៣រោច ខែភទ្របទ ឆ្នាំឆ្លូវ ត្រីស័ក ព.ស២៥៦៥ ត្រូវនឹងថ្ងៃទី៤ ខែតុលា ឆ្នាំ២០២១នេះ សម្ដេចក្រឡាហោម ស ខេង ឧបនាយករដ្ឋមន្រ្តី រដ្ឋមន្រ្តីក្រសួងមហាផ្ទៃ បានអញ្ជើញជាអធិបតី ក្នុងពិធីប្រកាសចូលកាន់មុខតំណែងអភិបាល នៃគណៈអភិបាលខេត្តស្ទឹងត្រែង។ ពិធីប្រកាសនេះ បានប្រារព្ធឡើងបន្ទាប់ពីព្រះករុណាជាអម្ចាស់ជីវិតលើត្បូង ព្រះបាទសម្ដេចព្រះបរមនាថ នរោត្តម សីហមុនី បានចេញព្រះរាជក្រឹត្យត្រាស់បង្គាប់តែងតាំងឯកឧត្តម ស្វាយ សំអ៊ាង ជាអភិបាលនៃគណៈអភិបាលខេត្តស្ទឹងត្រែង។

ក្រោមអធិបតីភាពសម្ដេក្រឡាហោមឧបនាយករដ្ឋមន្រ្តី ពិធីប្រកាសចូលកាន់មុខតំណែងអភិបាលខេត្តស្ទឹងត្រែងនាឱកាសនេះ មានការអញ្ជើញចូលរួមពីឯកឧត្តម ឡូយ សុផាត ប្រធានគណៈកម្មការទី៣នៃរដ្ឋសភា និងជាអ្នកតំណារាស្រ្តមណ្ឌលស្ទឹងត្រែង ឯកឧត្តម ផៃ ប៊ុនឈឿន រដ្ឋលេខាធិការប្រចាំការក្រសួងបរិស្ថាន និងជាប្រធានក្រុមការងាររាជរដ្ឋាភិបាលចុះជួយមូលដ្ឋានខេត្តស្ទឹងត្រែង ឯកឧត្តម លោកជំទាវជារដ្ឋលេខាធិការ អនុរដ្ឋលេខាធិការក្រសួងមហាផ្ទៃ ព្រមទាំងថ្នាក់ដឹកនាំ និងមន្ត្រីរាជការចំណុះរដ្ឋបាលខេត្តស្ទឹងត្រែង។

ក្នុងឱកាសនោះ ឯកឧត្តម ម៉ុម សារឿន បានធ្វើរបាយការណ៍ជូនសម្ដេក្រឡាហោម ស ខេង ឧបនាយករដ្ឋមន្រ្តី ព្រមទាំងអង្គពិធីអំពីស្ថានភាពទូទៅក្នុងខេត្ត ពិសេសលទ្ធផលការងារសំខាន់ៗមួយចំនួនដែលខេត្តសម្រេចបានក្នុងរយៈពេលដែលឯកឧត្តមកាន់តួនាទីជាអភិបាលនៃគណៈអភិបាលខេត្តស្ទឹងត្រែង។ បន្ទាប់មកមន្រ្តីជាន់ខ្ពស់ក្រសួងមហាផ្ទៃបានអញ្ជើញអានព្រះរាជក្រឹត្យត្រាស់បង្គាប់តែងតាំងឯកឧត្តម ស្វាយ សំអ៊ាង ជាភិបាលខេត្តស្ទឹងត្រែង ការប្រគល់ត្រា និងព្រះរាជក្រឹត្យ មុនពេលឯកឧត្តមថ្លែងការប្ដេជ្ញាចិត្ត។

អញ្ជើញមានប្រសាសន៍នាឱកាសនោះ សម្ដេចក្រឡាហោម ស ខេង ឧបនាយករដ្ឋមន្រ្តី រដ្ឋមន្រ្តីក្រសួងមហាផ្ទៃ បានថ្លែងអំណរគុណ និងសម្ដែការកោតសរសើរ ឯកឧត្តម ម៉ុម សារឿន ដែលបានដឹកនាំមន្ត្រីរាជការ និងកងកម្លាំងចំណុះរដ្ឋបាលខេត្តស្ទឹងត្រែង ខិតខំយកចិត្តទុកដាក់បំរើជាតិ និងប្រជាជន ពិសេសការខិតខំអនុវត្តវិធានរាជរដ្ឋាភិបាល ក្នុងការប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងជំងឺកូវីដ-១៩ និងបានខិតខំបំពេញភារកិច្ចជាច្រើនទៀតដើម្បីបំរើសេចក្ដីត្រូវការរបស់ប្រជាពលរដ្ឋក្នុងខេត្ត និងដើម្បីអភិវឌ្ឍន៍ខេត្តក្នុងរយៈពេលកន្លងមក។

សម្ដេចក្រឡាហោម ស ខេង ឧបនាយករដ្ឋមន្រ្តីក៏បានគូសបញ្ជាក់ពីភាពចាំបាច់របស់រាជរដ្ឋាភិបាល ដែលបានផ្ទេរភារកិច្ចឯកឧត្តម ស្វាយ សំអ៊ាង ពីអភិបាលខេត្តមណ្ឌលគិរីមកជាអភិបាលខេត្តស្ទឹងត្រែង និងបានសម្ដែងក្ដីសង្ឃឹមជឿជាក់ថាឯកឧត្តម ស្វាយ សំអ៊ាង នឹងខិតខំបំពេញភារកិច្ចបំរើជាតិ និងប្រជាជនក្នុងខេត្តស្ទឹងត្រែងឱ្យបានល្អ ហើយជាមួយគ្នានេះសម្ដេចស្នើឱ្យថ្នាក់ដឹកនាំ មន្រ្តីរាជការស៊ីវិល និងកងកម្លាំងទាំងអស់ ចូលរួមផ្ដល់កិច្ចសហការ មានសាមគ្គីភាព និងគាំទ្រឯកឧត្តម ស្វាយ សំអ៊ាង ក្នុងការបំពេញរកិច្ចថ្មីនេះ។

