វិភាគអន្តរជាតិ៖ តើសហរដ្ឋអាមេរិក រួមទាំងលោកខាងលិច នឹងទទួលស្គាល់រដ្ឋាភិបាលតាលីបង់ ដែរឬទេ?

(វ៉ាស៊ីនតោន)៖ ក្រុមតាលីបង់នៅថ្ងៃទី០៧ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០២១នេះបានប្រកាសពីមុខតំណែងសំខាន់ៗសម្រាប់រដ្ឋាភិបាលថ្មីរបស់ប្រទេសអាហ្វហ្កានីស្ថាននេះ។ រដ្ឋាភិបាលថ្មីនឹងត្រូវដឹកនាំដោយលោក Mohamad Hasan Akhunzada ដែលជាសហស្ថាបនិកក្រុមតាលីបង់ នឹងក្លាយជានាយករដ្ឋមន្ត្រី ខណៈលោក Mullah Baradar ដែលជាសហស្ថាបនិកក្រុមតាលីបង់ តែងតាំងជាឧបនាយករដ្ឋមន្ត្រី។ ដោយឡែកលោក Sirajuddin Haqqani ជារដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងមហាផ្ទៃ, លោក Mohammad Yaqoob ជារដ្ឋមន្ត្រីការពារជាតិ, លោក Amir Khan Muttaqi ជារដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងការបរទេស។

ចាប់តាំងពីបានឡើងកាន់អំណាចជាថ្មីនៅអាហ្វហ្កានីស្ថាន កាលពីថ្ងៃ១៥ ខែសីហាមក ក្រុមតាលីបង់បានព្យាយាមបង្ហាញប្រាប់ពិភពលោកថា ពួកគេមិនមែនជាតាលីបង់ កាលពីជាង២០ឆ្នាំមុនឡើយ ដោយបានប្រកាសលើកលែងទោស, មិនសងសឹកចំពោះជនជាតិអាហ្វហ្កានីស្ថានដែលធ្លាប់ធ្វើការឱ្យកងទ័ពបរទេស, សន្យាគោរពសិទ្ធិស្ត្រី នៅក្រោមក្របខណ្ឌនៃច្បាប់អ៉ីស្លាម ព្រមទាំងធានាថានឹងមិនអនុញ្ញាតឱ្យអាហ្វហ្កានីស្ថានក្លាយជាមូលដ្ឋានសម្រាប់ឱ្យក្រុមណាមួយប្រើប្រាស់ដើម្បីវាយប្រហារលើបណ្ដា ប្រទេសដទៃនោះទេ។

«យើងចង់បានទំនាក់ទំនងដ៏ល្អ, យើងចង់បានសេដ្ឋកិច្ចដ៏ល្អ, យើងចង់បានពាណិជ្ជកម្មដ៏ល្អ ហើយយើងចង់មានទំនាក់ទំនងការទូតដ៏ល្អ»។ នេះជាការបញ្ជាក់របស់ អ្នកនាំពាក្យក្រុមតាលីបង់ លោក ហ្សាប៊ីហ៊ុលឡោះ មូចាហ៊ីដ (Zabihullah Mujahid) នៅក្នុងសន្និសីទសារព័ត៌មានកាលពីថ្ងៃទី១៧ ខែសីហា។ ការសន្យាទាំងនេះបានធ្វើ ឱ្យបណ្ដាប្រទេសជាច្រើនមានការភ្ញាក់ផ្អើល ដោយមួយចំនួនបង្ហាញជំហរស្ទាក់ស្ទើរ រីឯខ្លះទៀតប្រកាសដាច់ណាត់ថានឹងមិនទទួលស្គាល់រដ្ឋាភិបាលតាលីបង់ទេ។ ការដកខ្លួន របស់សហរដ្ឋអាមេរិកចេញពីអាហ្វហ្កានីស្ថាន អាចនិយាយបានថាជាជ័យជម្នះមួយ តែអ្វីដែលសំខាន់សម្រាប់តាលីបង់ចាប់ពីពេលនេះតទៅ នោះគឺថាតើមានប្រទេសណាខ្លះ ដែលនឹងទទួលស្គាល់ពួកគេ? ហើយថាតើត្រូវធ្វើដូចម្ដេច ទើបធ្វើឱ្យអន្តរជាតិទទួលស្គាល់រដ្ឋាភិបាលរបស់ពួកគេ?

* មិនប្រញាប់ប្រញាលទទួលស្គាល់

នៅពេលដែលក្រុមតាលីបង់ឡើងកាន់អំណាចដំបូងនៅអាហ្វហ្កានីស្ថានកាលពីឆ្នាំ១៩៩៦ មានប្រទេសតែបីគត់ដែលទទួលស្គាល់រដ្ឋាភិបាលតាលីបង់ ក្នុងនោះរួមមាន ប៉ាគីស្ថាន, អារ៉ាប៊ីសាអូឌីត និងអេមីរ៉ាតអារ៉ាប់រួម។ ដូចគ្នាដែរ ក្រោយតាលីបង់ចូលកាន់កាប់រដ្ឋធានីកាប៊ុល កាលពីថ្ងៃទី១៥ ខែសីហាកន្លងទៅនេះ បណ្ដាប្រទេសលោក ខាងលិចនាំមុខដោយសហរដ្ឋអាមេរិកបាននាំគ្នាបិទស្ថានទូត, ជម្លៀសកងទ័ព, ពលរដ្ឋរបស់ខ្លួន និងជនជាតិអាហ្វហ្កានីស្ថានខ្លះចេញពីរដ្ឋធានីកាប៊ុលដោយចង់បង្ហាញថា ពួកគេមិនចង់មានទំនាក់ទំនង ឬក៏ទទួលស្គាល់ក្រុមតាលីបង់ឡើយ។

ក៏ប៉ុន្តែ ការពិតមួយដែលគេត្រូវទទួលស្គាល់ នោះគឺអាហ្វហ្កានីស្ថានបច្ចុប្បន្នកំពុងស្ថិតនៅក្រោមការគ្រប់គ្រងរបស់ក្រុមតាលីបង់។ ប្រមុខការទូតអឺរ៉ុប លោក ចូសែប បូរែល (Josep Borrell) បាននិយាយថាសហភាពអឺរ៉ុបមិនមានផែនការទទួលស្គាល់តាលីបង់ភ្លាមៗនោះទេ តែអាចនឹងជួបចរចាជាមួយក្រុមតាលីបង់នៅក្នុងករណីចំាបាច់។ «ក្រុមតាលីបង់បានឈ្នះនៅក្នុងសង្រ្គាម, ដូច្នេះយើងនឹងត្រូវជជែកជាមួយនឹងពួកគេ...វាមិនមែនសំខាន់លើការទទួលស្គាល់ជាផ្លូវការទេ តែអ្វីដែលសំខាន់គឺបញ្ហាដែល ត្រូវដោះស្រាយ»។ នេះជាការលើកឡើងរបស់លោក Josep Borrel នៅក្នុងសនិ្នសីទសារព័ត៌មានខ្លីមួយកាលពីសប្ដាហ៍មុន។

ការទទួលស្គាល់ក្រុមតាលីបង់មិនមែនជារឿងដែលមិនអាចទៅរួចនោះទេ តែអំណេះតទៅវាអា្រស័យទៅលើក្រុមតាលីបង់ខ្លួនឯងថាតើអាចគោរពតាមពាក្យសន្យារបស់ខ្លួន ដែរ ឬក៏យ៉ាងណា ខណៈទាំងសហរដ្ឋអាមេរិក និងបណ្ដាប្រទេសលោកខាងលិចសុទ្ធតែកំពុងរង់ចាំមើលពីទង្វើប្រព្រឹត្តជាក់ស្ដែង ជាជាងការនិយាយឱ្យរួចតែពីមាត់ មុននឹងធ្វើការសម្រេចចិត្តណាមួយ។

បើតាមក្រុមអ្នកជំនាញ មានហេតុផលមួយចំនួន ទោះចង់ ឬមិនចង់ ក៏សហរដ្ឋអាមេរិក ឬបណ្ដាប្រទេសលោកខាងលិចប្រហែលជានឹងត្រូវការសហការជាមួយក្រុមតាលីបង់ ហើយហេតុផលសំខាន់ជាងគេ នោះគឺត្រូវការក្រុមតាលីបង់ ដើម្បីទប់ស្កាត់កុំឱ្យពួកភេរវករប្រើប្រាស់អាហ្វហ្កានីស្ថានជាមូលដ្ឋាន ធ្វើសកម្មភាពវាយប្រហារភេរវកម្មប្រឆាំង នឹងពួកគេ ដូចដែលធ្លាប់បានកើតឡើងនៅសហរដ្ឋអាមេរិកកាលពីថ្ងៃទី១១ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០០១។ កាសែត Washington Post កាលពីថ្ងៃ២០ ខែសីហានេះបានឱ្យដឹងថា នាយកទីភ្នាក់ងារស៊ើបការណ៍សម្ងាត់ CIA លោក William J. Burns បានជួបពិភាក្សាជាសំងាត់ជាមួយមេដឹកនាំក្រុមតាលីបង់ លោក អាប់ឌុល ហ្កានី បារ៉ាដា (Abdul Ghani Baradar) ក្នុងទីក្រុងកាប៊ុល ហើយកាលពីពេលថ្មីៗនេះ យោធាអាមេរិក និងក្រុមមន្ត្រីតាលីបង់ថែមទាំងផ្លាស់ប្ដូរព័ត៌មានគ្នាទៅវិញទៅមកទៀតផង ជុំវិញការគំរា កំហែង វាយប្រហារភេរវកម្ម បន្ទាប់ពីការវាយប្រហារបំផ្ទុះគ្រាប់បែកអត្តឃាតរបស់ក្រុម ISIS នៅឯអាកាសយានដ្ឋានកាប៊ុលផ្ដាច់ជីវិតទាហានអាមេរិក ១៣នាក់។

