តើបក្សសង្គ្រោះជាតិបានដួលរលំកន្លងមក និងយ៉ាងឆាប់រហ័សបែបនេះដោយរបៀបណា?
បក្សប្រឆាំងគឺបក្សសង្គ្រោះជាតិបានចំណាយពេលច្រើនឆ្នាំដើម្បីបង្កើតឡើង ប៉ុន្តែចំណាយពេលត្រឹមប៉ុន្មានសប្តាហ៍ប៉ុណ្ណោះក្នុងការរលាយទាំងស្រុង។
មេដឹកនាំសំខាន់ពីររូបរបស់បក្សនោះ សម រង្ស៊ី និងកឹម សុខា បានទប់ស្កាត់ចេតនាកាលពីមុនក្នុងបង្រួបបង្រួមគ្នាដោយមានការប្រមាថ និងសំឡក់សម្លឹង នៅមុនការច្របាច់ចូលគ្នាបក្សទាំងពីរបស់គេនៅឆ្នាំ ២០១២។ រយៈពេលមួយឆ្នាំក្រោយមក បក្សប្រឆាំងថ្មីនោះបានធ្វើឲ្យបក្សប្រជាជនកម្ពុជាកំពុងកាន់អំណាចរន្ធត់ចិត្តដោយហៀបឈ្នះការបោះឆ្នោតជាតិមួយដែលហ៊ុំព័ទ្ធដោយការចោទប្រកាន់ពីការលួចបន្លំ។ អ្នកគាំទ្ររាប់សិបពាន់នាក់បានចុះថ្នល់អំពាវនាវឲ្យមានការដកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ចេញពីតំណែង។ ចលនានោះបានស្ងប់ស្ងាត់វិញ បន្ទាប់ពីកម្មករកាត់ដេរ ៥ នាក់ត្រូវបានបាញ់សម្លាប់ដោយប៉ូលិសនៅពេលបាតុកម្មខែមករា ឆ្នាំ ២០១៤ ប៉ុន្តែការបន្តកើនឡើងរបស់បក្សសង្គ្រោះជាតិនៅតែមិនអាចរារាំងបាន ដែលគេឃើញច្បាស់នៅក្នុងការបោះឆ្នោតឃុំសង្កាត់កាលពីខែមិថុនាកន្លងទៅនេះ។
រយៈពេល ៣ ខែក្រោយមក បក្សសង្គ្រោះជាតិគ្មានមេដឹកនាំ ហើយស្ថិតក្នុងមាត់ជ្រោះនៃការរំលាយ។ សម រង្ស៊ី ត្រូវបានបង្ខំឲ្យលាលែងតំណែងប្រធានបក្សនិងរស់នៅនីរទេសខ្លួន ហើយ កឹម សុខា បានជាប់គុកអស់ពេល ៥ សប្តាហ៍លើបទចោទក្បត់ជាតិ និងសមាជិកសភាជាងពាក់កណ្តាលបានភៀសខ្លួនពីប្រទេស។ នៅថ្ងៃព្រហស្បត្តិ៍ លោក ហ៊ុន សែន បាននិយាយថា តុលាការកំពូលនឹងរំលាយបក្សសង្គ្រោះជាតិ “ឆាប់ៗនេះ”។ មួរ សុខហួរ អនុប្រធានបក្សសង្គ្រោះជាតិបាននិយាយនៅថ្ងៃពុធថា បក្សនោះកំពុងត្រៀមខ្លួនសម្រាប់រឿងអាក្រក់បំផុត។
អ្នកនាំពាក្យរដ្ឋាភិបាលលោក ផៃ ស៊ីផាន បាននិយាយថា បក្សប្រជាជនកម្ពុជាគ្មានបំណងរំលាយបក្សណាទេ ប៉ុន្តែបានចោទប្រកាន់បក្សសង្គ្រោះជាតិពីការបង្ខំឲ្យរដ្ឋាភិបាលធ្វើបែបនោះ ដោយការមិនគោរពច្បាប់ បក្សកាន់អំណាច ព្រះមហាក្សត្រ និងលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យពហុនិយម។ គាត់និយាយនៅថ្ងៃសុក្រថា “ពួកគេព្យាយាមធ្វើគ្រប់យ៉ាងដើម្បីធ្វើឲ្យអស្ថិរភាពដល់រដ្ឋាភិបាលជាប់ឆ្នោត”។
