Saturday, August 19, 2023

វិភាគអន្តរជាតិ៖ ហេតុអ្វី «ខ្មោចនាវាចម្បាំងមួយគ្រឿង» ដុតបញ្ឆេះភាពតានតឹងរវាងចិន និងហ្វីលីពីន?

 

FN-(ម៉ានីល)៖ ភាពតានតឹងបានផ្ទុះឡើងសាជាថ្មីកាលពីថ្ងៃសៅរ៍ ទី៥ ខែសីហាកន្លងទៅ នៅពេលឆ្មាំសមុទ្រចិនត្រូវបានចោទប្រកាន់ថាបានរារាំង និងប្រើប្រាស់កាណុងបាញ់ទឹកដាក់លើទូករបស់ហ្វីលីពីនដែលដឹកជញ្ជូនម្ហូបអាហារ ប្រេងឥន្ធនៈ និងទឹកទៅឱ្យកងទ័ពហ្វីលីពីនឈរជើងនៅលើ នាវាចម្បាំងច្រែះចាប់មួយគ្រឿងឈ្មោះ BRP Sierra Madre ដែលគេទុកចោលនៅឯតំបន់ថ្មប៉ប្រះទឹក Second Thomas Shoal។

ចិនបានចាត់ទុកថាតំបន់ Second Thomas Shoal ជាផ្នែកមួយនៃទឹកដីរបស់ខ្លួនមានឈ្មោះជាភាសាចិនថា Ren’ai Jiao និងបានជំរុញឱ្យហ្វីលីពីន ម្ដងហើយម្ដងទៀត ដកនាវាចម្បាំងនេះចេញ ដ្បិតចោទថាខុសច្បាប់។ ប៉ុន្តែហេតុអ្វីបានជានាវាចម្បាំងច្រែះចាប់នេះបង្កឱ្យមានភាពតានតឹងរវាងចិន និងហ្វីលីពីនទៅវិញ? ខាងក្រោមនេះគឺជាចំណុចសំខាន់គួរដឹង៖

* អ្វីទៅជានាវាចម្បាំង Sierra Madre?

មានប្រវែង១០០ម៉ែត្រ នាវាចម្បាំង Sierra Madre គឺជាប្រភេទនាវាដឹករថក្រោះ កងទ័ព និងសម្រាប់ឱ្យឧទ្ធម្ភាគចក្រចុះចត ឈ្មោះថា USS LST-821 ដែលត្រូវបានប្រើក្នុងសម័យសង្រ្គាមលោកលើកទី២។ នាវានេះក្រោយមកត្រូវបានប្ដូរឈ្មោះទៅជា USS Harnett County និងត្រូវបានដាក់ពង្រាយ អំឡុងសង្រ្គាមនៅវៀតណាម ជាទីដែលនាវាចម្បាំងនេះត្រូវបានប្រើជាមូលដ្ឋានសម្រាប់ឧទ្ធម្ភាគចក្រប្រយុទ្ធ។ នេះបើតាមវិទ្យាស្ថាន United States Naval Institute។

ក្រោយសង្រ្គាមបញ្ចប់ កងទ័ពជើងទឹកហ្វីលីពីនបានទិញនាវាចម្បាំង USS Harnett County និងប្ដូរឈ្មោះទៅជា BRP Sierra Madre។

* ហេតុអ្វី Sierra Madre ត្រូវបានដាក់លើថ្មប៉ប្រះទឹក?

យោធាហ្វីលីពីនមានចេតនាទុកនាវាចម្បាំង BRP Sierra Madre នៅលើតំបន់ថ្មប៉ប្រះទឹក Second Thomas Shoal ក្នុងឆ្នាំ១៩៩៩ ដើម្បីអាច តាមដានសកម្មភាពរបស់ចិន នៅក្នុងតំបន់ដែនទឹកមានជម្លោះ។ ណាមួយនេះក៏ជាតាក់ទិកមួយនៃការបង្កើតវត្តមានហ្វីលីពីនក្នុងតំបន់ថ្មប៉ប្រះទឹកនេះ ផងដែរ ជាការឆ្លើយតបទៅនឹងការគ្រប់គ្រងរបស់ចិនក្នុងឆ្នាំ១៩៩៥ លើតំបន់ថ្មប៉ប្រះទឹក Mischief Reef ដែលទីក្រុងម៉ានីលអះអាងថាជាកម្មសិទ្ធិ របស់ខ្លួន។

ចិនត្រូវបានគេរាយការណ៍ថាបានប្រែក្លាយតំបន់ថ្មប៉ះប្រះទឹក Mischief Reef និងតំបន់ថ្មប៉ប្រះទឹកមួយចំនួនទៀតទៅជាកោះសប្បនិម្មិត ប៉ុស្តិ៍យោធា ដើម្បីបញ្ជាក់ពីដែនអធិបតេយ្យរបស់ខ្លួន។ តំបន់ថ្មប៉ប្រះទឹក Second Thomas Shoal មានទីតាំងសិ្ថតនៅទីប្រជុំកោះ Spratly ស្ថិតនៅចម្ងាយ ២០០គីឡូម៉ែត្រពីភាគខាងលិចនៃកោះ Palawan របស់ហ្វីលីពីន និងនៅចម្ងាយជាង ១,០០០គីឡូម៉ែត្រពីកោះហៃណាន់របស់ចិន។

*តើមានអ្វីបានកើតឡើង?