ពិតមែនទៅ កិច្ចចរចាសន្តិភាពរវាងសហរដ្ឋអាមេរិក នៅក្រោមរដ្ឋបាលនៃអតីតប្រធានាធិបតី លោក ដូណាល់ ត្រាំ និងក្រុមតាលីបង់កាលពីឆ្នាំ២០២០ ព្រមទាំងការអនុញ្ញាត ឱ្យក្រុមតាលីបង់បង្កើតការិយាល័យតំណាងនៅក្នុងទីក្រុង ដូហា ប្រទេសកាតា វាហាក់ដូចជាការបោះជំហានមួយទទួលស្គាល់ថាតាលីបង់ជាតួអង្គដ៏សំខាន់មួយនៅ អាហ្វហ្កានីស្ថានរួចស្រេចទៅហើយ។ តែទាស់នៅត្រង់ថាសហរដ្ឋអាមេរិកបច្ចុប្បន្ន ក្រោមរដ្ឋបាលលោក ចូ បៃដិន និងបណ្ដាប្រទេសលោកខាងលិច ខ្លាចបាត់បង់តម្លៃនៃភាព ជាមេដឹកនាំលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ និងសិទ្ធិមនុស្សរបស់ខ្លួន នៅពេលប្រកាសទទួលស្គាល់តាលីបង់ភ្លាមៗតែប៉ុណ្ណោះ ដោយពួកគេចង់រង់ចំាមើលសិនថាតើតាលីបង់ឥលូវ និងពីមុនដូចគ្នា ឬក៏ខុសគ្នា។

* កន្លែងទំនេរសម្រាប់ចិននៅអាហ្វហ្កានីស្ថាន

នៅពេលក្រុមតាលីបង់ចូលគ្រប់គ្រងរដ្ឋធានីកាប៊ុល ហើយបណ្ដាប្រទេសលោកខាងលិចនាំគ្នាបិទស្ថានទូតរបស់ពួកគេប្រចាំទីក្រុងកាប៊ុល រុស្ស៊ី, ប៉ាគីស្ថាន, ចិន និងអ៉ីរ៉ង់ នៅតែបន្តបើកស្ថានទូតដដែល។ នៅក្នុងចំណោមប្រទេសទាំងនេះ ជាពិសេសគឺចិន ត្រូវបានគេមើលឃើញថាអាចនឹងទទួលស្គាល់រដ្ឋាភិបាលថ្មីរបស់ក្រុមតាលីបង់ដោយ រំពឹងថាអាចនឹងបញ្ចុះបញ្ចូលឱ្យតាលីបង់ផ្ដាច់ទំនាក់ទំនងជាមួយក្រុមផ្ដាច់ខ្លួននៅក្នុងតំបន់ស៊ីនជាំង ព្រមទាំងពង្រីកឥទ្ធិពលរបស់ខ្លួននៅអាហ្វហ្កានីស្ថាន និងនៅតំបន់មជ្ឈិមបូព៌ាទាំងមូល ក្រោយការដកខ្លួនរបស់សហរដ្ឋអាមេរិក។

កាលពីខែកក្កដាកន្លងទៅ រដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសចិន លោក វ៉ាង យី បានជួបប្រជុំជាមួយមេដឹកនាំក្រុមតាលីបង់ លោក អាប់ឌុល ហ្កានី បារ៉ាដា (Abdul Ghani Baradar) នៅឯទីក្រុង Tianjin ជាទីដែលតាលីបង់សន្យាថានឹងមិនអនុញ្ញាតឱ្យក្រុមណាមួយប្រើប្រាស់អាហ្វហ្កានីស្ថាន ជាមូលដ្ឋានវាយប្រហារប្រឆាំងនឹងចិននោះទេ។ ជាការឆ្លើយតប លោក វ៉ាង យី ក៏បានសន្យាដែរថាចិននឹងមិនលូកលាន់កិច្ចការផ្ទៃក្នុងរបស់អាហ្វហ្កានីស្ថាន ហើយថាតាលីបង់មានតួនាទីយ៉ាងខ្លាំងក្នុងការកសាងប្រទេសឡើងវិញ។

គួរបញ្ជាក់ថា បើតាមក្រុមអ្នកជំនាញ ប្រធានាធិបតីអាមេរិក លោក ចូ បៃដិនសម្រេចចិត្តដកកងទ័ពចេញពីអាហ្វហ្កានីស្ថាន មិនមែនគ្រាន់តែជាការប្ដូរយុទ្ធសាស្ត្រងាកមក ផ្ដោតលើការខ្ទប់ឥទ្ធិពលចិនក្នុងតំបន់អាស៊ីប៉ុណ្ណោះទេ តែវាក៏ជាប្រយោជន៍នយោបាយនៅក្នុងស្រុកដែរ គឺផ្គាប់ចិត្តប្រជាជនអាមេរិកភាគច្រើនដែលគាំទ្រឱ្យអាមេរិក បញ្ចប់សង្គ្រាមនេះ។ តែវាមិនមែនមានន័យថាសហរដ្ឋអាមេរិក និងបណ្ដាប្រទេសលោកខាងលិចសុខចិត្តបោះបង់អាហ្វហ្កានីស្ថានឱ្យចិន ឬរុស្ស៊ីនោះទេ ដូច្នេះប្រសិនបើ ចិនពង្រីកឥទ្ធិពលនៅអាហ្វហ្កានីស្ថានមែន នោះវាអាចនឹងបង្ខំឱ្យអាមេរិកលូកដៃជាថ្មីនៅអាហ្វហ្កានីស្ថានក៏ថាបាន ពីព្រោះថាសម្រាប់សហរដ្ឋអាមេរិកសព្វថ្ងៃឥទ្ធិពលចិន នៅទីណា គឺអាមេរិកត្រូវទៅដល់ទៅទីនោះដែរ។

មួយវិញទៀត សហរដ្ឋអាមេរិក ឬលោកខាងលិច ប្រហែលជានឹងមិនផ្ដាច់ទំនាក់ទំនងទាំងស្រុងជាមួយអាហ្វហ្កានីស្ថានទេ ដ្បិតការធ្វើបែបនេះក៏នឹងធ្វើឱ្យពួកគេអស់ឥទ្ធិពល ទាំងស្រុងដូចគ្នានៅអាហ្វហ្កានីស្ថានដោយមិនអាចបង្ខំ ឬមានទឹកមាត់ប្រៃនិយាយជាមួយតាលីបង់ឱ្យគោរពសិទ្ធិមនុស្ស, សិទ្ធិស្ត្រី ឬក៏ចូលរួមក្នុងការប្រយុទ្ធប្រឆាំងជាមួយ ពួកភេរវករនោះដែរ។ និយាយងាយស្ដាប់ ទទួលស្គាល់ ឬមិនទទួលស្គាល់ក្រុមតាលីបង់ ត្រូវមើលសិនថាតើវា «មានផលប្រយោជន៍ដល់ពួកគេ» ដែរ ឬក៏យ៉ាងណា៕

ប្រភព៖ Washington Post

ដោយ៖ Fresh News

អ្នកវិភាគបរទេស៖ តើអាស៊ានអាចបញ្ចៀសពីវិបត្តិដែលមានលក្ខណៈដូចបដិវត្តន៍និទាឃរដូវ នៅមជ្ឈឹមបូពា៍ Arab Spring ដែលត្រូវបានបង្កើតឡើងដោយសហរដ្ឋអាមេរិក ដោយរបៀបណា?

 (ភ្នំពេញ)៖ នេះជាវីដេអូវិភាគវគ្គបន្តថ្មីមួយទៀត បន្ទាប់ពីការចេញផ្សាយបទវិភាគដ៏ស៊ីជម្រៅកាលពីសប្តាហ៍មុន ក្រោមចំណងជើងថា «កម្ពុជាប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងការជ្រៀតជ្រែករបស់អាមេរិក» ដែលជាស្នាដៃនិពន្ធរបស់ «លោក Brian Berletic ដែលជាអតីតកងម៉ារីនអាមេរិក និងបច្ចុប្បន្នជាអ្នកស្រាវជ្រាវនិងជាអ្នកនិពន្ធផ្នែកភូមិសាស្ត្រនយោបាយ»។

ចំណែកឯវីដេអូភាគបន្តថ្មីលើកនេះ គឺជាការវិភាគរបស់លោក Brian Berletic និងដោយមានការចូលរួមពីលោក Angelo Giuliano ជនជាតិស្វីស/អ៊ីតាលី ជាអ្នកវិភាគនយោបាយ និងហិរញ្ញវត្ថុ ដែលមានរយៈពេលជាង១២នាទី ក្រោមចំណងជើងថា «តើអាស៊ានអាច បញ្ចៀសពីវិបត្តិដែល មានលក្ខណៈដូចបដិវត្តន៍និទាឃរដូវ នៅមជ្ឈឹមបូពា៍Arab Spring ដែលត្រូវបានបង្កើតឡើងដោយសហរដ្ឋអាមេរិក ដោយរបៀបណា?»!

