ប្រធាន​ព្រឹទ្ធសភា៖ ឯក​អគ្គរាជទូត​ខ្មែរត្រូវគិតពី​ប្រយោជន៍​ជាតិ និងត្រូវខិត​ខំពង្រីក​កិច្ច​សហប្រតិបត្តិការ លើក​កិត្យា​នុភាព​កម្ពុជា​លើឆាក​អន្តរ​ជាតិ

លោក សាយ ឈុំ ប្រធានព្រឹទ្ធសភា បានផ្ដល់អនុសាសន៍ដល់ឯកអគ្គរាជទូតខ្មែរ ដែលប្រចាំការនៅបរទេសទាំងអស់ ត្រូវគិតពីផលប្រយោជន៍ជាតិជាធំ ការពារផលប្រយោជន៍របស់ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរ ដែលរស់នៅក្រៅប្រទេស ហើយត្រូវយកចិត្តទុកដាក់ពង្រឹង ពង្រីកកិច្ចសហប្រតិបត្តិការជាមួយប្រទេសម្ចាស់ផ្ទះ និងស្ថានទូតប្រទេសដទៃ ដើម្បីលើកស្ទួយកិត្យានុភាពជាតិកម្ពុជា លើឆាកអន្តរជាតិ។ នេះជាការលើកឡើងរបស់លោកក្នុងឱកាសជួបជាមួយឯកអគ្គរាជទូតវិសាមញ្ញ និងពេញសមត្ថភាពកម្ពុជាចំនួន៦រូប ដែលទើបត្រូវបានព្រះករុណា ព្រះមហាក្សត្រ ត្រាស់បង្គាប់តែងតាំងថ្មីចំនួន៦រូប នៅថ្ងៃទី២៧ ខែមេសា ឆ្នាំ២០១៧នេះ នៅវិមានព្រឹទ្ធសភា មុនពេលចេញទៅបំពេញបេសកកម្មការទូតប្រចាំប្រទេសចំនួន៦។

លោក សាយ ឈុំ បានផ្តល់អនុសាសន៍សំខាន់ៗ​មួយចំនួន ជូនដល់​ឯកអគ្គរាជទូត​ទំាងអស់ ត្រូវសកម្មផ្សព្វផ្សាយ និងបកស្រាយ ពន្យល់អំពីសភាពការណ៍នយោបាយ ការអនុវត្តលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ​ និងការគោរពសិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជា ជូនដល់សាធារណមតិជាតិ អន្តរជាតិ ជាពិសេសនៅប្រទេសដែលខ្លួនកំពុងបំពេញភារកិច្ច។ ត្រូវផ្តល់ព័ត៌មានឲ្យបានរហ័ស ចំពោះសភាពការណ៍នយោបាយក្រៅប្រទេស ដែលពាក់ព័ន្ធនឹងប្រទេសកម្ពុជា និងត្រូវយកចិត្តទុកដាក់ផ្សព្វផ្សាយ ទាក់ទាញវិនិយោគិន និងភ្ញៀវទេសចរមកកម្ពុជាឲ្យ បានកាន់តែច្រើន។

សូមជម្រាបផងដែរថា ឯកអគ្គរាជទូតថ្មីទាំង៦រូបនោះ រួមមាន លោកស្រី សឿង រដ្ឋចាវី ប្រចាំនៅចក្រភពអង់គ្លេស លោក ហោ ណាំបូរ៉ា ប្រចាំនៅឥណ្ឌូនេស៊ី  លោកស្រី ទូច សុផារត្ន  ប្រចាំនៅអាល្លឺម៉ង់ លោក ចេង ម៉ានិត ប្រចាំនៅឡាវ លោក ស៊ិន ប៊ុនធឿន ប្រចាំនៅកូរ៉េខាងត្បូង និងលោក ងួន សុវេង ប្រចាំសិង្ហបុរី។

នាឱកាសនោះ លោក សាយ ឈុំ បានសម្តែងនូវការអបអរសាទរ ចំពោះលោក លោកស្រីទាំង៦រូប ដែល​ត្រូវបាន ព្រះករុណា ព្រះបាទសម្ដេច ព្រះបរមនាថ នរោត្តម សីហនុ ​ព្រះមហាក្សត្រ តែងតាំងជាឯកអគ្គរាជទូតប្រចាំប្រទេសទាំង៦នេះ។ ជាមួយគ្នានេះ លោកក៏បានផ្តាំផ្ញើដល់លោក លោកស្រីទាំង៦រូប ត្រូវយកចិត្តទុកដាក់ពង្រឹង ពង្រីកទំនាក់ទំនងសហប្រតិបត្តិការ ទំាងវិស័យនយោបាយ ការបរទេស កសិកម្ម ពាណិជ្ជកម្ម វិនិយោគ ទេសចរណ៍ និងវប្បធម៌ជាដើម។

