Saturday, August 31, 2013

សេច​ក្តីថ្លែង​ការណ៍ របស់​គណ​បក្ស​ប្រជាជន​កម្ពុជា ស្តីពី​ការ​ប្រទាន​ព្រះរាជ​សារ​ដល់​ជន​រួម​ជាតិ​ចុះ​ថ្ងៃទី៣០ សីហា ២០១៣


Statement of the Cambodian People's Party on Issued the Royal Message 30 August 2013


លិខិត​ឆ្លើយ​តប​របស់ សម្តេច ជា ស៊ីម ប្រធាន​គណ​បក្ស​ប្រជាជន​កម្ពុជា ជូន​ឯកឧត្តម សម រង្ស៊ី ប្រធាន​គណ​បក្ស​សង្រ្គោះ​ជាតិ


Letter Samdech CHEA SIM President of the Cambodian People’s Party to President of the CNRP H.E. SAM RAINSY


សេច​ក្តី​ជូន​​ដំ​ណឹង​​របស់​​សាលា​រាជ​​ធានី​ភ្នំ​ពេញ​ ស្តីពី​ការ​ប្រមូល​ផ្តុំ​កំលាំង ដើម្បី​ហ្វឹក​ហាត់​បំប៉ន​បន្ថែម​មុខ​ជំនាញ ការរក្សាការពារ​សន្តិសុខ


Friday, August 30, 2013

ព្រះ​រាជ​សារ ព្រះ​ករុណា ព្រះបាទ​សម្តេច​ព្រះ​បរ​មនាថ​ នរោត្តម សីហមុនី ព្រះ​មហា​ក្សត្រ នៃ​ព្រះ​រាជា​ណា​ចក្រ​កម្ពុជា ជូន​ជន​រួម​ជាតិ​ជាទី​ស្នេហា


សេចក្តីសម្រេចរបស់ក្រុមប្រឹក្សាធម្មនុញ្ញ ថ្ងៃទី 30.8.2013 អនុ្ញញ្ញាតឱ្យ គ.ជប បើកកញ្ចប់សុវត្ថិភាព «ក» នៅតាមមណ្ឌលមួយចំនួនក្នុងខេត្តកណ្តាល


Following are UN Secretary-General Ban Ki-moon’s remarks at the ceremony marking the centennial of the Peace Palace, in The Hague, 28 August 2013



Following are UN Secretary-General Ban Ki-moon’s remarks
at the ceremony marking the centennial of the Peace Palace,
 in The Hague, 28 August 2013

I want to use this opportunity to make a special appeal on behalf of the Extraordinary Chambers in the Courts of Cambodia.  This Court has achieved important successes in prosecuting the brutal crimes committed by the Khmer Rouge regime.  Yet, today, the Court is in crisis.  The voluntary contributions on which the Court depends have run dry.  Cambodian staff has not been paid since June.  The very survival of the Court is now in question.  Financial failure would be a tragedy for the people of Cambodia, who have waited so long for justice.  It would also be a severe blow to our shared commitment to international justice.
I call on the international community to come forward with the financing to continue this most important judicial process — not just for the weeks ahead, but to see all the cases through to their conclusion.

ខ្លឹមសារដកស្រង់ចេញពីសុន្ទរកថារបស់ ឯកឧត្តម បាន គីមូន អគ្គលេខាធិការអង្គការ សហប្រជាជាតិ ទាក់ទងនឹងអង្គជំនុំជម្រះវិសាមញ្ញក្នុងតុលាការកម្ពុជា (អ.វ.ត.ក) ក្នុងឱកាសនៃពិធីរម្លឹកខួប១០០ឆ្នាំនៃវិមានសន្តិភាពនៅទីក្រុងឡាអេ ប្រទេសហុល្លង់ ថ្ងៃទី២៨ ខែសីហា ឆ្នាំ ២០១៣

ខ្លឹមសារដកស្រង់ចេញពីសុន្ទរកថារបស់ ឯកឧត្តម បាន គីមូន អគ្គលេខាធិការអង្គការ សហប្រជាជាតិ ទាក់ទងនឹងអង្គជំនុំជម្រះវិសាមញ្ញក្នុងតុលាការកម្ពុជា (អ...ក) ក្នុងឱកាសនៃពិធីរម្លឹកខួប១០០ឆ្នាំនៃវិមានសន្តិភាពនៅទីក្រុងឡាអេ ប្រទេសហុល្លង់ ថ្ងៃទី២៨ ខែសីហា ឆ្នាំ ២០១៣

          ខ្ញុំចង់ប្រើប្រាស់ឱកាសនេះធ្វើការអំពាវនាវជាពិសេសមួយក្នុងនាមអង្គជំនុំជម្រះវិសាមញ្ញ ក្នុងតុលាការកម្ពុជា (អ...ក)។ តុលាការនេះបានបំពេញការងារប្រកបដោយជោគជ័យយ៉ាង សំខាន់បំផុត ក្នុងការជំនុំជម្រះក្តីលើអំពើឧក្រិដ្ឋកម្មដ៏សាហាវយង់ឃ្នង់ដែលបានប្រព្រឹត្តឡើងដោយរបប ខ្មែរក្រហម។ ប៉ុន្តែនៅពេលបច្ចុប្បន្ននេះ តុលាការនេះកំពុងតែជួបនឹងវិបត្តិ។ វិភាគទានស្ម័គ្រចិត្ត ដែលតុលាការនេះបានពឹងអាស្រ័យ គឺរីងស្ងួតអស់ហើយ។ មន្ត្រីបុគ្គលិកកម្ពុជានៃ អ...ក មិនបាន ទទួលប្រាក់បៀវត្សរ៍របស់ខ្លូនចាប់តាំងពីខែមិថុនាមកម្ល៉េះ។ ការរស់រានមានជីវិតរបស់តុលាការនេះ គឺ ស្ថិតនៅក្នុងភាពមន្ទិលសង្ស័យនៅឡើយ។ ការបរាជ័យផ្នែកថវិការបស់សាលាក្តីខ្មែរក្រហម អាចក្លាយ ជាសោកនាដកម្មមួយសម្រាប់ប្រជាជនកម្ពុជា ដែលពួកគាត់បានទន្ទឹងរង់ចាំយុត្តិធម៌ជាយូរណាស់ មកហើយ។ មិនតែប៉ុណ្ណោះ នេះអាចជាការបរាជ័យដ៏ធ្ងន់ធ្ងរមួយលើការសន្យារួមគ្នារបស់យើងចំពោះ យុត្តិធម៌អន្តរជាតិ។
          ខ្ញុំសូមអំពាវនាវដល់សហគមន៍អន្តរជាតិ ផ្តល់នូវជំនួយហិរញ្ញវត្ថុបន្តទៀត ដើម្បីអាចឲ្យ តុលាការនេះ បន្តដំណើរការយុត្តិធម៌របស់ខ្លួនដ៏មានសារៈសំខាន់នេះ គឺមិនមែនត្រឹមតែរយៈពេល ពេលខ្លីនោះទេ ប៉ុន្តែគឺដើម្បីឲ្យសំណុំរឿងទាំងអស់អាចឈានដល់ការបិទបញ្ចប់របស់ខ្លួន។