សូមទស្សនាវិដេអូនៅខាងក្រោម៖

សម្តេចតេជោអញ្ជើញជាអធិបតីក្នុងមហាសន្និបាត នៃក្តីសង្ឃឹមលើកទី៧ ក្រោមប្រធានបទស្តីពី «សន្និភាពនៅតំបន់អាសុីប៉ាសុីហ្វីក»

សម្តេចតេជោអញ្ជើញជាអធិបតីថ្លែងសុន្ទរកថាគន្លឹះ ក្នុងមហាសន្និបាត នៃក្តីសង្ឃឹមលើកទី៧ ក្រោមប្រធានបទស្តីពី «សន្និភាពនៅតំបន់អាសុីប៉ាសុីហ្វីក» ថ្ងៃអាទិត្យ ៦ កើត ខែភទ្របទ ឆ្នាំឆ្លូវ ត្រីស័ក ពុទ្ធសករាជ ២៥៦៥ ត្រូវនឹងថ្ងៃទី១២ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០២១

វិភាគអន្តរជាតិ៖ «លាភ និងអ្វីដែលចិនត្រូវប្រឈមមុខ នៅអាហ្វហ្កានីស្ថាន»

(វ៉ាស៊ីនតោន)៖ ប្រធានាធិបតីអាមេរិក លោក ចូ បៃដិនតែងតែលើកឡើងម្ដងហើយម្ដងទៀតពីសារៈសំខាន់ក្នុងការប្រកួតប្រជែងជាមួយចិន ហើយសូម្បីតែការដកកងទ័ព ចេញពីអាហ្វហ្កានីស្ថាន ក៏ត្រូវបានក្រុមអ្នកជំនាញយល់ថាជាការផ្លាស់ប្ដូរយុទ្ធសាស្ត្ររបស់ទីក្រុងវ៉ាស៊ីនតោន ងាកមកផ្ដោតលើការខ្ទប់ឥទ្ធិពលចិននៅក្នុងតំបន់អាស៊ីវិញ ដែរ។ ការបំពេញដំណើរទស្សនកិច្ចរបស់មន្ត្រីកំពូលអាមេរិកមកកាន់តំបន់អាស៊ី ក្នុងនោះរួមមានទាំងអនុប្រធានាធិបតីអាមេរិក លោកស្រី កាម៉ាឡា ហារីស បានបង្ហាញ យ៉ាងច្បាស់ថា «យុទ្ធសាស្ត្រឥណ្ឌូ-ប៉ាស៊ីហ្វិក» របស់លោក ចូ បៃដិនបានចាប់ផ្ដើមលេចចេញជារូបរាង។

ចាប់តាំងពីឡើងកាន់តំណែងជាប្រធានាធិបតីអាមេរិកកាលពីខែមករា ឆ្នាំ២០២១មក លោក បៃដិន មិនសូវជានិយាយចំឈ្មោះតំបន់មជ្ឈិមបូព៌ានោះទេ ដែលនេះហាក់ដូចជាអាមេរិកលែងសូវឱ្យតម្លៃលើតំបន់មួយនេះទៀតហើយ ស្របពេលក្រុមអ្នករិះគន់បានចោទប្រកាន់ថាការសម្រេចចិត្តដកខ្លួនពីអាហ្វហ្កានីស្ថានគឺជាការទុកឱកាសឱ្យ ចិនពង្រីកឥទ្ធិពលទាំងខាងសេដ្ឋកិច្ច និងនយោបាយក្នុងប្រទេសអាស៊ីខាងត្បូងមួយនេះ។ ពិតមែនទៅ ការសម្រេចចិត្តរបស់លោក ចូ បៃដិនវាជារឿងត្រឹមត្រូវសម្រាប់ យុទ្ធសាស្ត្រប្រឆាំងឥទ្ធិពលចិន តែអ្វីដែលគេស្មានមិនដល់ នោះគឺទាំងលោក បៃដិន និងចារកម្មអាមេរិកសុទ្ធតែមិននឹកស្មានដល់ដូចគ្នាថាអាហ្វហ្កានីស្ថានដួលរលំ យ៉ាងលឿនរហ័ស ហើយបង្កឱ្យមានភាពចលាចទាល់តែសោះ។

ភាពចលាចលនៅឯអាកាសយានដ្ឋានកាប៊ុល បានធ្វើឱ្យប៉ះពាល់យ៉ាងខ្លាំងដល់ប្រជាប្រិយភាពលោក បៃដិន និងមុខមាត់នៃភាពជាមេដឹកនាំពិភពលោករបស់អាមេរិក នៅលើឆាកអន្តរជាតិ ស្របពេលបណ្ដាប្រទេសជាសម្ព័ន្ធមិត្តកំពុងសង្ស័យពីការប្ដេជ្ញាចិត្តរបស់ទីក្រុងវ៉ាស៊ីនតោនចំពោះពួកគេ។ ការដកខ្លួនពីសង្រ្គាមនៅអាហ្វហ្កានីស្ថាន មិនមែនមានន័យថាអាមេរិកបោះបង់ចោលតំបន់មជ្ឈិមបូព៌ាទាំងមូលនោះទេ ប៉ុន្តែអ្វីដែលសំខាន់នោះគឺការដកខ្លួនចេញមិនស្អាតនេះបានទុកកន្លែងទំនេរ មួយឱ្យចិនដែលត្រូវបានគេមើលឃើញថានឹងទទួលស្គាល់ក្រុមតាលីបង់ ជាអ្នកបំពេញ។

ការដួលរលំរបស់អាហ្វហ្កានីស្ថានក្រោយការដកកងទ័ពអាមេរិក រួមទាំងការឡើងកាន់អំណាចជាថ្មីរបស់ក្រុមតាលីបង់ត្រូវបានគេមើលឃើញថាបានបង្កើតឱកាសសម្រាប់ ក្រុមហ៊ុនចិន ជាពិសេសពាក់ព័ន្ធនឹងការវិនិយោគលើរ៉ែកម្រតែម្ដង។ រ៉ែកម្រនៅក្នុងប្រទេសអាហ្វហ្កានីស្ថានត្រូវបានគេប៉ាន់ប្រមាណថាមានតម្លៃចន្លោះពី ១ទ្រីលាន ដល់ ៣ទ្រីលានដុល្លារកាលពីឆ្នាំ២០២០។ ចិនផ្គត់ផ្គត់ច្រើនជាង ៨៥ភាគរយនៃរ៉ែកម្រនៅលើពិភពលោក ឬស្មើនឹង ២ភាគ៣ នៃការផ្គត់ផ្គង់រ៉ែកម្រជាសកល។ ដូច្នេះ ការវិនិយោគលើរ៉ែកម្រនៅអាហ្វហ្កានីស្ថាន នឹងជួយបង្កើនភាគហ៊ុនទីផ្សារចិន និងសមត្ថភាពប្រជែងជាមួយបណ្ដាប្រទេសលោកខាងលិច និងជប៉ុន។

បន្ថែមពីលើនេះ ប្រសិនបើអាហ្វហ្កានីស្ថានមានស្ថិរភាព នោះអាហ្វហ្កានីស្ថានអាចនឹងក្លាយជាផ្លូវឆ្លងកាត់មួយដ៏សំខាន់សម្រាប់គំនិតផ្តួចផ្ដើមខ្សែក្រវាត់ និងផ្លូវ (BRI) របស់ចិនផងដែរ។ កាលពីខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០១៩ រដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសចិន, ប៉ាគីស្ថាន, និងអាហ្វហ្កានីស្ថានបានព្រមព្រៀងគ្នាថាពង្រីកបន្ថែមគម្រោងច្រករបៀងសេដ្ឋកិច្ច ចិន-ប៉ាគីស្ថាន (CPEC) ពីព្រោះថាក្នុងករណីមានស្ថិរភាព គម្រោងមួយនេះនឹងត្រូវពង្រីកកាត់តាមអាហ្វហ្កានីស្ថាន ហើយប្រសិនគម្រោង CPEC នៅក្រោមគំនិតផ្តួចផ្ដើមខ្សែក្រវាត់ និងផ្លូវ ទទួលបានជោគជ័យពិតមែន នោះចិនអាចនឹងឡោមព័ទ្ធសេដ្ឋកិច្ចឥណ្ឌា តាមរយៈដៃគូពាណិជ្ជកម្មដែលចូលរួមក្នុងគម្រោងមួយនេះ។

មិនតែប៉ុណ្ណោះ ការធ្វើសមាហរណកម្មអាហ្វហ្កានីស្ថានទៅក្នុងគំនិតផ្តួចផ្ដើមខ្សែក្រវាត់ និងផ្លូវ វាក៏នឹងបង្កើនការតភ្ជាប់ផ្លូវរវាងតំបន់អាស៊ីខាងត្បូង និងអាស៊ីកណ្ដាល ផងដែរ ដែលនេះនឹងបើកផ្លូវឱ្យចិនបង្កើនឥទ្ធិពលសេដ្ឋកិច្ច ក្នុងន័យពាណិជ្ជកម្ម, ការវិនិយោគ និងផ្ដល់ប្រាក់កម្ចីជាដើម។ ប៉ុន្តែ គម្រោងទាំងនេះវាក៏អាស្រ័យទៅលើថាតើ ក្រុមតាលីបង់អាចធ្វើឱ្យអាហ្វហ្កានីស្ថានមានស្ថិរភាព ឬក៏ថាតើពួកគេអាចគោរពតាមពាក្យសន្យាដែលខ្លួនបានសន្យាជាមួយចិនបានដែរ ឬក៏យ៉ាងណា?