ចិនបានអះអាងពីដែនអធិបតេយ្យស្ទើរតែទាំងស្រុងលើតំបន់សមុទ្រចិនខាងត្បូង ដែលក្នុងនោះរួមបញ្ចូលទាំងតំបន់ថ្មប៉ប្រះទឹក Second Thomas Shoal​ ព្រមទាំងបានដាក់ពង្រាយទូករាប់រយគ្រឿងទៅល្បាតដែនទឹក និងតំបន់ថ្មប៉ប្រះទឹក។ បើតាមទីក្រុងម៉ានីល ឆ្មាំសមុទ្រ និងកងទ័ពជើងទឹកចិន តែងតែរារាំង ឬតាមពីក្រោយទូកហ្វីលីពីនដែលធ្វើប្រតិបត្តិការល្បាតដែនទឹក។ ហ្វីលីពីនបានចោទប្រកាន់ដែរថាឆ្មាំសមុទ្រចិនតែងតែព្យាយាមរារាំង ដល់ប្រតិបត្តិការផ្គត់ផ្គង់សម្រាប់កងទ័ពហ្វីលីពីននៅលើនាវាចម្បាំង BRP Sierra Madre ខណៈកងទ័ពនៅលើនាវាចម្បាំងនេះពឹងផ្អែកជាចាំបាច់លើ ការផ្គត់ផ្គង់ ដើម្បីអាចបន្តធ្វើប្រតិបត្តិការក្នុងដែនទឹកដាច់ស្រយាលមួយនេះ។ មិនតែប៉ុណ្ណោះ ឆ្មាំសមុទ្រហ្វីលីពីនក៏បានបង្ហាញក្ដីព្រួយបារម្ភទៀតផង ថាចិនអាចនឹងព្យាយាមគ្រប់គ្រងតំបន់ថ្មប៉ប្រះទឹក Second Thomas Shoal ប្រសិនបើនាវាចម្បាំងច្រែះចាប់ BRP Sierra Madre ត្រូវបាន យកចេញ។

គួរបញ្ជាក់ថា សមុទ្រចិនខាងត្បូង ត្រូវបានក្រុមអ្នកវិភាគភាគច្រើនចាត់ទុកជាតំបន់ប្រទាញប្រទង់មួយដែលអាចនឹងបង្កទៅជាជម្លោះប្រដាប់អាវុធ នៅពេលអនាគត។ ហ្វីលីពីនមិនមានសមត្ថភាពយោធាអាចស៊ីសងជាមួយចិនបាននោះទេ ប៉ុន្តែសហរដ្ឋអាមេរិកបានសន្យាថានឹងការពារហ្វីលីពីន ដែលជាសម្ព័ន្ធមិត្តរបស់ខ្លួន។ សហរដ្ឋអាមេរិកមិនមែនជាភាគីជម្លោះទឹកដីក្នុងតំបន់សមុទ្រចិនខាងត្បូងឡើយ តែទីក្រុងវ៉ាស៊ីនតោនតែងតែដឹកនាំ ប្រតិបត្តិការល្បាតជាប្រចាំក្នុងតំបន់ដើម្បីការពារនូវអ្វីដែលខ្លួនហៅថា «សេរីភាពនៃការធ្វើនាវាចរណ៍ក្នុងដែនសមុទ្រ» ហើយជារឿយៗក៏បង្ក ភាពក្ដៅក្រហាយដល់ចិនផងដែរ៕


បទអត្ថាធិប្បាយ៖ ភ្លើងព្រៃឆេះនៅកោះ Maui ធ្វើឱ្យប្រជាជនអាមេរិកយល់ដឹងយ៉ាងជ្រាលជ្រៅពីអ្វីជា «ក្តីអស់សង្ឃឹមចំពោះការជួយសង្គ្រោះបែបអាមេរិក»


