វិភាគអន្តរជាតិ៖ សង្រ្គាមរវាង «មហាយក្សពីរ» នៅអាស៊ី?

(ញូវដេលី)៖ កងទ័ពឥណ្ឌា និងចិនបានប៉ះទង្គិចគ្នាជាថ្មីនៅឯតំបន់ជម្លោះព្រំដែននៃជួរភ្នំហិរម៉ាឡៃ កាលពីថ្ងៃទី៩ ខែធ្នូកន្លងទៅនេះដោយបណ្ដាលឱ្យកងទ័ពទាំងសងខាងជាច្រើននាក់ រងរបួសស្រាល។ ការប៉ះទង្គិចគ្នាបានកើតឡើងនៅឯតំបន់ តាវ៉ាង (Tawang) រដ្ឋអារូណាចាល់ ប្រាដែស (Arunachal Pradesh) ចំពេលដែលទំនាក់ទំនងរវាងឥណ្ឌា និងចិនបានស្គាល់ ភាពតានតឹងគ្នា ចាប់តំាងពីផ្ទុះជម្លោះព្រំដែនដ៏ហិង្សាកាលពីខែមិថុនា ឆ្នាំ២០២០ ដែលបានធ្វើឱ្យកងទ័ពឥណ្ឌា ២០នាក់ស្លាប់ ខណៈចិនអះអាងថាកងទ័ពរបស់ខ្លួន ៤នាក់បានស្លាប់។

ឥណ្ឌា និងចិនមានព្រំដែនគោកដែលកំពុងមានជម្លោះនឹងគ្នាប្រវែង ៣,៤៤០គីឡូម៉ែត្រ ឬគេស្គាល់ជាទូទៅថា Line of Actual Control (LAC) ហើយជម្លោះរវាងមហាយក្សអាស៊ីទាំង២ ដែលសុទ្ធតែមានអាវុធនុយក្លេអ៊ែរ ទោះបីជាក្នុងលក្ខណៈទ្រង់ទ្រាយតូចក៏ដោយ ក៏តែងតែបង្កឱ្យមានការព្រួយបារម្ភធំជានិច្ច នៅចំពោះមុខការកើនឡើងនៃមនោសច្ចេតនាជាតិនិយមទាំង នៅក្នុងជួររដ្ឋាភិបាលលោកប្រធានាធិបតីចិន ស៊ី ជិនពីង និងនាយករដ្ឋមន្ត្រីឥណ្ឌា លោក ណារិនដ្រា ម៉ូឌី។ ជាការពិតណាស់ ឥណ្ឌា និងចិនមិនដែលយកអាវុធនុយក្លេអ៊ែរមកសម្លុតគំរាមគ្នា ទៅវិញទៅមកនោះទេ ហើយជារឿយៗតែងតែព្យាយាមអង្គុយចុះជជែកគ្នាបន្ធួរបន្ថយភាពតានតឹង។ ប៉ុន្តែនៅក្នុងបរិបទនៃបញ្ហាជម្លោះព្រំដែន និងការប្រជែងឥទ្ធិពលគ្នាកាន់តែខ្លាំង តើប្រទេសទាំង២ដែលធ្លាប់ផ្ទុះសង្រ្គាមនឹងគ្នាកាលពីឆ្នាំ១៩៦២ អាចបញ្ចៀសកុំឱ្យសង្រ្គាមផ្ទុះឡើងដែរទេ?

* តើឥណ្ឌា និងចិន យល់ឃើញបែបណាចំពោះអាវុធនុយក្លេអ៊ែរ?

នៅក្នុងកែវភ្នែកចិន សហរដ្ឋអាមេរិកគឺជាគូប្រជែងនុយក្លេអ៊ែរចម្បងរបស់ខ្លួន និងជាប្រទេសតែមួយគត់ដែលបង្កការគំរាមកំហែងពីខាងក្រៅដល់សន្តិសុខចិន។ សម្រាប់អ្នកយុទ្ធសាស្ត្រចិន ឥណ្ឌាមិនទាន់មានឆន្ទៈ និងអំណាចយោធាគ្រប់គ្រាន់ដើម្បីសម្រេចចិត្តធ្វើសង្រ្គាមជាមួយចិននៅឡើយទេ។ ចិន បាន និងកំពុងធ្វើទំនើបកម្មឃ្លាំងអាវុធនុយក្លេអ៊ែរក្នុងទិសដៅចម្បង ទុកកំញើញការវាយប្រហារដោយអាវុធនុយក្លេអ៊ែរពីសហរដ្ឋអាមេរិក។ លើសពីនេះទៅទៀត ការបង្កើនឃ្លាំងអាវុធនុយក្លេអ៊ែររបស់ចិន ក៏វាគ្រប់គ្រាន់ល្មមអាចបំភ័យ និងកំញើញ ការវាយប្រហារដោយអាវុធនុយក្លេអ៊ែរពីឥណ្ឌាផងដែរ។

ដោយសារតែយល់ថាឥណ្ឌាមិនមែនជាការគំរាមកំហែងចម្បងបែបនេះឯង ទើបក្រុមអ្នកវិភាគចិនមួយចំនួនតូចផ្ដោតសំខាន់លើទំនាក់ទំនងនុយក្លេអ៊ែររវាងចិន និងឥណ្ឌា។ ទីក្រុងប៉េកាំង ជឿជាក់ថាទីក្រុងញូវដេលីបានអភិឌ្ឍអាវុធនុយក្លេអ៊ែរ គ្រាន់តែដើម្បីកំញើញ និងចង់មានកេរ្ត៍ឈ្មោះនៅលើឆាកអន្តរជាតិតែប៉ុណ្ណោះ ពោលគឺមិនមែនជាមធ្យោបាយគំរាមកំហែងដល់ចិន នោះឡើយ។ មេដឹកនាំចិនក៏យល់ដែរថាការកើនឡើងនៃអំណាចរបស់ចិននាពេលសព្វថ្ងៃ អាចនឹងធ្វើឱ្យឥណ្ឌាសម្លឹងមើលអនាគតល្អនៃទំនាក់ទំនងទ្វេភាគី ជាជាងចង់មានជម្លោះជាមួយចិន ឬអាចនិយាយម្យ៉ាងទៀតបានថាសម្រាប់មេដឹកនាំចិន សង្រ្គាមនុយក្លេអ៊ែរជាមួយឥណ្ឌាសឹងតែជារឿងមិនអាចកើតឡើង។ ណាមួយសង្រ្គាម ឬអស្ថិរភាពក្នុងតំបន់អាស៊ីខាងត្បូង មិនមែន​ ស្ថិតនៅក្នុងផលប្រយោជន៍របស់ចិនទេ ដោយយ៉ាងហោចណាស់ នោះគឺដោយសារតែវាអាចនឹងគំរាមកំហែងដល់ «គំនិតផ្ដួចផ្ដើមខ្សែក្រវាត់ និងផ្លូវ» របស់លោក ស៊ី ជិនពីង ជាពិសេស នោះគឺច្រករបៀងសេដ្ឋកិច្ចរវាងចិន និងប៉ាគីស្ថានតែម្ដង។