ក្រៅតែពីសម្លឹងឃើញឱកាស ចិនដែលមានព្រំដែនមួយផ្នែកតូចជាប់អាហ្វហ្កានីស្ថានផងនោះ ក៏កំពុងព្រួយបារម្ភពីបញ្ហាប្រឈមជាច្រើនផងដែរ ជាពិសេសគឺភេរវកម្ម និងការលំហូរចូលក្រុមភេរវករមកកាន់តំបន់ស៊ីនជាំងតែម្ដង។ នៅក្នុងជំនួបជាមួយរដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសចិន លោក វ៉ាង យី នៅឯទីក្រុង Tianjin កាលពីខែកក្កដាកន្លងទៅ មេដឹកនាំក្រុមតាលីបង់ លោក មុលឡោះ អាប់ឌុល ហ្កានី បារ៉ាដា (Mullah Abdul Ghani Baradar) បានសន្យាថាតាលីបង់នឹងមិនអនុញ្ញាតឱ្យកងកម្លាំងណាមួយប្រើ ប្រាស់ទឹកដីអាហ្វហ្កានីស្ថានដើម្បីធ្វើសកម្មភាពប្រឆាំងនឹងប្រយោជន៍ចិនជាដាច់ខាត ហើយក៏សង្ឃឹមដែរថាចិន នឹងចូលរួមកាន់តែច្រើនក្នុងការរក្សាសន្តិភាព, ស្ថិរភាព, ស្ថាបនា និងជួយអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ចរបស់អាហ្វហ្កានីស្ថានឡើងវិញ។

*យុគសម័យសេដ្ឋកិច្ច?

នៅក្នុងកិច្ចប្រជុំកំពូលនៃក្រុមប្រទេស G7 ក្នុងឆ្នាំ២០២១នេះ ប្រធានាធិបតីអាមេរិកលោក ចូ បៃដិន បានប្រកាសដាក់ចេញនូវគម្រោង B3W (Build Back Better World) ដែលជាគំនិតផ្ដួចផ្ដើមអភិវឌ្ឍហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធថ្មីមួយ ដើម្បីប្រជែងជាមួយគំនិតផ្ដួចផ្ដើមខ្សែក្រវាត់ និងផ្លូវ BRI របស់ចិន។ បើតាមក្រុមអ្នកជំនាញ ពិភពលោក បច្ចុប្បន្នគឺជា «យុគសម័យសេដ្ឋកិច្ច» មិនមែនយុគមនោគមន៍វិជ្ជាដូចការប្រជែងគ្នារវាងអាមេរិក និងសហភាពសូវៀតកាលពីសម័យសង្រ្គាមត្រជាក់ទៀតនោះទេ។

ការដាក់ចេញគម្រោង B3W មានគោលដៅផ្តោតលើគម្រោងសំខាន់ៗមួយចំនួនក្នុងនោះរួមមានអាកាសធាតុ, សុខាភិបាល និងសន្តិសុខសុខាភិបាល, បច្ចេកវិទ្យាឌីជីថល និងការវិនិយោគលើហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធនៅតាមបណ្ដាប្រទេសកំពុងអភិវឌ្ឍនានានៅជុំវិញពិភពលោក។ ប៉ុន្តែ គម្រោង B3W របស់លោក បៃដិន មិនទាន់បាននិយាយពី តំបន់មជ្ឈិមបូព៌ានោះទេ ព្រោះថាការបង្កើនកិច្ចខំប្រឹងប្រែង ឬចំណាយធនធានរបស់អាមេរិកលើតំបន់នេះ មើលទៅវាហាក់ដូចជាផ្ទុយទៅនឹងអ្វីដែលរដ្ឋបាលរបស់លោក ចង់ធ្វើ នោះគឺទាញការចាប់អារម្មណ៍របស់អាមេរិកចេញពីតំបន់នេះ ហើយងាកទៅផ្ដោតលើចិននៅអាស៊ី។

តែទោះជាបែបនេះក្ដី ប្រឈមមុខនឹងការកើនឡើងឥទ្ធិពលចិន នៅក្នុងតំបន់មជ្ឈិមបូព៌ា ចង់ ឬមិនចង់អាមេរិកមិនអាចដកខ្លួនទាំងស្រុងពីតំបន់នេះបានទេ។ ការប្រជែង រវាងអាមេរិក និងចិនមិនមែនមានតែនៅអាស៊ីទេ តែជាការប្រជែងឥទ្ធិពលគ្នានៅជុំវិញពិភពលោក។ មានន័យថាឥទ្ធិពលចិន ទៅដល់ទីណាអាមេរិកក៏ប្រហែលជាទៅដល់ ទីនោះដែរ។

ប៉ុន្តែ គេមើលឃើញថាវាគ្រាន់តែជាការផ្លាស់ប្ដូរយុទ្ធសាស្ត្រមួយដើម្បីប្រជែងជាមួយចិនតែប៉ុណ្ណោះ ដោយអំណេះតទៅនៅក្នុងការប្រជែងជាមួយចិន គឺអាមេរិកក៏នឹងផ្ដោត សំខាន់លើសេដ្ឋកិច្ចផងដែរ ដោយមិនមែនផ្តោតតែទៅលើបញ្ហាសន្តិសុខតែមួយមុខទៀតនោះទេ ហើយការយល់ឃើញបែបនេះគឺផ្អែកលើគម្រោង B3W។ ភ្លាមៗ គេមិន អាចនិយាយថាតើគម្រោង B3W អាចផ្ដួលគំនិតផ្ដួចផ្ដើមខ្សែក្រវាត់ និងផ្លូវ (BRI)របស់ចិនបានដែរ ឬក៏យ៉ាងណានោះទេ។ តែអ្វីដែលគេដឹងនោះគឺគម្រោង BRI របស់ចិន បានដើរមុន B3W រួចបាត់ទៅហើយ។

គួរបញ្ជាក់ថា បើតាមក្រុមអ្នកជំនាញ ទោះជាសហរដ្ឋអាមេរិកដកខ្លួនចេញពីអាហ្វហ្កានីស្ថាន ហើយកាត់បន្ថយវត្តមានយោធានៅក្នុងតំបន់មជ្ឈិមបូព៌ាក៏ដោយ ក៏ក្នុងពេលខ្លី ឬមធ្យម ចិនមិនអាចដណ្ដើមតំណែងជាកំពូលមហាអំណាចក្នុងតំបន់នេះពីអាមេរិកបានឡើយ ព្រោះថាយោធាអាមេរិកបានចាក់ ឬសជ្រៅនៅក្នុងតំបន់នេះរួចទៅហើយ។ ម្យ៉ាងវិញទៀត យោធាក៏មិនមែនជាជម្រើសអាទិភាពរបស់ចិននោះដែរ។ ដ្បិតចិនយល់យ៉ាងច្បាស់ថាដោយសារតែអន្តរាគមន៍យោធានេះឯង បានធ្វើឱ្យអាមេរិកចុះខ្សោយ ឥទ្ធិពល ខណៈនយោបាយមិនលូកលាន់កិច្ចការផ្ទៃក្នុងអ្នកដទៃ ឬមិនធ្វើអន្តរាគមន៍យោធារបស់ទីក្រុងប៉េកាំង កំពុងទទួលបានការគាំទ្រពីបណ្ដាប្រទេសក្នុង តំបន់មជ្ឈិមបូព៌ា។ ជាក់ស្ដែង បើតាមការស្ទង់មតិ Arab Barometer កាលពីឆ្នាំ២០២០ បានបង្ហាញថាប្រជាជនក្នុងតំបន់មជ្ឈិមបូព៌ា មើលលើចិនក្នុងផ្លូវល្អជាងអាមេរិក ដែលពួកគេចោទថាជាអ្នកនាំសង្រ្គាម និងភាពវឹកវរចូលក្នុងតំបន់របស់ពួកគេ៕

ប្រភព៖ The Atlantic, geopoliticalmonitor (ថ្ងៃចន្ទ ទី០៦ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០២១)

ដោយៈ Fresh News

រដ្ឋបាលរាជធានីភ្នំពេញ ប្រកាសចាក់ដូសទី៣ ចាប់ពីថ្ងៃទី០៦ ដល់ថ្ងៃទី២៨ ខែកញ្ញា សម្រាប់មន្រ្តីរាជការ និងពលរដ្ឋអាយុចាប់ពី៦០ឆ្នាំឡើង ដែលចាក់ Astra Zeneca