នាឱកាសសម្តែងការគួរសម លោកស្រី សឿង រដ្ឋចាវី ​ជាតំណាង​ឯកអគ្គរាជទូតទំាងអស់​បានប្តេជ្ញា នៅចំពោះមុខ​សម្តេចប្រធាន​ព្រឹទ្ធស​ភា​ថា នឹងខិតខំបំពេញភារកិច្ចជាតំណាង ឲ្យកម្ពុជា ​នៅលើឆាកអន្តរជាតិ ទៅ​តាមច្បាប់ដែល​បាន​កំណត់​។ លោកស្រីបានសន្យាថា ឯកអគ្គរាជទូតទំាងអស់ នឹងខិតខំអនុវត្តតាមអនុសាសន៍ណែនាំរបស់ប្រធានព្រឹទ្ធសភា និងខិតខំថែរក្សាផ្សព្វផ្សាយនូវកិត្យានុភាពប្រទេសជាតិ ពង្រឹងពង្រីកទំនាក់ទំនង សហប្រតិបត្តិការជាមួយ​នឹងប្រទេស​ម្ចាស់ផ្ទះ និងឯកអគ្គរាជទូត រដ្ឋទូតប្រទេសផ្សេងៗទៀត ​និងខិតខំទាក់ទាញវិនិយោគិន អ្នក​ទេសច​រ ឲ្យមក​កម្ពុជាកាន់តែច្រើន៕

លោកនាយករដ្ឋមន្រ្តី ហ៊ុន សែន៖ ការងារចំណាកស្រុកទៅក្រៅប្រទេស គឺរដ្ឋាភិបាលប្រឹងប្រែងណាស់ដើម្បីស្វែងរកជូនប្រជាពលរដ្ឋ

នៅព្រឹកថ្ងៃទី២៧ ខែមេសា ឆ្នាំ២០១៧ នេះ លោកនាយករដ្ឋមន្រ្តី ហ៊ុន សែន បានថ្លែងថាការងារនៅក្រៅប្រទេសក៏ជាផ្នែកមួយនៃការខិតខំរបស់រាជរដ្ឋាភិបាលដើម្បីស្វែងរកការងារធ្វើជូនប្រជាពលរដ្ឋ។ លោក បានថ្លែងដូចនេះ ក្នុងឱកាសអញ្ជើញជាអធិបតីក្នុងពិធីប្រគល់សញ្ញាបត្រដល់និស្សិត នៃសាកលវិទ្យាល័យធនធានមនុស្សចំនួន ១,៦២៥ នាក់ នៅវិទ្យាស្ថានជាតិអប់រំ ។

ប្រមុខរាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា បានបញ្ជាក់ថា ការងារនៅក្រៅប្រទេសនានា ក៏ជាផ្នែកមួយនៃការខិតខំរបស់រាជរដ្ឋាភិបាលដើម្បីស្វែងរកការងារធ្វើឱ្យប្រជាពលរដ្ឋរបស់យើងផងដែរ ប៉ុន្តែគួរចៀសវាងការងារចំណាកស្រុកខុសច្បាប់។ នៅប្រទេសថៃ បងប្អូនខ្មែរយើងមួយចំនួន ទៅពីមុននេះធ្វើការមិនស្របច្បាប់នៅក្នុងប្រទេសរបស់គេ រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបានប្រឹងណាស់ ដើម្បីឱ្យពលកររបស់យើងទទួលបានភាពស្របច្បាប់សម្រាប់ការរស់នៅ និងធ្វើការងារនៅក្នុង ប្រទេសថៃ។ នៅម៉ាឡេស៊ី ក៏ដូចគ្នា ខ្មែរយើងមួយចំនួនបានទៅដល់ទីនោះដោយមិនស្របច្បាប់ យើងបានប្រឹងប្រែងធ្វើការងារជាមួយរដ្ឋាភិបាលម៉ាឡេស៊ីឱ្យទទួលបានការងារធ្វើដោយស្របច្បាប់។

លោកនាយករដ្ឋមន្រ្តី ហ៊ុន សែន ក៏បានបញ្ជាក់ថា ក្នុងក្របខណ្ឌនៃសហគមន៍សេដ្ឋកិច្ចអាស៊ាន លំហូរនៃ ទំនិញ សេវា មនុស្ស ប៉ុន្តែយើងត្រូវយល់ថាបញ្ហាមនុស្សមិនមែនចេះតែហូរតាមចិត្តនោះទេ គឺមនុស្សដែលមានវិជ្ជាជីវៈ ដែលអាចទៅធ្វើការជាមួយគ្នាបាន។ ដូច្នេះបានឬ មិនបាន យើងទៅធ្វើការនៅប្រទេសគេ ក៏ទាមទារនូវសមត្ថភាពទើបអាចទៅរួច ព្រោះពលរដ្ឋនៃប្រទេសដទៃ ក៏មានសមត្ថភាពរបស់គេដែរ មិនចាំបាច់តែពលរដ្ឋខ្មែរយើងនោះឡើយ៕

លោក គឹម សន្តិភាព៖ បុគ្គលណា​ប្រព្រឹត្ត បុគ្គល​នោះទទួល​ខុស​ត្រូវ! តុលា​ការជា​អ្នក​ស្វែងរក​ការពិត សូម​អាស៊ីសេរីកុំ​ដើរតួជា​តុលាការ!