អ្នកអង្កេតការណ៍ភាគច្រើនបានមើលឃើញចេតនាផ្សេងទៀតនៅខាងក្រោយឆាក ដែលបានកើតឡើងនៅពេល ១០ ខែមុនការបោះឆ្នោតជាតិ ដែលបក្សសង្គ្រោះជាតិគឺជាអ្នកប្រជែងដ៏ខ្លាំងតែមួយគត់ជាមួយបក្សកំពុងកាន់អំណាច។ លោក ហ៊ុន សែន តែងតែច្បាស់ថា មានតែសន្លឹកឆ្នោតគួរឲ្យទុកចិត្តតែមួយគត់គឺជាសន្លឹកឆ្នោតដែលគាត់ឈ្នះ។ គាត់បាននិយាយនៅក្នុងសុន្ទរកថានៅខែមុនថា “ខ្ញុំអាចបន្តធ្វើជានាយករដ្ឋមន្ត្រីក្នុងពេល ១០ ឆ្នាំទៀត។ វាមិនពិបាកសម្រាប់ខ្ញុំទេ”។ ដោយសារតែការគ្រប់គ្រងយ៉ាងខ្លាំងរបស់អតីតមេបញ្ជាការខ្មែរក្រហមរូបនោះទៅលើស្ថាប័នរដ្ឋ និងកងកម្លាំងប្រដាប់អាវុធនោះ អ្នកវិភាគតិចតួចណាស់និយាយថា បក្សសង្គ្រោះជាតិមានឱកាសតិចតួចណាស់ក្នុងការឡើងកាន់អំណាចតាមការបោះឆ្នោត។
វាជាទស្សនៈដែលលើកឡើងសូម្បីតែដោយ សម រង្ស៊ី ដែលបានសរសេរនៅថ្ងៃព្រហស្បត្តិ៍ថា លោក ហ៊ុន សែន នឹងជៀសមិនរួចពីការបង្ក្រាបបក្សប្រឆាំងទេ ដោយសារតែគាត់ដឹងថា គាត់នឹងចាញ់ឆ្នោតនៅខែកក្កដា ឆ្នាំ ២០១៨។
ប៉ុន្តែ អ្នកសង្កេតការណ៍ខ្លះបាននិយាយថា ដោយការគោរពតាមបទប្បញ្ញត្តិដែលប្តួរលឿនខ្លាំងនោះ បក្សប្រឆាំងគឺគ្មានអ្វីក្រៅពីស្ថិតនៅក្នុងកណ្តាប់ដៃរបស់រដ្ឋាភិបាលទេ។
Lee Morgenbesser សាស្ត្រាចារ្យនៅសាកលវិទ្យាល័យ Griffith University របស់អូស្ត្រាលីដែលសិក្សាលើរបបផ្តាច់ការបាននិយាយថា “ជាក់ស្តែងណាស់ វាមិនមែនជាកំហុសរបស់គេទេ។ លោក ហ៊ុន សែន បានធ្វើអ្វីទាំងអស់ដែលគាត់អាចធ្វើបានដើម្បីលុបបំបាត់ពួកគេចោល។ ប៉ុន្តែ ខ្ញុំគិតថា ពួកគេបានបង្កើតកំហុសជាច្រើនបន្ទាប់ពីឆ្នាំ ២០១៣ មក ដែលបូកបញ្ចូលបញ្ហារបស់គេទ្វេដង”។
Morgenbesser និងអ្នកផ្សេងទៀតនិយាយថា ចំណុចសំខាន់ក្នុងចំណោមភាពខុសឆ្គងរបស់បក្សសង្គ្រោះជាតិគឺការសម្រុះសម្រួលនៅខែកក្កដា ឆ្នាំ២០១៤ ដែលបញ្ចប់ការធ្វើពហិការរយៈពេលជាច្រើនខែរបស់បក្សប្រឆាំងនៅសភាជាតិ ដើម្បីជាការដោះដូរដល់ការសន្យាជាច្រើនពីរដ្ឋាភិបាល រួមមានកំណែទម្រង់គណៈកម្មការបោះឆ្នោត។ កិច្ចព្រមព្រៀង ដែលប្រឆាំងដោយ កឹម សុខា ប៉ុន្តែគាំទ្រដោយ សម រង្ស៊ី ក៏បានបង្កើតឡើងអ្វីដែលគេហៅថា “វប្បធម៌សន្ទនា” ដែល Morgenbesser និយាយថា បានផ្តល់ភាពស្របច្បាប់ដល់ការកាន់អំណាចរបស់បក្សប្រជាជនកម្ពុជា និងដាក់ សម រង្ស៊ី នៅក្នុង “ភាពរើខ្លួនលែងរួច”។