នៅក្នុងប្រទេសឥណ្ឌាវិញ ក្រុមអ្នកវិភាគខ្លះបានអះអាងថាការពង្រីកឃ្លាំងអាវុធនុយក្លេអ៊ែររបស់ចិនបានបង្ខំឱ្យឥណ្ឌាបង្កើនការអភិវឌ្ឍ និងផលិតអាវុធនុយក្លេអ៊ែរជាអាទិភាព ហើយទោះជា សមត្ថភាពយោធាចិនកំពុងខ្លាំងក្លាជាលំដាប់ក៏ពិតមែន ក៏ឥណ្ឌាមិនដែលរាថយឡើយនៅពេលមានជម្លោះទឹកដីម្ដងៗជាមួយចិននៅតំបន់ព្រំដែន។ មួយវិញទៀត ដោយសារតែ ជំហរមិនរាថយរបស់ឥណ្ឌា នៅក្នុងជម្លោះព្រំដែននាពេលកន្លងមកអាចនឹងធ្វើមេដឹកនាំ និងក្រុមអ្នកយុទ្ធសាស្ត្រចិនវាយតម្លៃឡើងវិញលើការវាយតម្លៃដោយសុទិដ្ឋិនិយមរបស់ខ្លួនថាមានតែ អាចរក្សាបាននូវឧត្ដមភាពយោធាទេ ទើបអាចបង្ការកុំឱ្យជម្លោះ ឬសង្រ្គាមធំផ្ទុះឡើង។ ជាមួយការប្រកាន់យកគោលការណ៍មិនប្រើប្រាស់អាវុធនុយក្លេអ៊ែរមុន ទាំងចិន និងឥណ្ឌា មិនដែល សម្លុតគំរាមប្រើអាវុធនុយក្លេអ៊ែរទៅវិញទៅមកដោយបើកចំហទេ ប៉ុន្តែនេះគឺដោយសារតែស្ថានភាពនុយក្លេអ៊ែរនៃមហាអំណាចទាំង២ គឺជាកត្តាមួយមិនអាចយកមកនិយាយបាននៅ ក្នុងជម្លោះតែប៉ុណ្ណោះ។

* តើអាវុធនុយក្លេអ៊ែរអាចនឹងត្រូវប្រើក្នុងជម្លោះយោធារវាងចិន និងឥណ្ឌា ដែរឬទេ?

ជាទូទៅ នៅក្រោមគោលការណ៍មិនប្រើប្រាស់អាវុធនុយក្លេអ៊ែរមុន ទាំងឥណ្ឌា និងចិន បានរក្សាទុកនូវអាវុធនុយក្លេអ៊ែរសម្រាប់គ្រាន់តែដើម្បីកំញើញការវាយប្រហារនុយក្លេអ៊ែរពីសត្រូវ តែប៉ុណ្ណោះ។ ក្នុងន័យនេះ ប្រសិនបើជម្លោះព្រំដែនរវាងមហាអំណាចទាំង២ កាន់តែអាក្រក់ទៅៗ ឬផ្ទុះទៅជាសង្រ្គាមក៏ដោយ ក៏ហានិភ័យផ្ទុះសង្រ្គាមនុយក្លេអ៊ែរចិន និងឥណ្ឌា នៅតែមាន កម្រិតទាប ជាពិសេសបើធៀបទៅនឹងតំបន់ភូមិសាស្ត្រនយោបាយក្ដៅដែលមានហានិភ័យសង្រ្គាមនុយក្លេអ៊ែរខ្ពស់ដទៃ នៅជុំវិញពិភពលោកដូចជាតៃវ៉ាន់ តំបន់ឧបទ្វីបកូរ៉េ និងអ៊ុយក្រែន។

ឥណ្ឌាបានអះអាងថាចិនកំពុងបង្កើនឥទ្ធិពលតាមរយៈអំណាចសេដ្ឋកិច្ច និងយោធា ដើម្បីបំពេញមហិច្ឆតា និងលើកកម្ពស់ផលប្រយោជន៍ជាតិរបស់ខ្លួន តួយ៉ាងនៅក្នុងបញ្ហាជម្លោះទឹកដី តែម្ដង។ ព្រមពេលជាមួយគ្នា រដ្ឋាភិបាលជាតិនិយមរបស់លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ណារិនដ្រា ម៉ូឌី កំពុងរងសម្ពាធនៅក្នុងស្រុកឱ្យចាត់វិធានការឆ្លើយតបជាមួយចិន បើទោះជាអាចប្រឈមមុខ នឹងផលប៉ះពាល់សេដ្ឋកិច្ចជាមួយចិនក៏ដោយ។ ទាំងចិន និងឥណ្ឌា កំពុងត្រួវបានដឹកនាំដោយបុរសខ្លាំង ដែលបានបំផុសនូវមនោសច្ចេតនាជាតិនិយមជាមូលដ្ឋាននៃប្រជាប្រិយភាព និងភាពស្របច្បាប់។ ម្លោះហើយទាំងលោក ស៊ី ជិនពីន និងលោក ម៉ូឌី មិនអាចមានជំហរទន់ភ្លន់ ឬធ្វើការសម្រុះសម្រួលណាមួយទៅឱ្យភាគីម្ខាងៗដោយស្រួលៗឡើយ។ តែទោះជាយ៉ាងនេះក្ដី ក្រុមអ្នកជំនាញចិនបានច្រានចោលហានិភ័យដែលថាជម្លោះទូទៅធម្មតានៅឯតំបន់ព្រំដែនជាមួយឥណ្ឌា អាចនឹងរាលដាលទៅជាសង្រ្គាមនុយក្លេអ៊ែរ។ ពីព្រោះពួកគេ យល់ថាភូមិសាស្ត្រជម្លោះនៅតំបន់ព្រំដែនគឺសម្បូរដោយជួរភ្នំ ដែលនេះនឹងធ្វើឱ្យការចល័តកងទ័ពទ្រង់ទ្រាយធំមានភាពពិបាក ឬសឹងតែមិនអាចទៅរួច។ ដូច្នេះប្រសិនបើជម្លោះផ្ទុះឡើង ពួកគេរំពឹងដែរថាចំនួនកងទ័ពស្លាប់ និងរបួសអាចនឹងមានកម្រិត ដែលអាចបញ្ចៀសកុំឱ្យសង្រ្គាមនុយក្លេអ៊ែរផ្ទុះឡើង។

