Monday, August 21, 2023

ការលះបង់ដ៏កម្រ! ក្រោយកាន់អំណាចនាយករដ្ឋមន្ត្រីជិត ៤០ឆ្នាំ សម្តេចតេជោ សម្រេចចាកចេញពីអំណាច ដើម្បីធានាសេចក្តីសុខ និងការអភិវឌ្ឍន៍ជាតិ

(ភ្នំពេញ)៖ បន្ទាប់ពីគ្រប់គ្រងតំណែងនាយករដ្ឋមន្ត្រី ដែលជាទទួលខុសត្រូវខ្ពស់​ចំពោះ​ជោគវាសនាជាតិអស់រយៈពេលជិត ៤០ឆ្នាំ សម្តេចតេជោ ហ៊ុន សែន នឹង​ត្រូវ​​បញ្ចប់ឋានៈ និងតួនាទីជានាយករដ្ឋមន្ត្រីនៅថ្ងៃអង្គារ ទី២២ ខែសីហា ឆ្នាំ​២០​២៣​នេះហើយ។ ការដើរចេញពីអំណាចទាំងខ្លួនកំពុងមានប្រជាប្រិយភាព គឺជា​រឿងដ៏កម្រមួយនៅក្នុងសង្គមកម្ពុជា ហើយការចាកចេញពីអំណាចរបស់សម្តេច​តេជោ ត្រូវបានគេចាត់ទុកការលះបង់ប្រកបដោយគំរូវីរភាព និងគួរឱ្យគោរពស្ញប់​ស្ញែង។

សម្តេចតេជោ ហ៊ុន សែន ជាកូនកសិករធ្វើស្រែចម្ការស់នៅតាមដងទន្លេមេគង្គ ក្នុងភូមិពាមកោះស្នា ស្រុកស្ទឹងត្រង់ ខេត្តកំពង់ចាម។ សម្តេចតេជោ បានប្រសូត​នៅ​ថ្ងៃអង្គារ ១៥កើត ខែពេញបូណ៌មី ឆ្នាំរោង ចត្វាស័ក ព.ស ២៤៩៦ ត្រូវនឹង​ថ្ងៃ​ទី០៥ ខែសីហា ឆ្នាំ១៩៥២។ សម្តេចតេជោ ហ៊ុន សែន ជាកូនទី៣ ក្នុង​ចំណោម​បងប្អូន ៥នាក់។

សម្តេចតេជោ ហ៊ុន សែន ធ្លាប់បានដំណាលថា ក្តីបំណងធំបំផុតរបស់សម្តេច​កាលយុវភាព គឺចង់ត្រឹមធ្វើជាគ្រូបង្រៀនប៉ុណ្ណោះ ប៉ុន្តែរបត់ និងបញ្ហា​ប្រទេស​ជាតិ បានរុញច្រានសម្តេចតេជោឱ្យក្លាយជាមេដឹកនាំ ដែលទទួលជោគវាសនា​កំពូលរបស់ជាតិ។

បន្ទាប់ពីការធ្វើពលីកម្ម និងតស៊ូក្នុងបុព្វហេតុជាតិជាច្រើន ផលបុណ្យកើតចេញ​ពី​ភក្តីភាព និងមនសិការស្នេហាជាតិដ៏ជ្រាលជ្រៅចំពោះជាតិ និងប្រជាជន​កម្ពុជា ធ្វើឱ្យសម្តេចតេជោ ហ៊ុន សែន ទទួលបានការទុកចិត្តពីសភាសាធារណរដ្ឋប្រជា​មានិត​កម្ពុជា បោះឆ្នោតជ្រើសតាំងជាប្រធានក្រុមប្រឹក្សារដ្ឋមន្ត្រី ឬជានាយករដ្ឋ​មន្ត្រី​​នៅថ្ងៃទី១៤ ខែមករា ឆ្នាំ១៩៨៥ ជំនួសលោក ចាន់ ស៊ី ដែលបានទទួល​មរណ​ភាពដោយសារមហារីកគ្រាប់ឈាម។

ជាមួយការឡើងកាន់តំណែងជាប្រធានក្រុមប្រឹក្សារដ្ឋមន្ត្រី ឬជានាយករដ្ឋមន្ត្រី​របស់​កម្ពុជានេះ សម្តេចតេជោ ហ៊ុន សែន ត្រូវប្រឈមនឹងការដោះស្រាយ​បន្ទុកដ៏ធំមួយ​របស់​ជាតិ និងប្រជាជន គឺគ្រោះខ្វះខាតស្បៀង ដ្បិតមុនពេលឡើងកាន់​តំណែង​មួយឆ្នាំ ពោលនៅឆ្នាំ១៩៨៤ កម្ពុជាជួបគ្រោះទឹកជំនន់ផង និងគ្រោះរាំង​ស្ងួត​ផង។ សម្តេចតេជោ បានចាត់ទុកបញ្ហានេះ គឺជាការសាកល្បងដ៏ធំសម្រាប់សមត្ថ​ភាព​ដឹកនាំរបស់សម្តេច។ នៅពេលនោះ សម្តេចបានប្រកាសនៅមុខ​សមាជិក​រដ្ឋ​សភាទាំងអស់ថា «មិនត្រូវទុកឱ្យប្រជាជនណាម្នាក់ស្លាប់ដោយអត់បាយ ដោយ​យើង​​មិនបានដឹង និងមិនបានដោះស្រាយនោះឡើយ»។

ពាក្យពេចន៍ប្តេជ្ញាចិត្តតម្កល់សុខទុក្ខរបស់ប្រជាពលរដ្ឋជាចម្បងនេះ ត្រូវបាន​សម្តេច​តេជោ ប្រកាន់ប្រើប្រាស់រហូត​មក​ក្នុងជីវិតជានាយករដ្ឋមន្ត្រីរបស់សម្តេច។

ក្រោយពេលឡើងកាន់តំណែងនេះមិនត្រឹមតែប្រឈមនឹងគ្រោះអត់ស្បៀងដែលត្រូវដោះស្រាយប៉ុណ្ណោះទេ តែនាយករដ្ឋមន្ត្រីរូបនេះនៅប្រឈមបញ្ហាជាច្រើនទៀត។ ការងារអាទិភាពចំនួន៤សំខាន់ដែលនាយករដ្ឋមន្ត្រីវ័យ៣៣រូបនេះ បានដាក់​ចេញ ដើម្បីជាបន្ទាត់នយោបាយដឹកនាំរបស់ខ្លួន គឺការស្តារឡើងវិញនូវប្រព័ន្ធ​ហេដ្ឋា​​រចនាសម្ព័ន្ធពាក់ព័ន្ធ ទឹក ផ្លូវ ភ្លើង និងការបណ្តុះបណ្តាលធនធានមនុស្ស ដែលបញ្ហាទាំង៤នេះ ត្រូវបានបំផ្លាញគ្មានសល់ក្នុងរបបប្រល័យពូជសាសន៍ ប៉ុល ពត។

ក្រៅពីការគិតគូរក្នុងការស្តារប្រទេសឡើងវិញហើយនោះ នាយករដ្ឋមន្ត្រីនៃរបប​សា​ធារណរដ្ឋប្រជាមានិតកម្ពុជា ត្រូវប្រឈមលើការមិនយល់គ្នាពីសេដ្ឋកិច្ចទីផ្សារ​នៅ​ក្នុង​​ជួរបក្ស ខណៈក្រុមខ្មែរដែលនៅសេសល់នៅតាមព្រំដែន ព្រមទាំងចលនា​តស៊ូ​ដទៃ​ទៀត ធ្វើសកម្មភាពវាយឆ្មក់ និងធ្វើសកម្មភាពផ្សេងៗប៉ងដណ្តើម​កាន់កាប់​ប្រទេសជាថ្មី។ បន្ថែមពីលើនោះពួកបស្ចិមប្រទេសមិ​ន​ត្រឹម​តែ​ដាក់​ទណ្ឌកម្មសេដ្ឋ​កិច្ច​ដល់រដ្ឋាភិបាលរបស់សមមិត្ត ហ៊ុន សែន ប៉ុណ្ណោះទេ ពួកគេថែមទាំងមិន​ទទួល​ស្គាល់រដ្ឋាភិបាលសាធារណរដ្ឋ​ប្រជាមានិតកម្ពុជា​នៅអង្គការ​សហប្រជាជាតិ​ថែម​ទៀតផង ហើយទទួលស្គាល់អាសនៈរបស់ខ្មែរក្រហមទៅវិញ។