Thursday, August 29, 2013

Statement By Cambodian people’s party

The Cambodian People’s Party has the honor to inform all citizens that on 28 August 2013, the CNRP issued a statement calling for non-violent mass demonstration on 7 September 2013 to protest 28 July 2013 election result of the fifth mandate of the National Assembly prior to the official announcement of the official electoral outcome under the so-called disguised pretext harbored by the CNRP as election “irregularities.” Thus far, the NEC and Constitutional Council which mandated and tasked by law have been resolving complaints lodged by the CNRP in accordance with laws by transparency and fair manner.

Despite the above mentioned, the CNRP continues to demand establishing a special committee to resolve irregularities, the move which violates the Constitution of the Kingdom of Cambodia on new Chapter 12 new article 136 (paragraph 2): “the Constitutional Council has the right to review and adjudicate dispute related to National Assembly and the Senate elections.”

The CPP, since the beginning, always adheres the fraternity and sincere cooperative spirit with the CNRP following the Royal guidance of His Majesty the King of the Kingdom of Cambodia and strictly abides by the Constitution and laws in force in order to find appropriate political resolution for the interest of our nation and citizens.

The CPP, with true good will, has participated in every dialogue with the CNRP including the past meeting which was facilitated by NEC on 3 August 2013 and the two bilateral meeting  on 9 and 20 August 2013. Although there remains differences, the CPP is still ready to resume any dialogue to seek resolution of the remaining issues based on the result of election and the spirit of national reconciliation.

In the case of the CNRP declaring a non-violent mass demonstration against the election outcome prior to the official announcement of the said outcome will impact on the daily conduct of current living in peace of the people and also running against the will expressed by the people who have casted their votes. Such an act is also an intention to negate the election which was evaluated by national and international public opinions as peaceful, free, and transparent.

The CPP appeals to the CNRP to heighten national and people’s interest and to jointly solve the remaining issues avoiding the use of any means which contradict democracy, multi-party system, and rule of law.

The CPP, once again, appeals to all citizens to exercise patience, calm, and work in solidarity to safeguard peace and social stability for the current and future harmony and prosperity of our nation.
Phnom Penh 29 August 2013
Cambodian People’s Party

Letter of Samdech CHEA SIM President of Cambodian People's Party to H.E. Mr. SAM RAINSY President of CNRP

Phnom Penh 29 August 2013


H.E. Mr. SAM RAINSY
President of CNRP


Excellency,

I would like to acknowledge your letter dated 28 August 2013.  

Responding to your letter, I have the honor to remind you that on 3 August 2013, in order to solve problems after the General Election of the fifth mandate of the National Assembly, the meeting among the NEC and representatives of CPP and CNRP agreed in principle to set up an Adhoc Committee with participation of NEC and the two parties and with national and international organizations as observers. This Ad hoc Committee would immediately convene the meeting to discuss the mandate and tasks of this established body.

On the same day, by implementing the result of this meeting, NEC invited the representatives of the two parties to resume the discussion on the mandate and tasks of this ad hoc Committee. The CPP sent representatives with every right to decision making to participate in the said meeting. Regrettably, CNRP abruptly reversed its earlier decision by not sending representatives to this very meeting.

On 9 August 2013 NEC once again issued an appeal to invite representatives of the CPP and CNRP for another meeting in order to set up a special committee to review the reports of alleged irregularities of the fifth mandate of the National Assembly election. The CPP, in responding to this appeal, sent four representatives to the meeting, however the meeting could not be conducted due to CNRP failed to send its representatives.

In this situation, NEC continued implementing its agenda in which complaints were resolved in accordance with electoral laws and processes. Thus far, Constitutional Council has been resolving the complaints lodged by the CNRP by strictly adhering to the Constitution and laws in transparent and fair manner.

Despite the above mentioned, CPP continues to maintain good will for further dialogue to solve the remaining issues based on the result of the election and the spirit of national reconciliation which is the best approach to ensure the harmony of our citizens.

Please accept, Excellency, the assurances of my sincere consideration.

President of Cambodian People's Party
                                                                                      (Signature)


                                                                                     


 CHEA SIM

សេចក្តីសម្រេចរបស់ក្រុមប្រឹក្សាធម្មនុញ្ញ ចុះថ្ងៃទី ២៩ ខែ សីហា ឆ្នាំ២០១៣





លិខិតរបស់សម្តេច​អគ្គ​មហា​ធម្ម​ពោធិ​សាល ជា ស៊ីម ប្រធានគណបក្សប្រជាជន​កម្ពុជា ផ្ញើជូនឯកឧត្តម សម រង្ស៊ី ប្រធានគណបក្សសង្រ្គោះជាតិ


សេចក្តីថ្លែងការណ៍របស់គណបក្សប្រជាជន ចុះថ្ងៃទី ២៩ ខែ សីហា ឆ្នាំ២០១៣



លិខិត​សា​លា​រាជធានី​ភ្នំពេញ​លេខ ៦៣០ ឆ.ត.ច.ស.ម ផ្ញើជូន​លោក​ប្រធាន​គណបក្ស​​សង្រ្គោះ​ជាតិ



Tuesday, August 27, 2013

Analysis​ by Sam Sotha "Should Cambodia Follow the Arab Spring Revolution-“People Power?”"