យោងតាម Astrid Noren-Nilsson អ្នកវិទ្យាសាស្ត្រនយោបាយដែលសរសេរសៀវភៅ ព្រះរាជាណាចក្រទីពីររបស់កម្ពុជា៖ ជាតិ ការស្រមើស្រមៃ និងលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ បាននិយាយថា ការយល់ស្របតាមរបស់ សម រង្ស៊ី នោះបានធ្លាក់ចូលទៅក្នុងកណ្តាប់ដៃរបស់លោក ហ៊ុន សែន។
គាត់សរសេរនៅក្នុងអ៊ីម៉ែលថា “អ្វីដែលបក្សសង្គ្រោះជាតិបន្តធ្វើនៅឆ្នាំ ២០១៣ គឺជាការកើនឡើងភាពមិនភ័យខ្លាច ដែលបានបង្កើតជាសន្ទុះឡើង នៅពេលអ្នកគាំទ្រដ៏ក្លាហានបានចុះថ្នល់ធ្វើបាតុកម្ម។ បន្ទាប់ពីការបង្ក្រាបដ៏ហិង្សារបស់រដ្ឋាភិបាលនៅខែមករា ឆ្នាំ ២០១៤ មក វប្បធម៌សន្ទនាបានបំបាត់កំហឹងរបស់ប្រជាជន និងទប់ស្កាត់កំហឹងនោះមិនឲ្យមានបាតុកម្មទៀត។ ការខ្វះការគំរាមពីការធ្វើបាតុកម្មហិង្សាគឺជាភាពខុសគ្នាខ្លាំងដែលអនុញ្ញាតឲ្យបក្សប្រជាជនកម្ពុជាធ្វើអ្វីដែលពួកគេមិនអាចធ្វើនៅឆ្នាំ ២០១៤”។
សុខហួរ បានទទួលស្គាល់ថា ការសម្រេចចិត្តចូលសភាវិញនោះគឺមិនល្អក្នុងចំណោមអ្នកគាំទ្រខ្លះទេនាពេលនោះ។ ប៉ុន្តែ វាជាជំហរល្អ។ បើមិនអញ្ចឹងទេ នឹងអាចមានការបង្ហូរឈាម”។
ទិដ្ឋភាពនៃកម្មករកាត់ដេរ ៥ នាក់ដែលត្រូវបានសម្លាប់ដោយតម្រួតយោធាក្នុងពេលធ្វើបាតុកម្មនៅខែមករា ឆ្នាំ ២០១៤ នោះបានជះឥទ្ធិពលមកលើបក្សនោះ។ នៅពេលរដ្ឋាភិបាលគំរាមចាប់ខ្លួន កឹម សុខា កាលពីឆ្នាំមុន និងពេលបក្សប្រជាជនកម្ពុជាអនុម័តច្បាប់នៅឆ្នាំនេះដែលអនុញ្ញាតឲ្យគេរំលាយបក្សនយោបាយចោលនោះ អ្នកគាំទ្របក្សសង្គ្រោះជាតិស្ថិតនៅផ្ទះ។ ជាជំនួសវិញ សមាជិកសភាបក្សប្រឆាំងបានធ្វើពហិការជានិមិត្តរូបដែលអ្នកនាំពាក្យបក្សប្រជាជនសើចចំអកឲ្យថា ជាការខ្ជិលច្រអូស។
Noren-Nilsson បាននិយាយថា “ថ្នាក់ដឹកនាំបក្សសង្គ្រោះជាតិមានកម្រិតទ្វេពីរគឺ វាជាបក្សមួយដែលគោរពច្បាប់ រហូតដល់ចុងបញ្ចប់ដ៏ជូចត់ និងប្តេជ្ញាជៀសវាងការបង្ហូរឈាម។ ការមិនបោះបង់មហាបាតុកម្ម ទោះមានអំពើហិង្សាណាកើតឡើងក៏ដោយ និងការបាត់បង់មនុស្សអាចមានភាពអាក្រក់នោះ អាចអនុញ្ញាតឲ្យបក្សសង្គ្រោះជាតិនៅមានសន្លឹកបៀរលែង”។