បន្ទាប់ពីក្រុមមន្រ្តីរាជរដ្ឋាភិបាល ឆ្លើយតបនឹងសេចក្តីថ្លែងការណ៍របស់វិទ្យុអាស៊ីសេរី ភ្លាមៗអ្នកនាំពាក្យក្រសួងយុត្តិធម៌ លោក គឹម សន្តិភាព បានបន្តអះអាងលើផ្លូវច្បាប់តាមរយៈបណ្តាញព័ត៌មាន នៅថ្ងៃនេះថា បុគ្គលណាប្រព្រឹត្ត បុគ្គលនោះទទួលខុសត្រូវ ! តុលាការជាអ្នកស្វែងរក ការពិតលើកំហុសនោះ ! សូមអាស៊ីសេរីកុំដើរតួជាតុលាការ !

លោក គឹម សន្តិភាព ឲ្យដឹងយ៉ាងដូច្នេះថា «បុគ្គលណាប្រព្រឹត្តល្មើសច្បាប់ គឺជាមុខសញ្ញារបស់អ្នកអនុវត្តច្បាប់ក្នុងការស្វែងរក និងផ្តន្ទាទោសតាមច្បាប់ ! ការអនុវត្តច្បាប់ព្រហ្មទណ្ឌ គឺដើម្បីរក្សាការពារនូវសន្តិសុខជាតិ សណ្តាប់ធ្នាប់សាធារណៈ និងសុវត្ថិភាពសង្គម ហើយច្បាប់ព្រហ្មទណ្ឌត្រូវយកមកអនុវត្តក្នុងគ្រប់កាលៈទេសៈ រាប់ទាំងកាលៈទេសៈនៃប្រទេសដែលកំពុងរៀបចំការបោះឆ្នោតផងដែរ! ច្បាប់នេះអនុវត្ត តែទៅលើអ្នកដែលប្រព្រឹត្តខុសនឹងច្បាប់តែប៉ុណ្ណោះ និងមានតែស្ថាប័នតុលាការទេ ដែលជាអ្នកស្វែងរក និងកំណត់ថាបុគ្គលណាមួយមានទោស ឬគ្មានទោសនោះ! សូមអាស៊ីសេរីកុំដើរតួជាតុលាការ»!

ការប្រតិកម្មធ្ងន់ៗរបស់ក្រសួងយុត្តិធម៌នៅពេលនេះ ធ្វើឡើងបន្ទាប់ពីវិទ្យុអាស៊ីសេរី ចេញសេចក្តីថ្លែងការណ៍មួយ នៅថ្ងៃទី២៧ ខែមេសា ឆ្នាំ២០១៧នេះ ដោយចាត់ទុកថា វិធានការចំពោះ លោក ជុន ច័ន្ទបុត្រ ដែលធ្វើឡើងដោយអាជ្ញាធរកម្ពុជាគឺជារឿងហួសហេតុ។ ជាមួយគ្នានេះ វិទ្យុអាស៊ីសេរី បានចាត់ទុកថា ចំណាត់ការរបស់តុលាការ ចំពោះ លោក ជុន ច័ន្ទបុត្រ អនុប្រធានវិទ្យុអាស៊ីសេរីផ្នែកខេមរភាសា គឺជាចេតនាមួយរបស់អាជ្ញាធរក្នុងការ បំភិតបំភ័យ លោក ជុន ច័ន្ទបុត្រ និងបុគ្គលិកអាស៊ីសេរី ឯទៀត ក្នុងពេលប្រកួតប្រជែងដ៏ស្វិតស្វាញក្នុងរដូវកាលបោះឆ្នោត។

ឆ្លើយតបនឹងសេចក្តីថ្លែងការណ៍ដដែលនោះ លោក គឹម សន្តិភាព បានបន្តទៀតថា «អ្នកសារព័ត៌មាន មានសិទ្ធិស្វែងរកព័ត៌មាន តែមធ្យោបាយនៃការស្វែងរកព័ត៌មាន ត្រូវតែជាមធ្យោបាយស្របច្បាប់ ! អ្នកសារព័ត៌មាន ត្រូវស្មោះត្រង់ចំពោះខ្លួនឯង ចំពោះអាជីពវិជ្ជាជីវៈ និងចំពោះមុខច្បាប់»។ លោកបានបន្តថា យើងឃើញថា មានអ្នកសារព័ត៌ មានមួយចំនួននៅលើពិភពលោកយើងនេះ ដែលកំពុងទទួលរងបណ្តឹងចោទប្រកាន់នានាក្នុងរឿងព្រហ្មទណ្ឌ និងកំពុងស្ថិតក្នុងចំណាត់ការ របស់តុលាការរាប់ទាំងកម្ពុជា ផងដែរ! ដែលនេះជារឿងធម្មតាទេ សម្រាប់ការអនុវត្តច្បាប់ក្នុងប្រទេសនីមួយៗ ទៅលើជនដែលប្រព្រឹត្តល្មើសច្បាប់នោះ! ហើយក្នុងចំណោមទណ្ឌិតដែល កំពុងអនុវត្តទោសក្នុងពន្ធនាគារ ក៏មានទណ្ឌិតដែលមានអាជីពជាអ្នកសារព័ត៌មានផងដែរ!»។