By Sam Sotha {The comments in this article are solely the opinion of the author and do not necessarily reflect the opinion of the Royal Government of Cambodia}

What is Arab Spring, how and why it instituted, and what is its impact?  Can it spark a similar wave in Cambodia?  These questions are raised since there has recently been similar sentiments deepening across some sectors within Cambodian society.

To get good understanding of the Arab Spring which in effect is a revolution aimed at “Regime Change,” one should start from the origin of the crisis.  On December 2010, in Tunisia, a 27 year-old street vegetable vendor -the only last hope for his daily income- set himself on fire in protest of the confiscation of his wares and the harassment by the police officers.  This act was a reflection of the citizens’ dissatisfaction of the prevailing economic condition within the country, which it turn, exacerbated a high level of social unrest and sparked a wave of dramatic and bloody political and civil across the Arabic world, known as the “Arab Spring Revolution.”

By the end of 2011 some countries, namely Tunisia, Egypt, Libya and Yemen, governments were overthrown by the uprising of the people and hence began what has been termed as “People Power.” In Tunisia, then President Ben Ali fled the country just one month after the revolt, and a new government was formed. But the new government is still encountered with political crisis and is struggling to hang on to power. Tens of thousands of opposition protesters have been rallying on the streets demanding for the government’s ouster.
One month later, the revolution in Egypt resulted with the topple of President Hosni Mubarak within a month of protests, and later sentenced him to life in prison.  The interim government had been formed and followed by several elections: the constitutional amendments, parliamentary elections, and the presidential elections in which Mohamed Morsi, of the Islamic Brotherhood leader had been elected.
Ironically however, since the topple of a long time absolute leader President Mubarak in early 2011, there were political divisions among religious leaders and the establishment of the military elites.  A bit over a year after the election, the newly and democratically elected Egyptian President was again forced out from the office.  Tens and hundreds of thousands of Mr. Morsi supporters were called out to carry out sit-in protests and were crushed by the riot police and military forces, resulting in the death of over 600 people and thousands were injured.  Though there was anguish and cry of cry of foul play from several countries condemning the violence, at the same time some countries kept themselves at a distance.
Following the Arab Spring from Tunisia, Libyan people started their revolts against ruler Muamma Gaddafi with the formation of the rebel opposing groups to fight against President Muamma Gaddafi’s loyal forces. Civil war exploded.  To boost his troops, Gaddafi hired the mercenaries from the neighboring countries to fight against the NATO backed rebels- forces. After seven months of fighting Gaddafi’s military forces were defeated, Gaddafi was killed, and the opposition-led Western powers conducted the elections and the new government was formed.
In Yemen, the wave of revolution of People Power from Tunisia started in early 2011 and ended up with the resignation of President Ali Abdullah Saleh.  There were tense protests with tens of thousands supporters from the opposing side, which lasted a year which saw repression on the protesters by President Saleh’s loyal forces which resulted of more than 2,000 people killed and more than 20,000 wounded.  Finally, the US, Saudi Arabia and the Golf Coordinating Council (GCC) brokered a deal to get President Saleh immunity and saw his fleeing Yemen to the US.
For Bahrain, the Kingdom which has population of less than one and a half million was also hit by the wave of the revolution of People Power in early of 2011 where the protests started and organized by the Shiite majority against the Sunni royal family.   Protesters demanded greater democracy and reform. Even though the Gulf States had provided billions of US dollars in assistance to boost social services and reform as demanded, but the ongoing protests do not help the development, because there are no remedies to quick fix the disparities and economic recovery.  At the same time monarchies in the Golf states cannot afford a monarchy in Bahrain to lose, so they provided mercenaries to quell the protestors.  There were few international events that had been scrapped away from Bahrain.  Recently the King has approved the amendment of the 1973 Law on Public gathering and Demonstrations to out-law all sit-in protests and gatherings.

Algeria and Jordan have also been hit by the wave of the revolution of People Power, but their President and the King, respectively, have been making efforts such as conducted reforms within their own governments, organized parliamentary election, used their oil wealth assets to enhance social services and welfare programs for poor families and elderly, provided vocational training and created jobs for un-employed young people.

The wave of Arab Spring hit one of the South-East Asian countries as well, Malaysia.  In 2011 the opposition was trying to topple its government by calling “mass protest.”  Tens of thousands marched into the streets of the capital, claiming that the government rejected their demands for an overhaul of voter registration and stricter measures to curb alleged electoral fraud.  They were calling for an Arab Spring in Malaysia, but the Prime Minister has firmly said “the government is not afraid of a Malaysian Spring.” The authorities briefly arrested hundreds of them and used teargas and allegedly chemical-laced water canon to disperse the demonstrators.

To quell the demonstration the lower house of Malaysia passed a law banning street demonstrations, the Act allows people to gather only in places such as stadium and halls.  Though the calling for protests was still continuing after post-13th general election, but it was evaporated as people got tired and wanted the parties to get on with the business of governing rather than bicker and protest on the streets in the of democracy but only resulted in causing hardship to the masses in general.   

To conclude, there was apparently revealed that the impact of Arab Spring revolution is deep.  It has already been stained by political turmoil and division of power, and in many cases with armed conflict and forced repression.  But, most importantly, for ordinary people they have been bumped into economic hardship, because the unrests hamper the development.  Furthermore, the ongoing social unrest has been discouraged and/or even scared off investors and foreign tourists as well.  

For Cambodia, a peaceful reconciliation brokered by the United Nations in 1991 is intact and has been crossed through five consecutive general elections and coupled with three commune council elections.  The history of atrocity and genocide, and the history of revolutions from the past shall not be repeated in Cambodia. For the last few decades until the complete dismantling of the Khmer Rouge military and political organizations in 1998, innocent people had endured mental and physical pain and suffering.  Now they are proud and enjoy the country’s development, especially under the government’s fourth term mandate under the leadership of Prime Minister Hun Sen.  Therefore, Cambodian people do not need “Cambodian Spring!” Cambodia does not need “People Power” through street protests, instead Cambodia needs “People Power” through the ballot box!
----- 
About the author:  Sam Sotha is a former Ambassador to Mine Action, Explosive Remnants of War and Disarmament. 

បទវិភាគ ដោយ សម សុត្ថា «តើកម្ពុជាគួរដើរតាមលំអានបដិវត្តន៍សផ្កាម្លិះនៅអារ៉ាប់-អំណាចប្រជាជនដែរឬទេ?»