សម្ដេចក្រឡាហោមក៏បានគូសបញ្ជាក់អំពីកិច្ចការសំខាន់ៗដែលត្រូវយកចិត្តទុកដាក់នាពេលបន្តបន្ទាប់ខាងមុខនេះ ដូចជាការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសសមាជិកក្រុមប្រឹក្សា ឃុំ សង្កាត់ និងការបោះឆ្នោតជ្រើសតាំងតំណាងរាស្រ្តជាដើម។ ជាមួយគ្នានេះសម្ដេចក៏បានគូសបញ្ជាក់អំពីការការពារសន្តិភាព សន្តិសុខ និងសណ្ដាប់ធ្នាប់សាធារណៈដែលជាបញ្ហាគន្លឹះនាំឱ្យវិស័យផ្សេងៗទៀតដំណើរការទៅបាន។ សម្ដេចបានណែនាំឱ្យយកចិត្តទុកដាក់បន្តអនុវត្តគោលនយោបាយភូមិ ឃុំ សង្កាត់មានសុវត្ថិភាពឱ្យបានជាប្រចាំ ដើម្បីរួមចំណែកពង្រឹងសន្តិភាព សន្តិសុខ និងសណ្ដាប់ធ្នាប់នេះ។

សម្ដេចក្រឡាហោមក៏បានទាញចំណាប់អារម្មណ៍អង្គពិធីអំពីការរៀនរស់ជាមួយកូវីដ-១៩ និងបានគូសបញ្ជាក់អំពីកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងរបស់រាជរដ្ឋាភិបាលក្រោមការដឹកនាំរបស់សម្ដេចតេជោ ដែលបានខិតខំដាក់ចេញវិធានការនានា ព្រមទាំងការខិតខំទិញនិងស្នើសុំវ៉ាក់សាំងមកជាក់ជូនប្រជាពលរដ្ឋ។ ចំពោះការរៀនរស់ជាមួយកូវីដ-១៩ សម្ដេចក្រឡាហោមបានមានប្រសាន៍ថា ភារកិច្ច និងកិច្ចការនានាត្រូវតែបន្តនិរន្តរភាព ប៉ុន្តែជាមួយគ្នានេះ យើងត្រូវមានការប្រុងប្រយ័ត្ន ដូចជាការអនុវត្តវិធានការ៣កុំ ៣ការពារជាដើម។

សម្ដេចក្រឡាហោមក៏បានណែនាំឱ្យរដ្ឋបាលខេត្ត បន្តយកចិត្តទុកដាក់លើភារកិច្ចដ៏មានសារៈសំខាន់បំផុតមួយទៀត គឺការការពារបូរណភាពទឹកដី ដោយសម្ដេចបានសង្កត់ធ្ងន់ថានេះគឺជាភារកិច្ចរួមរបស់យើងទាំងអស់គ្នា។ សម្ដេចក៏បានណែនាំឱ្យយកចិត្តទុកដាក់ការពារធនធានធម្មជាតិ ដែលជាទ្រព្យសម្បត្តិរបស់ជាតិ។ ជាមួយគ្នានេះសម្ដេចក៏បានបន្តលើកឡើងអំពីរបៀបរបបការងាររបស់រដ្ឋបាលខេត្ត ដើម្បីធានាប្រសិទ្ធភាពការងារ និងរក្សាបានសាមគ្គីភាពផ្ទៃក្នុង។

សម្ដេចក្រឡាហោមបានណែនាំក្នុងន័យដើមថា«យើងផ្ដល់សារៈសំខាន់ ផ្ដល់តម្លៃដល់ក្រុមប្រឹក្សាឱ្យបានខ្លាំង ព្រោះនៅថ្នាក់ខេត្ត ក្រុមប្រឹក្សាក៏ជាអង្គប្រតិបត្តិដែរ មិនមែនជាអង្គបញ្ញត្តិដែលចាំតែគណៈអភិបាលរាយការណ៍នោះទេ គឺក្រុមប្រឹក្សាមានសិទ្ធិ ប្រសិនបើគណៈអភិបាលមិនរៀបចំខ្លឹមសារកិច្ចប្រជុំ សមាជិកក្រុមប្រឹក្សា១ភាគ៣មានសិទ្ធិស្នើកោះប្រជុំ មានសិទ្ធិកោះហៅចៅហ្វាយខេត្តដើម្បីប្រជុំ។ មានកន្លែងខ្លះគណៈអភិបាលមិនខ្ចីចូលរួមប្រជុំ ហើយមិនឱ្យតម្លៃក្រុមប្រឹក្សា ដែលចំណុចនេះគឺជាការខុសឆ្គងហើយ»។

សម្ដេចបានសង្កត់ធ្ងន់ថាគណៈអភិបាលខ្លះមិនគោរពក្រុមប្រឹក្សានោះទេ ដ្បិតយល់ថាសមាជិកក្រុមប្រឹក្សានោះមានសមាសភាពមកពីអ្នកដែលធ្លាប់មានឋានៈតូចតាចជាងខ្លួន ប៉ុន្តែការគិតដូច្នេះត្រូវបានសម្ដេចចាត់ទុកថាការគិតខុស និងស្នើសុំឱ្យមានការកែប្រែចំណុចនេះ ដើម្បីពង្រឹងរបៀបរបបការងារឡើងវិញ។ សម្ដេចបានបន្តថាតួអង្គប្រធានក្រុមប្រឹក្សា និងគណៈអភិបាលត្រូវតែសាមគ្គីគ្នា ធ្វើការជាមួយគ្នា ត្រូវមានការជជែកគ្នាបើចាំបាច់ ដើម្បីរៀបចំកិច្ចប្រជុំណាមួយដែលមានសារៈសំខាន់។ សម្ដេចក៏បានគូសបញ្ជាក់ពីមន្រ្តីឱកាសនិយម មន្រ្តីប្រើអំណាចដោយរំលោភ ដោយសង្កត់ធ្ងន់ឱ្យចៀសវាងកុំធ្វើជាមន្រ្តីបែបនេះឱ្យសោះ ព្រោះជាបញ្ហាដែលនាំផ្ទៃក្នុងមិនរឹងមាំ។