«អ្នកសារព័ត៌មានគ្មានអភ័យឯកសិទ្ធិនោះទេ! ប្រសិនប្រព្រឹត្តអំពើណាមួយខុសច្បាប់ ត្រូវទទួលខុសត្រូវ ចំពោះមុខច្បាប់ជាធរមាន! បុគ្គលដែលកំពុងស្ថិតក្នុងការ សង្ស័យពាក់ព័ន្ធបទល្មើសព្រហ្មទណ្ឌ ត្រូវស្រាយចំណងដោយខ្លួនឯងចំពោះមុខតុលាការព្រហ្មទណ្ឌ! សូមអាស៊ីសេរី កុំបំភ័ន្តសាធារណៈមតិលើរឿងនេះ!» នេះបើយោងតាមការបញ្ជាក់បន្ថែមរបស់លោក លោក គឹម សន្តិភាព។

សូមបញ្ជាក់ថា កាលពីព្រឹកថ្ងៃទី១៩ ខែមេសា ឆ្នាំ២០១៧ តំណាងរាស្រ្តគណបក្សសង្រ្គោះជាតិលោកស្រី មូរ សុខហួរ និងលោក ឡុង រី បាននាំលោក ជុន ច័ន្ទបុត្រ ឬ ហួត ឃីនវុទ្ធី មេវិទ្យុអាស៊ីសេរីផ្សាយជាភាសាខ្មែរ ដោយបន្លំខ្លួនជាជំនួយការរបស់ពួកគាត់ចូលទៅពន្ធនាគារព្រៃស ដើម្បីចុះសួរសុខទុក្ខ សកម្មជនរបស់គណបក្សសង្រ្គោះជាតិ ចំនួន១៦នាក់ និង លោក គឹម សុខ ដែលកំពុងជាប់ឃុំ នៅក្នុងពន្ធនាគារព្រៃស។

ចំពោះរឿងនេះ ក្រសួងមហាផ្ទៃ ដែលជាស្ថាប័នគ្រប់គ្រងពន្ធនាគារ បានចោទប្រកាន់ថា ករណីនេះគឺជាការឃុបឃិតបោកបន្លំភ្នែកសមត្ថកិច្ច រវាងតំណាងរាស្រ្ត និង លោក ជុន ច័ន្ទបុត្រ ដែលបានប្រាសចាកនូវសីលធម៌ មិនអាចទទួលយកបាន។ តុលាការបានចេញដីកាកោះហៅ តំណាងរាស្រ្តទាំង២នាក់របស់គណបក្សសង្រ្គោះជាតិ ឱ្យចូលបំភ្លឺក្នុងនាមជាសាក្សី ហើយកោះហៅ លោក ជុន ច័ន្ទបុត្រ ចូលបំភ្លឺ ក្នុងនាមជាជនសង្ស័យ នាថ្ងៃទី០២ ខែឧសភា ខាងមុខនេះ។

ពាក់ព័ន្ធនឹងករណីនេះដែរ នៅថ្ងៃទី២៧ ខែមេសា ឆ្នាំ២០១៧នេះ លោក ឡុង រី តំណាងរាស្រ្តគណបក្សសង្រ្គោះជាតិ បានចូលបំភ្លឺជូនតំណាងអយ្យការ អមសាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញរួចហើយ ដើម្បីធ្វើជាសាក្សីនៅក្នុងសំណុំរឿងបន្លំខ្លួនចូលពន្ធនាគាររបស់លោក ជុន ច័ន្ទបុត្រ ដោយបានបញ្ចប់ នៅវេលាម៉ោង១១៖០៥នាទីនាព្រឹកថ្ងៃទី២៧ ខែមេសានេះ៕

ប្រធានរដ្ឋសភា ផ្តាំផ្ញើឯកអគ្គរាជទូតកម្ពុជា គិតគូរពីផលប្រយោជន៍ប្រទេសជាតិជាធំ និងបង្កើន​កិច្ចសហប្រតិ​បត្តិការល្អ​ ជាមួយ​ឯកអគ្គរដ្ឋទូត​-រាជទូត​ នៃបណ្តា​ប្រទេស​ដទៃទៀត​