ដោយ៖ សម​សុត្ថា
ជាបឋម​យើង​គួរ​ដឹងរឿងរ៉ាវ​ខ្លះពី​បដិវត្តន៍​ផ្កាម្លិះ​នៅ​អារ៉ាប់ តើ​ហេតុអ្វី​បាន​ជាបដិវត្តន៍​នេះ​​ផ្ទុះ​ឡើង? តើផលវិបាកវាយ៉ាងដូចម្តេច? តើ​វា​អាច​ជះឥទ្ធិពល​មក​កម្ពុជា​ដែរឬទេ? សំណួរ​ទាំង​អស់​នេះបាន​ចោទ​ឡើង​ដោយសារ​តែ​ពេលថ្មីៗនេះ វា​ហាក់​ដូច​ជា​មាន​ជំនោរជ្រៅ​លើ​ទឹក​ចិត្ត​ខ្មែរ​យើង​​មួយ​ចំនួន ដែល​​​រស់​នៅ​បែប​ផ្សេងៗគ្នា​ក្នុង​សង្គម។

 រឿងដែលងាយយល់​នៃការចាប់​ផ្ដើមកើតបដិវត្ត​ន៍ផ្កាម្លិះ​នៅ​អារ៉ាប់នោះ គឺកាល​ពី​ ខែ​ធ្នូ​ ឆ្នាំ​២០១០ នៅ ​ប្រទេស​ទុយណេស៊ី មានយុវជន​ម្នាក់អាយុ២៧​ឆ្នាំ ជា​អ្នក​លក់​បន្លែ​​តាម​រទេះ​ ដែល​ជា​មុខ​របរសង្ឃឹម​ចុង​ក្រោយ​​​ក្នុងការ​ចិញ្ចឹម​ជីវិតរបស់គេ បាន​ដុត​សម្លាប់​ខ្លួន​ឯងប្រឆាំង​ទៅអំពើ​​ដ៏​​​គួរ​ឲ្យ​ខ្មាសដែល​​ប៉ូលីស​បាន​ចាប់​រឹប​អូស​យក​រទេះគាត់​ទាំងកម្រោល។ ទង្វើ​នេះ​ហើយ ដែល​​ឆ្លុះ​បញ្ចាំង​ឲ្យ​ឃើញការ​មិន​ពេញ​ចិត្ត​ ចំពោះ​សភាព​ការណ៍​សេដ្ឋកិច្ច​ក្នុង​ប្រទេស​ទុយ​ណេស៊ី​។ កំរិត​កំដៅ​សីតុណ្ហភាព​​នៃ​ការ​​រំជើប​រំជួល​ក្នុងសង្គមឡើង​កាន់​តែ​ខ្ពស់ទៅៗ បានក្លាយ​ជាព្យុះបោក​បក់​​ពី​ប្រទេស​មួយទៅ​ប្រទេសមួយ​ ​ទូទាំង​ពិភព​អារ៉ាប់ ដែល​គេសន្មត់ហៅគ្រប់ៗមាត់ថា «បដិវត្ត​ន៍​ផ្កាម្លិះ​នៅ​អារ៉ាប់» ។

នៅ​ចុង​ឆ្នាំ​២០១១ ប្រទេស​មួយចំនួន​​នៅពិភព​អារ៉ាប់​មាន ទុយណេស៊ី អេ​ហ្ស៊ីប លីប៊ី និង​ យ៉េមែន ដែល​រដ្ឋាភិបាល​ប្រទេស​ទាំងនោះ ត្រូវ​បាន​គេ​ទម្លាក់តាម​របៀបការ​​បះបោរ​របស់​ប្រជាជន​យ៉ាង​កម្រោល​​​​​​ ដែលពេល​នោះជា​ការ​ចាប់​ផ្ដើម​នូវ​អ្វី​ដែល​គេ​ហៅថា «អំណាច​ប្រជាជន» ។ កាល​ណោះនៅ​ប្រទេស​ទុយ​ណេ​ស៊ី លោក​ប្រធានាធិបតី បិន អាលី (Ben Ali) បាន​រត់​គេច​ខ្លួន​ចេញ​ពី​ប្រទេស​​ បន្ទាប់​ពីមានការ​បះបោររយៈ​​ពេល​តែ​មួយខែ ហើយ​​រដ្ឋាភិបាល​ថ្មីក៏បាន​រៀប​ចំ​ឡើង។ បន្ទាប់មក ប្រទេស​ទុយណេស៊ី ​បាន​ជួប​ប្រទះ​នូវ​វិបត្តិ​នយោបាយ​យ៉ាង​ខ្លាំង ដោយរដ្ឋាភិបាល​ថ្មី​ដឹកនាំ​ការ​គ្រប់​គ្រង​ប្រទេស​​មានការ​​​ប្រទាញ​ប្រទង់​គ្នា។ ក្រុម​បក្ស​ប្រឆាំង​នៅ​តែ​កើត​ទុក្ខ​មិន​សុខ​ចិត្ត ហើយ​បាន​ធ្វើបាតុកម្ម​ជំទាស់​តវ៉ា​តទៅទៀត។​ ​បាតុករ​​រាប់​ម៉ឺននាក់បានសុំ​ឲ្យ​រដ្ឋាភិបាល​ថ្មី​លាលែង​​តំណែង។

បដិវត្តន៍​ផ្កាម្លិះ​បាន​ឆ្លង​​ដល់​ប្រទេស​អេហ្ស៊ីប នៅក្នុងរយៈពេលតែមួយខែប៉ុណ្ណោះ។​អំណាច​​​​ប្រជាជន​​ ទទួលបានជ័យជំនះដោយបាន​ទម្លាក់​ប្រធានាធិបតី ហ៊ូសនី មូបារ៉ាក់ (Hosni Mubarak) ហើយដែល​បន្ទាប់​មក​តុលាការ​បាន​កាត់​ទោសលោក ដាក់​ពន្ធ​នាគារ​​មួយជីវិត។ រដ្ឋាភិបាល​បណ្ដោះអាសន្ន​បាន​រៀបចំ​ឡើង ហើយ​បាន​រៀបចំ​ការ​បោះឆ្នោត​ជា​បន្ដបន្ទាប់​ ជាច្រើ​ន​លើក​ក្នុង​នោះ​គឺ៖ ការ​បោះ​ឆ្នោតធ្វើ​វិសោធនកម្ម​រដ្ឋធម្មនុញ្ញ ការ​បោះឆ្នោត​ជ្រើ​សរើ​ស​តំណាង​រាស្ដ្រ និង​ចុង​ក្រោយគឺ ​ការបោះឆ្នោត​ជ្រើស​រើ​ស​ប្រធានា​ធិបតី។ លោក​ មហាមេត ម៉រស៊ី (Mohamed Morsi) តំណាងឲ្យ​គណបក្ស​បងប្អូន​ឥស្លាម (Brotherhood) ត្រូវ​បាន​ជាប់​ឆ្នោត​ជា​ប្រធានាធិបតី។