គួរបញ្ជាក់ថា ជម្លោះព្រំដែនរវាងចិន និងឥណ្ឌា មិនដែលផ្ទុះជាជម្លោះទ្រង់ទ្រាយធំម្ដងណាឡើយក្នុងរយៈពេលជាង ៥ទសវត្សរ៍ចុងក្រោយនេះ។ នេះក៏ដោយសារតែចិន និងឥណ្ឌា មានប្រយោជន៍រួមគ្នាច្រើនខាងសេដ្ឋកិច្ច ហើយភាគីទាំង២ បានអះអាងថាគោលការណ៍មិនប្រើអាវុធនុយក្លេអ៊ែរមុន មិនមានការផ្លាស់ប្ដូរឡើយ និងនៅតែមានការប្ដេជ្ញាចិត្ត ទុកអាវុធនុយក្លេអ៊ែរត្រឹមជាការកំញើញសត្រូវ។

ផ្ទុយទៅវិញ អ្វីដែលគេត្រូវបារម្ភនោះគឺជម្លោះរវាងប៉ាគីស្ថាន និងឥណ្ឌាទៅវិញទេដែលប្រទេសទាំង២ មានអាវុធនុយក្លេអ៊ែរដូចគ្នា។ ក្រៅពីចិន ប៉ាគីស្ថានក៏មានជម្លោះព្រំដែនជាមួយឥណ្ឌា ជុំវិញដែនដី Jammu និង Kashmir។ សម្រាប់ឥណ្ឌា ឥណ្ឌាដឹងយ៉ាងច្បាស់ថាប្រសិនបើមានជម្លោះទ្រង់ទ្រាយធំណាមួយជាមួយចិន នោះវានឹងកាន់តែរុញឱ្យចិន និងប៉ាគីស្ថាន កាន់តែមាន ទំនាក់ទំនងយោធាជិតស្និទ្ធ ឬអាចនិយាយថាឥណ្ឌាអាចនឹងមានសត្រូវ ២ទិសដែលសុទ្ធសឹងតែជាមហាអំណាចនុយក្លេអ៊ែរ។ អាស្រ័យលើភូមិសាស្ត្រនយោបាយបែបនេះ ឥណ្ឌាមានតែដើរ ដោយប្រុងប្រយ័ត្ន និងបោះដៃទៅរកមហាអំណាចដទៃដូចជាសហរដ្ឋអាមេរិក និងសហភាពអឺរ៉ុប ដើម្បីលើកទម្ងន់របស់ខ្លួននៅលើឆាកអន្តរជាតិ៕ (Fresh News)

វិភាគអន្តរជាតិ៖ តើនរណាជាសម្ព័ន្ធមិត្តពិតប្រាកដ របស់​សហ​​រដ្ឋអាមេរិក?

(វ៉ាស៊ីនតោន)៖ សហរដ្ឋអាមេរិក មានសម្ព័ន្ធមិត្តជាច្រើននៅជុំវិញពិភពលោក។ ប៉ុន្តែ ដោយសារតែមានសម្ព័ន្ធមិត្តច្រើន ទីក្រុងវ៉ាស៊ីនតោនក៏មានបញ្ហាស្មុគស្មាញច្រើនដូចគ្នាដែរ នៅក្នុងការរក្សា សម្ព័ន្ធភាពជាអចិន្ត្រៃយ៍។ សហរដ្ឋអាមេរិកត្រូវបានគេរាយការណ៍ថាមានសម្ព័ន្ធមិត្តប្រហែលជា ១ភាគ៤ នៃបណ្ដាប្រទេសទាំងអស់នៅលើពិភពលោក ហើយសម្ព័ន្ធមិត្តនីមួយៗទទួលបានការយក ចិត្តទុកដាក់ផ្សេងៗគ្នាពីទីក្រុងវ៉ាស៊ីនតោន អាស្រ័យទៅលើសន្ធិសញ្ញាសម្ព័ន្ធមិត្ត និងផលប្រយោជន៍ផ្សាភ្ជាប់គ្នា។ នៅត្រង់នេះ ក្នុងវចនានុក្រមរបស់សហរដ្ឋអាមេរិក សម្ព័ន្ធមិត្តត្រូវបានបែកចែក ជា២ នោះគឺ «សម្ព័ន្ធមិត្តពិតប្រាកដ» និង «សម្ព័ន្ធមិត្តដែលមិនមានការការពារសមូហភាព» ឬ «collective defence»។

* តើនរណាជា «សម្ព័ន្ធមិត្តពិតប្រាកដ និងសម្ព័ន្ធមិត្តដែលមិនមានការការពារសមូហភាព» របស់សហរដ្ឋអាមេរិក?

សហរដ្ឋអាមេរិក បានចុះហត្ថលេខា និងផ្ដល់សច្ចាប័នលើសិទ្ធិសញ្ញាយោធាចំនួន៧ ដែលត្រូវបានអនុវត្តមកទល់នឹងសព្វថ្ងៃ។ ក្នុងនោះរួមមានសន្ធិសញ្ញា Rio Treaty (ឆ្នាំ១៩៤៧), NATO (ឆ្នាំ១៩៤៩), សន្ធិសញ្ញាយោធាទ្វេភាគីជាមួយអូស្ត្រាលី និងនូវែលសេឡង់ (ឆ្នាំ១៩៥១), ជាមួយហ្វីលីពីន (ឆ្នាំ១៩៥១), កូរ៉េខាងត្បូង (ឆ្នាំ១៩៥៣) និងជប៉ុន (ឆ្នាំ១៩៦០)។ នៅក្នុងចំណោម សន្ធិសញ្ញាទាំងអស់នេះ សន្ធិសញ្ញា Rio Treaty គឺមានភាពទន់ខ្សោយជាងគេ ប៉ុន្តែទោះជាបែបនេះក្ដីប្រទេសនៅក្រោមសន្ធិសញ្ញាទាំងនេះគឺជាសម្ព័ន្ធមិត្តផ្លូវការរបស់សហរដ្ឋអាមេរិក ដែល មានកាតព្វកិច្ចការពារប្រទេសជាង៥១ និងមានប្រជាជនច្រើនជាង ១.៤ពាន់លាននាក់។