សម្ដេចក៏បានបន្តណែនាំឱ្យកចិត្តទុកដាក់លើតួអង្គ៤ដែលសំខាន់ រួមមានមេឃុំចៅសង្កាត់ ស្មៀនឃុំស្មៀនសង្កាត់ មេប៉ុស្តិ៍រដ្ឋបាលឃុំសង្កាត់ និងមេភូមិ។ សម្ដេចបានណែនាំឱ្យផ្ដល់ការលើកទឹកចិត្តដល់សមាសភាពសំខាន់ទាំង៤នេះឱ្យខិតខំយកចិត្តទុកដាក់បំពេញភារកិច្ចបំរើប្រជាពលរដ្ឋឱ្យបានល្អ បន្ថែមលើការខិតខំប្រឹងប្រែងរបស់ថ្នាក់លើ និងរាជរដ្ឋាភិបាល។ សម្ដេចបានសង្កត់ធ្ងន់ថាសមាសភាពមន្រ្តីទាំង៤ខាងលើនេះ គឺជាអ្នកកៀក និងបំពេញភារកិច្ចជាប់ជាមួយជីវភាពរស់នៅប្រជាពលរដ្ឋជារៀងរាល់ថ្ងៃ ហើយពលរដ្ឋអាចដឹងថាគាត់ធ្វើបានល្អ ឬមិនល្អ។

សម្ដេចក្រឡាហោមឧបនាយករដ្ឋមន្រ្តី ក៏បានផ្ដល់អនុសាសន៍ឱ្យថ្នាក់ដឹកនាំ និងមន្រ្តីរាជការទាំងអស់ សូមខិតខំប្រមូលបញ្ហានានារបស់ប្រជាពលរដ្ឋយកមកដោះស្រាយឱ្យមានតម្លាភាព យុត្តិធម៌ ធ្វើឱ្យពលរដ្ឋមានភាពកក់ក្ដៅក្នុងសង្គម។ ក្នុងឱកាសនោះដែរ សម្ដេចក៏បានផ្ដល់ការពន្យល់អំពីអត្ថន័យនៃអភិក្រមទាំង៥ដែលបានដាក់ចេញដោយសម្ដេចតេជោប្រមុខរាជរដ្ឋាភិបាល ក្នុងនោះសម្រាប់អភិក្រមឆ្លុះកញ្ចក់ សម្ដេចបានមានប្រសាសន៍ថា រាល់ការយល់ឃើញ ការលើកឡើងពីពលរដ្ឋ ពីមជ្ឈដ្ឋាននានា ការរិះគន់ក្នុងន័យស្ថាបនា គឺជាកញ្ចក់ឆ្លុះឱ្យឃើញពីបញ្ហានានា។

ពាក់ព័ន្ធនឹងការងារកំណែទម្រង់វិមជ្ឈការ និងវិសហមជ្ឈការ សម្ដេចក្រឡាហោមបានគូសបញ្ជាក់ថាសម្រាប់កម្ពុជា ទោះបីជាការងារនេះមិនទាន់អនុវត្តបានយូរ ប៉ុន្តែកម្ពុជាបានទទួលផលច្រើនសមគួរពីការអនុវត្តការងារកំណែទម្រង់នេះ ដ្បិតបណ្ដាប្រទេសនានា ពិសេសប្រទេសដែលកម្ពុជាបានរៀនសូត្រនោះ បានអនុវត្តការងារកំណែទម្រង់រដ្ឋបាលថ្នាក់ក្រោមជាតិនេះរាប់រយឆ្នាំ និងឆ្លងកាត់បទពិសោធន៍ច្រើនជាងកម្ពុជាផង។ សម្ដេចបានស្នើក្រុមប្រឹក្សា និងគណៈអភិបាលត្រូវខិតខំអនុវត្តអំណាចដែលថ្នាក់ជាតិផ្ទេរមកហើយនេះឱ្យបានល្អ ដើម្បីអភិវឌ្ឍន៍មូលដ្ឋានរបស់ខ្លួន៕

រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ចេញសារាចរ ស្តីពីការពង្រឹងវិធានការគ្រប់គ្រងការឆ្លងរាលដាលនៃជំងឺកូវីដ១៩ សម្រាប់អំឡុងពេល និងក្រោយពេលឈប់សម្រាកក្នុងពិធីបុណ្យភ្ជុំបិណ្ឌ ដើម្បីទប់ស្កាត់ការឆ្លងរាលដាលនៃជំងឺកូវីដ១៩

(ភ្នំពេញ)៖ សម្តេចតេជោ ហ៊ុន សែន នាយករដ្ឋមន្រ្តីនៃកម្ពុជា នៅថ្ងៃទី០៣ ខែតុលា ឆ្នាំ២០២១នេះ បានចេញសារាចរមួយស្តីពីការពង្រឹងវិធានការគ្រប់គ្រងការឆ្លងរាលដាល នៃជំងឺកូវីដ-១៩ សម្រាប់អំឡុងពេល និងក្រោយពេលឈប់សម្រាកក្នុងពិធីបុណ្យភ្ជុំបិណ្ឌ ដើម្បីទប់ស្កាត់ការឆ្លងរាលដាលនៃជំងឺកូវីដ-១៩។ 