មានក្បួនជាផ្សេងទៀតដែលបក្សសង្គ្រោះជាតិអាចយកមកប្រើបាន។ អ្នកប្រាជ្ញនយោបាយអាមេរិក Valerie Bunce និង Sharon Wolchik បានវិភាគចលនាប្រជាធិបតេយ្យនៅអ៊ុយក្រែន ស៊ែប៊ី និងកន្លែងផ្សេងទៀតដែលបានផ្តួលរំលំរបបពាក់កណ្តាលផ្តាច់ការដោយជោគជ័យនៅក្នុងឯកសារឆ្នាំ ២០១០ របស់គេមានចំណងថា “ការឈ្នះលើជនផ្តាច់ការ៖ ការផ្លាស់ប្តូរ និងស្ថិរភាពសន្លឹកឆ្នោតនៅក្នុងរបបផ្តាច់ការ”។
អ្នកសិក្សាស្រាវជ្រាវយល់ឃើញថា បក្សប្រឆាំងដែលជោគជ័យបានរួមគ្នាជាមួយសង្គមស៊ីវិល និងរដ្ឋាភិបាលលោកខាងលិចក្នុងការបង្កើតវិធីសាស្រ្តជាច្រើនដើម្បីធ្វើឲ្យរដ្ឋាភិបាលចុះខ្សោយនៅមុនបោះឆ្នោត រួមមានការលេចធ្លាយការស្ទង់មតិសាធារណៈ និងការជំរុញឲ្យចុះឈ្មោះបោះឆ្នោត។ ប៉ុន្តែ ពួកគេទទួលស្គាល់ថា បក្សនោះត្រូវតែបញ្ចុះបញ្ចូលឲ្យអ្នកបោះឆ្នោតដើម្បីបោះឆ្នោតឲ្យពួកគេ ហើយការពារជម្រើសរបស់គេនៅតាមផ្លូវថ្នល់ ពោលគឺ ជាការងារលំបាកធ្វើខ្លាំង។
សារព័ត៌មានគាំទ្របក្សប្រជាជន ហ្វ្រេសញ៉ូវ បានអះអាងថា បក្សសង្គ្រោះជាតិធ្វើតាមយុទ្ធសាស្ត្របរទេស។ កាសែតនោះបានបង្ហាញរូបភាពនៃសិក្ខាសាលាដែលធ្វើដោយអង្គការបរទេស រួមមានវិទ្យាស្ថានជាតិប្រជាធិបតេយ្យ ដែលបានបង្ខំបិទទ្វានៅខែសីហា ថាជាភស្តុតាងនៃការឃុបឃិតក្នុងការផ្តល់រំលំលោក ហ៊ុន សែន។ ប៉ុន្តែសម្រាប់ Morgenbesser បក្សសង្គ្រោះជាតិបរាជ័យធ្វើតាមគំរូដែលបង្កើតឡើងដោយក្រុមបក្សប្រឆាំងបរទេសដ៏ជោគជ័យ រួមមានការធ្វើបដិវត្តិពណ៌នៅតំបន់បាល់កង់ និងបណ្តារដ្ឋក្នុងអតីតសហភាពសូវៀត។
គាត់បាននិយាយថា “ប្រសិនបើបក្សសង្គ្រោះជាតិពិតមានយុទ្ធសាស្ត្រសមរម្យនោះ វាអាចចាប់ផ្តើមធ្វើបដិវត្តពណ៌មាន។ ប៉ុន្តែគេមិនមានយុទ្ធសាស្ត្រល្អ ហើយក៏មិនបានសាកល្បងដែរ”។
បក្សសង្គ្រោះជាតិក៏ត្រូវបានបំបែកក្នុងចំណោមក្រុមមនុស្សនៅជុំវិញមេដឹកនាំទាំងពីររបស់ខ្លួន ដោយសមាជិករាជ្យវង្សតែមួយគត់របស់បក្ស ព្រះអង្គម្ចាស់ ស៊ីសុវត្តិ ធម្មិកោ គំរាមចាកចេញពីបក្ស “បែកបាក់” នោះដែលកំពុងធ្វើការជាបុគ្គល។
លោក មាស នី បាននិយាយថា ការបែកបាក់មិនបង្ករបញ្ហាទេនៅទីបំផុត។ គាត់និយាយថា “ខ្ញុំគិតថា ទោះបីជាបក្សសង្គ្រោះជាតិព្យាយាមគេចដោយរបៀបណាក៏ដោយ ក៏ពួកគេមិនអាចដែរ។ រដ្ឋាភិបាលអាចបង្កើតច្បាប់ថ្មីមួយនៅគ្រប់ពេលដើម្បីសម្រេចគោលដៅរបស់គេ”៕
ប្រភព៖ The Diplomat ចុះថ្ងៃ១៧ ខែតុលា ឆ្នាំ២០១៧
No comments:
Post a Comment