ពាក្យថាសម្ព័ន្ធមិត្តដែលមិនមានការការពារសមូហភាព គឺចង់សំដៅទៅលើបណ្ដាប្រទេសដែលសហរដ្ឋអាមេរិក មិនបានសន្យា ឬក៏ប្ដេជ្ញាចិត្តថានឹងការពារនោះទេ ប៉ុន្តែពួកគេអាចទទួលបានជំនួយ យោធា និងនយោបាយ ក្នុងកម្រិតណាមួយពីសហរដ្ឋអាមេរិក ហើយដែលនេះមើលទៅហាក់ដូចជាសហរដ្ឋអាមេរិកឈរនៅខាងពួកគេដើម្បីប្រឆាំងនឹងសត្រូវរបស់ពួកគេ។ សម្ព័ន្ធមិត្តបែបនេះ ត្រូវបានគេហៅជាទូទៅថា «ជាសម្ព័ន្ធមិត្តមែនជាសមាជិក NATO) ឬហៅកាត់ថា MNNA ពោលគឺមានន័យថាប្រទេសទាំងនោះអាចទទួលជំនួយយោធា និងសេដ្ឋកិច្ច ប៉ុន្តែមិនទទួលបាន ការប្ដេជ្ញាចិត្តការពារផ្នែកសន្តិសុខពីទីក្រុងវ៉ាស៊ីនតោននោះឡើយ។

បណ្ដាប្រទេស MNNA អាចទទួលបានការគំាទ្រជាពិសេសដូចជា៖ អាចទិញអាវុធ អាចទទួលកម្ចីសម្រាប់គម្រោងស្រាវជ្រាវរួមគ្នាជាមួយសហរដ្ឋអាមេរិក មានសិទ្ធិដំឡើង ឬស្ដុកអាវុធរបស់ យោធាអាមេរិកជាដើម។ ប្រទេស MNNA មានដូចជា បារ៉ែន អេហ្ស៉ីប អ៉ីស្រាអែល ហ្ស៊កដានី គុយវ៉ែត អារ៉ាប៊ីសាអូឌីត អេមីរ៉ាតអារ៉ាប់រួម អ៉ីរ៉ាក់ ម៉ារ៉ុក ប៉ាគីស្ថាន កាតា កោះតៃវ៉ាន់ ថៃ និងទុយនីស៉ី។

ជាឧទាហរណ៍ នៅក្រោមគោលនយោបាយអាមេរិក តៃវ៉ាន់ជាសម្ព័ន្ធមិត្តដែលមិនមានការការពារសមូហភាព។ តៃវ៉ាន់ធ្លាប់ជាសម្ព័ន្ធមិត្តពិតប្រាកដរបស់សហរដ្ឋអាមេរិកដែរ តែនៅឆ្នាំ១៩៧៩ ទីក្រុងវ៉ាស៊ីនតោន បានផ្ដាច់ទំនាក់ទំនងផ្លូវការជាមួយតៃវ៉ាន់ ដើម្បីងាកទៅភ្ជាប់ទំនាក់ទំនងការទូតជាមួយចិនវិញ ហើយចាប់តាំងពេលនោះមកដែរ រដ្ឋបាលអាមេរិកបានប្រកាន់យកយុទ្ធសាស្ត្រ មិនច្បាស់លាស់ ឬ «strategic ambiguity» ដោយមិនបានប្ដេជ្ញាចូលជួយតៃវ៉ាន់ នៅក្នុងករណីមានការវាយប្រហារពីចិននោះទេ។ តែក្នុងឆ្នាំ១៩៧៩ សហរដ្ឋអាមេរិកបានអនុម័តទំនាក់ទំនង តៃវ៉ាន់ ឬ «Taiwan Relations Act» ដែលអនុញ្ញាតឱ្យទីក្រុងវ៉ាស៊ីនតោនអាចលក់អាវុធឱ្យតៃវ៉ាន់ ដើម្បីការពារខ្លួនឯង។ យ៉ាងណាក៏ដោយ នៅក្រោមហេតុផលភូមិសាស្ត្រនយោបាយមួយចំនួន ក្រុមអ្នកជំនាញភាគច្រើនជឿថាសហរដ្ឋអាមេរិកនឹងធ្វើអន្តរាគមន៍យោធាដោយផ្ទាល់ ប្រសិនបើសង្រ្គាមនៅច្រកសមុទ្រតៃវ៉ាន់ផ្ទុះឡើង។

ដូចគ្នាទៅនឹងតៃវ៉ាន់ដែរ អ៉ីស្រាអែលមិនបានទទួលការប្ដេជ្ញាចិត្តការពារពីសហរដ្ឋអាមេរិកឡើយ តែអ៉ីស្រាអែល និងតៃវ៉ាន់សុទ្ធតែត្រូវបានមើលថែជាពិសេស ហើយអាមេរិកអាចនឹងធ្វើអន្តរាគមន៍ យោធាការពារពួកគេពីការវាយប្រហារ ឬពីសម្ពាធនយោបាយ។ សហរដ្ឋអាមេរិកបានផ្ដល់ជំនួយយោធា ៣ពាន់លានដុល្លារក្នុងមួយឆ្នាំឱ្យអ៉ីស្រាអែល ព្រមទាំងការគាំទ្រការខាងការទូតដោយប្រើ សិទ្ធិវេតូនៅ UN ការពារអ៉ីស្រាអែលពីការថ្កោលទោស និងការដាក់ទណ្ឌកម្ម។ ដោយឡែក អ៊ុយក្រែន ក៏មិនមែនជាសម្ព័ន្ធមិត្តផ្លូវការរបស់សហរដ្ឋអាមេរិកនោះដែរ តែទីក្រុងវ៉ាស៊ីនតោនបានផ្ដល់ ជំនួយរាប់ពាន់លានដុល្លារដើម្បីជួយទីក្រុងកៀវប្រយុទ្ធតតំាងជាមួយរុស្ស៉ី បើទោះជាប្រកាសមិនធ្វើ អន្តរាគមន៍យោធាដោយផ្ទាល់ក៏ដោយ។ នេះក៏ដោយសារតែជួយអ៊ុយក្រែនដូចជាអាមេរិក ជួយខ្លួនឯងដែរ ព្រោះថាបើរុស្ស៉ីទទួលបានជ័យជម្នះ ឬគ្រប់គ្រងអ៊ុយក្រែនទាំងស្រុង នោះអាចនឹងបង្កឱ្យមានការរង្គោះរង្គើរនៅក្នុងបក្សសម្ព័ន្ធយោធា NATO ពាក់ព័ន្ធនឹងការប្ដេជ្ញាចិត្តរបស់ សហរដ្ឋអាមេរិក ក្នុងការការពារប្រទេសដែលខ្លួនចាត់ទុកជាសម្ព័ន្ធមិត្ត។

