ទីបញ្ជាការកណ្តាលរបស់អាមេរិក Centcom ដែលទទួលខុសត្រូវតំបន់មជ្ឈឹមបូព៌ាបាននិយាយនៅក្នុងសេចក្តីថ្លែងការណ៍ថ្ងៃទី ២ ខែមិថុនាថា “យ៉ាងតិច ជនស៊ីវិលចំនួន ៤៨៤ ត្រូវបានសម្លាប់ដោយអចេតនាដោយការវាយប្រហារតាមអាកាសរបស់ក្រុមចម្រុះ”។ កាលពី ៤ ខែមុន Centcom បាននិយាយថា យ៉ាងតិចជនស៊ីវិលចំនួន ១៩៩ នាក់ត្រូវបានសម្លាប់នៅក្នុងយុទ្ធនាការទម្លាក់គ្រាប់បែក។ ការប៉ាន់ប្រមាណដោយអ្នកឃ្លាំមើលឯករាជ្យគឺខ្ពស់ជាងនោះ។ ក្រុមឃ្លាំមើលឈ្មោះ Airwars បាននិយាយថា ការវាយប្រហារតាមផ្លូវអាកាសរបស់ក្រុមចម្រុះបានសម្លាប់ជនស៊ីវិលជិត ៤០០០ នាក់។
ចំនួនជនស៊ីវិលស្លាប់បានកើនឡើង ដោយសារតែការវាយប្រយុទ្ធបានចូលជ្រៅទៅកាន់បណ្តាទីក្រុងធំៗ។ ប៉ុន្តែ ទោះបីជាចំនួនជនស៊ីវិលស្លាប់បានកើនឡើងក៏ដោយ ក៏យោធាអាមេរិកមិនបានពិនិត្យមើល ស៊ើបអង្កេត និងគណនីភាពលើការស្លាប់ជនស៊ីវិលទេ។ ការរកឃើញមូលហេតុដល់កំហុសឆ្គងដ៏សោដនាតកម្មនេះ ការមើលឃើញនូវអ្វីដែលអាចរៀនសូត្រពីកំហុស និងការពង្រឹងស្តង់ដារយោធាអាមេរិកកាំងអាចសង្គ្រោះជីវិតបានរាប់ពាន់។
លោក ត្រាំ បានផ្តល់យោធានូវ “សិទ្ធិអំណាចទាំងស្រុង” ក្នុងការសម្រេចលើវិធី និងចំនួនកម្លាំងប៉ុន្មានដែលនឹងត្រូវយកទៅប្រើ ជាអំណាចដែលមានការក្តាប់យ៉ាងដិតដល់ដោយសេតវិមានរបស់ អូបាម៉ា។ ប៉ុន្តែ រដ្ឋមន្ត្រីការពារជាតិលោក James Mattis បានទទួចនៅថ្ងៃទី ២៨ ខែឧសភា ថា ចេតនារបស់យើងក្នុងការការពារជនគ្មានកំហុសនៅតែមិនផ្លាស់ប្តូរ។
ជាងនេះទៅទៀត ការវាយប្រហារតាមអាកាសថែមទៀតបានធ្វើឡើងនៅតំបន់ប្រជុំជន ដូចជាក្រុង Mosul ជាជំរុំរឹងមាំចុងក្រោយរបស់រដ្ឋអ៊ីស្លាមនៅអ៊ីរ៉ាក់។ គ្រាប់បែកទម្ងន់ ៥០០ ផោន ដែលបានទម្លាក់ទៅលើអ្នកបាញ់ស៊ីបពីរនាក់នោះបានធ្វើឲ្យឃ្លាំងផ្ទុកគ្រាប់បានផ្ទុះឡើង ដែលធ្វើឲ្យអាគារមួយរលំ និងសម្លាប់ជនស៊ីវិលអ៊ីរ៉ាក់ចំនួន ១០៥ នាក់នៅថ្ងៃទី ១៧ ខែកុម្ភៈ។ នេះបើយោងតាម Centcom ។ ដោយសារតែរដ្ឋអ៊ីស្លាមកំពុងប្រើប្រាស់អាគារលំនៅដ្ឋានមកធ្វើជាទីតាំងបញ្ជា កន្លែងផ្ទុកគ្រាប់ និងទីតាំងប្រយុទ្ធនោះ ការស្លាប់ជនស៊ីវិលគឺមានលទ្ធភាពខ្ពស់។
ប៉ុន្តែ កត្តាស្មុគស្មាញកាន់តែខ្លាំងបានលេចឡើង។
ទោះបីជាយោធាអាមេរិកបានបង្កើនការទម្លាក់គ្រប់បែកក៏ដោយ ក៏គ្មានការវាយតម្លៃឯករាជ្យណាមួយអំពីព័ត៌មានសម្ងាត់ដែលប្រើប្រាស់ដើម្បីកំណត់ទីតាំងសម្រាប់ទម្លាក់គ្រាប់បែកនោះទេ។ ឧត្តមសេនីយ៍ Richard Coe ដែលបានស៊ើបអង្កេតលើការវាយប្រហារខុសឆ្គងលើក្បួនយោធាស៊ីរីនៅខែកញ្ញានោះ បានទទួលស្គាល់ថា មិនមាន “ក្រុមក្រហម” ក្នុងការរិះគន់ដល់ដំណើរការសម្រេចចិត្តនោះទេ។ ឧត្តមសេនីយ៍ Coe បាននិយាយថា “គេរំពឹងថា មនុស្សម្នាក់ៗនឹងធ្វើរឿងនោះដោយខ្លួនគេ ហើយបន្ទាប់មក នៅក្នុងដំណើរការនោះ បានវាយតម្លៃគុណសម្បត្តិ និងគុណវិបត្តិដល់អ្នកធ្វើការសម្រេចិត្ត”។ បុគ្គលដែលពាក់ព័ន្ធនឹងការកំណត់ទីតាំងសត្រូវមិនអាចវាយតម្លៃទន្ទឹមគ្នានឹងការសម្រេចចិត្តរបស់គេបានទេ។
