បទអត្ថាធិប្បាយ៖ បទឧក្រិដ្ឋដែលសហរដ្ឋអាមេរិកបានប្រព្រឹត្តនៅប្រទេសឡាវ កាលពីមុនមិនគួរចម្លងម្តងទៀតទៅក្នុងវិបត្តិអ៊ុយក្រែនទេ

(ប៉េកាំង)៖ នៅរដូវក្តៅឆ្នាំនេះ នៅពេលដែលសិស្សានុសិស្សនៃប្រទេសឡាវបានជិះរថភ្លើងល្បឿនលឿន"Lan cang"នៃផ្លូវដែកចិន-ឡាវដោយបានទទួលអារម្មណ៍ពីភាពសប្បាយរីករាយនៃ "ការគយគនទេសភាពដ៏ស្រស់ត្រកាលតាមរថភ្លើង" ពួកគេប្រហែលនឹកស្មានមិនដល់ថា ដើម្បីសាងសង់ផ្លូវដែកចិន-ឡាវ ភាគីម៉ៅការសាងសង់គ្រាន់តែបោះសម្អាត គ្រាប់បែកចង្កោមរបស់អាមេរិកដែលបន្សល់ទុក នៅតាមបណ្តោយផ្លូវដែកក៏បានចំណាយរយៈពេលជាងពីរឆ្នាំដែរ។

សូមបញ្ជាក់ថា គ្រាប់បែកចង្កោមទាំងនេះត្រូវបានទម្លាក់តាមអាកាស ទៅលើប្រទេសឡាវដោយកងទ័ពអាមេរិក ក្នុងអំឡុងពេលសង្គ្រាមវៀតណាម ។ នាពេលថ្មីៗកន្លងទៅនេះ រដ្ឋាភិបាលអាមេរិកបានប្រកាសថា នឹងបន្ថែមការផ្តល់ជំនួយយោធាក្នុងតម្លៃ ៨០០ លានដុល្លារអាមេរិកដល់អ៊ុយក្រែន ក្នុងនោះក៏បូករួមទាំងគ្រាប់បែកចង្កោម ដែលអាចបង្ករបួសស្នាមនិងប្រល័យជីវិតរបស់ មនុស្សយ៉ាងខ្លាំងដែលត្រូវបានដាក់បញ្ជូល ក្នុងប្រភេទហាមឃាត់តាមផ្លូវច្បាប់អាមេរិកផងដែរ ប្រការនេះបានធ្វើឱ្យអ្នងផងទាំងពួងនឹករលឹក ពីប្រវត្តិសាស្ត្រសង្រ្គាមនៅកាលនោះម្តងទៀត។

គួររំលឹកថា ក្នុងអំឡុងពេលសង្រ្គាមវៀតណាមចាប់ពីឆ្នាំ ១៩៦៤ ដល់ឆ្នាំ ១៩៧៣ អាមេរិកបានទម្លាក់តាមអាកាស នូវគ្រាប់បែកចង្កោមជាច្រើនទៅលើភាគខាងត្បូងនៃប្រទេសវៀតណាម និងភាគខាងកើតនៃប្រទេសឡាវនិងកម្ពុជា ។ ក្នុងនោះ ប្រទេសឡាវគឺជាប្រទេសដែលរងផលប៉ះពាល់យ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរបំផុតពីគ្រាប់បែកចង្កោម។

យោងតាមទិន្នន័យស្ថិតិរបស់ក្រសួងការពារជាតិអាមេរិកបានបង្ហាញឱ្យឃើញថា ក្នុងអំឡុងពេលសង្គ្រាមវៀតណាម កងទ័ពអាមេរិកបានទម្លាក់គ្រាប់បែក ទៅលើប្រទេសឡាវចំនួន ៥៨០,០០០ លើកដោយប្រើប្រាស់គ្រាប់បែកសរុបជាង ២ លានតោន ក្នុងនោះក៏បូករួមទាំងគ្រាប់បែកចង្កោមផងដែរ ។ នៅប្រទេសឡាវ ប្រហែលមានគ្រាប់បែកចង្កោម របស់កងទ័ពអាមេរិកចំនួន ៨០ លានគ្រាប់នៅមិនទាន់ផ្ទុះនៅឡើយ ។ គិតតាំងពីបញ្ចប់សង្គ្រាមមក គ្រាប់បែកដែលនៅមិនទាន់ផ្ទុះគ្រាន់តែមិនដល់ ១ ភាគរយប៉ុណ្ណោះត្រូវបានបោសសម្អាត ដែលគិតមកដល់បច្ចុប្បន្នបានបណ្តាលឱ្យជនស៊ីវិលប្រហែល ២ ម៉ឺននាក់ស្លាប់បាត់បង់ជីវិតនិងជនស៊ីវិលជាច្រើននាក់រងរបួស ។ អ្នកជំនាញខាងគ្រឿងសព្វាវុធបានថ្លែងថា ប្រហែលនៅត្រូវចំណាយរយៈពេល១០០ឆ្នាំទៀត ទើបអាចបោសសម្អាតយ៉ាងជ្រះស្រឡះ នូវគ្រាប់បែកដែលនៅមិនទាន់ផ្ទុះនៅក្នុងប្រទេសឡាវ។