តាមសារាចរនេះ កន្លងទៅនេះរាជរដ្ឋាភិបាលបានសម្រេចផ្អាកការរៀបចំពិធីបុណ្យកាន់បិណ្ឌ និងភ្ជុំបិណ្ឌ ដើម្បីទប់ស្កាត់ការឆ្លងរាលដាលនៃជំងឺកូវីដ-១៩ ដោយរក្សាការឈប់សម្រាកចំនួន ៣ថ្ងៃ សម្រាប់ពិធីបុណ្យភ្ជុំបិណ្ឌ តាមប្រតិទិនឈប់សម្រាកការងាររបស់មន្ត្រីរាជការ និយោជិត កម្មករ ប្រចាំឆ្នាំ២០២១ ដដែល។

ក្នុងអំឡុងពេល ឈប់សម្រាកខាងមុខនេះ ប្រជាពលរដ្ឋជាច្រើនអាចនឹងធ្វើដំណើរចល័តពីកន្លែងមួយទៅកន្លែងមួយ ដើម្បីទៅជួបជុំក្រុមគ្រួសារ និងធ្វើដំណើរកម្សាន្តនៅតាមរមដោយដ្ឋាននានា នៅទូទាំងប្រទេស ដែលនឹងអាចធ្វើឱ្យ ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាប្រឈមនឹងហានិភ័យ នៃការឆ្លងរាលដាលទ្រង់ទ្រាយធំនៃជំងឺកូវីដ-១៩ ជាពិសេស មេរោគប្រភេទដែលតា (Delta) ដែលកំពុងបន្តឆ្លងរាលដាលក្នុងសហគមន៍យ៉ាងឆាប់រហ័ស។

ដើម្បីទប់ស្កាត់ និងបង្ការការឆ្លងរាលដាលទ្រង់ទ្រាយធំនៃជំងឺកូវីដ-១៩ ពិសេស ដើម្បីការពារអាយុជីវិត និង សុខភាពប្រជាពលរដ្ឋ ស្របពេលដែលព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា កំពុងបោះជំហានឆ្ពោះទៅកាន់ការបើកដំណើរការ ប្រទេសពេញលេញឡើងវិញលើគ្រប់វិស័យនាពេលខាងមុខ, រាជរដ្ឋាភិបាល សូមធ្វើការណែនាំ ដូចសេចក្តីប្រកាសខាងក្រោម៖

វិភាគអន្តរជាតិ៖ សម្ព័ន្ធភាព AUKUS មានគោលដៅលើចិន, តែគំរាមកំហែងដល់អាស៊ាន

(ហុងកុង)៖ អតីតនាយករដ្ឋមន្ត្រីអង់គ្លេស លោក Winston Churchill ធ្លាប់បាននិយាយពាក្យមួយឃ្លា នៅអំឡុងសម័យសង្រ្គាមលោកលើកទី២ ដែលគេនៅចាំមិនភ្លេចថា «រឿងដែលអាក្រក់បំផុត នោះគឺការធ្វើសង្រ្គាមដោយគ្មានសម្ព័ន្ធមិត្ត»។ ពាក្យមួយឃ្លានេះហាក់ដូចជាត្រូវបានលោកប្រធានាធិបតីអាមេរិក ចូ បៃដិន យកមកអនុវត្តជាសកម្មភាពក្នុងការប្រមូលផ្ដុំកម្លាំងសម័្ពន្ធមិត្ត និងប្រទេសជាដៃគូ ដើម្បីឆ្លើយតបទៅនឹងការកើនឡើងឥទ្ធិពលចិន។

កាលពីថ្ងៃទី១៥ ខែកញ្ញាកន្លងទៅនេះ សហរដ្ឋអាមេរិក អង់គ្លេស និងអូស្ត្រាលីបានប្រកាសពីការបង្កើតសម្ព័ន្ធភាពយោធាត្រីភាគីថ្មីមួយមានឈ្មោះថា AUKUS ហើយនៅក្រោមសម្ព័ន្ធភាពថ្មីនេះ អាមេរិក និងអង់គ្លេសដែលសុទ្ធសឹងតែជាសមាជិកអចិន្ត្រៃយ៍ក្រុមប្រឹក្សាសន្តិសុខអង្គការសហប្រជាជាតិបានសន្យាជួយទីក្រុងកង់បេរ៉ាផលិត នាវាមុជទឹកដើរដោយថាមពលនុយក្លេអ៊ែរយ៉ាងហោច ៨គ្រឿងដែលនេះនឹងធ្វើឱ្យអូស្ត្រាលីក្លាយជាប្រទេសទី ៧ នៅលើពិភពលោកដែលមាននាវាមុជទឹកនុយក្លេអ៊ែរ។

លើសពីនេះទៅទៀត ការបង្កើតសម្ព័ន្ធភាព AUKUS នេះសមស្របទៅតាមគំនិតបង្កើតសម្ព័ន្ធភាព និងភាពជាដៃគូដែលលោក ចូ បៃដិន តែងតែលើកឡើង ហើយវាក៏ស្រប ផងដែរទៅតាមយុទ្ធសាស្ត្រអាមេរិក ក្នុងការប្រមូលថាមពលរបស់ខ្លួនឡើងវិញទប់ទល់ជាមួយចិន ដែលរដ្ឋបាលលោក បៃដិនផ្ទាល់ចាត់ទុកថាជាគូប្រជែងភូមិសាស្រ្ត នយោបាយដ៏ធំបំផុតរបស់អាមេរិកនៅក្នុងស.វទី២១ នេះ។ ប៉ុន្តែនៅម្ខាង អាស៊ានត្រូវបានគេមើលឃើញថានឹងត្រូវប្រឈមមុខបញ្ហាខ្លាំងជាងគេពី AUKUS ពីព្រោះបណ្ដាប្រទេសអាស៊ានជាច្រើនស្ថិតនៅជុំវិញតំបន់សមុទ្រចិនខាងត្បូង ជាតំបន់យុទ្ធសាស្ត្រមួយនៅទល់មុខអូស្ត្រាលី។ មិនតែប៉ុណ្ណោះ រដ្ឋជាសមាជិកមួយចំនួនថែមទាំងស្ថិតនៅលើតំបន់យុទ្ធសាស្ត្រ «First Island Chain» ដែលសហរដ្ឋអាមេរិកកំពុងប្រើប្រាស់ដើម្បីខ្ទប់ឥទ្ធិពលចិន។