ប៉ុន្ដែ​អ្វី​ដែលគេនឹកស្មានមិនដល់នោះគឺ​​ បន្ទាប់​ពីចលនា​​ទម្លាក់លោក​​ប្រធានាធិបតី ម៉ូបារ៉ាក់​ ដែល​​ជា​អ្នក​ដឹកនាំប្រទេស​​ ដ៏​យូរ​លង់​មកហើយ​នោះ ប្រទេស​អេហ្ស៊ីប​ បាន​ជួប​ប្រទះ​​នឹង​វិបត្តិ​នយោបាយ​យ៉ាងខ្លាំង រវាង​គណបក្ស​នយោបាយ​ ក្រុមនិយម​សាសនា​ឥស្លាម ​ក្រុមនិយម​សាសនា​​គ្រិស្ដ និង​ក្រុម​អ្នក​មិន​កាន់សាសនា និងជាមួយ​​ក្រុមមេ​ទាហាន​ដែល​មាន​មូលដ្ឋាន​គ្រឹះ​រឹង​មាំ​យូរ​យាមកហើយ។ បាន​តែ​ប្រមាណ​មួយ​ឆ្នាំបន្ទាប់​ពីការ​បោះឆ្នោត​ប៉ុណ្ណោះ លោក ម៉រស៊ី ដែល​បាន​គេ​ជ្រើស​តាំង​ជា​ប្រធានាធិបតីស្រប​ច្បាប់ តាម​លទ្ធិ​ប្រជាធិបតេយ្យនោះ ក៏ត្រូវ​បាន​គេ​ច្រាន​​ទម្លាក់​ពី​តំណែងទៅទៀត។ ខណៈ​នោះ អ្នក​គាំទ្រ​លោក ម៉រស៊ី រាប់​សែន​នាក់ បាន​ប្រកូក​ប្រកាស​គ្នាប្រជុំ​ជា​ក្រុម​ធំៗ​អង្គុយ​ដោយ​មិន​ទៅ​ណាសោះ ទាម​ទារ​តវ៉ា​ឲ្យមេដឹកនាំ​យោធា​ផ្ដល់​បុព្វ​សិទ្ធ​ជូន​ដល់​លោក ម៉រស៊ី វិញ។ ខាងយោធា ពុំ​បាន​ឆ្លើយ​តប​ជា​វិជ្ជមាន​ទៅនឹង​ការ​ទាម​ទារ​នោះ​ទេ តែ​​ផ្ទុយទៅវិញ បាន​ប្រើ​អំណាច​យ៉ាង​ឃោរឃៅ បំបែក​ក្រុម​​បាតុករ ដែល​បានធ្វើឲ្យ​ស្លាប់​មនុស្ស​ជាង ៦០០​នាក់ និង​របួស​រាប់​ពាន់​នាក់។ ព្រឹត្តការណ៍ដ៏រន្ធត់នេះបានធ្វើឲ្យ​ប្រទេស​មួយ​​ចំនួន​ថ្កោល​​​ទោស​នូវ​អំពើ​ឃោរឃៅ​​នេះ ក៏ប៉ុន្តែក៏​មាន​ប្រទេស​មួយ​ចំនួន​ដែរ បានបែរខ្នងឈរ​ឆ្ងាយ​ពី​សភាព​ការណ៍នេះផង​ដែរ។

បន្ទាប់ពីប្រទេសអេហ្ស៊ីប ​ខ្យល់​ព្យុះ​​បដិវត្តន៍​ផ្កាម្លិះ​នៃ​ប្រទេស​ទុយណេ​ស៊ី​​ បាន​បក់បោក​ទៅ​ដល់ ប្រទេសលីប៊ី គឺជា​បដិវត្ត​ន៍ប្រឆាំង​នឹងមេដឹកនាំ​ លោក មូអាម៉ា កាដាហ្វី (Muamma Gaddafi) ដោយគេ​បាន​​ប​ង្កើត​​ជាក្រុម​ឧទ្ទាមវាយប្រហារ​ប្រឆាំង​នឹងកង​កម្លាំង ​ដែល​ស្មោះ​ត្រង់​នឹង ​លោក កាដាហ្វី។ ខណៈ​នោះសង្រ្គាម​ស៊ីវិល​បាន​ផ្ទុះ​ឡើង។ ដើម្បី​ទប់​ទល់នឹង​កង​កម្លាំង​ឧទ្ទាម ដែល​មាន​កម្លាំង​យោធារបស់​អង្គការ​អូតង់(OTAN-NATO)នៅ​ពីក្រោយ លោក កាដាហ្វី បាន​ជួល​ក្រុម​អ្នក​រក​ស៊ី​​ធ្វើ​សង្រ្គាម​មក​ពី​ប្រទេស​ជិតខាង មក​ជួយ​ដល់​កងកម្លាំង​របស់​ខ្លួន។ ការ​ប្រយុទ្ធ​គ្នា​ទៅវិញ​ទៅ​មក មាន​រយៈពេល​តែ​ប៉ុន្មាន​ខែ​ប៉ុណ្ណោះ កង​កម្លាំង​ទ័ព​របស់ លោក កាដាហ្វី ត្រូវ​ទទួល​បរាជ័យ រីឯ​លោក​ កាដាហ្វី ខ្លួន​ឯង​ផ្ទាល់​នោះ ត្រូវ​បាន​គេ​បាញ់​សម្លាប់។ ពួក​ក្រុម​ឧទ្ទាម​ដែល​មាន​កម្លាំងពីបស្ចឹម​ប្រទេសគាំទ្រ​នោះ បាន​រៀបចំ​ធ្វើការ​បោះឆ្នោត​ជ្រើស​រើស​រដ្ឋាភិបាល​របស់​ខ្លួន​ឲ្យដឹកនាំប្រទេស​ឡើងវិញ។ បច្ចុប្បន្ន គេនៅតែឃើញការផ្ទុះអាវុធ ការ​សម្លាប់​គ្នា​នៅ​តែមិន​ទាន់​ផុត​រលត់។