គួរបញ្ជាក់ថា និយមន័យនៃសម្ព័ន្ធមិត្តដែលមិនមានការការពារសមូហភាព បាន និងកំពុងបង្កឱ្យមានការយល់ច្រឡំលើនិយមន័យនៃសម្ព័ន្ធមិត្តពិតប្រាកដ ព្រោះថាមានសម្ព័ន្ធមិត្តមួយចំនួន ត្រូវបានគេជឿជាក់ថាអាចនឹងទទួលបានការការពារពីទីក្រុងវ៉ាស៊ីនតោន បើទោះជាមិនមានការប្ដេជ្ញាចិត្តដែលត្រូវបានចងនៅក្រោមសន្ធិសញ្ញាក៏ដោយ។ បើតាមក្រុមអ្នកជំនាញ ស្ថានភាពទូទៅ ឬឋានៈមិនច្បាស់លាស់នៃប្រទេសជាសម្ព័ន្ធមិត្តបែបនេះអាចបង្កគ្រោះថ្នាក់ទំាំងដល់ពួកគេខ្លួនឯង និងសហរដ្ឋអាមេរិក។ ដ្បិតដោយសារឋានៈមិនច្បាស់លាស់ ពួកគេអាចនឹងធ្វេសប្រហែស ចំពោះការវាយតម្លៃលើហានិភ័យដោយអាងថាសហរដ្ឋអាមេរិកនឹងការពារ ឬលូកដៃជួយពួកគេដោយផ្ទាល់នៅក្នុងសង្រ្គាម ឬចលាចលណាមួយផ្ទុះឡើង ហើយវាក៏ប៉ះពាល់ដល់ការពង្រឹង វិស័យការពារជាតិដោយខ្លួនឯងផងដែរ៕

វិភាគអន្តរជាតិ៖ តើទំនាក់ទំនងចិន និងរុស្ស៊ី គ្មានព្រំដែន មែនឬ?

(វ៉ាស៊ីនតោន)៖ កាលពីអំឡុងទសវត្សរ៍ឆ្នាំ១៩៦០ ចិន និងរុស្ស៉ី (អតីតសហភាពសូវៀត) ធ្លាប់បានខកខានឱកាសម្ដងរួចមកហើយ ដើម្បីរួមដៃគ្នាបំបាក់ប្លុកលោកខាងលិច នៅពេលដែល ប្រទេសទាំង២ ក្លាយជាគូសត្រូវដណ្ដើមគ្នាធ្វើជាមេដឹកនាំប្លុកកុម្មុយនិស្ដពិភពលោក អំឡុងសម័យសង្រ្គាមត្រជាក់។ សព្វថ្ងៃ ប្រធានាធិបតីចិន លោក ស៊ី ជិនពីង និងប្រធានាធិបតីរុស្ស៉ី លោក វ្ល៉ាឌីមៀ ពូទីន បាន និងកំពុងព្យាយាមទប់ស្កាត់កុំឱ្យកំហុសអតីតកាលបែបនេះកើតឡើងសាជាថ្មី។

នៅក្នុងប្រវត្តិសាស្រ្ត តាមពិតទៅ​ ទំនាក់ទំនងរវាងចិន និងរុស្ស៉ី គឺពោរពេញដោយការមិនទុកចិត្តគ្នា និងការប្រឈមមុខដាក់គ្នា ក្នុងនោះរួមមានទាំងការផ្ទុះជម្លោះប្រដាប់អាវុធ នៅតាម តំបន់ព្រំដែនដែលបានធ្វើឱ្យពិភពលោកមានការភ័យខ្លាចយ៉ាងខ្លាំងពីហានិភ័យផ្ទុះសង្រ្គាមនុយក្លេអ៊ែរ កាលពីអំឡុងចុងទសវត្សរ៍ឆ្នាំ១៩៦០។ តែប៉ុន្មានទសវត្សរ៍ចុងក្រោយនេះ ទីក្រុងប៉េកាំង និងទីក្រុងមូស្គូ បានរកឃើញផលប្រយោជន៍ និងបុព្វហេតុរួម។ នៅក្នុងវិស័យសេដ្ឋកិច្ច ប្រទេសទាំង២ ជាដៃគូពាណិជ្ជកម្មផ្ដល់ផលប្រយោជន៍ឱ្យគ្នាទៅវិញទៅមក ដោយចិនបង្កើន ការនាំចូលឧស្ម័ន ប្រេង ធ្យូថ្ម និងរ៉ែកម្រ ដើម្បីបំប៉នសេដ្ឋកិច្ចរបស់ខ្លួន រីឯរុស្ស៉ីទទួលបានផលិតផលបច្ចេកវិទ្យាខ្ពស់ពីចិន។​

លោកប្រធានាធិបតីចិន ស៊ី ជិនពីង និងប្រធានាធិបតីរុស្ស៉ី លោក វ្ល៉ាឌីមៀ ពូទីន បាន និងកំពុងពង្រឹងទំនាក់ទំនងផ្ទាល់ខ្លួនកាន់តែជិតស្និទ្ធ។ កាលពីឆ្នាំ២០១៩ លោក ស៊ី ជិនពីង បានហៅ លោក ពូទីនថា «best friend» ហើយទំនាក់ទំនងមិត្តភាពនេះមានមូលដ្ឋានគ្រឹះចម្បងបន្សាបឥទ្ធិពលរបស់សហរដ្ឋអាមេរិក។ ដ្បិត មេដឹកនាំទាំង២ មើលឃើញដូចគ្នាថាសហរដ្ឋអាមេរិក «ជាថ្មដ៏ធំមួយ» ពាំងចំកណ្ដាលផ្លូវមិនអាចឱ្យពួកគេសម្រេចមហិច្ឆតាពិភពលោករបស់ខ្លួន។ សម្រាប់បណ្ដាប្រទេសលោកខាងលិច ជាពិសេសសហរដ្ឋអាមេរិក ការបង្កើតសម្ព័ន្ធភាពណាមួយ រវាងចិន និងរុស្ស៉ី អាចកែប្រែសណ្ដាប់ធ្នាប់ពិភពលោកសព្វថ្ងៃដឹកនាំដោយលោកខាងលិច។ ការព្រួយបារម្ភបែបនេះបានកើនឡើងទាំងក្នុងសហរដ្ឋអាមេរិក និងបណ្ដាប្រទេសលោកខាងលិច នៅពេលលោក ពូទីន បំពេញទស្សនកិច្ចទៅសួរសុខទុក្ខលោក ស៊ី ជិនពីង ដល់ទីក្រុងប៉េកាំងកាលពីខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២២ និងបានចេញផ្សាយសេចក្ដីថ្លែងការណ៍រួមដោយប្រកាសថា «ទំនាក់ទំនងចិន និងរុស្ស៉ីជាទំនាក់ទំនងគ្មានព្រំដែន និងគ្មានអ្វីអាចមករារាំងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការនៃប្រទេសទាំង២បានឡើយ»។