ក្រៅតែពីបញ្ហានេះទៅ សមមិត្ត ហ៊ុន សែន ក្នុងឋានៈជានាយករដ្ឋមន្ត្រី នាពេល​នោះ ត្រូវប្រឈមនឹងបញ្ហាដ៏ធំមួយទៀត គឺជម្លោះ​ និងសង្គ្រាមជាមួយទ័ពខ្មែរ និងកម្លាំងចលនាតស៊ូដទៃទៀត ដែលជាឧបសគ្គដ៏ធំក្នុងកិច្ចកសាងជាតិ។

ដោយមើលឃើញថាការស្ថិតក្នុងស្ថាភាពសន្តិភាពផង និងសង្គ្រាមផង មិនអាចធ្វើ​ឱ្យ​​កម្ពុជាអាចមានការអភិវឌ្ឍ និងនាំក្តីសុខជូនប្រជាពលរដ្ឋ ហើយជាការគំរាម​កំហែង​ដល់របបដឹកនាំរបស់ខ្លួនផងនោះ។ សមមិត្ត ហ៊ុន សែន ក៏បានកើតចិត្តចង់​ស្វែងរកសុខសន្តិភាព ដោយបង្រួបបង្រួមគ្រប់ភាគីជម្លោះទាំងអស់។

បំណងបង្រួបបង្រួមជាតិ បានជំរុញឱ្យសម្តេចតេជោ ដាក់ចេញនយោបាយ​ចរចា​ជា​មួយសម្តេចព្រះបរមរតនកោដ្ឋ នរោត្តម សីហនុ រហូតឈានដល់អនុវត្តន៍នូវ​កិច្ច​ព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីស ២៣ តុលា ១៩៩១ នៅឆ្នាំ១៩៨៧ ហើយ​ឈាន​​ទៅអនុវត្តន៍នយោបាយឈ្នះ-ឈ្នះ បិទបញ្ចប់ភ្លើងសង្គ្រាម និងការបែក​បាក់​ជាតិកម្ពុជាទាំងស្រុងនៅថ្ងៃទី២៩ ខែធ្នូ ឆ្នាំ១៩៩៨។ ការបង្រួបបង្រួម និងឯក​ភាព​ជាការបំបែកកំណត់ត្រាជាប្រវត្តិសាស្ត្រនៃការបែកបាក់ជាតិ ក្រោយចក្រភព​អង្គរ ដែលមានរយៈពេលមិនតិចជាង ៥០០ឆ្នាំនោះឡើយ។

បន្ទាប់ពីទទួលបានជោគជ័យទាំងស្រុងលើកការបង្រួបបង្រួមជាតិ ស្របជាមួយ​វិបត្តិនយោបាយក៏ត្រូវបានធូរស្រាលចាប់ពីក្រោយឆ្នាំ១៩៩៨ ពោលគឺចាប់​ពី​ឆ្នាំ​២០០០ គឺជាពេលវេលាថ្មីមួយ ដែលសម្តេចតេជោ ហ៊ុន សែន ផ្តោតចិត្តយកទុក​ដាក់​ពេញទីលើការកសាងអភិវឌ្ឍន៍ជាតិ និងធ្វើសមាហរណកម្មជាតិ​ទៅក្នុងសហ​គមន៍​អន្តរជាតិផងដែរ។

រាប់ចាប់ពីចុងឆ្នាំ១៩៩៨មក សម្តេចតេជោ ហ៊ុន សែន បានក្លាយទៅជាអគ្គមគ្គុ​ទ្ទេស​ក៍​ដឹកនាំនាវាដ៏ឆ្នើមមួយរូបក្នុងយុគ្គសម័យថ្មីនេះ ដោយបានប្រែក្លាយ​ប្រទេស​កម្ពុជា ឱ្យមានការអភិវឌ្ឍ និងរីកចម្រើនយ៉ាងលឿនលយជាទីបំផុត។ សម្តេច​តេ​ជោ ហ៊ុន សែន ត្រូវបានគេមើលឃើញជាមេដឹកនាំមានភាពបត់បែន និងប៉ិន​ប្រ​សប់​ខ្ពស់លើការដឹកនាំ ហើយនាំឱ្យមានការចាប់អារម្មណ៍ទាំងក្នុងមជ្ឈដ្ឋានជាតិ និងអន្តរជាតិ។

ក្នុងរយៈពេលប្រមាណ ២០ឆ្នាំគិតចាប់ពីឆ្នាំ១៩៩៨ ដល់ឆ្នាំ២០១៨ តាមរយៈការ​ដឹក​នាំ​របស់សម្តេចតេជោ ហ៊ុន សែន បានធ្វើឱ្យជាតិកម្ពុជា​មានបម្រែ​បម្រួល​យ៉ាង​ខ្លាំង, ធ្វើឱ្យកម្ពុជាស្គាល់តែផ្សែងសង្គ្រាម ប្រែជាទឹកដីដ៏ស្រស់បំព្រង​អគារតូច​ធំ​ផុស​ត្រដែន ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធស្ពានថ្នល់បង្ហាញវត្តមាន​ខ្វែងខ្វាត់ពីទីក្រុង​ដល់ទី​ជន​បទ, ពលរដ្ឋកម្ពុជា ធ្លាប់តែជន់ជោរដោយទឹកភ្នែក ប្រែមកស្គាល់តែស្នាម​ញញឹម​​ដ៏ស្រស់ថ្លា។

មានសមិទ្ធផលសំខាន់ៗរបស់ជាតិជាច្រើន ឆ្លុះឱ្យឃើញពីវឌ្ឍនភាពជាតិកើត​ចេញ​ពីកិច្ចប្រឹងប្រែងពោរពេញដោយឆន្ទៈ និងស្មារតីដ៏មុះមុតក្នុងការដឹកនាំ​របស់​សម្តេច​តេជោ ហ៊ុន សែន។ ក្នុងនោះ ផលិតផលក្នុងស្រុកសរុប ត្រូវបានកើនពី ៣,១០៦​លានដុល្លារអាមេរិក ដល់២៤,៦០៥ លានដុល្លារអាមេរិក, ប្រាក់ចំណូល​សម្រាប់​មនុស្សត្រូវបានកើនពី ២៥៣ដុល្លារ ដល់ ១,៥៦៣ដុល្លារ, អតិផរណា ត្រូវបាន​ថយ​ចុះពី ១៤.៧ភាគរយ មកនៅត្រឹម ៣.៤ភាគរយ, អត្រាភាពក្រីក្រថយចុះពី ៥៣.២ភាគរយ មកនៅត្រឹម ១៣.៥ភាគរយ, ទំហំទឹកប្រាក់ការនាំចេញ បានកើន​ពី ៨០០លានដុល្លារ ដល់ ១២,១២៣លានដុល្លារអាមេរិក, ទុនបម្រុងអន្តរជាតិ កើនពី ៣៩០លានដុល្លារអាមេរិក ទៅដល់ ៩,៤៩៤លានដុល្លារអាមេរិក។

ប្រាក់​សោធននិវត្តន៍អប្បបរមាក្នុងម្នាក់ បានកើនពី ៧០,០០០រៀលក្នុងមួយខែ រហូតដល់ ៤៨០,០០០រៀលក្នុងមួយខែ, ចំណូលថវិកាជាតិសរុប បានកើនពី ២៤៧លានដុល្លារអាមេរិក ដល់ ៤,៧៣២លានដុល្លារអាមេរិក, ចំនួនភ្ញៀវទេស​ចរ បានកើនពី ២៨៦,៥២៤នាក់ ដល់ ៦,២៦២,១៦៤នាក់។ រីឯអាយុកាល​សង្ឃឹមរស់របស់ប្រជាជន ត្រូវបានកើនពី ៥៦.៧ឆ្នាំ ទៅដល់ ៧០.៦ឆ្នាំ។