ប្រទេសទី៤ ដែលដំណាល​គ្នា​នឹងការ​បះ​បោរ​នៅ​ប្រទេស​ទុយណេស៊ី​នោះដែរ ខ្យល់​ព្យុះ​​បដិវត្តន៍ផ្កាម្លិះ ក៏បា​ន​បោកបក់​ដល់​ ប្រទេស​យ៉េមែន ដែល​បាន​ឈាន​ទៅដល់​ការ​លាលែង​​តំណែង​របស់​លោក​ប្រធានាធិបតី អាលី អាប់​ឌុល​ឡាស​ សាឡែស (Ali Abdullah Saleh) ។ ​មុន​នឹង​គេ​ទម្លាក់​ ​លោក សាឡែស បាន ប្រទេស​យ៉េមែន បាន​ត្រូវ​ឆ្លង​កាត់រលកព្យុះបាតុកម្ម​​ អស់​រយៈ​ពេល​ប្រមាណ​​មួយ​ឆ្នាំ ដោយ​កង​កម្លាំងរបស់​ លោក សាឡែស បាន​ធ្វើ​ការ​បង្ក្រាប​ក្រុម​បាតុករ​​ជា​ច្រើន​លើក​ច្រើន​សារ ដែល​បណ្ដាល​ឲ្យ​មហន្តរាយដល់ជីវិត​មនុស្ស​​ជាង​ ២ពាន់នាក់ និង​របួស​ជាង ២ម៉ឺន​នាក់។ នៅ​ចុង​បញ្ចប់​ ប្រទេសយ៉េមែនបាន​ត្រឹមតែ ​ស.រ.អា អារ៉ាប់​ប៊ី​សាអូឌី និង​ក្រុម​ប្រឹក្សា​សម្រប​​សម្រួល​ប្រទេស​ក្នុងឈូង​សមុទ្រ​ (​GCC) បាន​ចរចា​គ្នា​ជាមួយ​ក្រុម​ប្រឆាំង​ដើម្បី​ផ្ដល់​អភ័យ​ឯក​សិទ្ធិ​​​ដល់​លោក សាឡែស បាន​ចេញ​ពី​​យ៉េមែនទៅ​​ ស.រ.អា។

រាជា​ណា​ចក្រ​បារ៉េន​ ​ដែលមាន​ប្រជាជន​តិច​ជាង​​១លានកន្លះ​នោះ ក៏​ត្រូវ​បាន​ព្យុះ​បដិវត្តន៍​ផ្កា​​ម្លិះ​​បក់​​នៅដើមឆ្នាំ២០១១ដែរ។ ​បា​តុ​កម្ម​បាន​ផ្ទុះ​ឡើង ដោយ​​បា​តុ​​ករ​​សុទ្ធ​​តែ​ជា​ជនជាតិភាគ​ច្រើន​​​​“ស្សាអ៊ីត”​ បាន​ងើប​​​ឡើង​​​ត​​​វ៉ា​​ប្រ​​ឆាំង​​នឹង​​ក្រុម​​​គ្រួ​សារ​ស្តេច ​ដែលជា​​អ្នក​​ដឹក​​នាំ​ប្រទេស​ ដែល​ជា​ជន​ជាតិ​ភាគ​តិច“​​សាន់​នី” ​។ ​ក្រុម​បាតុ​ករ​បាន​ទាមទារ​​​​ឲ្យមាន​ការបើក​ទូ​លាយ​នូវលទ្ធិ​​ប្រ​ជា​ធិប​តេយ្យ​និង​ការ​​កែរ​ទម្រង់់។​​​ ព្រះ​រា​ជាណា​ចក្រ​ដែល​ជាប្រទេសជិត​ខាង​ជាច្រើន​ បាន​ផ្តល់​ជំ​នួយ​​រាប់​​ពាន់​លានដុល្លារ ដើម្បី​ដោះស្រាយ​វិបត្តិ​សេដ្ឋ​កិច្ច ​និងសង្កម​ ហើយ​ទន្ទឹម​នឹង​នេះក៏​បានផ្តល់​នូវ​កម្លាំង​ដើម្បី​ទប់​​ទល់​នឹង​ក្រុមបាតុ​ករ​ផង​ដែរ។ ប៉ុន្តែ​ដោយ​បា​តុ​កម្មបាន​ប្រ​ព្រឹត្តទៅ​រាំរ៉ៃយូរពេក គេ​ពុំ​​អាច​​រក​ថ្នាំ​​ទឹព្វ​​អ្វី​មកព្យា​បាលបាន​ឡើយ។ ដូច្នេះដើម្បី​ទប់​ទល់​នឹង​បាតុកម្ម នៅ​ពេល​ថ្មី​ៗនេះ ព្រះ​មហាក្សត្រ​បាន​អនុម័ត​ច្បាប់វិសោធនកម្មលើ​ច្បាប់ឆ្នាំ​១៩៧៣ ស្ដី​ពី​ការ​ប្រមូល​ផ្ដុំ​គ្នា​ជាសាធារណៈ ហើយ​បាន​​ប្រកាស​ថា ​រាល់​ការ​ប្រមូល​ផ្ដុំ​អង្គុយ​តវ៉ាទាំងអស់​គឺខុសច្បាប់​។ ដោយ​សារ​បាតុកម្ម​គ្មាន​ឈប់​គ្មាន​ឈរនោះ ទើប​បាន​ជាព្រឹត្តិការណ៍​ពិភព​លោកធំៗ​មួយ​ចំនួន ​ត្រូវ​បានគេ​សំរេច​មិន​ឲ្យ​​កើត​មាន​​នៅ​ប្រទេស​បារ៉េន​។