(ភ្នំពេញ)៖ រដ្ឋបាលរាជធានីភ្នំពេញ នៅថ្ងៃទី០៤ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០២១ បានប្រកាសអំពីការចាក់វ៉ាក់សាំងអាស្ត្រាហ្សែនីកា ដូសជំរុញ ជូនដល់ថ្នាក់ដឹកនាំ មន្ត្រីរាជការ និង បុគ្គលិកនៃរដ្ឋបាលរាជធានីភ្នំពេញ រដ្ឋបាលខណ្ឌទាំង១៤ រដ្ឋបាលសង្កាត់ទាំង១០៥ មន្ទីរអង្គភាពជំនាញជុំវិញរដ្ឋបាលរាជធានីភ្នំពេញ ព្រមទាំងសហព័ទ្ធ(ស្វាមីឬភរិយា) និងប្រជាពលរដ្ឋដែលមានអាយុចាប់ពី ៦០ឆ្នាំឡើង ដែលបានចាក់វ៉ាក់សាំងកូវីសែល ដូសទី១ និងដូសទី២រួចរាល់ នៅភូមិសាស្ត្ររាជធានីភ្នំពេញ។

កន្លងមក រដ្ឋបាលរាជធានីភ្នំពេញ បានចេញសេចក្តីជូនដំណឹង លេខ ០៦៤ សជណ ចុះថ្ងៃទី១៧ ខែសីហា ឆ្នាំ២០២១ ក្នុងការចាក់វ៉ាក់សាំងអាស្ត្រាហ្សែនីកា ដូសជំរុញ ឬ ដូសទី៣ ជូនដល់ថ្នាក់ដឹកនាំ មន្ត្រីរាជការ មន្ត្រីសុខាភិបាល និង បុគ្គលិកនៃរដ្ឋបាលរាជធានីភ្នំពេញ រដ្ឋបាលខណ្ឌទាំង១៤ រដ្ឋបាលសង្កាត់ទាំង១៥ មន្ទីរ-អង្គភាពជំនាញជុំវិញ រដ្ឋបាលរាជធានីភ្នំពេញ ព្រមទាំងមន្ត្រីសុខាភិបាលជួរមុខវិស័យឯកជន នៅរាជធានីភ្នំពេញរួចមកហើយ។ ស្របពេល ជាមួយគ្នានេះស្ថិតក្នុងបរិការណ៍នៃការប្រយុទ្ធ និងទប់ស្កាត់ការឆ្លងរាលដាលនៃជំងឺកូវីដ-១៩ បណ្តាលមកពីមេរោគ កូវីដបំប្លែងខ្លួនថ្មី ជាពិសេសមេរោគកូវីដ ប្រភេទដែលតា (Delta) ដែលបាននិងកំពុងវាយលុកយ៉ាងសកម្មតាមបណ្តា ទីក្រុងនានានៃប្រទេសក្នុងតំបន់អាស៊ាន រួមទាំងរាជធានីភ្នំពេញ និងបណ្តាខេត្តជាប់ព្រំដែនកម្ពុជា-ថៃ សម្តេចតេជោនាយករដ្ឋមន្ត្រី បានសម្រេចដាក់ចេញបន្ថែមនូវ «យុទ្ធនាការចាក់វ៉ាក់សាំងបង្ការជំងឺកូវីដ-១៩ ដូសទី៣ ឬ ដូសជំរុញ» ជូនដល់មន្ត្រីបម្រើសេវាសាធារណៈជួរមុខទាំងនៅថ្នាក់ជាតិ ថ្នាក់ក្រោមជាតិ និងប្រជាពលរដ្ឋ សំដៅបង្កើនភាពស៊ាំសហគមន៍ឱ្យកាន់តែរឹងមាំ និងជាការគិតគូរបន្ថែមដល់សុខុមាលភាពរបស់ប្រតិបត្តិករជួរមុខ ដើម្បី កាត់បន្ថយកម្រិតហានិភ័យ និងអត្រានៃការឆ្លងចូលក្នុងសហគមន៍ ឱ្យបានជាអតិបរមា។

 

រដ្ឋបាលរាជធានី បានប្រកាសបន្ថែមថា ដោយទទួលបានការប្រគល់ភារកិច្ចពីគណៈកម្មការចំពោះកិច្ចចាក់វ៉ាក់សាំងកូវីដ-១៩ ក្នុងក្របខណ្ឌទូទាំង ប្រទេស (គ.វ.ក-១៩) និងអនុវត្តតាមអនុសាសន៍ដឹកនាំដ៏ខ្ពង់ខ្ពស់បំផុតរបស់ សម្តេចតេជោនាយករដ្ឋមន្ត្រី អនុគណៈកម្មការចំពោះកិច្ចចាក់វ៉ាក់សាំងកូវីដ-១៩ ក្នុងក្របខណ្ឌទូទាំងរាជធានីភ្នំពេញ នឹងដំណើរការចាក់វ៉ាក់សាំងអាស្កាហ្សែនីកា ដូសជំរុញ ជូនដល់ថ្នាក់ដឹកនាំ មន្ត្រីរាជការ និងបុគ្គលិកនៃរដ្ឋបាលរាជធានីភ្នំពេញ រដ្ឋបាល ខណ្ឌទាំង១៤ រដ្ឋបាលសង្កាត់ទាំង១០៥ មន្ទីរ-អង្គភាពជំនាញជុំវិញរដ្ឋបាលរាជធានីភ្នំពេញ ព្រមទាំងសហព័ន្ធ (ស្វាមី ឬភរិយា) និងប្រជាពលរដ្ឋដែលមានអាយុចាប់ពី៦០ឆ្នាំឡើង ដែលបានចាក់វ៉ាក់សាំងកូវីសែល ដូសទី១ និង ដូសទី២រួចរាល់ ចាប់ពីថ្ងៃទី០៦ ដល់ថ្ងៃទី២៨ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០២១ ខាងមុខនេះ តាមកម្មវិធី និងទីកន្លែងដែល បានកំណត់ជូនក្នុងសេចក្តីជូនដំណឹងនេះ (ជូនភ្ជាប់ក្នុងតារាងឧបសម្ព័ន្ធ)។

 

ចំពោះឯកសារតម្រូវចាំបាច់ដែលត្រូវភ្ជាប់មកជាមួយ រួមមាន (១) បណ្ណចាក់វ៉ាក់សាំងកូវីដ-១៩ (២) បណ្ណ សម្គាល់ខ្លួនមន្ត្រីរាជការ-បុគ្គលិក និង (៣) អត្តសញ្ញាណបណ្ណសញ្ជាតិខ្មែរ ឬ ឯកសារដែលបានប្រើប្រាស់ក្នុងការ ចាក់វ៉ាក់សាំងដូសទី១ព្រមទាំងត្រូវគោរពនូវលក្ខខណ្ឌនៃការទទួលបាន វ៉ាក់សាំងដូសជំរុញរបស់ពួកគាត់ដែលបាន ចាក់វ៉ាក់សាំង ដូសទី១ និងដូសទី២រួចរាល់ ដែលមានគម្លាតរយៈពេលចាប់ពី ០៤ (បួន) ទៅ ០៦ (ប្រាំមួយ) ខែឡើង បន្ទាប់ពីបានចាក់វ៉ាក់សាំងដូសមូលដ្ឋាន។

 

ទន្ទឹមនឹងនេះ រដ្ឋបាលរាជធានីភ្នំពេញ ក៏បានក្រើនរំលឹក និងអំពាវនាវដល់លោក-លោកស្រីដែលអញ្ជើញ ទៅទទួលយកវ៉ាក់សាំងបង្ការជំងឺកូវីដ-១៩ ដុសជំរុញ ឬ ដូសទី៣ ត្រូវប្រកាន់ខ្ជាប់ឱ្យបានជាដាច់ខាតនូវការរក្សាគម្លាត សុវត្ថិភាពសង្គម ពាក់ម៉ាស តម្រង់ជួរ ចៀសវាងការឈរប្រជ្រៀតគ្នា កៀកគ្នា ណែនណាន់តាន់តាប់ ហើយសូមចូលរួម អនុវត្តតាមការណែនាំរបស់ក្រសួងសុខាភិបាល និងត្រូវប្រកាន់ខ្ជាប់នូវវិធានការ «៣ ការពារ និង ៣ កុំ» របស់ សម្តេចតេជោ ហ៊ុន សែន៕

វិភាគអន្តរជាតិ៖ លោក ចូ បៃដិន និងអនាគតនៃនយោបាយការបរទេស របស់សហរដ្ឋអាមេរិក

(វ៉ាស៊ីនតោន)៖ ប្រធានាធិបតីអាមេរិក លោក ចូ បៃដិនបាននិយាយថាការដកកងទ័ពអាមេរិកទាំងអស់ចេញពីអាហ្វហ្កានីស្ថាន គឺជាការបិទបញ្ចប់យុគសម័យនៃ ការធ្វើអន្តរាគមន៍យោធាជួយកសាងប្រទេសដទៃឡើងវិញ ហើយលោកក៏បានអំពាវនាវផងដែរឱ្យបើកទំព័រយុទ្ធសាស្ត្រថ្មីមួយសម្រាប់នយោបាយការបរទេស អាមេរិក។ ប៉ុន្តែ ការដួលរលំរបស់អាហ្វហ្កានីស្ថាន នៅតែបន្តបង្កជាការចោទសួរសំណួរជាច្រើនពាក់ព័ន្ធនឹងអនាគតរបស់លោក បៃដិន និងនយោបាយការបរទេស អាមេរិក ខណៈក្រុមអ្នករិះគន់បានចាត់ទុកថា «ភាពចលាចលនៅឯអាកាសយានដ្ឋានកាប៊ុល និងការដួលរលំយ៉ាងឆាប់រហ័សរបស់អាហ្វហ្កានីស្ថាន» គឺជាបរាជ័យដ៏ធំ របស់អាមេរិក នៅក្នុងសង្រ្គាមជាង២០ឆ្នាំ ដែលអាចនឹងក្លាយជាឧបសគ្គបង្កការរាំងស្ទះដល់ការអនុវត្តនយោបាយការបរទេសឱ្យមានប្រសិទ្ធភាព។