នៅថ្ងៃទី២៧ ខែមេសា ឆ្នាំ២០១៧នេះ ឯកអគ្គរាជទូតថ្មី  នៃប្រទេសកម្ពុជា ដែលទើបតែងតំាងទៅបំពេញបេសកកម្មការទូត នៅប្រទេសចំនួន៦ បានចូលជម្រាបលា និងទទួលអនុសាសន៍ពីលោក ហេង សំរិន ប្រធានរដ្ឋសភា នៅវិមានរដ្ឋសភា។

ប្រធានរដ្ឋសភា បានថ្លែងនៅចំពោះមុខ លោក លោកស្រី ដែលជាឥស្សរជនជាន់ខ្ពស់ តំណាងឱ្យព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា នៅបរទេស ដែលទើបតែងតំាងទៅបំពេញបេសកកម្មការទូតនៅតាមប្រទេសមួយចំនួនដូច្នេះថា តួនាទីរបស់លោក លោកស្រី ទាំងអស់មានសារៈសំខាន់ណាស់ សម្រាប់ប្រទេសជាតិរបស់យើង ទំាងវិស័យនយោបាយការបរទេស និងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការអន្តរជាតិ វិស័យពាណិជ្ជកម្ម វិនិយោគ ទេសចរណ៍ និងវប្បធម៌ ជាដើម។

ឯកអគ្គរាជទូតទំាងនោះមាន លោកស្រី សឿង រដ្ឋចាវី ជាឯកអគ្គរាជទូតប្រចំាចក្រភពអង់គ្លេស លោក ហោ ណាំ បូរ៉ា ឯកអគ្គរាជទូតប្រចាំប្រទេសឥណ្ឌូនេស៊ី លោកស្រី ទូច  សុផារត្ន ឯកអគ្គរាជទូតប្រចំាប្រទេសអាល្លឺម៉ង់ លោក ចេង ម៉ានិត ឯកអគ្គរាជទូតប្រចំាប្រទេសឡាវ លោក ស៊ិន ប៊ុនធឿន ឯកអគ្គរាជទូត ប្រចំាសាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតប្រជាធិបតេយ្យកូរ៉េ និងលោក ងួន សុខវេង ឯកអគ្គរាជទូតប្រចាំប្រទេសសឹង្ហបុរី។

ប្រធានរដ្ឋសភា បានបន្តថា នៅក្នុងបេសកកម្មការទូតនេះ លោក លោកស្រី គប្បីគិតពីផលប្រយោជន៍ជាតិជាធំ ការពារផលប្រយោជន៍របស់ជាតិ និងប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរជាធំ។ ត្រូវស្វែងយល់ពីសុខទុក្ខពលករខ្មែរដែលរស់នៅ និងប្រកបអាជីវកម្ម ឬធ្វើការងារនៅប្រទេសដែលលោក លោកស្រី ទទួលជាតំណាង ទោះបីស្ថិតក្នុងកាលៈទេសៈបែបណាក៏ដោយ។

ប្រធានរដ្ឋសភា ក៏បានផ្តាំផ្ញើ សូមឲ្យលោក លោកស្រី បង្ករលក្ខណៈងាយស្រួល ក្នុងការធ្វើទំនាក់ទំនង និងការពារផលប្រយោជន៍ពលរដ្ឋយើងផង  ហើយត្រូវបង្កើនកិច្ចសហប្រតិបត្តិការល្អ ជាមួយឯកអគ្គរដ្ឋទូត-រាជទូត នៃបណ្តាប្រទេសដទៃទៀត ប្រចាំនៅប្រទេសដែលលោក លោកស្រី ជាតំណាងនៅទីនោះ។

លោក ហេង សំរិន ក៏បានជំរុញដល់ឯកអគ្គរាជទូតកម្ពុជាទំាងអស់ ធ្វើការផ្សព្វផ្សាយ និងទាក់ទាញអ្នកវិនិយោគ និងទេសចរណ៍ មកប្រទេសកម្ពុជាឲ្យបានច្រើន ដោយផ្អែកលើសក្តានុពល ដែលប្រទេសកម្ពុជាមាន។

តំណាងឲ្យឯកអគ្គរាជទូតទំាង៦រូប លោកស្រី សឿង រដ្ឋចាវី បានប្តេជ្ញាចិត្តចំពោះ ប្រធានរដ្ឋសភា ថានឹងខិតខំបំពេញការងារ ដោយអនុវត្តតាមអនុសាសន៍ល្អៗ ឲ្យទទួលបានជោគជ័យ ក្នុងការបម្រើប្រទេសជាតិ និងប្រជាជន នៅក្នុងអាណត្តិការទូតរបស់ខ្លួន៕