ព្រោះតែភាពខ្លាំងក្លាក្នុងការប្រយុទ្ធលើសមរភូមិនយោបាយនៅកម្ពុជា បិទបញ្ចប់​ភ្លើង​សង្គ្រាម នាំមកនូវសុខសន្តិភាព និងការអភិវឌ្ឍនេះធ្វើឱ្យអ្នកព័ត៌មានបរទេស [Harish C. Mehta និង Julie Mehta] ដាក់រហស្សនាមឱ្យសម្តេចតេជោ ហ៊ុន សែន ជាបុរសខ្លាំងកម្ពុជា។

ការដឹកនាំរបស់សម្តេច​តេជោ ហ៊ុន សែន ក៏ទទួលបានការសព្វព្រះរាជហឫទ័យ និងកោតសរសើរយ៉ាងខ្លាំងពីព្រះបរមរតនកោដ្ឋ នរោត្តម សីហនុ កាលពីព្រះ​អង្គ​នៅ​មានព្រះជន្ម ក៏ដូចជាព្រះមហាក្សត្រខ្មែរ ព្រះមហាក្សត្រីយ៍ ព្រមទាំងប្រជាពល​រដ្ឋខ្មែរគ្រប់ស្រទាប់វណ្ណៈ។

កម្ពុជាចាប់តាំង​ពីក្រោយ​ការបែកបាក់ចក្រភពអង្គរនាសតវត្សរ៍ទី១២ ស្គាល់តែការ​បែកបាក់ ភ្លើងសង្គ្រាម និរាសប្រាត់ប្រាស់ និងការអន់ថយ ហើយភាពល្បាញ​ល្បី​ក៏ត្រូវបានកប់បាត់ពីលើឆាកអន្តរជាតិផងដែរ។ អាចនិយាយថា​ទើបនឹង២០ឆ្នាំ​ចុង​ក្រោយនេះប៉ុណ្ណោះ កម្ពុជា បានស្គាល់នូវការបង្រួបបង្រួមជាតិជាថ្មី និងសាង​កេត្យា​នុភាពជាថ្មីទៅក្នុងឆាកអន្តរជាតិ ពោរពេញដោយកិត្តិយស និងមោទនភាព​សម្រាប់​ជាតិ សម្រាប់កុលបុត្រ និងកុលធីតាខ្មែរគ្រប់រូប។

នៅក្រោយឆ្នាំ២០១៨ ពោលរាប់ចាប់ពីឆ្នាំ២០១៩មក ជាពេល​វេលាមួយ​ដ៏លំបាក​សម្រាប់​​ពិភពលោក ព្រោះតែវិបត្តិនៃជំងឺកូវីដ១៩។ ប្រទេសទាំងឡាយ រួមទាំង​កម្ពុជាផង គឺពិបាកក្នុងការឆ្ពោះទៅរកកំណើនសេដ្ឋកិច្ច។ តែបើទោះ​បី​ជាយ៉ាង​ណា ក្នុងគ្រាជួបវិបត្តិទាំងនេះ បានរំលេចឱ្យឃើញពីភាពខ្លាំងពូកែរបស់សម្តេច​តេ​ជោ ក្នុងការគ្រប់គ្រងប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងជំងឺកូវីដ១៩ បានលឿនរហ័ស កាត់​បន្ថយ​អត្រាស្លាប់ និងឆ្លងជំងឺកូវីដ១៩ទៅប្រជាពលរដ្ឋ នាំឱ្យមានការកោតសរសើរជា​ខ្លាំងទាំងមជ្ឈដ្ឋានជាតិ និងអន្តរជាតិ។ បន្ថែមពីលើនេះ ក្នុងពេលសង្គម​ជួបវិបត្តិ​កូវីដ​១៩ បានបញ្ចេញថវិកាជាតិជាច្រើន សម្រាប់ដោះស្រាយវិបត្តិសេដ្ឋកិច្ចជាតិ និងធានាការទ្រទ្រង់ជីវភាពរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ។

ក្នុងឋានៈជានាយករដ្ឋមន្ត្រី សម្តេចតេជោ ហ៊ុន សែន ក្រៅតែពីការបំបែក​កំណត់​ត្រាជាប្រវត្តិសាស្ត្រក្នុងការនាំមកនូវសុខសន្តិភាព ការបង្រួបបង្រួមជាតិ ​ជំរុញ​ការ​អភិ​វឌ្ឍន៍ និង​កំណើនសេដ្ឋកិច្ចជាតិហើយនោះ នាំឱ្យលេច​ចេញនូវ​សមិទ្ធ​ផល​ជា​ប្រវត្តិសាស្ត្រជាច្រើនទៀតពាក់ព័ន្ធក្នុងវិស័យហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធផ្នែកដឹកជញ្ជូន ដូចជាការសាងសង់ផ្លូវល្បឿនលឿន ការសាងសង់ស្ពានឆ្លងកាត់ទន្លេជាច្រើន​ស្ពាន ពង្រីកផ្លូវជាតិកាន់តែធំៗ និងការសាងសង់ព្រលានយន្តហោះថ្មីសម្រាប់​រាជ​ធានីភ្នំពេញ និងខេត្តសៀមរាបជាដើម។ គម្រោងដឹកជញ្ជូនជាប្រវត្តិសាស្ត្រមួយ​ទៀត គឺ «ព្រែកជីហ្វូណន-តេជោ» បើទោះបីមិនទាន់បានលេចចេញជារូប​រាង​យ៉ាង​​ណាក្តី តែនៅក្នុងអាណត្តិ​ការ​ងារចុងក្រោយ សម្តេចតេជោ ក៏បានសម្រេច​ឱ្យ​ដំណើរ​គម្រោងមួយនេះផងដែរ។

ក្នុងឋានៈជានាយករដ្ឋមន្ត្រី ក៏បានបង្កើតឱ្យមានព្រឹត្តិការណ៍ជាប្រវត្តិសាស្ត្រ​ពាក់​ព័ន្ធ​​នឹងវិស័យកីឡាផងដែរ។ បន្ទាប់ពីខកខាន និងរង់ចាំអស់រយៈជាង ៦០ឆ្នាំ ព្រោះតែវិបត្តិសង្គ្រាម និងសេដ្ឋកិច្ចជាតិនោះ នៅឆ្នាំ២០២៣នេះ សម្តេចតេជោ ហ៊ុន សែន សម្រេចបានការរៀបចំព្រឹត្តិការណ៍ប្រកួតកីឡាស៊ីហ្គេម និងអាស៊ាន​ប៉ា​រ៉ា​​ហ្គេម ប្រកបដោយមោទនភាពជាទីបំផុតសម្រាប់ប្រជាជាតិកម្ពុជា។

សម្រាប់នយោបាយអន្តរជាតិវិញ ក្នុងឋានៈជានាយករដ្ឋមន្ត្រីរបស់កម្ពុជា សម្តេច​តេជោ ហ៊ុន សែន បានធ្វើឱ្យកម្ពុជា ក្លាយទៅជាដើរតួនាទី និងចូលរួម​ចំណែក​យ៉ាង​សំខាន់សម្រាប់ការដោះស្រាយបញ្ហារបស់ពិភពលោក តាមរយៈយន្តការ​អា​ស៊ាន និងក្នុងនាមជាសមាជិកអង្គការអន្តរជាតិនានា។ តាមរយៈតួនាទីទាំងនោះ ធ្វើឱ្យកិត្តិនាមកម្ពុជាខ្ទរខ្ទារ មិនមែនអន់ថយដូចអតីតកាលនោះឡើយ។