តាមរយៈការបង្កើតសម្ព័ន្ធភាព AUKUS, អាស៊ាននឹងត្រូវប្រឈមមុខនឹងបញ្ហាប្រឈមធំៗចំនួន៣។ ទីមួយ៖ នោះគឺអាស៊ានអាចនឹងធ្លាក់ចូលទៅក្នុងបញ្ហាផ្នែកសន្តិសុខ ដោយធ្វើឱ្យរដ្ឋជាសមាជិកនីមួយៗយល់ថាខ្លួនឯងកំពុងស្ថិតនៅក្នុងគ្រោះថ្នាក់។ ការសន្យាផ្ដល់នាវាមុជទឹកដើរដោយថាមពលនុយក្លេអ៊ែរឱ្យអូស្ត្រាលីរបស់សហរដ្ឋអាមេរិក និងអង់គ្លេស មិនមែនមានន័យត្រឹមតែពង្រឹងសមត្ថភាពយោធាអូស្ត្រាលីប៉ុណ្ណោះទេ តែវាក៏អាចបង្កទៅជាការរត់ប្រណាំងសព្វាវុធនៅក្នុងតំបន់ឥណ្ឌូ-ប៉ាស៊ីហ្វិកផងដែរ។

ចាប់តាំងពីចូលដល់ស.វទី២១មក, ម៉ាឡេស៊ី, ឥណ្ឌូណេស៊ី, វៀតណាម និងបណ្ដាប្រទេសជាសមាជិកអាស៊ានមួយចំនួនទៀត ប្រើប្រាស់នាវាមុជទឹកដោយថាមពលអគ្គសនី ឬឥន្ធនៈធម្មតា និងនាវាចម្បាំងទិញពីអាល្លឺម៉ង់ ឬក៏រុស្ស៊ី។ តែចាប់តាំងពីឆ្នាំ២០១០ ពោលគឺក្រោយស្ថានការណ៍នៅសមុទ្រចិនខាងត្បូងកាន់តែតានតឹងឡើង ប្រជាជាតិ ទាំងនេះបានបង្កើនល្បឿនធ្វើទំនើបកម្មកងទ័ពជើងទឹករៀងៗខ្លួនតាមរយៈការបញ្ជាទិញបរិក្ខាយោធាពីមហាអំណាច។ តែទោះជាបែបនេះក្ដី នាវាមុជទឹករបស់ពួកគេ មិនអាចយកទៅធៀបនឹងនាវាមុជទឹកដើរដោយថាមពលនុយក្លេអ៊ែរ ដែលអាចបំពាក់អាវុធនុយក្លេអ៊ែរនោះទេ។ នៅត្រង់នេះអ្វីដែលគួរឱ្យបារម្ភនោះគឺថាអូស្ត្រាលីមុខជានឹង ប្រើនាវាមុជទឹកនុយក្លេអ៊ែរ សម្រាប់ធ្វើប្រតិបត្តិការនៅឯសមុទ្រចិនខាងត្បូង ដើម្បីបង្ហាញការគាំទ្រដល់ប្រតិបត្តិការធ្វើនាវាចរដោយសេរី និងបើកចំហតំបន់ឥណ្ឌូ-ប៉ាស៊ីហ្វិក។

ដូច្នេះបណ្ដាប្រទេសអាស៊ាននឹងមានអារម្មណ៍ថា ប្រទេសជិតខាងមួយដូចជាអូស្ត្រាលីដែលមានយោធាខ្លាំងក្លានឹងកាន់តែមកជិតរបងផ្ទះរបស់ពួកគេ។ ជាធម្មតាអាស៊ាន គឺតែងតែពឹងផ្អែកលើសមតុល្យនៃពួកមហាអំណាចដើម្បីធានាសន្តិសុខរបស់ពួកគេ។ មានន័យថាអំណាចរបស់ពួកមហាអំណាចមិនលើស មិនខ្វះគ្នា ប៉ុន្តែការបង្កើត AUKUS នឹងធ្វើឱ្យអំណាចផ្អៀងទៅរកសហរដ្ឋអាមេរិកកាន់តែខ្លាំងរាប់ចាប់ពីតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍ រហូតដល់តំបន់ប៉ាស៊ីហ្វិកខាងត្បូង ដែលនេះនឹងបំផ្លាញសមតុល្យអំណាចនៅក្នុងតំបន់ ហើយអាស៊ាននឹងគ្មានជម្រើសអ្វីផ្សេងក្រៅតែពីសម្រេចចិត្តថា តើយុទ្ធសាស្ត្រស្វែងរកសមតុល្យរបស់ខ្លួននឹងត្រូវឆ្ពោះទៅទីណា?

ពិតមែនទៅ ការធ្វើសមាហរណកម្មនយោបាយ និងសន្តិសុខរបស់អាស៊ានមានកម្រិតទាបបំផុតធៀបទៅនឹងសហភាពអឺរ៉ុប ហើយសព្វថ្ងៃ រដ្ឋជាសមាជិកនៅតែមិនអាចរក ឃើញជំហររួមទាំងខាងនយោបាយការទូត និងការពារជាតិ។ វាពិតជាពិបាកខ្លាំងណាស់សម្រាប់អាស៊ានក្នុងការពឹងផ្អែកលើ «យុទ្ធសាស្ត្រការពារជាសមូហភាព» ក្នុងការ ស្វែងរក «សន្តិសុខជាសមូហភាព» ដោយពួកគេមានតែត្រូវពឹងផ្អែកលើសមត្ថភាពយោធាខ្លួនឯងរៀងៗខ្លួន និងសមត្ថភាពអនុវត្តនយោបាយការទូតឯករាជ្យ តែប៉ុណ្ណោះ។ សម្ព័ន្ធភាព AUKUS និងគម្រោងផលិតនាវាមុជទឹកនុយក្លេអ៊ែរអូស្ត្រាលី អាចនឹងបង្ខំឱ្យបណ្ដាប្រទេសអាស៊ានមានអារម្មណ៍ថាគ្មានសន្តិសុខ ហើយងាកទៅនឹងការរត់ប្រណាំង សព្វាវុធ។