អ្នកស្រាវជ្រាវយល់ថា បំណែកកុលាលភាជន៍ ផ្តល់នូវទិន្នន័យ​ច្រើន​អំពីសង្គមមនុស្សបុរាណ

តាំងពីយូរមកហើយ ការស្រាវជ្រាវស្តីពីអារ្យធម៌អង្គរ ភាគ​ច្រើន​​​​​ផ្តោតតែទៅលើការសិក្សាពីសិលាចារឹក ប្រាង្គ​ប្រាសាទ និងសិល្បៈតែប៉ុណ្ណោះ។ ចំណែកឯការសិក្សាស្រាវជ្រាវស្តីពីកុលាលភាជន៍ គេពុំសូវ​យក​​​​​​​​ចិត្តទុកដាក់ទេ។ ទើបតែថ្មីៗនេះ ការសិក្សា​ស្រាវ​ជ្រាវអំពី​កុលាលភាជន៍ ត្រូវបានទទួលបានការចាប់អារម្មណ៍ច្រើន បន្ទាប់ពីក្រុមអ្នកស្រាវជ្រាវបានរកឃើញទីតាំងនៃឡបុរាណខ្មែរមួយចំនួន។

បេក្ខជនបណ្ឌិតនៃសាកលវិទ្យាល័យ Australian National University លោក TSE SIANG LIM ដែល​បានចុះ​ធ្វើការ​ស្រាវ​ជ្រាវដើម្បីបញ្ចប់ថ្នាក់បណ្ឌិតរបស់ខ្លួន ក៏បានចាប់​អារម្មណ៍​និង​ផ្តោតការស្រាវជ្រាវលើបញ្ហាកុលាលភាជន៍នេះដែរ។ កិច្ចការស្រាវជ្រាវរបស់លោកបានធ្វើឡើង តាមរយៈ​គម្រោង​ស្រាវ​ជ្រាវមួយ ដែលមានឈ្មោះថា គម្រោង​ស្រាវ​ជ្រាវ​អំពី​វិសាលភាពអង្គរ (The Greater Angkor Project) ដែល​ជា​គម្រោង​សហការរវាងអាជ្ញាធរជាតិអប្សរា និងសាកលវិទ្យា​ល័យ​​ស៊ីដនីនៃប្រទេសអូស្ត្រាលី។

ក្នុងបទបង្ហាញនៅមជ្ឈមណ្ឌលបណ្តុះបណ្តាលអង្គរនៃអាជ្ញាធរជាតិអប្សរា នារសៀលថ្ងៃទី២៦ ខែមេសា ឆ្នាំ២០១៧នេះ លោក  TSE SIANG LIM បញ្ជាក់ថា ទិន្នន័យ​ដែល​លោក​ទទួល​បានពីការសិក្សាកុលាលភាជន៍ ដែលបាន​ពីកំណាយ​នៅស្ថានីយព្រៃក្មេង និងភូមិល្វា នៅក្នុងស្រុកពួក​ខេត្ត​សៀម​រាប និងភូមិសូភីដែលស្ថិតនៅក្នុងស្រុកអូរជ្រៅ ខេត្ត​បន្ទាយ​មាន​​ជ័យជាដើម អាចជួយឲ្យលោក​យល់ដឹងអំពី​ការប្រែប្រួល​នៃសង្គមមនុស្សក្នុងសម័យបុរេប្រវត្តិបានច្រើន។

ជាក់ស្តែង លទ្ធផលកំណាយ​លើផ្នូរដែលស្ថិត​នៅក្នុង​យុគ​សម័យ​លង្ហិន (Bronze Age: 1000-500BC) បង្ហាញ​ថា​មានកុលាលភាជន៍តិចតួចជាងផ្នូរក្នុងយុគសម័យដែក (Iron Age: 500BC-1000AD)។ នេះបញ្ជាក់ថា សង្គម​មនុស្ស​ក្នុង​យុគសម័យដែកមានការរីកចម្រើនកាន់តែច្រើន។ លោក TSE SIANG LIM ក៏បញ្ជាក់ដែរ វត្តមានកុលាលភាជន៍​ក្នុងផ្នូរ​ថែមទាំង​ជួយប្រាប់យើង អំពីការបែងចែកសង្គមអ្នកធូរធារ និង​អ្នកក្រីក្រផងដែរ ដូចជាក្នុងផ្នូរខ្លះមានកុលាលភាជន៍ច្រើន ប្រ​ណី​តៗ ជាងផ្នូរខ្លះទៀត ដែលស្ថិតនៅក្នុងសម័យកាលដូចគ្នា តែមានចំនួនកុលាលភាជន៍កប់ជាមួយតិចតួច និងមិនសូវល្អ​ប្រណីត។