បើតាមក្រុមអ្នកជំនាញភាគច្រើន ការដួលរលំរបស់អាហ្វហ្កានីស្ថាននឹងមិនអាចបំផ្លាញទំនាក់ទំនងរវាងអាមេរិក និងសម្ព័ន្ធមិត្តនោះទេ។ តែចង់ ឬមិនចង់ វានឹងធ្វើឱ្យ ប្រទេសដែលពឹងផ្អែកលើអាមេរិកចាប់ផ្ដើមសង្ស័យ ហើយចោទសួរខ្លួនឯងថាតើអាចជឿទុកចិត្តលើអាមេរិកថានឹងមិនបោះបង់ចោលពួកគេដូចអាហ្វហ្កានីស្ថាន ដែរឬទេ?

* អនាគតមិនច្បាស់លាស់របស់លោក បៃដិន

ការដកទ័ពអាមេរិកចេញពីអាហ្វហ្កានីស្ថាន មិនមែនគ្រាន់តែជាការប្ដូរយុទ្ធសាស្ត្រងាកមកផ្តោតលើការខ្ទប់ការកើនឡើងឥទ្ធិពលចិននៅក្នុងតំបន់អាស៊ីប៉ុណ្ណោះទេ តែវា ក៏ជាការស្វែងរកប្រយោជន៍នយោបាយនៅក្នុងស្រុកផងដែរ។ ពីព្រោះការដកកងទ័ពបិទបញ្ចប់សង្រ្គាមនៅក្រៅប្រទេសដូចជាអាហ្វហ្កានីស្ថាន គឺជាការចង់បានរបស់ ប្រជាជនអាមេរិកភាគច្រើនដែលធុញទ្រាន់នឹងសង្រ្គាម ដោយសូម្បីតែអតីតប្រធានាធិបតីអាមេរិក ២រូបគឺ លោក បារ៉ាក់ អូបាម៉ា និងលោក ដូណាល់ ត្រាំ រួមទាំងលោក បៃដិនផ្ទាល់ ក៏បានជាប់ឆ្នោតដោយសារតែគំនិតប្រឆាំងសង្រ្គាមរបស់ពួកគេដែរ។

ប៉ុន្តែលោក ចូ បៃដិន បែរជាបាត់បង់ប្រជាប្រិយភាព និងការគាំទ្រពីប្រជាជនអាមេរិកទៅវិញ។ វាមិនមែនដោយសារតែការសម្រេចចិត្តដកទ័ពនោះទេ តែវាគឺមកពី ពួកគេយល់ថាលោក បៃដិន «ដោះស្រាយបញ្ហាមិនបានល្អ» ជាហេតុបង្កឱ្យមានភាពចលាចលនៅឯអាកាសយានដ្ឋានកាប៊ុល, ទាហានអាមេរិក ១៣នាក់ស្លាប់ក្នុង ការវាយប្រហារបំផ្ទុះគ្រាប់បែក និងការដួលរលំយ៉ាងឆាប់រហ័សរបស់រដ្ឋាភិបាលអាហ្វហ្កានីស្ថាន។ បើតាមការស្ទង់មតិដឹកនាំដោយវិទ្យាសា្ថន Pew Research ចេញ ផ្សាយកាលពីថ្ងៃអង្គារដើមសប្ដាហ៍កន្លងទៅនេះ ប្រជាជនអាមេរិក ៥៤ភាគរយយល់ថាការសម្រេចចិត្តដកទ័ពចេញពីអាហ្វហ្កានីស្ថានគឺជារឿងត្រឹមត្រូវ ខណៈ ៤២ភាគរយថាជាការសម្រេចចិត្តខុស។

ការស្ទង់មតិដដែលបានឱ្យដឹងទៀតថាប្រជាជនអាមេរិកតែ ២៧ភាគរយប៉ុណ្ណោះដែលនិយាយថាលោក បៃដិន ដោះស្រាយស្ថានការណ៍បានល្អឥតខ្ចោះ ឬល្អ ស្របពេល ២៩ភាគរយ យល់ថាយុត្តិធម៌ និង ៤២ភាគរយថា «ដោះស្រាយមិនបានល្អ»។ បន្ថែមពីលើនេះការស្ទង់មតិរបស់ទូរទស្សន៍ ABC News សហការជាមួយក្រុមហ៊ុន Ipsos ក៏បានរកឃើញដែរថាប្រជាជនអាមេរិក ៣៨ភាគរយគាំទ្រការដោះស្រាយបញ្ហារបស់លោក បៃដិន និង ៥៩ភាគរយមិនគាំទ្រ។ ពិតមែនទៅ បើតាម កិច្ចសន្ទនាតាមទូរស័ព្ទលើកចុងក្រោយកាលពីថ្ងៃទី២៣ ខែកក្កដាកន្លងទៅ រវាងលោក បៃដិន និងអតីតប្រធានាធិបតីអាហ្វហ្កានីស្ថាន លោក អាស្រាហ្វ ហ្កានី ចេញផ្សាយដោយទីភ្នាក់ងារព័ត៌មាន Reuters កាលពីថ្ងៃពុធ ទី០១ ខែកញ្ញានេះ លោក បៃដិនផ្ទាល់ហាក់ដូចជាមិននឹកស្មានទាល់តែសោះថាអាហ្វហ្កានីស្ថានដួលរលំ លឿនរហ័សបែបនេះ ហើយសូម្បីតែទីភ្នាក់ស៊ើបការណ៍សម្ងាត់អាមេរិក ក៏សឹងតែមិនជឿដូចគ្នាថារឿងបែបនេះអាចកើតឡើងទៅរួច។

ទីភ្នាក់ស៊ើបការណ៍សម្ងាត់អាមេរិកធ្លាប់សន្និដ្ឋានថាអាហ្វហ្កានីស្ថាននឹងដួលរលំក្រោមដៃតាលីបង់ ក្នុងរយៈពេល ៦ខែ ក្រោយកងទ័ពអាមេរិក និង NATO ដកចេញ ហើយក្រោយមកទៀតបានប្ដូរការសន្និដ្ឋានដោយនិយាយថាទីក្រុងកាប៊ុលអាចនឹងដួលរលំក្នុងរយៈពេល៩០ថ្ងៃ។ ប៉ុន្តែមិនដល់ ១០ថ្ងៃផង អាហ្វហ្កានីស្ថានបែរជា ធ្លាក់ចូលទៅក្នុងដៃក្រុមតាលីបង់ទៅវិញ។ គេមិនទាន់អាចនិយាយបានភ្លាមៗថាតើអនាគតរបស់លោក បៃដិននឹងទៅជាយ៉ាងណានោះទេ តែអ្វីដែលគេមិនអាច ប្រកែកបាន នោះគឺថាការដួលរលំរបស់អាហ្វហ្កានីស្ថានទាំងវឹកវរ បានបង្កការឱ្យមានការសង្ស័យចំពោះសមត្ថភាពដឹកនាំរបស់លោក បៃដិនរួចទៅហើយ។ លោក បៃដិនធ្លាប់បានសន្យាថាការដកកងទ័ពអាមេរិកនឹងមិនបង្កចលាចលទេ, រដ្ឋាភិបាលអាហ្វហ្កានីស្ថាននឹងមិនដួលរលំឡើយ ហើយពាក្យ «America is back» ដែល លោក បៃដិនតែងតែធានាចំពោះសម្ព័ន្ធមិត្ត ក៏លោកមិនទាន់អាចសម្រេចបាននោះដែរ ខណៈវិបត្តិនៅអាហ្វហ្កានីស្ថានកាន់តែធ្វើឱ្យសម្ព័ន្ធមិត្តសង្ស័យចំពោះ ការប្ដេជ្ញាចិត្តរបស់អាមេរិក។

* នយោបាយការបរទេស ដែលលែងពឹងលើការធ្វើសង្រ្គាម?