ចំណុចទី២៖ អាស៊ាននឹងត្រូវគិតថា តើត្រូវធ្វើបែបណាដើម្បីកុំឱ្យធ្លាក់ចូលក្នុងស្ថានភាពបង្ខំចិត្តត្រូវជ្រើសរើសយកមួយរវាងអាមេរិក និងចិន។ សហរដ្ឋអាមេរិកជារឿយៗ តែងតែអះអាងថា មិនមានចេតនាបង្ខំឱ្យអាស៊ានជ្រើសរើសរវាងចិន និងសហរដ្ឋអាមេរិកនោះទេ។ តែតាមរយៈការបង្កើតសម្ព័ន្ធភាព AUKUS វាបានបង្ហាញកាន់តែច្បាស់ ថាបក្សសម្ព័ន្ធ ឬប្លុកប្រឆាំងចិនដឹកនាំដោយសហរដ្ឋអាមេរិកបានលេចចេញជារូបរាងជាបណ្ដើរៗ។ បើតាមក្រុមអ្នកជំនាញ តំបន់អាស៊ានគឺជាទីតាំងភូមិសាស្ត្រនយោបាយ ដ៏សំខាន់ និងពិសេសបំផុតមួយដែលអាចកំណត់ពីភាពជោគជ័យ និងបរាជ័យនៃយុទ្ធសាស្ត្រខ្ទប់ឥទ្ធិពលចិនរបស់សហរដ្ឋអាមេរិក។ នៅត្រង់នេះមានរឿងពីរយ៉ាងដែលត្រូវពិចារណា។ ម្យ៉ាងវាជារឿងដ៏ពិបាក ដែលអាមេរិកចង់ប្រមូលកម្លាំងប្រឆាំងចិន ដោយងាយស្រួលដោយសារតែខ្វះកិច្ចសហប្រតិបត្តិការពីអាស៊ាន។

រីឯម្យ៉ាងទៀតនោះគឺចិនជាមិត្តជិតខាងអព្យាក្រឹតផង និងជាដៃគូសេដ្ឋកិច្ច រួមទាំងពាណិជ្ជកម្មផងមិនអាចខ្វះបានរបស់អាស៊ាន។ ជាជម្រើសមួយដ៏ប្រសើរ, អាស៊ាននឹងប្រឹង ប្រែងរក្សាឱ្យបាននូវឯករាជ្យភាពទាំងខាងការទូត និងសន្តិសុខ ជាពិសេសគឺនយោបាយអព្យាក្រឹតតែម្ដង។ តែចង់ ឬមិនចង់ ស្ថិតនៅចំកណ្ដាលនៃការប្រជែងឥទ្ធិពលគ្នា រឹតតែខ្លាំងរវាងអាមេរិក និងចិន អាស៊ានដែលគ្មានជំហររួមច្បាស់លាស់ប្រហែលជានឹងពិបាកគេចផុតណាស់ពីការបង្ខំចិត្តត្រូវជ្រើសរើសយកមួយរវាងមហាអំណាចទាំង២។

ចំណុចទី៣៖ សម្ព័ន្ធភាព AUKUS អាចនឹងបំបែកបាក់ផ្ទៃក្នុងអាស៊ាន ក៏ដូចជារារាំងដល់នីតិវិធីធ្វើសមារណកម្មនយោបាយ និងសន្តិសុខរបស់អាស៊ាន។ ប្រតិកម្មឆ្លើយតបរបស់បណ្ដាប្រទេសអាស៊ានចំពោះការបង្កើត AUKUS មិនមានជំហររួមនោះទេ ដោយមានខ្លះនៅស្ងៀមតែនៅក្នុងចិត្តគាំទ្រ, ខ្លះជំទាស់ រីឯខ្លះទៀតគាំទ្រ។ ជាក់ស្ដែង ហ្វីលីពីន តាមរយៈរដ្ឋមន្ត្រីការបរទេស លោក Teodoro Lochen បាននិយាយគាំទ្រជាសាធារណៈថា AUKUS នឹងជួយរក្សាសន្តិភាព ហើយនឹងមិនបំផ្លាញសន្តិសុខ ឬស្ថិរភាពនៅក្នុងតំបន់នោះទេ។ ដូចគ្នាទៅនឹងហ្វលីពីនដែរ សិង្ហបុរីយល់ឃើញថាសម្ព័ន្ធភាពនេះនឹងចូលរួមចំណែកក្នុងការជួយរក្សាស្ថិរភាព និងសន្តសុខនៅក្នុងតំបន់ តែមិនបានបង្ហាញជំហគាំទ្រត្រង់ៗឡើយ។

ចំណែកឯ ម៉ាឡេស៊ី និងឥណ្ឌូណេស៊ីវិញ បានបង្ហាញជំហរជំទាស់ចំពោះការយល់ឃើញបែបនេះ ដោយថែមទាំងព្រមានទៀតផងថា AUKUS និងការផ្ដល់នាវាមុជទឹក នុយក្លេអ៊ែរឱ្យអូស្ត្រាលីអាចនឹងបង្កទៅជាការរត់ប្រណាំងសព្វាវុធនៅក្នុងតំបន់។ វៀតណាម កម្ពុជា និងសមាជិកដែលនៅសល់បានរក្សាជំហរស្ងៀមស្ងាត់ ប៉ុន្តែវៀតណាម ដែលជាភាគីជម្លោះដែនទឹកជាមួយចិននៅឯតំបន់សមុទ្រចិនខាងត្បូង ត្រូវបានគេមើលឃើញថា គ្មានហេតុផលអ្វីត្រូវជំទាស់នឹងការបង្កើត AUKUS នោះឡើយ។