យើង​គួរ​លើក​ប្រទេស២ទៀត មក​ឆ្លុះ​បញ្ចាំង​ដែរ គឺអាល់ហ្សេរី និង​ហ្ស័រដានី ​ក៏​ត្រូវ​ទទួល​នូវ​ព្យុះ​បដិវត្ត​ន៍ផ្កា​ម្លិះ​បោក​បក់​ទៅលើ​ដែរ​។ ប្រធានាធិបតី​ប្រទេស​អាហ្សេរី និង​ព្រះ​មហាក្សត្រ​ប្រទេស​ហ្ស័រ​ដានី​ បាន​ខិត​ខំ​ប្រឹងប្រែងធ្វើការ​កែ​ទម្រង់​ជាទូទៅ ក្នុងនោះ​មានការកែទម្រង់រចនា​សម្ព័ន្ធ​រដ្ឋា​ភិបាល​ ​​ការ​ធ្វើឲ្យ​ប្រសើ​រ​ឡើងនូវ​កម្មវិធី​សង្គម​នានា ការ​ហ្វឹក​ហ្វឺន​មុខ​វិជ្ជាជីវៈ និង​ការ​បង្កើន​ការ​ងារ​ដល់​យុវជន ទៅតាម​ការ​ទាម​ទារ​របស់​ពួកគេ។ ការ​ចាត់​ការ​បែប​នេះ ក៏បាន​ធ្វើ​ឲ្យ​ពួក​បាតុករ​ទាំងនោះ បាន​រំងាប់​ស្ងប់​ចិត្ត​បន្ដិច។

រីឯនៅ​ភូមិ​ភាគ​អាស៊ី​អាគ្នេយ៍ គេ​បាន​សង្កេត​ឃើញ​ប្រទេស​ម៉ាឡេស៊ី ក៏​បានទទួល​ខ្យល់​ព្យុះ​បដិវត្ត​ផ្កាម្លិះនៅ​អារ៉ាប់ បោក​បក់​មួយអន្លើ​ដែរ​។ នៅ​ឆ្នាំ​២០១១ បក្ស​ប្រឆាំង​នៅ​ប្រទេស​ម៉ាឡេស៊ី ក៏​មាន​បំណង​ទម្លាក់​រដ្ឋាភិបាលដែរ​ ដោយ​បាន​ប្រកូក​ប្រកាស​ប្រមូលផ្ដុំគ្នា​ជាមហា​បាតុកម្ម។ ក្រុម​បក្ស​ប្រឆាំង​បាន​​ប្រមូល​ផ្ដុំ​គ្នារាប់ម៉ឺន​នាក់​ ធ្វើ​ចលនា​តាម​ដង​ផ្លូវ​ក្នុង​រដ្ឋធានី ដោយ​ទាមទារ​តវ៉ាថា រដ្ឋាភិ​បាល​​​បាន​ទាត់​ចោល​ពាក្យ​បណ្ដឹង​របស់ខ្លួន​​ ក្នុង​ការ​សើរើ​ឡើង​វិញនៃ​បញ្ជី​ចុះ​ឈ្មោះ​បោះឆ្នោត និង​វិធាន​ការណ៍​​​ម៉ឺងម៉ាត់មួយ​ ដើម្បីទប់​ស្កាត់​នូវ​ការ​លួច​បន្លំ​សន្លឹក​ឆ្នោត។ ពួក​គេ​ទាំងនោះ បាន​នាំ​គ្នា​ប្រើពាក្យ​ថា “បដិវត្តន៍​ផ្កាម្លិះ​​ម៉ាឡេស៊ី” ។ ខណៈ​នោះ លោក​នាយករដ្ឋមន្ដ្រី​ម៉ាឡេ​ស៊ី បាន​ថ្លែង​យ៉ាង​ម៉ឺង​ម៉ាត់​ថា រដ្ឋាភិបាល​មិន​ខ្លាច​បដិវត្តន៍​ផ្កាម្លិះម៉ាឡេស៊ីទេ។ អាជ្ញាធរ​បាន​ចាប់​ផ្ដើម​ចាប់​​ខ្លួន​ពួក​បាតុករ​ជា​ច្រើន​រយ​នាក់ ហើយ​បាន​ប្រើប្រាស់​​គ្រាប់​បែក​ផ្សែង ប្រើ​កាណុង​បាញ់​ទឹក​ដែល​គេ​ចោទ​ថា Chemical-laced ដើម្បី​បំបែក​ក្រុម​បាតុករ។ ទន្ទឹម​នឹង​នេះ ដើម្បី​បង្រ្កាប​បាតុកម្ម រដ្ឋ​សភា​បាន​អនុម័ត​​ច្បាប់​មួយ ហាម​ប្រាម​មិន​ឲ្យ​ធ្វើ​បាតុកម្ម​នៅតាម​ផ្លូវ​សាធារណៈ ច្បាប់​នេះអនុញ្ញាតត្រឹម​​​ឲ្យប្រជា​ពល​រដ្ឋ​​អាច​ធ្វើ​បាតុកម្ម​បាន​តែ​នៅ​ទី​កន្លែង​ដូចជា ទីលាន​កីឡា ឬក៏​​​សាល​ធំៗប៉ុណ្ណោះ។

​ថ្មី​ៗ​នេះ បន្ទាប់​ពី​ការ​បោះ​ឆ្នោត​សកល​លើក​ទី​១៣ ម៉ា​ឡេ​ស៊ី​ក៏ជួប​ប្រទះ​នឹង​ការ​តវ៉ា​ជំទាស់​លទ្ធ​ផល​បោះ​ឆ្នោត​ ដោយ​បាន​ជំរុញ​ឲ្យមាន​​មហា​បាតុកម្មជា​ថ្មី​​ទៀត។ តែ​កម្លាំង​មហា​បាតុកម្ម​បាន​រំសាយ​ដោយ​ខ្លួន​ឯង​ ព្រោះ​ប្រជាជន​ចាប់​ផ្ដើម​នឿយ​ណាយ គេ​ចង់​ឲ្យ​គណបក្ស​ទាំងអស់​ថយខ្លួនទៅ​ធ្វើ​ការ​បម្រើ​ប្រទេស​ ជាជាងនាំ​គ្នា​បះ​បោរ​តវ៉ា ដែល​គេ​ថាជា​លទ្ធិ​​ប្រជាធិប​តេយ្យ​ ព្រោះ​ថា លទ្ធ​ផល​វា​បាន​ត្រឹម​តែ​បង្ក​នូវ​ការ​លំបាក​លំបិនដល់​ការ​រស់​នៅ​របស់​ប្រជាជន​ប៉ុណ្ណោះ។