ចាប់​ពី​ថ្ងៃទី១៤ ខែមករា ឆ្នាំ១៩៨៥ រហូតដល់ថ្ងៃទី២២ ខែសីហា ឆ្នាំ​២០​២​៣ សម្តេច​តេជោ បានធ្វើជា​នាយករដ្ឋមន្ត្រីចំនួន ២០១៤សប្តាហ៍ ស្មើនឹង ២៦​៣​ខែ ៣៨ឆ្នាំ ៧ខែ ៨ថ្ងៃ និងស្មើ ១៤,០៩៩ថ្ងៃ។ ក្នុងឋានៈជានាយករដ្ឋមន្ត្រីជិត៤០ឆ្នាំ​មកនេះ សម្តេចតេជោ ហ៊ុន សែន មិនត្រឹមតែជានាយករដ្ឋមន្ត្រីដែលបានប្រឹង​ប្រែង និងធ្វើពលីកម្មដើម្បីបុព្វហេតុរុងរឿងរបស់ជាតិ និងការរស់នៅ​ដ៏ប្រសើរ​របស់​ប្រជាពលរដ្ឋប៉ុណ្ណោះទេ តែសម្តេចបានអត់ទ្រាំរាល់ការប្រមាថ និងការវាយតម្លៃ​យ៉ាង​​អយុត្តិធម៌លើការដឹកនាំរបស់សម្តេចពីសំណាក់ជនជ្រុល​និយមមួយ​ក្តាប់​តូច​ក្នុង​មជ្ឈដ្ឋានជាតិ ក៏ដូចជាអន្តរជាតិផងដែរ។ តែស្មារតីជាតិ និងប្រជាជន ប្រកប​ដោយ​មនោ​សញ្ចេតនាយ៉ាងជ្រាលជ្រៅនោះ ធ្វើឱ្យសម្តេចប្រឹងអត់ធ្មត់បៀបការ​ឈឺ​ចាប់ទាំងឡាយ ហើយសមិទ្ធផលកើតចេញពីការអត់ធ្មត់នេះ សម្តេចតេជោ បាន​នាំកម្ពុជាមកកាន់ដំណាក់កាលមួយ គឺកម្ពុជារុងរឿង និងចម្រើនលូតលាស់ កម្ពុជាប្រកបដោយភាពខ្ពង់ខ្ពស់ក្នុងសុខសន្តិភាព។

សម្តេចតេជោ ហ៊ុន សែន ក៏តែងតែរង់នូវការប្រមាថពីក្រុមជ្រុលនិយមមួយក្តាប់​តូចថាជាមេដឹកនាំស្រឡាញ់ ឬក្រាញអំណាចផងដែរ ទាំងពួកគេមើលឃើញ​ច្បាស់​ការក្រាញននៀលទទួលអម្រែកជាតិដ៏លំបាក និងស្មុគស្មាញរបស់​សម្តេច​នោះ ដើម្បីធានានូវការរស់រៀន និងនិរន្តរភាពនៃជាតិកម្ពុជា។

ការសម្រេចចុះចេញពីអំណាចរបស់សម្តេចតេជោ ហ៊ុន សែន ចេញពីអំណាច​នា​យក​រដ្ឋមន្ត្រី គឺបានស្តែងឱ្យឃើញយ៉ាងច្បាស់ថា តើសម្តេចជាមេដឹកនាំ​ក្រាញ​អំណាច​ដូចក្រុមជ្រុលនិយមបានចោទឬយ៉ាងណា? មកដល់ពេលបច្ចុប្បន្នសម្តេច​តេជោ ហ៊ុន សែន នៅតែជាមេដឹកនាំមួយរូបដែលមានប្រជាប្រិយភាព ពោលការ​គាំ​ទ្រខ្លាំងពីប្រជាពលរដ្ឋ ហើយបើធៀបនឹងសុខភាពរបស់សម្តេច ក៏មិនចាញ់មេ​ដឹក​​នាំលើពិភពលោកមួយចំនួនោះដែរ រួមទាំងប្រធានាធិបតីរបស់អាមេរិក លោក ចូ បៃដិន ផងដែរ។ តើមានមេដឹកនាំដែលក្រាញអំណាចពិតជាសុខចិត្តដាក់​អំណាចទាំងដែលខ្លួនកំពុងខ្លាំងបែបនេះឬ?

តាមរយៈការលើកឡើងនេះ បានបង្ហាញថា សម្តេចតេជោ ហ៊ុន សែន ជានិមិត្តរូប​នៃ​ការ​លះបង់ក្នុងភាពជាអ្នកមានអំណាច ដើម្បីប្រយោជន៍រួមរបស់ជាតិ នោះគឺ​សុខ​សន្តិភាព និងចម្រើនលូតលាស់មួយដ៏យូរអង្វែងរបស់ជាតិ៕


លិខិតមិត្តអ្នកអាន៖ «នាវាកម្ពុជាចេញដំណើរដោយភាពក្លៀវក្លា ជាមួយនឹងកាពីទែនវ័យក្មេងពេញដោយសមត្ថភាព»


(ភ្នំពេញ)៖
 កាលពីថ្ងៃទី២១ ខែសីហា ឆ្នាំ២០២៣ រដ្ឋសភានីតិកាលទី ៧ បានបើកសម័យប្រជុំដំបូងរបស់ខ្លួន ក្រោមព្រះរាជាធិបតីភាពដ៏ខ្ពង់ខ្ពស់បំផុតរបស់ព្រះករុណាព្រះបាទសម្តេច ព្រះបរមនាថ នរោត្តម សីហមុនី។ ព្រះករុណាព្រះមហាក្សត្រ ព្រះអង្គបានសម្តែងនូវ អំណរសាទរដ៏កក់ក្តៅជូនចំពោះសមាជិក សមាជិការដ្ឋសភាទាំងអស់ដែលប្រជាពលរដ្ឋបាន សម្តែងឆន្ទៈនិងជំនឿទុកចិត្តតាមរយៈការបោះឆ្នោតជាសកលកាល ពីថ្ងៃទី ២៣ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២៣ កន្លងទៅនេះ។ព្រះអង្គក៍បានសម្តែងជំនឿមុតមាំថា រាជរដ្ឋាភិបាល អាណត្តិថ្មីនឹងបន្តជំរុញកំណើនសេដ្ឋកិច្ច លើកកម្ពស់កម្រិតជីវភាពប្រជាពលរដ្ឋ បន្តអភិវឌ្ឍនិងពង្រឹងប្រព័ន្ធការពារសង្គមដែលមានវិសាលភាពគ្របដណ្តប់ប្រជាពលរដ្ឋគ្រប់រូប ទាំងការ

អភិរក្សនិងអភិវឌ្ឍវប្បធម៌ដោយ ចីរភាពដើម្បីធានា អត្ថិភាពដ៏រឹងមាំនៃអត្តសញ្ញាណជាតិ
ជំរុញការអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ចសង្គម ស្របគ្នានឹងការលើកកម្ពស់សីលធម៌សម្រាប់ភាពសុខដុម នៃសង្គមជាតិ។

ព្រះអង្គមានបន្ទូលបន្ថែមថា ដើម្បីសម្រេចភារកិច្ចដ៏ឧត្តុង្គឧត្តមនេះ ប្រជាជាតិកម្ពុជាត្រូវមាន ឯកភាពនិងសាមគ្គីភាពជាតិខ្ពស់ ដោយឈរលើស្មារតីបង្រួបបង្រួមជាតិ និងប្រកាន់ខ្ជាប់នូវព្រហ្មវិហារធម៌ ៤ គឺ មេត្តា ករុណា មុទិតា និងឧបេក្ខា។

ក្នុងពិធីដ៏មហោឡាឫកនេះ យើងក៏សង្កេតឃើញមានតំណាងអង្គទូតនៃប្រទេសជាមិត្តជាច្រើន បានមកចូលរួមធ្វើជាសាក្សីនៃទំព័រប្រវត្តិសាស្ត្រថ្មីរបស់កម្ពុជា នៅក្នុងដំណើរប្រជាធិបតេយ្យ ប្រកបដោយសន្តិភាពនិងការផ្លាស់ប្តូរថ្នាក់ដឹកនាំកំពូលរបស់ប្រទេសជាតិប្រកបដោយភាពរលូន ត្រជាក់ត្រជុំ ពុំធ្លាប់មានពីមុនមក។ សូម្បីតែសម័យសង្គមរាស្ត្រនិយម របស់ព្រះករុណាព្រះបាទសម្តេចព្រះនរោត្តម សីហនុ ព្រះបរមរតនកោដ្ឋ ក៏កម្ពុជាស្គាល់សន្តិភាពឥតដាច់ត្រឹមតែ ១៧ឆ្នាំប៉ុណ្ណោះ ពីឆ្នាំ១៩៥៣ ដល់ឆ្នាំ១៩៧០។