ការណ៍នេះឯង បានធ្វើឱ្យសហរដ្ឋអាមេរិក និងសហភាពអឺរ៉ុប បារម្ភថាចិន និងរុស្ស៉ីអាចនឹងរួមដៃគ្នាប្រឆាំងនឹងឥទ្ធិពលលោកខាងលិចនៅក្នុងតំបន់អឺរ៉ុប និងអាស៊ី។ ការបារម្ភនេះហាក់ដូចជា បានក្លាយជាការពិត នៅបន្ទាប់ពីលោក ពូទីន បញ្ជាឱ្យកងទ័ពរុស្ស៉ីចូលឈ្លានពានអ៊ុយក្រែន កាលពីថ្ងៃទី២៤ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២២ ក្រោមស្លាកប្រតិបត្តិការយោធាពិសេស។ បើតាម ក្រុមអ្នកវិភាគ សង្រ្គាមអ៊ុយក្រែនបានផ្ដល់ផលចំណេញភ្លាមៗដល់ទំនាក់ទំនងមិត្តភាពរវាងចិន និងរុស្ស៉ី។ ពោលគឺ នៅក្រោមទស្សនវិស័យរបស់លោក ស៊ី ជិនពីង ការឈ្លានពានរបស់លោក ពូទីន អាចនឹងធ្វើឱ្យឥទ្ធិពលលោកខាងលិចចុះខ្សោយ និងយ៉ាងហោចណាស់ធ្វើឱ្យអាមេរិករវល់ជាប់ដៃនៅអឺរ៉ុប ជាជាងផ្ដោតលើចិនក្នុងតំបន់អាស៊ី។ សម្រាប់ទីក្រុងមូស្គូវិញ ការទទួលបាន ការគាំទ្រខាងនយោបាយពីចិន មានសារៈសំខាន់បំផុត ក្នុងពេលដែលសហរដ្ឋអាមេរិកមានបំណងធ្វើ «ចត្តាឡីស័ក» រុស្ស៉ីឱ្យឯកោនៅលើឆាកអន្តរជាតិ។ ចិនបានបន្ទោស NATO​ ថាជា អ្នកបង្កឱ្យសង្រ្គាមផ្ទុះឡើង ហើយគាំទ្រឱ្យមានការធានាសន្តិសុខដល់រុស្ស៉ីនៅក្នុងតំបន់អឺរ៉ុប ដែលប្រមុខការទូតចិនចាត់ទុកថា «ស្របច្បាប់»។

មិនតែប៉ុណ្ណោះ លោក ស៊ី ជិងពីង ថែមទាំងបានច្រានចោលទៀតផង នូវការអំពាវនាវឱ្យលោកប្រើឥទ្ធិពលលើលោក ពូទីន ដើម្បីជួយបញ្ចប់សង្រ្គាមនៅអ៊ុយក្រែន ឬធ្វើជាអ្នកសម្របសម្រួល កិច្ចចរចារវាងលោក ពូទីន និងប្រធានាធិបតីអ៊ុយក្រែន លោក វ៉ូឡូឌីមៀ ហ្សេលេនស្គី។ ក្រៅតែពីសង្រ្គាមនៅអ៊ុយក្រែន ទំនាក់ទំនងរវាងចិន និងរុស្ស៉ី ក៏កាន់តែស៊ីជម្រៅឡើងផងដែរ ដោយ ទំហំពាណិជ្ជកម្មជាមួយចិនបាន និងកំពុងប៉ះប៉ូវការខាតបង់មួយចំនួនរបស់រុស្ស៉ីដោយសារតែទណ្ឌកម្មសេដ្ឋកិច្ចលោកខាងលិច ហើយក្នុងឆ្នាំ២០២២ ទំហំពាណិជ្ជកម្មរវាងប្រទេសទាំង២ បានកើនដល់ ១៧២ពាន់លានដុល្លារ។ នៅក្នុងអត្ថបទមួយមានចំណងជើង Naval War College Review អ្នកវិភាគ២រូប គឺលោក Andrew Erickson និងលោក Gabriel Collins បានលើកឡើងពីអនាគតនៃកិច្ចសហប្រតិបត្តិការយោធារវាងចិន និងរុស្ស៉ី។ នៅក្រោមកិច្ចសហប្រតិបត្តិការយោធានេះ រុស្ស៉ីអាចនឹងជួយពង្រឹងសមត្ថភាពកងទ័ពជើងទឹកចិន ដោយអនុញ្ញាត ឱ្យពួកគេប្រើកំពង់ផែរុស្ស៉ីនៅក្នុងតំបន់ចុងបូព៌ាបំផុត និងចែករំលែកបច្ចេកវិទ្យា ជាពិសេសសមត្ថភាពធ្វើសង្រ្គាមនៅក្រោមបាតសមុទ្រ។ អ្នកជំនាញទាំង២រូបនេះ បានបន្ថែមថាបច្ចេកវិទ្យា យោធារុស្ស៉ីអាចនឹងត្រូវបានគួបផ្សំចូលគ្នាជាមួយប្រភពធនធានហិរញ្ញវត្ថុរបស់ចិន ដើម្បីបង្កើនតុល្យភាពអំណាចក្នុងតំបន់ឥណ្ឌូប៉ាស៊ីហ្វិក កុំឱ្យសហរដ្ឋអាមេរិកមានអំណាចលើសលុបពេក។

បើពិនិត្យមើលការរៀបរាប់ខាងលើ ទំនាក់ទំនងរវាងចិន និងរុស្ស៉ីពិតជាផ្អែមល្ហែមនឹងគ្នា តែសង្រ្គាមនៅអ៊ុយក្រែន ក៏បានបង្ហាញដែរថាទំនាក់ទំនងនេះ «មិនមែនគ្មានព្រំដែន» នោះដែរ។ មកទល់នឹងពេលនេះ ចិនមិនបានផ្ដល់ការគាំទ្រដល់សង្រ្គាមរបស់លោក ពូទីន នៅអ៊ុយក្រែនឡើយ ហើយក៏មិនបានជួយឱ្យរដ្ឋាភិបាលលោក ពូទីន និងធនាគាររុស្ស៉ីជាច្រើន ឱ្យរួចផុតពី ទណ្ឌកម្មលោកខាងលិចនោះដែរ។ នេះគឺដោយសារតែ «កត្តាតម្កល់ផលប្រយោជន៍ជាតិជាធំ»។ កាន់តែច្បាស់ជាងនេះទៅទៀត នៅក្នុងជំនួបមួយនៅកោះបាលី កាលពីខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០២២ លោក ស៊ី ជិនពីង បានចូលរួមជាមួយលោក ចូ បៃដិន ក្នុងការរិះគន់ការសម្លុតគំរាមប្រើអាវុធនុយក្លេអ៊ែររបស់លោក ពូទីន នៅក្នុងសង្រ្គាមអ៊ុយក្រែន។