បទបង្ហាញនេះ ទទួលបានការចាប់​អារម្មណ៍យ៉ាងខ្លាំង​ពី​សំ​ណាក់​អ្នកចូលរួម។ លោកគ្រូ នាង សុភាព ជាគ្រូបង្ហាត់​នៅ​​​​សាលាគរុកោលស្យ និងវិក្រឹត្យការខេត្តសៀមរាប ដែលបាន​ដឹកនាំ​គរុ​សិស្សប្រមាណជាង៣០រូបមកចូលរួមស្តាប់ បាន​បង្ហាញ​​​អារម្មណ៍រីករាយ និងគាំទ្រចំពោះបទបង្ហាញនេះ។ លោក​គ្រូជឿជាក់ថា គរុសិស្ស​របស់លោក​នឹងបានទទួល​ចំណេះ​​​​ដឹង​​កាន់តែច្បាស់អំពីប្រវត្តិសាស្ត្រ និងបន្តផ្ទេរ​ចំណេះ​ដឹងដល់សិស្សានុសិស្សក្រោយៗទៀត។ ជាមួយគ្នានេះ លោក​គ្រូក៏បានសំណូមពរឲ្យអាជ្ញាធរជាតិអប្សរាបន្ត រៀបចំបទ​បង្ហាញ​អំពីលទ្ធផលស្រាវជ្រាវផ្សេងៗទៀត ដើម្បីបន្ថែម​ចំណេះ​​​ដឹងដល់មហាជនទូទៅ។

លោក ត័ន ប៊ុនស៊ុយ អគ្គនាយករង​ទទួល​បន្ទុក​មជ្ឈ​មណ្ឌល​អន្តរជាតិស្រាវជ្រាវ និងតម្កល់ឯកសារអង្គរ មានប្រសាសន៍ថា រាល់អ្នកស្រាវជ្រាវក្នុងរមណីយដ្ឋានអង្គរ តែងតែតម្រូវឲ្យ​មាន​ការផ្តល់ជូនរបាយការណ៍ស្តីពីលទ្ធផលនៃការស្រាវជ្រាវរបស់ខ្លួន និងធ្វើបទបង្ហាញជាសាធារណៈ​ចំពោះប្រធាន​បទណា​ដែល​​យល់ថា មានអត្ថប្រយោជន៍ច្រើនដល់អ្នកស្រាវជ្រាវ និង​សាធារណជនជាប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរ។ នេះជាកិច្ចសហការមួយដែលបានផ្តល់ប្រយោជន៍ដល់អ្នកស្រាវជ្រាវផង ដល់ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរដែលជាម្ចាស់ទឹកដីផង៕

ទស្សនៈ៖ ភ្នាក់ងារព័ត៌​មាន និង​អង្គការសិទ្ធិ​មនុស្ស​និន្នាការ​ប្រឆាំង​ល្មមដល់​ពេលឈប់​តាំង​ខ្លួន​ជា «អ្នក​មាន​អភ័យ​ឯក​សិទ្ធិ» ទៀតទៅ …!

ប្រទេសនីមួយៗ មានរចនាសម្ព័ន្ធគ្រប់គ្រងដោយច្បាប់ ដែលក្នុងន័យនេះ ការអនុវត្តន៍ច្បាប់ គឺជាការចាំបាច់ដើម្បីធានាដល់សង្គមសេរីមួយមានសណ្តាប់ធ្នាប់។ ដូច្នេះ ការប្រើសេរីភាពគ្រប់បែបយ៉ាងរាប់បញ្ចូលទាំងសេរីភាពសារព័ត៌មាន និងសេរីភាពអង្គការសង្គម ត្រូវតែឈរលើការគោរពច្បាប់ និងគោរពអំណាចរដ្ឋមានសមត្ថកិច្ច ភ្ជាប់ជាមួយនឹងការទទួលខុសត្រូវលើទង្វើរបស់ខ្លួនចំពោះមុខច្បាប់ជាធរមាន។

ហេតុដូចនេះ គឺសម្រាប់ភ្នាក់ងារព័ត៌មាន និងអង្គការសិទ្ធិមនុស្សនិន្នាការប្រឆាំង ល្មមដល់ពេលភ្ញាក់រលឹកហើយ ដោយឈប់តាំងខ្លួនជា «អ្នកមានអភ័យឯកសិទ្ធិ ឬបុព្វសិទ្ធិពិសេស» ទៀតទៅ។ ថ្មីៗនេះ វិទ្យុអាស៊ីសេរី ផ្នែកខេរៈភាសា បែរជាចេញសេចក្តីថ្លែងការណ៍ចោទប្រកាន់ស្ថាប័នរដ្ឋមានសមត្ថកិច្ច ក្នុងរឿងបទល្មើសព្រហ្មទណ្ឌប្រព្រឹត្តដោយលោក ហួត ឃីនវុទ្ធី ហៅ ជុន ច័ន្ទបុត្រ ថា «ជារឿងហួសហេតុដែលអាជ្ញាធរ យកអ្នកសារព័ត៌មាន ធ្វើជាមុខសញ្ញា ធ្វើទុក្ខបុកម្នេញ និងគំរាមកំហែង …» ទៅវិញ។ ដំណាលគ្នានោះ អង្គការមជ្ឈមណ្ឌលសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជា ក៏បានចេញសេចក្តីថ្លែងការណ៍ស្រដៀងគ្នានេះដែរ ដោយចោទប្រកាន់អាជ្ញាធររដ្ឋ ថា «មិនឱ្យបក្សប្រឆាំង និងអង្គការសង្គមស៊ីវិល បានចូលសួរសុខទុក្ខអ្នកជាប់ឃុំនៅព្រៃស …»។