ការបង្ហាញជំហរផ្សេងៗគ្នារបស់អាស៊ានចំពោះសម្ព័ន្ធភាព AUKUS វាមានជាប់ពាក់ព័ន្ធទៅនឹងទស្សនៈយល់ឃើញរបស់ពួកគេចំពោះតម្រូវការការពារផ្នែកសន្តិសុខ និងកិច្ចសហការជាមួយសហរដ្ឋអាមេរិក និងទស្សនៈយល់ឃើញចំពោះតួនាទីរបស់ចិននៅក្នុងតំបន់។ ជាឧទាហរណ៍ដូចជា ហ្វីលីពីន និងវៀតណាមដែលមានជម្លោះដែនទឹក ខ្លាំងជាងគេជាមួយចិន មុខជានឹងគាំទ្រដល់យុទ្ធសាស្រ្តខ្ទប់ឥទ្ធិពលចិន ទោះជាពេលខ្លះមិននិយាយចេញមកក្រៅក៏ដោយ។ ដូច្នេះការគ្មានជំហររួម ឬមានជំហរផ្ទុយគ្នា អាចនឹងបង្កឧបសគ្គរាំងស្ទះដល់កិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងធ្វើសមាហរណកម្មសន្តិសុខ និងនយោបាយរបស់អាស៊ាននៅឆ្នាំ២០២៥៕

ប្រភព៖ National Institute for South China Sea Studies (ថ្ងៃសុក្រ ទី០១ ខែតុលា ឆ្នាំ២០២១)
ដោយ៖ Fresh News

ឧបនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហោ ណាំហុង៖ កម្ពុជាសង្ឃឹមថា បញ្ហានាវាមុជទឹកនុយក្លេអ៊ែរនៅអូស្រ្ដាលី នឹងមិនបណ្ដាលឲ្យមានការរត់ប្រណាំងអាវុធនុយក្លេអ៊ែរ ក្នុងតំបន់អាស៉ីទេ

(ភ្នំពេញ)៖ បញ្ហានាវាមុជទឹកនុយក្លេអ៊ែរនៅប្រទេសអូស្រ្ដាលី (AUKUS) ថ្មីៗនេះ នឹងមិនបណ្ដាលឲ្យមានការរត់ប្រណាំងអាវុធនុយក្លេអ៊ែរ នៅក្នុងតំបន់អាស៉ីនោះទេ។ នេះបើតាមការលើកឡើងរបស់ ឧបនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហោ ណាំហុង ក្នុងឱកាសអនុញ្ញាតឲ្យលោក ប៉ាប្លូ កាង (Pablo Kang) ឯកអគ្គរដ្ឋទូតអូស្រា្តលីប្រចាំនៅកម្ពុជា ចូលជួបពិភាក្សាការងារ នាថ្ងៃទី១ ខែតុលា ឆ្នាំ២០២១ នៅទីស្តីការគណៈរដ្ឋមន្ត្រី។

សហរដ្ឋអាមេរិក អង់គ្លេស និងអូស្រ្តាលី កាលពីពេលថ្មីៗនេះ បានប្រកាសពីភាពជាដៃគូសន្តិសុខថ្មីមួយហៅថា AUKUS ដែលក្នុងនោះ អាមេរិកនិងអង់គ្លេស នឹងជួយអូស្រ្តាលីផលិតនាវាមុជទឹក ដើរដោយថាមពលនុយក្លេអ៊ែរ។ ដូច្នេះហើយ អូស្រ្តាលីក៏បានសម្រេចលុបចោល កិច្ចព្រមព្រៀងដែលខ្លួនបានចុះកាលពីឆ្នាំ២០១៦ ដើម្បីទិញនាវាមុជទឹកធម្មតាចំនួន១២គ្រឿង ពីប្រទេសបារាំង។ ចំណែកបារាំងវិញ បានខឹងសម្បារជាខ្លាំង ដោយបានកោះហៅទូតរបស់ខ្លួន នៅសហរដ្ឋអាមេរិកនិងអូស្រ្តាលី ទៅកាន់ប្រទេសវិញភ្លាមៗផងដែរ។

ក្នុងឱកាសជំនួបពិភាក្សាការងារជាមួយ ឧបនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហោ ណាំហុង គឺលោក ប៉ាប្លូ កាង បានលើកថា នៅពេលអនាគតឆាប់ៗខាងមុខនេះ អូស្ត្រាលីនឹងផលិតនាវាមុជទឹកដើរដោយថាមពលនុយក្លេអ៊ែរ ប៉ុន្ដែមិនបំពាក់អាវុធនុយក្លេអ៊ែរនោះទេ។

ចំពោះបញ្ហាសមុទ្រចិនខាងត្បូង លោកឯកអគ្គរដ្ឋទូត បានជំរុញឲ្យគ្រប់ភាគីជម្លោះទាំងអស់ដោះស្រាយតាមច្បាប់អន្ដរជាតិ UNCLO ហើយអំពីបញ្ហានៅប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ា លោកបានលើកយកឧទាហរណ៍របស់កម្ពុជា ក្នុងការដោះស្រាយជម្លោះក្រោមគោលនយោបាយឈ្នះ-ឈ្នះ «របស់សម្ដេចតេជោ ហ៊ុន សែន នាយករដ្ឋមន្ត្រីនៃកម្ពុជា» ដើម្បីជួយដោះស្រាយវិបត្តិបនៅប្រទេសនេះ។ ដោយសារឆ្នាំក្រោយកម្ពុជាធ្វើជាប្រធានអាស៊ាន លោកឯកអគ្គរដ្ឋទូតបានលើកថា បេសកជនពិសេសរបស់កម្ពុជាមានតួនាទីសំខាន់ណាស់។