ជា​សរុប ​ព្យុះ​ “បដិវត្ត​ន៍ផ្កា​ម្លិះ​នៅ​អារ៉ាប់” បាន​បង្ហាញ​យ៉ាង​ច្បាស់ នូវ​ផលវិបាក​យ៉ាង​ធ្ងន់​ធ្ងរ។ បដិវត្ត​ន៍​បាន​ធ្វើ​ឲ្យ​ប្រឡាក់​ស្នាម​ដោយ​ភាព​ចលាចល ភាព​ច្របូក​ច្របល់​ផ្នែក​នយោបាយ ការ​ដណ្ដើម​អំណាច​គ្នា ​​ការ​ប៉ះ​ទង្គិចគ្នាគួរ​ឲ្យ​រន្ធត់ ​ដោយ​ការ​ប្រើ​ប្រាស់​អាវុធ​ និង​ការ​ទប់បង្ក្រាប​ដោយ​ការ​ប្រើ​ប្រាស់​កម្លាំង​យោធា។ ​សម្រាប់​ប្រជាជន​សាមញ្ញ ពួកគេ​បាន​ទទួល​រង​គ្រោះ​លើ​ផល​វិបាកពី​ការ​វឹក​វរ​ក្នុង​សង្គម ដែល​ជះ​ឥទ្ធិ​ពល​​ដល់ផ្នែក​​សេដ្ឋកិច្ច ហើយ​និង​ប៉ះ​ពាល់​មក​លើ​ជីវភាព​ពួក​គេ​យ៉ាង​ធ្ងន់​ធ្ងរ​​។ លើស​ពីនេះ​ទៅទៀត ភាព​ចលាចល​ក្នុង​សង្គម​ក៏បាន​បន្ទុច​បង្អាក់ បាន​​ធ្វើ​ឲ្យ​ក្រុម​វិនិយោគទុន ក៏ដូច​ពួក​អ្នក​ទេសចរណ៍​មានការ​ភ័យ​ខ្លាច​ មិនហ៊ានរស់នៅ ឬ​ក៏​ពុំ​ហ៊ាន​ចូល​មក​​ក្នុងប្រទេសនោះដែរ។

​ទន្ទឹម​នឹង​ព្រឹត្តិការណ៍​ជាប់​គាំង​ផ្នែក​នយោបាយ​នៅ​កម្ពុជា បើ​ប្រៀបធៀប​ទៅ​នឹង​ករណី​​ខាងលើ គេ​ត្រូវ​នាំ​គ្នា​ទន្ទេញ​ចាំមាត់ថា ការ​ផ្សះផ្សា​ជាតិ​ដើម្បី​សន្ដិ​ភាព​មួយ ដែល​ជួយ​សម្រប​សម្រួល​ពី​អង្គការ​សហប្រជាជាតិ ចាប់​ពីឆ្នាំ ១៩៩១ មកនោះ កម្ពុជា​បាន​ឆ្លង​កាត់​​ការ​បោះ​ឆ្នោត​សកល​ចំនួន​ ៥លើក​ហើយ រួម​ទាំង​ការ​បោះ​ឆ្នោតក្រុម​ប្រឹក្សា​ឃុំសង្កាត់ ៣​លើក​ទៀត។ ប្រវត្តិ​សាស្ដ្រ​នៃ​ភាព​ឃោរឃៅ និង​ការ​សម្លាប់​រង្គាល និង​ប្រវត្តិសាស្ដ្រ​នៃ​ការ​ធ្វើ​បដិវត្តន៍​ជា​ច្រើន​លើក​ច្រើន​​សា​រនៅ​កម្ពុជា មិន​គួរ​ត្រូវ​បាន​អនុញ្ញាត​ឲ្យ​កើត​មាន​ឡើង​វិញ​នៅ​កម្ពុជា​ទេ។ ប៉ុន្មាន​ទសវត្សន៍​​ចុងក្រោយនេះ រហូត​ដល់​កម្ពុជា​​ទទួល​បាន​សន្ដិ​ភាព​ពេញ​លេញ គឺ​បន្ទាប់​ពី​ការ​រំលាយ​ទាំង​ស្រុង​នូវ​អង្គការចាត់​តាំង​យោធា និង​នយោបាយ​របស់​ក្រុម​ខ្មែរ​ក្រហម ប្រជាពលរដ្ឋ​ខ្មែរ​ស្លូត​ត្រង់ បាន​ឆ្លង​កាត់​នូវ​ការ​ឈឺ​ចាប់​ នូវ​វិនាសកម្ម​យ៉ាង​ធំធេង។ បច្ចុ​ប្បន្ន​ ពិសេស​ចុង​ក្រោយ​នេះ ចាប់​តាំង​ពី​រដ្ឋាភិបាល​អាណត្តិ​ទី៤ ​ក្រោម​​អគ្គមគ្គុទេស សម្ដេច​តេជោ នាយក​រដ្ឋមន្ដ្រី ហ៊ុន សែន​ ប្រជាជន​កម្ពុជា​មាន​មោទនភាព​យ៉ាង​ក្រៃ​លែង ដោយ​បានរ​ស់​នៅ​សុខ​សាន្ដ​ និងរស់​នៅ​​ក្នុង​ភាព​អភិវឌ្ឍ។

ក្នុង​បរិការ​នេះ ប្រជាជន​កម្ពុជា មិន​ត្រូវ​ការ «បដិវត្ត​ន៍​ផ្កាម្លិះ​កម្ពុជា» នោះទេ។ កម្ពុជា​មិន​ត្រូវ​ការ«​អំណាច​ប្រជាជន» ​តាមរយៈ​ការ​ប្រឆាំង​ប្រទ្រូស​រ៉ាយគ្នា នៅ​តាម​ដង​ផ្លូវ​នោះ​ទេ ក៏ប៉ុន្ដែ​កម្ពុជា​ត្រូវ​ការ​ «អំណាច​ប្រជាជន» ​តាមរយៈ​សន្លឹក​ឆ្នោតរបៀប​ប្រជាធិ​បតេយ្យប៉ុណ្ណោះ។
-----------
កំណត់​អ្នក​និពន្ធ៖ “បទ​វិភាគ​នេះ ជា​ទស្សនៈ​ផ្ទាល់​របស់​អ្នក​និពន្ធ។”