ការសម្រេចចិត្តដកកងទ័ពអាមេរិករបស់លោក ចូ បៃដិន វាមានន័យស្មើនឹងលោកយកដៃចុចលើប៊ូតង់ «reset» ឬកែប្រែទាំងស្រុងនូវនយោបាយការបរទេសរបស់សហរដ្ឋ អាមេរិក ជាមួយការបង្ហាញថាយុគសម័យសង្រ្គាមប្រឆាំងភេរវកម្ម ដែលជាកេរ្តិ៍មរតកបន្សល់ទុកដោយអតីតប្រធានាធិបតីអាមេរិក លោក ចច ដាប់ប៊ែល យូប៊ូស ក្រោយការវាយប្រហារភេរវកម្មថ្ងៃទី១១ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០០១ បាន «បិទបញ្ចប់» ហើយ។

នៅក្នុងសុន្ទរកថាទៅកាន់ប្រជាជាតិអាមេរិកកាលពីថ្ងៃពុធ ទី០១ ខែកញ្ញានេះ លោក បៃដិន បាននិយាយថាការដកកងទ័ពអាមេរិកចេញពីអាហ្វហ្កានីស្ថាន ក៏ជាការ បិទបញ្ចប់យុគសម័យ នៃការធ្វើអន្តរាគមន៍យោធាជួយកសាងប្រទេសដទៃឡើងវិញផងដែរ ហើយលោកបានអំពាវនាវឱ្យបើកទំព័រយុទ្ធសាស្ត្រថ្មីមួយសម្រាប់ នយោបាយការបរទេសអាមេរិក។ យុទ្ធសាស្ត្រថ្មីនេះត្រូវបានក្រុមអ្នកជំនាញហៅថា «Biden doctrine» មានគោលដៅចម្បងផ្ដោតទៅលើការប្រកួតប្រជែងជាមួយ ចិន និងដោះស្រាយការគំរាមកំហែងពីរុស្ស៊ី។ សម្រាប់លោក បៃដិន ការគំរាមកំហែងធំបំផុតដល់សន្តិសុខជាតិអាមេរិកគឺចិន និងរុស្ស៊ីដែលត្រូវផ្ដោតជាសំខាន់ ពោលគឺ មិនមែន «ក្រុមភេរវករ» ទៀតនោះទេ។

លោក បៃដិន នៅក្នុងសុន្ទរកថាដដែលបានបញ្ជាក់ថាចាប់ពីពេលនេះតទៅ នយោបាយការបរទេសអាមេរិកនៅពេលអនាគត នឹងលែងសូវពឹងផ្អែកលើសាច់ដុំយោធា ឬក៏ការធ្វើអន្តរាគមន៍យោធានិយមដូចមុនទៀតនោះទេ។ «ការសម្រេចចិត្តលើអាហ្វហ្កានីស្ថាន មិនមែនពាក់ព័ន្ធតែនឹងអាហ្វហ្កានីស្ថានតែមួយគត់នោះទេ តែវាគឺជា ការបិទបញ្ចប់យុគសម័យនៃការធ្វើអន្តរាគមន៍យោធាទ្រង់ទ្រាយធំ ដើម្បីជួយបង្កើត ឬកសាងប្រទេសដទៃ»។ នេះជាការបញ្ជាក់របស់លោក បៃដិន។

តែទោះជាបែបនេះក្ដី ក្រុមអ្នកជំនាញនៅតែយល់ថាសហរដ្ឋអាមេរិក មិនអាចកាត់ផ្ដាច់ចេញពីនយោបាយអន្តរាគមន៍និយម ឬប្រើកម្លាំងយោធាដើម្បីសម្រេចលទ្ធផល នៃនយោបាយការទូត និងប្រយោជន៍សន្តិសុខជាតិរបស់ពួកគេនោះទេ។ ជាក់ស្ដែង ការវាយប្រហារតាមផ្លូវអាកាសលើក្រុមភេរវករ ISIS ដែលជាអ្នកនៅពីក្រោយការវាយប្រហារបំផ្ទុះគ្រាប់បែកសម្លាប់ទាហានអាមេរិក ១៣នាក់នៅអាហ្វហ្កានីស្ថាន វាបានបង្ហាញថាការវាយប្រហារតាមផ្លូវអាកាសនៅតែជាជម្រើសក្នុងការប្រើប្រាស់ កម្លាំងយោធានៅពេលអនាគត ហើយអាមេរិកនៅតែត្រូវបន្តប្រយុទ្ធប្រឆាំងជាមួយពួកភេរវករនៅឯបរទេសដដែល គ្រាន់តែប្រតិបត្តិការយោធាធ្វើឡើងក្នុងទ្រង់ទ្រាយ តូចជាងមុន ឬដោយប្រើយន្ដហោះដ្រូន ឬមិនញៀននឹងការធ្វើសង្រ្គាមដូចមុនទៀតតែប៉ុណ្ណោះ។

គួរបញ្ជាក់ថា បើតាមក្រុមអ្នកជំនាញ ការសម្រេចចិត្តបិទបញ្ចប់សង្រ្គាមនៅអាហ្វហ្កានីស្ថាន គឺជាការប្ដូរយុទ្ធសាស្ត្ររបស់សហរដ្ឋអាមេរិកដោយងាកមកផ្ដោតលើការ ខ្ទប់ការកើនឡើងឥទ្ធិពលចិននៅក្នុងតំបន់អាស៊ី ហើយដើម្បីអាចធ្វើបែបនេះបាន អាមេរិកត្រូវការប្រមូលធនធានទាំងឡាយ ដែលខ្លួនចំណាយលើការធ្វើសង្រ្គាម នៅឯក្រៅប្រទេស មកវិញ។ នយោបាយប្រឆាំងឥទ្ធិពលចិន បានក្លាយជាស្នូលមួយដ៏សំខាន់នៃនយោបាយការបរទេសអាមេរិកនៅពេលអនាគត ដោយវាអាចបង្ហាញ បានយ៉ាងច្បាស់ តាមរយៈការបំពេញដំណើរទស្សនកិច្ចរបស់មន្ត្រីកំពូលអាមេរិក ក្នុងនោះរួមមានទាំងអនុប្រធានាធិបតីអាមេរិកលោកស្រី កាម៉ាឡា ហារីស មកកាន់តំបន់អាស៊ី កាលពីពេលថ្មីៗនេះ៕

ប្រភព៖ The Week, Foreign Policy (ថ្ងៃសុក្រ ទី០៣ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០២១)

ដោយៈ Fresh News

សុន្ទរកថា សម្តេចតេជោ ហ៊ុន សែន ថ្លែងក្នុងវេទិកាអភិវឌ្ឍន៍ថាមពលកាបូនទាប ថៃយាន ឆ្នាំ ២០២១ ក្រោមមូលបទ «ថាមពល អាកាសធាតុ បរិស្ថាន» រាជធានីភ្នំពេញ តាមរយៈការថតវីដេអូទុកជាមុន, ថ្ងៃទី ០៣ កញ្ញា ២០២១

សុន្ទរកថា សម្តេចអគ្គមហាសេនាបតីតេជោ ហ៊ុន សែន នាយករដ្ឋមន្ត្រីនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា

ថ្លែងក្នុងវេទិកាអភិវឌ្ឍន៍ថាមពលកាបូនទាប ថៃយាន ឆ្នាំ ២០២១ ក្រោមមូលបទ «ថាមពល អាកាសធាតុ បរិស្ថាន»

រាជធានីភ្នំពេញ តាមរយៈការថតវីដេអូទុកជាមុន, ថ្ងៃទី ០៣ កញ្ញា ២០២១

ឯកឧត្តម លី ខឺឈាង (Li Keqiang) នាយករដ្ឋមន្ត្រី នៃសាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតចិន;

ឯកឧត្តម, លោកជំទាវ ប្រមុខរដ្ឋ និងប្រមុខរដ្ឋាភិបាល;

ឯកឧត្តម, លោកជំទាវ, លោក, លោកស្រី;

ជាបឋម, ខ្ញុំសូមសម្តែងនូវសេចក្តីរីករាយ និងត្រេកអរយ៉ាងក្រៃលែង ដោយបានចូលរួមថ្លែងសុន្ទរកថាតាមប្រព័ន្ធវីដេអូ និងសូមកោតសរសើរ និងវាយតម្លៃខ្ពស់ចំពោះសាធារណរដ្ឋប្រជា-មានិតចិន ដែលបានរៀបចំ វេទិកាអភិវឌ្ឍន៍ថាមពលកាបូនទាប ថៃយាន ឆ្នាំ ២០២១ ក្រោមមូលបទ «ថាមពល អាកាសធាតុ បរិស្ថាន» ដ៏មានសារៈសំខាន់នេះឡើង ។

ក្នុងបរិការណ៍ដែលពិភពលោកទាំងមូល បាននិងកំពុងប្រយុទ្ធនឹងជំងឺកូវីដ-១៩, ការរៀបចំវេទិកានេះ គឺជាការក្រើនរំលឹកកុំឱ្យយើងទាំងអស់គ្នា បំភ្លេចចោលនូវបញ្ហាថាមពល, អាកាសធាតុ និងបរិស្ថាន ដែលទាមទារឱ្យបន្តមានការយកចិត្តទុកដាក់ និងការទទួលខុសត្រូវ តាមរយៈការគិតគូរជាប់ជានិច្ច ក្នុងការស្វែងរកដំណោះស្រាយសកលរួម ។ ក្នុងបរិការណ៍ដែលបណ្តាប្រទេសជាច្រើន បាននិងកំពុងគិតគូររៀបចំផែនការស្តារសង្គម-សេដ្ឋកិច្ចឡើងវិញ, ការរៀបចំវេទិកានេះ នឹងបង្កើតជាកាលានុវត្តភាពដ៏ល្អមួយ ក្នុងការជំរុញសម្ទុះនៃការអភិវឌ្ឍថាមពលកាបូនទាប សំដៅដោះស្រាយបញ្ហាថាមពល, អាកាសធាតុ និងបរិស្ថាន និងឈានទៅសម្រេចបាននូវគោលដៅអភិវឌ្ឍន៍ប្រកបដោយចីរភាព និងគោលដៅនៃកិច្ចព្រមព្រៀងទីក្រុងប៉ារីស ស្ដីពីការប្រែប្រួលអាកាសធាតុ ។