ក្រុមអ្នកវិភាគខ្លះបានបកស្រាយថា ការវិវត្តចុងក្រោយបំផុតនេះគឺដោយសារតែលោក ស៊ី ជិនពីង នៅតែទុកផ្លូវក្រោយដើម្បីការពារផលប្រយោជន៍ចិន ហើយវាមិនមែនមានន័យថាចិនកំពុង លែងដៃរុស្ស៉ីនោះទេ។ តួយ៉ាង ក្នុងថ្ងៃតែមួយដែលលោក ហ្សេលេនស្គី បំពេញទស្សនកិច្ចទៅកាន់ទីក្រងវ៉ាស៊ីនតោន លោក ស៊ី ជិនពីង ឯណេះវិញបានទទួលស្វាគមន៍ អតីតប្រធានាធិបតីរុស្ស៉ី លោក ឌីមីទ្រី ម៉េដវ៉េដេវ ក្នុងទីក្រុងប៉េកាំង ដែលនេះបង្ហាញថាចិនកំពុងព្យាយាមទាញប្រយោជន៍ពីគ្រប់ភាគីទាំងអស់។ នេះក៏មិនមែនជារឿងថ្មីអ្វីនោះដែរ ព្រោះវា ជាគោលនយោបាយការទូតរបស់ចិនទៅហើយ។ ចិនមិនចង់ធ្វើការសន្យា ឬបង្ហាញការប្ដេជ្ញាចិត្តដូចដែលសហរដ្ឋអាមេរិកធ្វើចំពោះសម្ព័ន្ធមិត្តរបស់ខ្លួនោះទេ។ ធ្វើបែបនេះចិនចង់រក្សាឱ្យបាន នូវសេរីភាពនៃការធ្វើសកម្មភាព និងសម្រេចចិត្តទាំងកិច្ចការនៅក្នុងស្រុក និងក្រៅស្រុក ក្រោមគោលនយោបាយ «Global Security Initiative» ដែលដាក់ចេញដោយលោក ស៊ី ជិនពីង។

ផ្អែកលើគោលនយោបាយ «Global Security Initiative» លោក ស៊ី ជិនពីង បានប្រកាសថា «បណ្ដាប្រទេសទាំងឡាយគួរតែនិយាយថាទេចំពោះប្លុកនយោបាយ និងការប្រឈមមុខដាក់គ្នា»។ ក្នុងន័យនេះចិនចង់បញ្ចៀសនូវការបង្កើតប្លុកថ្មីមួយជាមួយរុស្ស៉ី ឬបណ្ដាប្រទេសដទៃ ឬក៏ដូចគ្នាទៅនឹងប្លុកកុម្មុយនិស្ដដែលសូវៀត ធ្លាប់បានបង្កើតឡើងនោះទេ ហើយនេះអាចបញ្ជាក់បានដែរថា ទីក្រុងប៉េកាំងទំនងជានឹងមិនបង្កើតសម្ព័ន្ធភាពពិតប្រាកដជាមួយរុស្ស៉ី ដែលតម្រូវ ឬដាក់កាតព្វកិច្ចឱ្យចិនត្រូវតែជួយរុស្ស៉ីដាច់ខាតឡើយ។ ចំណែកឯ រុស្ស៉ីវិញ ទោះបីជាកំពុងជួបវិបត្តិស្ទើរគ្រប់ទិស ក៏ពិតមែន ក៏ទីក្រុងមូស្គូនៅតែពេញចិត្តនឹងគំនិតនេះដែរ ខណៈរុស្ស៉ីបារម្ភផងដែរខ្លាចថាខ្លួនត្រូវពឹងផ្អែកហួសហេតុពេកលើចិន ដែលក្រុមអ្នកជំនាញភាគច្រើនយល់ថានឹងផ្ដល់ប្រយោជន៍ដល់ចិន ច្រើនជាងរុស្ស៉ី។

ដោយសារតែរុស្ស៉ីជាប់ទណ្ឌកម្មសេដ្ឋកិច្ច ចិនអាចឆ្លៀតទិញប្រេងក្រោមការបញ្ចុះតម្លៃពី រុស្ស៉ី ហើយខណៈមិនអាចប្រើប្រព័ន្ធប្រាក់ដុល្លារ ក្រុមហ៊ុនរុស្ស៉ីជាច្រើនបានចាយប្រាក់យ័ន ជំនួសនៅក្នុងការធ្វើពាណិជ្ជកម្មជាមួយចិនដែលនេះនឹងជួយពង្រឹងគោលដៅរយៈពេលវែងរបស់ទីក្រុងប៉េកាំង ក្នុងការលើកម្ពស់ប្រាក់យ័ន ប្រជែងជាមួយប្រាក់ដុល្លារ។ យ៉ាងណាក៏ដោយ ដរាបណា ចិន និងរុស្ស៉ី នៅតែមើលឃើញសហរដ្ឋអាមេរិកជា «សត្រូវរួម» នោះពួកគេនឹងនៅតែត្រូវការគ្នាទៅវិញទៅមកជាចាំបាច់៕

សារលិខិត សម្តេចអគ្គមហាសេនាបតីតេជោ ហ៊ុន សែន នាយករដ្ឋមន្រ្តី នៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាថ្លែងក្នុងឱកាសបើកបវេសនកាលឆ្នាំសិក្សា ២០២២-២០២៣

 សារលិខិត សម្តេចអគ្គមហាសេនាបតីតេជោ ហ៊ុន សែន នាយករដ្ឋមន្រ្តី នៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាថ្លែងក្នុងឱកាសបើកបវេសនកាលឆ្នាំសិក្សា ២០២២-២០២៣ 