ផ្អែកលើមូលដ្ឋាននៃសុខសន្តិភាពដ៏រឹងមាំរយៈពេល២៥ឆ្នាំ នាវាកម្ពុជាបានចាប់ផ្តើមចេញដំណើរបន្តពីបង្គោលចរ (milestone) “តេជោសន្តិភាព” ប្រកបដោយភាពក្លៀវក្លា ជាមួយនឹងកាពីទែនថ្មីវ័យក្មេងពេញដោយសមត្ថភាពគឺ កិត្តិទេសាភិបាលបណ្ឌិត ហ៊ុន​ ម៉ាណែត ឆ្ពោះទៅរកបង្គោលចរ នៃភាពរុងរឿងនិងការអភិវឌ្ឍជឿនលឿនបន្ថែមទៀតសម្រាប់ប្រជាជាតិខ្មែរ។

ស្ថិរភាពនយោបាយដ៏កម្រមាននេះ មិនមែនកើតឡើងដោយ ឯកឯងនោះទេ ប្រសិនបើគ្មានការដឹកនាំ ការរៀបចំផែនការ និងយុទ្ធសាស្ត្រប្រកបដោយគតិបណ្ឌិតខ្ពស់របស់ថ្នាក់ដឹកនាំនៃគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ជាពិសេសគឺ តេជោ ហ៊ុន សែន ដែលតែងតែតម្កល់ផលប្រយោជន៍ជាតិ សន្តិភាពនិងសុខទុក្ខប្រជាជនខ្ពស់លើសអ្វីៗទាំងអស់។

នាវាកម្ពុជាត្រូវប្រឈមនឹងការធ្វើព្យុះធ្វើភ្លៀងពីចលនាអមិត្តជាច្រើនដែលរារាំងនាវាកម្ពុជា មិនឱ្យធ្វើដំណើរទៅមុខ។ ពួកគេខិតខំបំបែកបំបាក់សាមគ្គីភាពជាតិ ខិតខំបង្កើតភាពល្អក់កករក្នុងរង្វង់ថ្នាក់ដឹកនាំ បញ្ចុះបញ្ចូលឱ្យសហគមន៍អន្តរជាតិដាក់ទណ្ឌកម្មលើសេដ្ឋកិច្ចជាតិខ្លួននិងខិតខំបំប៉ោងព័ត៌មានមួយចំនួនដើម្បី បំផ្លាញសេចក្តីទុកចិត្តរបស់ពលរដ្ឋចំពោះថ្នាក់ដឹកនាំកម្ពុជា។

វិទ្យុក្រុមប្រឆាំងដែលគាំទ្រដោយបរទេសគឺវិទ្យុអាស៊ីសេរីបានចេញផ្សាយវីដេអូនៅថ្ងៃទី១៦ ខែសីហា ជាមួយនឹងចំណងជើងគួរឱ្យស្អប់ខ្ពើមថា “ហ៊ុន ម៉ាណែត នឹង «កម្ចាត់» ទៀ សីហា និង ស សុខា ពេលបានអំណាចពេញដៃ”។ វិទ្យុក្រុមប្រឆាំងមួយនេះចង់តែឃើញប្រទេសជាតិ បែកបាក់ប៉ុណ្ណោះ។ ចំណងជើងមួយទៀតគេសរសេរថា “ទណ្ឌកម្មនិងការថ្កោលទោស ក្រោយការបោះឆ្នោត២០២៣”

អោយតែបរទេសថាម៉េចគឺល្អទាំងអស់។  គេមើលងាយមើលថោកខ្មែរយ៉ាងម៉េច ក៏ថាគេត្រូវទាំង អស់ហើយពួកគេក៍បានភ្លេចអស់កំណើតឈាមជ័រជាខ្មែរនិងមោទនភាពជាខ្មែរ។ ពួកនេះពិតជាសប្បាយចិត្តណាស់នៅពេលដែលឃើញបរទេសរិះគន់ខ្មែរ ដាក់ទណ្ឌកម្មលើប្រជាជនខ្មែរខ្លួនឯង។ ពួកគេសរសេរថា «ការបោះឆ្នោតដិតដាមដោយការថ្កោលទោសស្ទើរជុំទិសពីសហគមន៍អន្តរជាតិ»។ ប៉ុន្តែនៅលើការជាក់ស្តែង យើងទាំងអស់គ្នា មិនថាខ្មែរនៅក្នុងប្រទេស រឺរស់នៅក្រៅប្រទេសឡើយ ពិតជាបានឃើញ តំណាងអង្គទូតនៃប្រទេសជាមិត្ត ជាច្រើនបានមកអង្គុយពេញកៅអី ភ្ញៀវកិត្តិយសនៅពេលដែល រដ្ឋសភាកម្ពុជា នីតិកាលទី ៧ បានបើកសម័យប្រជុំដំបូងរបស់ខ្លួន
នៅថ្ងៃទី២១ ខែសីហា។

ពួកគេតែងតែនិយាយថា កម្ពុជាគ្មានសិទ្ធិសេរីភាព ប្រជាជនត្រូវបានគេបំភិតបំភ័យ ប៉ុន្តែវិទ្យុរបស់ក្រុមប្រឆាំងមួយនេះមានសេរីភាពពេញលេញក្នុងការ ចាក់ផ្សាយសំឡេងប្រឆាំងផ្កាប់មុខរបស់ពួកគេនៅលើបណ្តាញសង្គមនៅកម្ពុជា ទោះបីជាវិទ្យុនេះជារបស់បរទេសក្តី ។

ជាទូទៅ នៅប្រទេសប្រជាធិបតេយ្យជឿនលឿន វិទ្យុ ឬកាសែត បរទេសដែលទទួលប្រាក់ពីបរទេសនិងបម្រើឱ្យរបៀបវារៈនយោបាយរបស់បរទេស គឺគេចាត់ទុកថាជា “ភ្នាក់ងារបរទេស” ហើយ។ ជាក់ស្តែងនៅអាមេរិក គេមាន ច្បាប់មួយដែលគេហៅថាច្បាប់ស្តីពីការចុះឈ្មោះភ្នាក់ងារបរទេស (FARA) ដែលត្រូវបានអនុម័តក្នុងឆ្នាំ ១៩៣៨។

ច្បាប់នេះ តម្រូវឱ្យភ្នាក់ងារដែលមាននាយកបរទេសដែលចូលរួមក្នុងសកម្មភាពនយោបាយ ឬសកម្មភាពផ្សេងទៀតធ្វើការ រាយការណ៍ជាសាធារណៈតាមកាលកំណត់អំពីទំនាក់ទំនងរបស់ពួកគេជាមួយនាយកបរទេសរបស់ខ្លួន ក៏ដូចជាសកម្មភាពនានា ព្រមទាំងការបង្ហាញការទទួលចំណូលនិងការចំណាយរបស់ខ្លួន ក្នុងការគាំទ្រសកម្មភាព ទាំងនោះ។

ប្រទេសប្រជាធិបតេយ្យលើពិភពលោក គេប្រយ័ត្នខ្លាំងណាស់ចំពោះការលូកដៃពីបរទេសនៅក្នុងនយោបាយផ្ទៃក្នុងរបស់ខ្លួន។ បើនិយាយពីលោកស្រី មួរ សុខហួរ វិញ គាត់ក៍បានសរសេរអត្ថបទតាមបែបស្រមើស្រមៃរវើរវាយនៅថ្ងៃទី១១ ខែសីហាដើម្បីវាយប្រហារលើលើ «តេជោហ៊ុន សែន និង បណ្ឌិត ហ៊ុន ម៉ាណែត»