ឆ្លៀតក្នុងឱកាសនោះ លោកឯកអគ្គរដ្ឋទូត បានថ្លែងអំណរគុណកម្ពុជាដែលបានគាំទ្រកិច្ចប្រជុំកំពូលប្រចាំឆ្នាំអាស៊ាន-អូស្ដ្រាលីលើកទី១ ដែលគ្រោងប្រព្រឹត្តិទៅនៅខែតុលា ឆ្នាំ២០២១នេះ។

ចំណែកឯឧបនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហោ ណាំហុង ក៏បានថ្លែងអំណរគុណអូស្រ្តាលី ដែលតែងតែបានផ្តល់ជំនួយមកកម្ពុជា និងអាស៊ាន ជាពិសេសការទប់ស្កាត់ការរីករាលដាលជំងឺ Covid-19 ។ លោកឧបនាយករដ្ឋមន្ត្រី បានលើកឡើងថា ក្នុងពេលកម្ពុជាធ្វើជាប្រធានអាស៊ាន លើកទី៣ នៅឆ្នាំ២០២២ កម្ពុជានឹងផ្តល់អាទិភាពលើការពង្រឹងឯកភាពអាស៊ានតួនាទីស្នូល របស់អាស៊ាន និងធានារក្សាឱ្យបាននូវ សន្តិភាព និងស្ថិរភាពក្នុងតំបន់ ព្រមទាំងដើម្បីពង្រឹងនិម្មាបនកម្មតំបន់អាស៊ាន។

លោកឧបនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហោ ណាំហុង បានបង្ហាញក្តីសង្ឃឹមថាអាស៊ាន និងចិនអាចសំរេចបាន «ក្រមប្រតិបត្តិនៅសមុទ្រចិនខាងត្បូង(COC)» ដើម្បីចៀសវាងជម្លោះនៅសមុទ្រចិនខាងត្បូង។ ក្នុងឱកាសកិច្ចប្រជុំកំពូលនេះដែរ អាស៊ានអាចនឹងចេញសេចក្ដីរំលឹកខួបអនុស្សាវរីយ៍ ២០ឆ្នាំនៃ «សេចក្ដីថ្លែងការណ៍ស្តីពីការប្រតិបត្តិរបស់បណ្ដាភាគីនៅសមុទ្រចិនខាងត្បូង(DOC)»។ លោកឧបនាយករដ្ឋមន្ត្រី បានពន្យល់ពីការខិតខំរបស់កម្ពុជានៅឆ្នាំ២០០២ ពេលកម្ពុជាធ្វើជាប្រធានអាស៊ានលើកទី១ សម្រេចបាន DOC ដើម្បីចៀសវាងជម្លោះនៅសមុទ្រចិនខាងត្បូង ដែលសព្វថ្ងៃ ២០ឆ្នាំក្រោយភាគីពាក់ព័ន្ធនៅតែទាមទារអនុវត្តន៍ DOC នេះ ឲ្យបានពេញលេញ។

លោកបន្តថា នៅឆ្នាំ២០១២ ពេលកម្ពុជាធ្វើប្រធានអាស៊ានលើកទី២ យើងខិតខំឲ្យមានការចាប់ផ្ដើម ការចរចា «កិច្ចព្រមព្រៀងភាពជាដៃគូសេដ្ឋកិច្ចគ្រប់ជ្រុងជ្រោយតំបន់» ដែលពាក្យកាត់ហៅថា RCEP ដែលមានប្រទេសអាស៊ានទាំង10 និងអូស្រ្តាលី ចិន ជប៉ុន សាធារណរដ្ឋកូរ៉េ និងណូវែលហ្សេឡង់។ RCEP នឹងផ្តល់ផលប្រយោជន៍ដ៏មានសក្តានុពលក្នុងធុរកិច្ច ពាណិជ្ជកម្ម និងវិនិយោគ និងការធ្វើសមាហរណកម្មសេដ្ឋកិច្ចកាន់តែស៉ីជម្រៅរវាងបណ្តាប្រទេសដែលចូលរួម RCEP នេះ ដើម្បីឱ្យធុរកិច្ចអាចដំណើរការកាន់តែប្រកបដោយប្រសិទ្ធិភាព និងសមត្ថភាព ទូទាំងតំបន់។

ចំពោះបញ្ហាសមុទ្រចិនខាងត្បូង លោកឧបនាយករដ្ឋមន្ត្រី បានលេីកឡេីងថា កម្ពុជាយល់ឃើញថា សមុទ្រចិនខាងត្បូងគួរជា សមុទ្រប្រកបដោយសន្តិភាព និងស្ថិរភាព ដោយមានសេរីភាពនៃការធ្វើនាវាចរណ៍ និងការហោះហើរ នៅតំបន់សមុទ្រចិនខាងត្បូង។ បណ្តាប្រទេសដែលទាមទារអធិបតេយ្យភាពក្នុងសមុទ្រចិនខាងត្បូង គួរតែដោះស្រាយបញ្ហាទាមទារអធិបតេយ្យភាពដោយសន្ដិភាពស្របតាមច្បាប់អន្ដរជាតិ។ សង្ឃឹមថាអាស៊ាននិងចិនបន្តការចរចា ដើម្បីសំរេចបាន COC ក្នុងពេលឆាប់ៗ ដែលការចរចាបានសម្រេចជិតបញ្ចប់ហើយ។

ចំពោះបញ្ហាឥណ្ឌូ-ប៉ាស៉ីហ្វិក លោកឧបនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហោ ណាំហុង បានលើកថា កម្ពុជាគំាទ្រ ទស្សនវិស័យអាស៊ានស្តីពីឥណ្ឌូ-ប៉ាស៉ីហ្វិក (ASEAN Outlook on Indo-Pacific) ដើម្បីធានានូវសន្តិភាព ស្ថេរភាព និងសន្តិសុខ ក្នុងតំបន់និងជាគំនិតផ្ដួចផ្ដើមបរិយាប័ន្ន និងបំពេញបន្ថែមលើនិម្មាបនកម្មតំបន់អាស៊ាន(ASEAN Regional Architecture)៕