មែនទែនទៅ ទាំងភ្នាក់ងារវិទ្យុអាស៊ីសេរី ទាំងអង្គការមជ្ឈមណ្ឌលសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជា គួរសិក្សាអំពីបទបញ្ញត្តិច្បាប់ឱ្យបានច្បាស់លាស់ ដើម្បីចៀសវាងការប្រតិបត្តិការងាររបស់ខ្លួន មិនរំលោភច្បាប់ជាធរមាននាំឱ្យមានទោស។គួរតែកុំតាំងខ្លួនឯងថា ងារជាអ្នកបំពេញការងារព័ត៌មាននៃភ្នាក់ងារឯកជន ក៏ដូចជាការងារសិទ្ធិមនុស្ស មានបុព្វសិទ្ធិពិសេស ឬអភ័យឯកសិទ្ធិ ឱ្យសោះ គឺមិនត្រឹមត្រូវទេ ព្រោះគ្មានប្រទេសណាលើពិភពលោកនេះ រាប់ទាំងសហរដ្ឋអាមេរិកផង ផ្តល់ឱ្យការងារនេះនៅក្រៅក្របខ័ណ្ឌច្បាប់ឡើយ។

ល្មមដល់ពេលបណ្តុះសតិសម្បជញ្ញៈគោរពច្បាប់រដ្ឋហើយ និងល្មមដល់ពេលឈប់លាបពណ៌ បំផ្លើស មួលបង្កាច់ ក៏ដូចជាបោះបង់ចោលនូវវប្បធម៌ទម្លាក់កំហុសទៅស្ថាប័នរដ្ឋ និងវប្បធម៌ដាក់ខ្លួនជាជនរងគ្រោះទៀតទៅ …!

ប្រភព៖ វិទ្យាស្ថាន ពលរដ្ឋវិជ្ជា

លោកតា សុត ជុយ អ្នកស្រុកអង្គរស្រឡាញ់ការងារជួសជុលប្រាសាទ និងចង់ឲ្យកូនចៅបន្តការងារនេះ

ទោះនឿយហត់ដោយសារកម្តៅថ្ងៃយ៉ាងណាក្តី ក៏មិនអាចរារាំងទឹកចិត្តរបស់លោកតា សុត ជុយ លើការងារជួសជុល និងអភិរក្សប្រាសាទបានឡើយ។ លោកតា គឺជាកម្មករជួសជុលនៅប្រាសាទមេបុណ្យខាងលិច ដែលនៅចំកណ្តាលបារាយណ៍ទឹកថ្លា។

មានសម្បុរស្រអែម សក់លាយសច្រើនសសៃ លោកតា សុត ជុយ បច្ចុប្បន្នគឺជាកម្មករជួសជុលនៅប្រាសាទមេបុណ្យខាងលិច។ រយៈពេល៥ឆ្នាំមកហើយ ដែលលោកតាបានមកបំពេញការងារនៅប្រាសាទមេបុណ្យខាងលិច ក្រោយគម្រោងជួសជុលប្រាសាទបាពួន ត្រូវបានបញ្ចប់។

មានវ័យ៦១ឆ្នាំទៅហើយ តែលោកតា សុត ជុយ នៅតែមានកម្លាំងដាប់ថ្ម និងដោយភាពរហ័ស។ កំពុងដាប់ថ្មបណ្តើរ លោកតាបានរម្លឹកថា លោកធ្លាប់ធ្វើការក្នុងគម្រោងជួសជុលប្រាសាទបាពួនរយៈពេល១០ឆ្នាំ មុននឹងមកបំពេញការងារដូចគ្នានៅប្រាសាទមេបុណ្យខាងលិច។ លោកបន្ថែមថា ក្នុងរយៈពេលជាច្រើនឆ្នាំក្នុងការងារជាកម្មករជួសជុលប្រាសាទនេះ លោកបានចេះជំនាញមួយចំនួន ដូចជា ដាប់ថ្ម ជាត់ដី និងរៀបសាបជាដើម។

មានកូន៨នាក់ក្នុងបន្ទុក លោកតា សុត ជុយ ជាអ្នកស្រុកនៅភូមិគោកចក ឃុំគោកចក ខេត្តសៀមរាប។ លោកបានឲ្យដឹងទៀតថា លោកស្រឡាញ់ការងារដែលលោកកំពុងធ្វើសព្វថ្ងៃនេះណាស់។ លោកបន្តថា ទៅថ្ងៃខាងមុខ ក្រោយពេលលោកសម្រាកទៅ លោកចង់ឲ្យកូនចៅបន្តធ្វើការងារនេះពីលោក ព្រោះការងារជួសជុលប្រាសាទធ្វើឲ្យលោកមានអារម្មណ៍ថា ហាក់កំពុងជួយខ្មែរសាងសង់ប្រាសាទឡើងយ៉ាងដូច្នេះដែរ៕