គ្រាន់តែអានចំណងជើងនៃអត្ថបទ យើងក៍ហួសចិត្តបាត់ទៅហើយ ។ហួសចិត្តទីមួយ គឺការបន្តខិតខំ ពន្លិចនាវាកម្ពុជានៅលើឆាកអន្តរជាតិរបស់គាត់ ។ ហួសចិត្តទីពីរគឺគាត់លែងមានមនុស្សឈ្លោះជាមួយ បែរជាមកឈ្លោះជាមួយយុវជនជំនាន់ក្រោយដែលមានអាយុប្រហែលនឹងកូនគាត់ទៅវិញ។

យ៉ាងណាក្តី ខ្មែរយើងមានវប្បធម៌ផូរផង់និងថ្លៃថ្នូរដែលបង្រៀនឱ្យយុវជនគោរពចាស់ទុំដែលគួរឱ្យគោរព។ ហើយបើចាស់ទុំនោះមិនមែនជាមនុស្សគួរឱ្យគោរព យើងក៏មិនទៅតបតអ្វីនឹងគាត់ដែរ។

គ្រាន់តែឧទាហរណ៍ពីរបីខាងលើ នេះ ក៍អាចបញ្ជាក់រួចទៅហើយថា ក្រុមប្រឆាំងបានដើរយឺតជាងដំណើរជាក់ស្តែងនៃនាវាកម្ពុជា។ នាវាកម្ពុជាបានចាប់ផ្តើមដូរមុខមាត់ថ្មីអស់ហើយ ប៉ុន្តែ ក្រុមប្រឆាំងនិងវិទ្យុរបស់ក្រុមប្រឆាំងនៅតែជាមនុស្សដដែលៗដែលចង់អោយតែប្រទេសជាតិ បែកបាក់ គ្មានស្ថិរភាព។

នៅក្នុងខ្លួនរបស់ជនអគតិមួយក្តាប់តូចនេះពុំមានឡើយនូវចិត្តបុណ្យ មេត្តា ករុណា គ្មានធម៌ គិតតែហែកហួរ ចងអាពាធព្យាបាទនិងបង្កគំនុំហិង្សាផ្លូវចិត្ត។ ពួកគេបានកាន់លិខិតឆ្លងដែនបរទេស ភ្លេចអស់ហើយកិត្តិយសជាខ្មែរ មកជាន់ពន្លិចតែជាតិសាសន៍ និងប្រជាជនឯង។

នាវាកម្ពុជាលើកនេះកាន់តែរឹងមាំណាស់។ យើងមាន «កាពីទែនថ្មី ខ្លាំង ក្លៀវក្លា» ហើយ «អតីតកាពីទែន ក៏នៅបន្តឈរពីក្រោយផ្តល់ដំបូន្មាន ក្នុងការកាច់ចង្កូតនាវាកម្ពុជាផងដែរ»។ នាវាកម្ពុជានឹងបន្តដំណើរដ៏រឹងមាំរបស់ខ្លួនពីបង្គោលចរ «តេជោសន្តិភាព» ឆ្ពោះទៅរកបង្គោលចរ ថ្មីនិងរុងរឿងថែមទៀតនៃសុបិនកម្ពុជា ឆ្នាំ២០៥០។
ជយោព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា!!

ដោយ: សាស្ត្រាចារ្យវិទ្យាសាស្ត្រសង្គមនៃសាកលវិទ្យាល័យភ្នំពេញ

“ការមិនទទួលស្គាល់លោកហ៊ុន ម៉ាណែតជានាយករដ្ឋមន្ត្រី ជាការិរះគន់មិនស្គាល់ច្បាប់ ឬជាវប្បធម៌ឡាំប៉ាចាស់គំរិល?”

 


ភ្នំពេញ៖ តាំងពីលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ប្រធានគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ប្រកាសចុះចេញ ពីតំណែងនាយករដ្ឋមន្ត្រី និងប្រគល់ឱ្យទៅលោក ហ៊ុន ម៉ាណែតជាអ្នកដឹកនាំបន្ត ក្រុមនិន្នាការ ឆ្វេងនិយមបានចេញសារនយោបាយជាច្រើនលើកច្រើនសារដោយលើកឡើងថា ពីភាពមិនស្របច្បាប់ នៃការឡើងកាន់តំណែងជានាយករដ្ឋមន្ត្រីរបស់លោកហ៊ុន ម៉ាណែត នៅអាណត្តិទី៧នេះដោយសារគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាមិនបានដាក់បេក្ខភាពលោក ហ៊ុន ម៉ាណែត ជាបេក្ខភាពនាយករដ្ឋមន្ត្រីសម្រាប់នីតិកាលទី៧។ តើការលើកឡើងនេះ ត្រឹមត្រូវដែររទេ?
តាមពិត សម្រាប់អ្នកតាមដានស្ថានការបោះឆ្នោត និងនយោបាយនៅកម្ពុជាដែលមិនលំអៀង សារនយោបាយ របស់គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា និងការប្រកាសរបស់លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន គឺច្បាស់ណាស់ថា គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា មានបេក្ខភាពនាយករដ្ឋមន្ត្រីចំនួន២រូបសម្រាប់ការបោះឆ្នោតអាណត្តិទី៧។ ទី១ លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីហ៊ុន សែន និងទី២លោកបណ្ឌិត ហ៊ុន ម៉ាណែត។ សារនេះ ត្រូវបានបញ្ជាក់ក្នុងវេទិការជាសាធារណៈតាំងពីមុនយុទ្ធនាការឃោសនា​បោះឆ្នោតមកម៉្លេះ។ បន្ថែមពីនេះ មនុស្សទាំងអស់នៅកម្ពុជាមើលឃើញ និងឮពាក្យ “គាំទ្រសម្តេចតេជោហ៊ុន សែនបេក្ខភាពនាយករដ្ឋមន្ត្រី និងគាំទ្រឯកឧត្តមបណ្ឌិត ហ៊ុន ម៉ាណែត ជាអនាគតនាយករដ្ឋមន្ត្រី” ដែលជាសារនយោបាយច្បាស់ៗពីគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា​ក្នុងពេលយុទ្ធនាការឃោសនាបោះឆ្នោត ហើយអ្នកគាំទ្រគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាវិញបានយកសារទាំងនេះ ចេញឃោសនាតាំងពីយុទ្ធនាការឃោសនាថ្ងៃដំបូងរហូតដល់ថ្ងៃបញ្ចប់យុទ្ធនាការឃោសនាបោះឆ្នោត។ គិតមកដល់ពេលនេះ ព្រះមហាក្សត្របានចេញព្រះរាជសារតែងតាំងឯកឧត្តមបណ្ឌិត ហ៊ុន ម៉ាណែត ហើយគណរដ្ឋមន្ត្រីថ្មី នឹងត្រូវស្នើសុំសេចក្តីទុកចិត្តពីរដ្ឋសភានៅថ្ងៃទី២២ ខែសីហាខាងមុខនេះ ហើយល្ងាចថ្ងៃទី២២ គណៈរដ្ឋមន្ត្រីថ្មីនឹងចូលបំពេញតួនាទីរបស់ខ្លួន។ តើហេតុអ្វីមកដល់ពេលនេះហើយនៅតែមានសារនយោបាយដែលធ្វើឱ្យពលរដ្ឋក្នុងស្រុកមានភាពច្របូកច្របល់វិលវល់យ៉ាងដូចនេះ? ហើយហេតុអ្វីបានជាគ្រប់គូភាគីមិនព្រមទទួលស្គាល់ពីការឈ្នះចាញ់ដែលពលរដ្ឋខ្មែរជាអ្នកគូស? គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា​បានប្រកាសតាំងពីថ្ងៃទី២៤ ធ្នូ ឆ្នាំ២០២១មកម្លេះថា លោកបណ្ឌិត ហ៊ុន ម៉ាណែត គឺជាបេក្ខភាពនាយករដ្ឋមន្ត្រីនៅថ្ងៃអនាគតដែលសម្រេចដោយមហាសន្និបាតគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា។ មួយវិញទៀតនៅក្នុងយុទ្ធនាការឃោសនាបោះឆ្នោតគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ក៏បានប្រកាសពីបេក្ខភាពនាយករ្ឋមន្ត្រីចំនួន២រូប​គឺលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន និងលោកបណ្ឌិត ហ៊ុន ម៉ាណែត។ បន្ថែមពីនេះ លោកបណ្ឌិត ហ៊ុន ម៉ាណែតក៏បានឈរឈ្មោះជាតំណាងរាស្ត្រមណ្ឌលរាជធានីភ្នំពេញផងដែរ។ យោងតាមច្បាប់ និងនីតិវិធីនៃការបង្កើតរដ្ឋាភិបាល គណបក្សឈ្នះឆ្នោតនឹងជ្រើសរើសឥស្សរជននយោបាយ១រូបដើម្បីថ្វាយឱ្យព្រះមហាក្សត្រតែងតាំងជានាយករដ្ឋមន្ត្រី។ មាត្រា១១៩ថ្មី២ បានចែងថា “ តាមសេចក្តីស្នើពីគណបក្សដែលមានអាសនៈច្រើនជាងគេនៅក្នុងរដ្ឋសភា ព្រះមហាក្សត្រទ្រង់ ចាត់តាំងវីរជនមួយរូបជានាយករដ្ឋមន្ត្រីឱ្យបង្កើតរដ្ឋាភិបាល។ សេចក្តីស្នើពីគណបក្សដែលមានអាសនៈច្រើនជាងគេនៅក្នុងសភានេះ ត្រូវចម្លងជូនប្រធានរដ្ឋសភា។ វីរជនដែលនឹងត្រូវទទួលបានការចាត់តាំងជានាយករដ្ឋមន្ត្រី ត្រូវតែជាតំណាងរាស្ត្រដែលមានសញ្ជាតិខ្មែរទៅមួយគត់ និងដែលត្រូវបានជ្រើសរើសចេញពីគណបក្សដែលមានអាសនៈច្រើនជាងគេនៅក្នុងរដ្ឋសភា។ វីរៈជនដែលត្រូវបានចាត់តាំងនេះ នាំសហការីដែលជាតំណាងរាស្ត្រ ឬជាសមាជិកគណបក្សតំណាងនៅក្នុងរដ្ឋសភាដែលផ្គូរផ្គងឱ្យកាន់តំណែងផ្សេងៗនៅក្នុងរដ្ឋាភិបាល ទៅសុំសេចក្តីទុកចិត្តពីរដ្ឋសភា។ ការបោះឆ្នោតសេចក្តីទុកចិត្តត្រូវធ្វើលើសមាជិកគណៈរដ្ឋមន្ត្រីទាំងមូល។ កាលបើករដ្ឋសភាបានបោះឆ្នោតទុកចិត្តហើយ នោះព្រះមហាក្សត្រទ្រង់ចេញព្រះរាជក្រឹត្យតែងតាំងគណៈរដ្ឋមន្ត្រីទាំងមូល...”។​ នេះគឺជាទិដ្ឋភាពច្បាប់របស់កម្ពុជាក្នុងការតែងតាំងនាយករដ្ឋមន្ត្រី។ បើតាមការអង្កេត ការចេញព្រះរាជសារតែងតាំងកាលពីពេលកន្លងមកគឺធ្វើឡើងត្រឹមត្រូវតាមផ្លូវច្បាប់។ ហេតុដូចនេះ ការរិះគន់ដែលមិនមានមូលដ្ឋានច្បាប់ជាក់លាក់ច្បាស់លាស់ នឹងនាំបង្ហាញឱ្យឃើញពីកំសោយរបស់អ្នករិះគន់តែប៉ុណ្ណោះ។ បើតាម​មតិរិះគន់មួយ និងសាររិះគន់ គេអាចយល់បានថា ជាការឡាំប៉ាក្រោយការបោះឆ្នោតពីសំណាក់ក្រុមគណបក្សភ្លើងទានទៅវិញទេច្រើនជាងការលើកឡើងថាមិនត្រូវតាមផ្លូវច្បាប់។ ត្បិតអីបក្សដែលចាស់វស្សាមួយនេះ ត្រូវបានផាត់ចេញពីការបោះឆ្នោតដោយគណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត(គ.ជ.ប.)ព្រោះតែខ្វះឯកសារផ្លូវការដើម។