មិនត្រឹមតែនៅប្រទេសឡាវប៉ុណ្ណោះទេ ។ ក្នុងរយៈពេលជាង ២០ ឆ្នាំចុងក្រោយនេះ អាមេរិកបានប្រើប្រាស់គ្រាប់បែកចង្កោម ដោយទ្រង់ទ្រាយធំនៅក្នុងសង្គ្រាមជាច្រើន ដូចជា សង្រ្គាមកូសូវ៉ូនិងសង្រ្គាមអ៊ីរ៉ាក់ជាដើម ។ ហេតុនេះហើយ កងទ័ពអង្គាការណាតូបោះ ប្រចាំនៅតំបន់កូសូវ៉ូបានត្អូញត្អែរឥតឈប់ឈរ ចំពោះការនឿយស្រាំងខ្លួនក្នុងការបោះសម្អាត "គ្រាប់បែកដែលនៅមិនទាន់ផ្ទុះ"ទាំងនេះ ។ តាមសិ្ថតិមិនពេញលេញឱ្យដឹងថា បន្ទាប់ពីគ្រាប់បែកចង្កោមត្រូវប្រសូតឡើងមក វាបានបណ្តាលឱ្យជនស៊ីវិលប្រហែលពី ៥ ម៉ឺន ៦ ពាន់នាក់ដល់ ៨ ម៉ឺន ៦ ពាន់នាក់ស្លាប់បាត់បង់ជីវិត ហើយអ្នកស្លាប់ជាង ៩០ ភាគរយជាជនស៊ីវិល ក្នុងនោះមានភាគច្រើនជាអនីតិជន ។

អំពីបញ្ហាប្រើប្រាស់គ្រាប់បែកចង្កោម អាកប្បកិរិយារបស់អាមេរិកគឺ និយាយផ្សេងធ្វើផ្សឹង ។ កាលពីឆ្នាំ ២០០៨ រដ្ឋាភិបាលអាមេរិកធ្លាប់ធ្វើពាក្យសន្យាថា ធានាជាក់លាក់ឱ្យកងទ័ពអាមេរិកមិនប្រើប្រាស់គ្រាប់បែកចង្កោមទៀតទេ ហើយបាន"បិទនិងស្តុកទុក"គ្រាប់បែកចង្កោមទាំងអស់ ។ យ៉ាងណាមិញ បច្ចុប្បន្ននេះ គ្រាប់រំសេវដែលបានផ្តល់ដល់អ៊ុយក្រែននេះ គឺជាគ្រាប់បែកចង្កោមដែលបានផលិតកាលពីជាង ៤០ ឆ្នាំមុននិងត្រូវ"បិទនិងស្តុកទុក"កាលពី ១៥ ឆ្នាំមុន។

ដូចគ្នានេះដែរ ប្រការដែលមានភាពផ្ទុយគ្នានោះគឺ កាលពីមួយឆ្នាំមុន លោកស្រី Jen Psaki លេខាធិការព័ត៌មាននៃសេតវិមាន កាលនោះបានថ្លែងថា ប្រសិនបើប្រើប្រាស់គ្រាប់បែកចង្កោម នោះ ប្រហែលនឹងប្រព្រឹត្តិបទឧក្រិដ្ឋសង្គ្រាម ។ មួយឆ្នាំក្រោយមក សហរដ្ឋអាមេរិកបានក្លាយជាគោលដៅដែលត្រូវរងការថ្កោលទោសរបស់ខ្លួន នោះ សូមសួរថា នៅចំពោះមុខផលប្រយោជន៍ផ្ទាល់ខ្លួន របស់អាមេរិក តើគុណធម៌និងភាពអៀនខ្មាសមានតម្លៃប៉ុន្មាន?

វិទ្យុមិត្តភាពកម្ពុជាចិន