សម្តេចតេជោ ហ៊ុន សែន៖ កម្ពុជា ស្វាមន៍ភ្ញៀវទេសចរណ៍ចិនមកទស្សនកិច្ចនៅកម្ពុជា

ក្នុងពីធីបើកការដ្ឋានសាងសង់ស្ពានឆ្លងកាត់ទន្លេមេគង្គខេត្តក្រចេះ និងផ្លូវតភ្ជាប់ក្រោមឥណទានសម្បទានពីរដ្ឋាភិបាលសាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតចិន នៅព្រឹកថ្ងៃចន្ទទី០២ ខែមករា ឆ្នាំ២០២៣ សម្តេចតេជោ ហ៊ុន សែន បានថ្លែងថា ស្របពេលដែលមានប្រទេសមួយចំនួនឃោសនាអកុសលពីការរីករាលដាលនៃជំងឺកូវីដ-១៩ នៅប្រទេសចិន ប្រទេសកម្ពុជាយើង ស្វាមន៍ភ្ញៀវទេសចរណ៍ចិនមកទស្សនកិច្ចនៅកម្ពុជា។

សម្តេចតេជោ ហ៊ុន សែន បានរំលឹកថា ក្នុងពេលដែលជំងឺកូវីដ-១៩ បានផ្ទុះនៅក្នុងប្រទេសចិន សម្តេច បានទៅធ្វើទស្សនកិច្ចនៅក្នុងប្រទេសចិន ស្របពេលដែលប្រទេសដទៃកំពុងតែជម្លៀសពលរដ្ឋរបស់ខ្លួនចេញ ហើយមិនហ៊ានទៅទស្សនកិច្ចនៅប្រទេសចិនទេ។

សម្តេចតេជោ ហ៊ុន សែន បានបន្តថា នៅពេលសម្តេចទៅទស្សនកិច្ចនៅប្រទេសចិននោះ ត្រូវបានស្វាគមន៍យ៉ាងកក់ក្តៅដោយឯកឧត្តម ស៊ី ជីនពីង ប្រធានាធិបតីចិន ឯកឧត្តម លី ខឺឈាំង នាយករដ្ឋមន្រ្តីប្រទេសចិន និងឯកឧត្តម វ៉ាង យី រដ្ឋមន្រ្តីការបរទេសចិននៅពេលនោះផងដែរ៕

សម្តេចតេជោ ហ៊ុន សែន អបអរសាទរការបើកបវេសនកាលឆ្នាំសិក្សាថ្មី២០២៣

ក្នុងពីធីបើកការដ្ឋានសាងសង់ស្ពានឆ្លងកាត់ទន្លេមេគង្គខេត្តក្រចេះ និងផ្លូវតភ្ជាប់ក្រោមឥណទានសម្បទានពីរដ្ឋាភិបាលសាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតចិន នៅព្រឹកថ្ងៃចន្ទទី០២ ខែមករា ឆ្នាំ២០២៣ សម្តេចតេជោ ហ៊ុន សែន បានចូលរួមអបអរសាទរជាមួយសិស្សានុសិស្ស និងលោកគ្រូ អ្នកគ្រូ ដែលបានបើកបវេសនកាលនៅថ្ងៃនេះសម្រាប់ការសិក្សានៅក្នុងឆ្នាំថ្មី ឆ្នាំ២០២២-២០២៣។

សម្តេចតេជោ ហ៊ុន សែន បានគូសបញ្ជាក់ថា យើងរីករាយជាមួយកុមារា កុមារី ដែលចាប់ផ្តើមនៅថ្នាក់ដំបូងរបស់ខ្លួន ជាមួយនឹងការចូលសិក្សា ហើយសម្តេច សង្ឃឹមថា ទាំងកូនសិស្ស និងលោកគ្រូ អ្នកគ្រូ នឹងមានសុវត្ថិភាព នៅក្នុងពេលដែលជំងឺកូវីដ-១៩ វាយលុក តាមរយៈការផ្តល់អាទិភាព សម្រាប់ការចាក់វ៉ាក់សាំងជូនលោកគ្រូ អ្នកគ្រូ និងកូនសិស្ស។

សម្តេចតេជោ ហ៊ុន សែន ក៏បានស្នើឱ្យអាជ្ញាធរ គ្រប់ទីកន្លែងទាំងអស់ តាមដានយកចិត្តទុកដាក់អំពីបញ្ហានេះ ពិសេសគឺការផ្តល់ការចាក់វ៉ាក់សាំងជូនប្រជាពលរដ្ឋ៕

សម្តេចតេជោ ហ៊ុន សែន៖ គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា មានសមត្ថភាពគ្រប់គ្រាន់អាចគ្រប់គ្រងសន្តិភាពនិងស្ថិរភាពនយោបាយ

ក្នុងពីធីបើកការដ្ឋានសាងសង់ស្ពានឆ្លងកាត់ទន្លេមេគង្គខេត្តក្រចេះ និងផ្លូវតភ្ជាប់ក្រោមឥណទានសម្បទានពីរដ្ឋាភិបាលប្រជាមានិតចិន នៅព្រឹកថ្ងៃចន្ទទី០២ ខែមករា ឆ្នាំ២០២៣ សម្តេចតេជោ ហ៊ុន សែន បានថ្លែងថា មានតែគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាទេដែលមានសមត្ថភាពគ្រប់គ្រាន់ក្នុងការគ្រប់គ្រងប្រទេសឱ្យមានសន្តិភាព និងស្ថិរភាពនយោបាយ អ្នកដែលមានសមត្ថភាពគ្រប់គ្រាន់ គឺអ្នកដែលកំពុងបង្ហាញមុខ រួមសុខរួមទុក្ខជាមួយប្រជាជន អស់រយៈពេល៤៤ឆ្នាំ រួចមកហើយ មិនទាន់មានគណបក្សណាដែលអាចជំនួសគណបក្សប្រជាជនបានទេ។

សម្តេចតេជោ ហ៊ុន សែន បានគូសបញ្ជាក់ថា យើងអាចកសាងប្រទេសបាន គឺផ្តើមចេញពីសន្តិភាព ហើយក្នុងនាមគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា និងក្នុងនាមរាជរដ្ឋាភិបាល អរគុណចំពោះប្រជាជននៅក្នុងខេត្តក្រចេះ ក៏ដូចជាប្រជាជននៅទូទាំងប្រទេស ដែលបានបោះឆ្នោតគាំទ្រគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា រហូតបានឈ្នះភ្លូកទឹកភ្លូកដីកាលពីខែមិថុនា កន្លងទៅ។

សម្តេចតេជោ ហ៊ុន សែន សង្ឃឹមថា នៅថ្ងៃទី២៣ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២៣ ខាងមុខ ប្រជាជននៅក្នុងខេត្តក្រចេះនេះ នឹងបន្តបោះឆ្នោតជូនគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាជាបន្តទៀត ព្រោះថា សន្តិភាពនិងការអភិវឌ្ឍន៍ ផ្តល់លទ្ធភាពឱ្យយើងទាំងអស់គ្នា មិនមែនជាសមិទ្ធផលដាច់ដោយឡែករបស់គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាទេ៕