សម្រាប់កម្ពុជាគិតត្រឹមឆ្នាំ២០២៣នេះ កម្ពុជាឆ្លងកាត់ការបោះឆ្នោតចំនួន៧លើកជាប់ៗគ្នាឥតដាច់តាំពីឆ្នាំ១៩៩៣មក។ ការនេះ ល្មមឱ្យប្រជាពលរដ្ឋកម្ពុជា និងគណបក្សនយោបាយក្នុងប្រទេសទាំងអស់ចាស់ចិត្ត ចាស់គំនិត ហ៊ានទទួលស្គាល់លទ្ធផលផ្លូវការណ៍ដែលពលរដ្ឋខ្មែរ បានសម្រេចចិត្តជ្រើសរើសបក្សដែលពួកគាត់បានពេញចិត្ត និងចង់ឱ្យដឹកនាំបន្ត។ ក្នុងការបោះឆ្នោតលើកទី៧នេះ ម្ចាស់ឆ្នោតជាង ៨លាន២សែននាក់​បានបញ្ចេញមតិដែលស្មើជាង៨៤% នៃបញ្ជីឈ្មោះអ្នកបោះឆ្នោតដែលមាន៩លាន៧សែននាក់។ ចំនួននេះ ច្រើនជាងការបោះឆ្នោត២០២២ជាង១លាននាក់ ហើយបើទោះបីជាមានការញុះញុងមិនឱ្យពលរដ្ឋទៅបោះឆ្នោតពីសំណាក់អ្នកនយោបាយ​​ខ្មែរនៅក្រៅប្រទេសរបស់ក្រុមអតីតគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ឬជាមេកើយចាស់របស់គណបក្សភ្លើងទៀនក្តី។ តាមរយៈព្រឹត្តិការណ៍នេះ យើងអាចយល់បានថា ពលរដ្ឋខ្មែរមានភាពចាស់ទុំនយោបាយដោយពលរដ្ឋ បានជ្រើសរើសវិធីប្រើប្រាស់សិទ្ធិនយោបាយតាមសន្លឹកឆ្នោត ជាជាងការធ្វើបាតុកម្មតវ៉ាតាមដងផ្លូវដូចកាលពីមុន។ ដូចនេះ ការបន្តធ្វើសកម្មភាពរិះគន់​លើកឡើងពីភាពមិនស្របច្បាប់របស់នាយករដ្ឋមន្ត្រីថ្មី លោកបណ្ឌិត ហ៊ុន ម៉ាណែត វាគ្រាន់តែជារឿងនយោបាយពីសំណាក់ក្រុមប្រឆាំងនៅកម្ពុជាដែលគ្មានក្រឡាដើរតែប៉ុណ្នោះ។ ក្នុងនាមជាអ្នកនយោបាយគួរតែកម្កល់ប្រយោជន៍ជាតិជាធំ សុខដុមរមនាសង្គមជាអាទិភាព ទោះនរណាឡើងកាន់អំណាច បក្សណាឡើងកាន់អំណាច ក្រុមណាឡើងកាន់អំណាច ក៏នៅតែជាខ្មែរដដែល។ ឆ្លងកាត់ការបោះឆ្នោតជាង៣០ឆ្នាំមកនេះ ពលរដ្ឋខ្មែរស្នើឱ្យអ្នកនយោបាយដែលមិនទាន់ទទួលបានការគាំទ្រគួរប្តូរវិធីសាស្ត្រស្វែងរកសំឡងឆ្នោត បង្ហាញពីចំណុចខ្លាំងលើគោលនយោបាយរបស់ខ្លួនដើម្បីឱ្យពលរដ្ឋពេញចិត្តជាជាងការឡាំប៉ាក្រោយការបោះឆ្នោត។ វប្បធម៌នេះ ត្រូវបានអនុវត្តច្រើនអាណត្តិរួចមកហើយដែលមិនមានភាពចំណេញដល់សង្គមម្តងណាឡើយ មានតែបង្ហាញពីភាពអាប់អួរក្នុងសង្គមបែងចែងបក្សពួក ហើយបរទេសមើលងាយតែប៉ុណ្ណោះ។ ពលរដ្ឋខ្មែរដែលធ្លាប់ឆ្លងកាត់សម័យសង្គ្រាម ការបែកបាក់គ្នា​ ការហែកហួរផ្ទៃក្នុងពិតណាស់ចង់បានស្ថេរភាព ចង់បានការបន្តអភិវឌ្ឍ និងចង់បានសង្គមនីតិរដ្ឋ។ ពោលគឺ​ចាញ់ដឹង ចាញ់ ឈ្នះដឹងឈ្នះ មិនមែនប្រើប្រាស់សារបំភ្លៃនិយាយគ្មានហេតុផល និងផ្លូវច្បាប់សំអាងច្បាស់លាស់ ហើយអ្វីដែលធ្វើនេះវាហាក់ដូចជាលំអានចាស់ហួសឌឺឡេសម្រាប់ពលរដ្ឋខ្មែរសម័យទំនើបនេះទៅហើយ៕