ជាការពិត, បញ្ហាថាមពល, អាកាសធាតុ និងបរិស្ថាន ជាពិសេសការប្រែប្រួលអាកាសធាតុ នៅតែជាបញ្ហាប្រឈមដ៏ចម្បង និងក្ដៅគគុក សម្រាប់មនុស្សជាតិទាំងមូល ដែលបន្តគំរាមកំហែងដល់សុខភាពមនុស្ស, សន្តិសុខស្បៀង, ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធសង្គម-សេដ្ឋកិច្ច និងប្រព័ន្ធអេកូឡូស៊ី   ជារួម ជាពិសេសតាមរយៈការបង្កនូវគ្រោះធម្មជាតិ ដូចជាគ្រោះទឹកជំនន់ និងភ្លើងឆេះព្រៃ ជាដើម ។ ការណ៍នេះ ឆ្លុះបញ្ចាំងឱ្យឃើញពីភាពចាំបាច់នៃ «ការធ្វើបដិវត្តថាមពល ឱ្យបានលឿន និងប្រកប ដោយយុត្តិធម៌ និងសមធម៌ ដើម្បីផ្លាស់ប្តូរ​ពីការផលិត និងប្រើប្រាស់ថាមពលដែលបញ្ចេញកាបូនច្រើនទៅក្នុងបរិយាកាស ឆ្ពោះទៅការផលិត និងប្រើប្រាស់ថាមពលស្អាត, អាចកកើតឡើងវិញ និងមានប្រសិទ្ធភាពជាងមុន» ។ ជាមួយគ្នានេះ, ការអភិវឌ្ឍថាមពលកាបូនទាប ដូចជាបច្ចេកវិទ្យាធ្យូងថ្មស្អាត ការប្រើប្រាស់បច្ចេកវិទ្យាស្តុកទុកកាបូន ការប្រើបច្ចេកវិទ្យាផលិតអ៊ីដ្រូហ្សែនពីធ្យូងថ្ម ជាដើម នឹងក្លាយជាវិធីសាស្ត្រដ៏ចាំបាច់ក្នុងការប្រយុទ្ធនឹងការប្រែប្រួលអាកាសធាតុក្នុងទ្រង់ទ្រាយធំ ។

ឯកឧត្តម, លោកជំទាវ, លោក, លោកស្រី!

ថ្វីត្បិតតែកម្ពុជាជាប្រទេស ដែលមានកម្រិតនៃការអភិវឌ្ឍទាប, រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាមានការប្តេជ្ញាចិត្តខ្ពស់ និងកំណត់យកបញ្ហាថាមពល, អាកាសធាតុ និងបរិស្ថាន ជារបៀបវារៈគោលនយោបាយដ៏សំខាន់ និងសម្រាប់រយៈពេលវែង ក្រោមអភិក្រម “ជាបញ្ហារួម ប៉ុន្តែការអនុវត្តផ្សេងៗគ្នាទៅតាមការទទួលខុសត្រូវ និងសមត្ថភាពរៀងៗខ្លួន” ។ ជាក់ស្តែង, កាលពីថ្ងៃទី ៣១ ខែ ធ្នូ ឆ្នាំ ២០២០, កម្ពុជាបានដាក់ជូនលេខាធិការដ្ឋាននៃអនុសញ្ញាក្របខណ្ឌសហប្រជាជាតិ ស្តីពីការប្រែប្រួលអាកាសធាតុ នូវរបាយការណ៍បច្ចុប្បន្នភាព​នៃការចូលរួមចំណែករបស់ជាតិ ដោយបានកំណត់គោលដៅកាត់បន្ថយការបញ្ចេញឧស្ម័នផ្ទះកញ្ចក់ឱ្យបាន​ប្រមាណ ៦៤,៦ លានតោន សមមូលឧស្ម័ន កាបូនិក ត្រឹមឆ្នាំ ២០៣០ នៅក្នុងវិស័យព្រៃឈើ, ថាមពល, ឧស្សាហកម្ម, កសិកម្ម និងការគ្រប់គ្រងសំណល់ ។  បន្ថែមលើនេះ, កម្ពុជាក៏បាននិងកំពុងខិតខំរៀបចំយុទ្ធសាស្ត្ររយៈពេលវែង ប្រកបដោយអព្យាក្រឹតភាពកាបូន ដោយរំពឹងថានឹងចប់សព្វគ្រប់នៅចុងឆ្នាំ ២០២១ នេះ ។

ការដោះស្រាយបញ្ហាថាមពល, អាកាសធាតុ និងបរិស្ថាន គឺជាកិច្ចការដ៏លំបាកមួយ ដែលទាមទារឱ្យមានការចូលរួម ប្រកបដោយស្មារតីទទួលខុសត្រូវ និងការប្តេជ្ញាចិត្តខ្ពស់ ពីគ្រប់ភាគីពាក់ព័ន្ធទាំងអស់ ។ ក្នុងន័យនេះ, ខ្ញុំសូមអំពាវនាវឱ្យមានការពង្រឹងកិច្ចសន្ទនា និងកិច្ចសហ-ប្រតិបត្តិការអន្តរជាតិរវាងគ្រប់ភាគីពាក់ព័ន្ធ ក្នុងគោលបំណងបង្កើតឱ្យបាននូវអនាគតបៃតងរួមគ្នាមួយ ប្រកបដោយចីរភាព ដោយមិនទុកនរណាម្នាក់ចោលនោះឡើយ ។ ខ្ញុំក៏សូមអំពាវនាវផងដែរ ឱ្យមានការប្តេជ្ញាចិត្តផ្នែកនយោបាយ ក្នុងការចូលរួមឱ្យអស់លទ្ធភាពពីគ្រប់ប្រទេសទាំងអស់ នៅតាមដំណាក់កាលនៃការអភិវឌ្ឍប្រទេសនីមួយៗរបស់ខ្លួន ក្នុងការជំរុញកំណើនបៃតង, ការកាត់បន្ថយការបញ្ចេញកាបូន និងការធានាឱ្យប្រជាពលរដ្ឋគ្រប់រូប ទទួលបាននូវថាមពលនិរន្តរភាព ក្នុងតម្លៃសមរម្យ និងមានការបញ្ចេញកាបូនទាប ។ ជាមួយគ្នានេះ, ខ្ញុំក៏សូមលើកទឹកចិត្តឱ្យមានការជួយគ្នាទៅវិញទៅមក ប្រកបដោយស្មារតីសាមគ្គីភាព ជាពិសេសតាមរយៈការផ្ទេរបច្ចេកវិទ្យា និងការផ្តល់ហិរញ្ញប្បទាន ជាពិសេសទៅដល់បណ្តាប្រទេសដែលមានធនធានទាប ។

ទន្ទឹមនេះ, កម្ពុជាក៏បានកត់សម្គាល់ដោយយកចិត្តទុកដាក់ផងដែរ នូវគំនិតផ្តួចផ្តើមបង្កើតផែនការពាណិជ្ជកម្មទីផ្សារជួញដូរកាបូននៅក្នុងប្រទេសចិន ។ ប្រទេសកម្ពុជាទទួលបានជោគជ័យក្នុងការចូលរួមទីផ្សារកាបូនស្ម័គ្រចិត្ត ក្នុងរយៈពេលជាច្រើនឆ្នាំកន្លងទៅនេះ ហើយកម្ពុជាកំពុងរៀបចំការងារមួយចំនួនបន្ថែមទៀត នៅក្រោមកិច្ចព្រមព្រៀងទីក្រុងប៉ារីស ស្តីពីការប្រែប្រួលអាកាសធាតុ ។ កម្ពុជាចាត់ទុកឥណទាន​កាបូនជាប្រភពធនធានហិរញ្ញប្បទាន ប្រកបដោយចីរភាពដ៏សំខាន់មួយ សម្រាប់សកម្មភាពកាត់បន្ថយការបញ្ចេញឧស្ម័នផ្ទះកញ្ចក់ ហើយកម្ពុជាបើកចំហទទួលការចូលរួមនូវក្នុងភាពជាដៃគូជាមួយបណ្តាប្រទេស និងវិស័យឯកជននានា ដែលមានចំណាប់អារម្មណ៍ ។

ជាទីបញ្ចប់, ខ្ញុំសូមជូនពរឱ្យវេទិកានេះប្រព្រឹត្តទៅ ប្រកបដោយភាពជោគជ័យ និងសូមជូនពរឱ្យឯកឧត្តម, លោកជំទាវ, លោក, លោកស្រី មានសុខភាពល្អបរិបូរណ៍ និងទទួលបានជោគជ័យចំពោះគ្រប់ភារកិច្ច ៕

សូមអរគុណ!