រហូតដល់ថ្ងៃទី ១៣ ខែមិថុនា យោធាអាមេរិកមានមនុស្សតែពីរនាក់ប៉ុណ្ណោះក្នុងការស៊ើបអង្កេតលើការស្លាប់ជនស៊ីវិលនៅអ៊ីរ៉ាក់និងស៊ីរី។ ឥឡូវនេះ មានអ្នកស៊ើបអង្កេតពេញម៉ោងចំនួន ៧ នាក់។ មនុស្សជាច្រើនបានស៊ើបអង្កេតឧបត្តិហេតុបែបនេះនៅក្នុងសង្គ្រាមនៅ Afghanistan នៅឆ្នាំ ២០១១។ ប្រសិនបើយោធាព្រួយបារម្ភនឹងការស្លាប់របស់ជនស៊ីវិលនោះ អ្នកស៊ើបអង្កេតច្រើនទៀតដែលមានបទពិសោធន៍ក្នុងការកំណត់ទីតាំងត្រូវតែបញ្ជូនទៅកាន់ក្រុមទាំងនោះ។
គេក៏មិនមានគណនីភាពសាធារណៈទៀតហើយ។ នៅថ្ងៃទី ២៦ ខែឧសភា មន្ត្រីព័ត៌មានយោធាអាមេរិកម្នាក់បានបញ្ជាក់ថា មន្ទីបញ្ចកោននឹងឈប់ទទួលស្គាល់ នៅពេលយន្តហោះចម្បាំងរបស់ខ្លួនជួបឧបត្តិហេតុស្លាប់ជនស៊ីវិល។ ជាងនេះទៀត យន្តហោះទាំងនោះនឹងត្រូវតែបិទបាំងនៅក្រោមឆ័ត្ររបស់ក្រុមចម្រុះ។ យោធាអាមេរិកជាអ្នកទទួលខុសត្រូវចំពោះការវាយប្រហារតាមអាកាសចំនួន ៩៥ ភាគរយនៅស៊ីរី និងចំនួន ៦៨ ភាគរយនៅអ៊ីរ៉ាក់។ Centcom គួរតែទទួលខុសត្រូវរួមលើសកម្មភាពរបស់គេ ជាងជាងបំបែកការទទួលខុសត្រូវ។
សភាស្ទើតែគ្មានបានបង្ហាញចំណាប់អារម្មណ៍ក្នុងការកំណត់ហេតុដើមនៃការស្លាប់ជនស៊ីវិល ការដាក់ឲ្យមេបញ្ជាការ ឬមន្ត្រីថ្នាក់ក្រោមឲ្យទទួលខុសត្រូវ ឬធានាថា មេរៀនដែលរៀនសូត្រពីការវាយប្រហារខុសឆ្គងនោះត្រូវតែយកទៅពិនិត្យមើលនៅក្នុងប្រតិបត្តិការនៅអនាគតនោះទេ។ សភាអាចប្រើតួនាទីត្រួតពិនិត្យរបស់ខ្លួនដោយប្រាប់ឲ្យមន្ទីបញ្ចកោនរាយការណ៍អំពីវិធានការដែលខ្លួនមានដើម្បីកាត់បន្ថយអាយុជីវិតជនស៊ីវិល ផ្តល់ការបណ្តុះបណ្តាលការយល់ដឹងបន្ថែមសម្រាប់មន្ត្រីអាមេរិក និងក្រុមចម្រុះផ្សេងទៀត និងបើកសវនាការសាធារណៈជាមួយនឹងមន្ត្រីជាន់ខ្ពស់ស៊ីវិលនិងយោធា។
ចាប់តាំងពីសង្គ្រាមផ្លូវអាកាសចាប់ផ្តើមមក ការវាយប្រហារតាមផ្លូវអាកាសបានធ្វើឡើងប្រហែល ២២.០០០ លើក ហើយមន្ត្រីយោធាបានអះអាងដដែលៗថា ពួកគេធ្វើរាល់អ្វីៗដែលអាចធ្វើតាមដើម្បីការពារជនស៊ីវិល។ ការសន្យានោះគឺមិនគ្រាន់តែអ្វីត្រឹមត្រូវក្នុងការធ្វើនោះទេ គឺវាក៏សំខាន់ខាងយុទ្ធសាស្ត្រដល់ប្រសិទ្ធភាពរយៈពេលយូរផងដែរក្នុងការប្រយុទ្ធទល់នឹងអំពើភេរវកម្ម៕
ប្រភព៖ New York Times ចុះថ្ងៃ២១ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០១៧