អត្ថបទវិភាគដោយចៅមាស 

វីដេអូលោក Thay Yura៖ ក្រុមប្រឆាំដែលរត់ចោលស្រុក បន្តញុះញង់ឱ្យខ្មែរឈ្លោះគ្នា

 

ទស្សនារូបភាព៖ រដ្ឋសភាបើកសម័យប្រជុំលើកដំបូង ក្រោមព្រះរាជអធិបតីភាពដ៏ខ្ពង់ខ្ពស់បំផុតរបស់ព្រះមហាក្សត្រ និងសម័យប្រជុំលើកទី១ សម្រាប់នីតិកាលទី៧ ដើម្បីរៀបចំក្បាលម៉ាស៊ីនរដ្ឋសភា និងរាជរដ្ឋាភិបាលថ្មី


(ភ្នំពេញ)៖ សម័យប្រជុំដំបូងរបស់រដ្ឋសភា សម្រាប់នីតិកាលទី៧ ធ្វើឡើងនៅព្រឹកថ្ងៃទី២១ ខែសីហា ឆ្នាំ២០២៣នេះ ក្រោមព្រះរាជអធិបតីភាពដ៏ខ្ពង់ខ្ពស់បំផុតរបស់ ព្រះករុណា ព្រះបាទសម្តេចព្រះ បរមនាថ នរោត្តម សីហមុនី ព្រះមហាក្សត្រ នៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា។

សម័យប្រជុំនេះ គឺជាព្រឹត្តការណ៍ដ៏សំខាន់ ដោយអនុវត្តតាមរដ្ឋធម្មនុញ្ញ និងច្បាប់ប្រទេស ក្រោយពេលដែលកម្ពុជារៀបចំការបោះឆ្នោតជាតិជ្រើសតាំងតំណាងរាស្រ្ត អាណត្តិទី៧ ប្រកបដោយភាពជោគជ័យ ហើយព្រះករុណាជាអម្ចាស់ជីវិតតម្កល់លើត្បូង ព្រះអង្គទ្រង់បានចេញព្រះរាជសារអញ្ជើញតំណាងរាស្ត្រជាប់ឆ្នោតទាំងអស់ ឱ្យចូលរួមប្រជុំនៅថ្ងៃដំបូងនេះក្នុងនោះមានតំណាងរាស្ត្រជាប់ឆ្នោតមកពីគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា​១២០រូប និងមកពីគណបក្សហ៊្វុនស៊ិនប៉ិចចំនួន៥រូប។

យោងទៅតាមកម្មវិធីដែលជូនដំណឹងរបស់រដ្ឋសភា បានឱ្យដឹងថា សម្រាប់សម័យប្រជុំលើកដំបូងនៃរដ្ឋសភា នីតិកាលទី៧ ចាប់ផ្តើមនៅម៉ោង៨ព្រឹក ក្រោមព្រះរាជអធិបតីភាពព្រះមហាក្សត្រ ហើយបន្ទាប់មកមានការថតរូបអនុស្សាវរីយ៍ នៅខាងមុខរដ្ឋសភា។ បន្ទាប់មក រដ្ឋសភា បើកសម័យប្រជុំលើកទី១ នីតិកាលទី៧ ក្រោមអធិបតីភាពរបស់ សម្តេចអគ្គមហាពញាចក្រី ហេង សំរិន ព្រឹទ្ធសមាជិករដ្ឋសភា ដើម្បីសម្រេចអំពីសុពលភាពនៃអាណត្តិរបស់សមាជិកនីមួយៗ និងអនុម័តបទបញ្ជាផ្ទៃក្នុងនៃរដ្ឋសភា នីតិកាលទី៧។ ដោយឡែកពេលរសៀល តំណាងរាស្ត្រដែលប្រកាសសុពលភាពទាំងអស់ នឹងយាង និងអញ្ជើញទៅស្បថនៅព្រះបរមរាជវាំង។

សម្រាប់កម្មវិធីថ្ងៃទី២២ ខែសីហា ឆ្នាំ២០២៣ រដ្ឋសភានឹងបន្តសម័យប្រជុំលើកទី១ លើរបៀបវារៈចំនួន១ គឺបោះឆ្នោតជាកញ្ចប់ជ្រើសរើសក្បាលម៉ាស៊ីនរដ្ឋសភា, ក្បាលម៉ាស៊ីនគណៈកម្មការទាំង១០ និងក្បាលម៉ាស៊ីនរាជរដ្ឋាភិបាល។

បើយោងតាមសេចក្តីជូនដំណឹង របស់អគ្គលេខាធិការដ្ឋានរដ្ឋសភា ការប្រារព្ធពិធីបើកសម័យប្រជុំដំបូង ក្រោមព្រះរាជអធិបតីភាពដ៏ខ្ពង់ខ្ពស់បំផុតរបស់ ព្រះមហាក្សត្រមានការអញ្ជើញឥស្សរជនជាន់ខ្ពស់ អង្គទូតប្រចាំព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា និងតំណាងអង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាលមួយចំនួនចូលរួមជាកិត្តិយសផងដែរ។

ក្បាលម៉ាស៊ីនរដ្ឋសភា និងរាជរដ្ឋាភិបាល អាណត្តិថ្មី ក៏ត្រូវបានបង្ហើបរួចផងដែរ ដោយសម្តេចតេជោ ហ៊ុន សែន ប្រធានគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ជាគណបក្សឈ្នះឆ្នោត ក្នុងនោះ លោកជំទាវកិត្តិសង្គហបណ្ឌិត ឃួន សុដារី ត្រូវបានគាំទ្រដោយសមាជិកអចិន្ត្រៃយ៍បក្ស ឲ្យធ្វើជាប្រធានរដ្ឋសភា។ ចំណែកឯកឧត្តមបណ្ឌិត ហ៊ុន ម៉ាណែត ត្រូវបានគាំទ្រឱ្យធ្វើជានាយករដ្ឋមន្ត្រី បន្តពីសម្តេចតេជោ ហ៊ុន សែន ដែលនឹងទៅកាន់តំណែងប្រធានព្រឹទ្ធសភា នៅពេលខាងមុខ។

រដ្ឋសភា និងរាជរដ្ឋាភិបាល នីតិកាលទី៧ គឺជារបត់នយោបាយថ្មីរបស់កម្ពុជា ដែលមានការផ្លាស់ប្តូរជាប្រវត្តិសាស្ត្រ ដែលគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ជាបក្សកាន់តំណែង៦អាណត្តិ កន្លងមក ចាត់ទុកថា ជាការផ្លាស់ប្តូរដើម្បីបន្តធានាដល់ សន្តិភាព ស្ថិរភាព និងការអភិវឌ្ឍរបស់ប្រទេសកម្ពុជា រយៈកាលយូរអង្វែង៕