(ប៉េកាំង)៖ មនុស្សរាប់រយនាក់ស្លាប់បាត់បង់ជីវិត រាប់ពាន់នាក់បាត់ខ្លួន ផ្ទះជាងរាប់ពាន់ខ្នងត្រូវបំផ្លាញ ។ល។ គិតរហូតដល់ថ្ងៃទី ១៧ ខែសីហា តាមម៉ោងក្នុងតំបន់ គ្រោះភ្លើងព្រៃឆេះនៅកោះ Maui រដ្ឋហាវ៉ៃ នៅមិនទាន់ត្រូវបានគ្រប់គ្រងទាំងស្រុងនៅឡើយទេ ។ នេះជាគ្រោះភ្លើងឆេះព្រៃកំណាចប្រល័យជីវិតមនុស្សដ៏ធ្ងន់ធ្ងរមិនធ្លាប់មាននៅអាមេរិក ក្នុងរយៈពេលជាង១សតវត្សរ៍កន្លងមកនេះ។ តើភ្លើងព្រៃឆេះលើកនេះបានកើតឡើងដោយមូលហេតុអី ? យោងតាមព័ត៌មានកាន់តែច្រើនត្រូវទម្លាយ អ្នកផងទាំងពួងបានរកឃើញថា ដូចហេតុការណ៍ជាច្រើនដែលកើតឡើង នៅអាមេរិកនាកាលពីមុនអ៊ីចឹង គ្រោះភ្លើងព្រៃឆេះនៅកោះ Maui មិនមែនជាគ្រោះមហន្តរាយធម្មជាតិទេ តែគឺជាគ្រោះចង្រៃដែលបង្កឡើងដោយមនុស្ស ។


ក្នុងនាមជាមហាអំណាចផុតលេខនៅលើពិភពលោកទាំងមូល អាមេរិកមិនខ្វះប្រាក់ទុនហើយក៏មិនខ្វះបច្ចេកទេសនោះដែរ ប៉ុន្តែសមត្ថភាពជួយសង្គ្រោះរបស់អាមេរិក រងការរិះគន់យ៉ាងខ្លាំងពីសំណាក់មហាជន ។ ចាប់ពីហេតុការណ៍បាក់រលំអគារខុនដូនៅរដ្ឋ Florida កាលពីឆ្នាំ២០២១ ដល់ហេតុការណ៍រថភ្លើងក្រឡាប់ធ្លាក់ផ្លូវនៅរដ្ឋ Ohio កាលពីឆ្នាំ២០២៣ រហូតដល់សោកនាដកម្មដែលកើតនៅ កោះ Mauiនាពេលបច្ចុប្បន្ននេះ ប្រជាជនអាមេរិកបានទទួលអារម្មណ៍ម្តងហើយម្តងទៀតពីអ្វីជា "ក្តីអស់សង្ឃឹមចំពោះការជួយសង្គ្រោះបែបអាមេរិក" ។

តាមការផ្សាយដំណឹងនៃប្រព័ន្ធសារព័ត៌មានអាមេរិកបានឱ្យដឹងថា រដ្ឋហាវ៉ៃមានប្រព័ន្ធប្រកាសអាសន្នជាមុនអំពីសន្តិសុខសាធារណៈ ដែលបានដាក់ពង្រាយស៊ីរ៉ែនបន្លឺសំឡេងចំនួន៤រយ ក្នុងនោះនៅកោះMaui មានចំនួន៨០ ។ ប៉ុន្តែ ពេលកោះMauiកើតមានភ្លើងព្រៃឆេះ ស៊ីរ៉ែនទាំងនេះមិនបានបន្លឺសំឡេងទេ ។ ម្ចាស់  នៃភោជនីយដ្ឋានក្នុងតំបន់មួយរូបបានបង្ហោះសារ លើបណ្តាញទំនាក់ទំនងសង្គមថា បន្ទាប់ពីភ្លើងព្រៃឆេះកើតមាន៧២ម៉ោង កងទ័ពជើងទឹក នាវាព្យាបាលរោគ  ឧទ្ធម្ភាគចក្រ កងទ័ពជើងគោកនិងបរិក្ខាជួយសង្គ្រោះទើបទៅដល់តំបន់រងគ្រោះ។

ប្រព័ន្ធប្រកាសប្រកាសអាសន្នដ៏ជឿនលឿនអត់បានការ ក្រុមជួយសង្គ្រោះមកយឹតៗ កងទ័ពអាមេរិកដ៏ខ្លាំងក្លា   គ្មានដំណោះស្រាយអ្វីទាល់តែសោះ ។ល។ នៅពីក្រោយអសមត្ថភាពជួយសង្គ្រោះរបស់អាមេរិក បានបង្ហាញឱ្យឃើញនូវការព្រងើយកន្តើយរបស់អ្នកនយោបាយទាំងឡាយចំពោះការឈឹចាប់របស់ប្រជាជន។

ហេតុអ្វីបានជាអ្នកនយោបាយអាមេរិកអាចទៅដើរកម្សាន្តដោយសប្បាយរីករាយ ប៉ុន្តែ មិនយកចិត្តទុកដាក់ដល់ភ្លើងប្រៃឆេះនៅកោះMaui ? ភាពព្រងើយកន្តើយបែបនេះ គឺចាក់ឬក្នុងនយោបាយបក្ខពួក ប្រកបដោយលក្ខណៈប្រកួតប្រជែងបែបអាមេរិក បញ្ហាគន្លឹះរបស់នយោបាយបែបនេះ គឺសំឡេងឆ្នោត ។ សូមបញ្ជាក់ថា រដ្ឋហាវ៉ៃ ជាដែនដីរបស់អាមេរិកនៅឯនាយសមុទ្រ ប្រជាជននៅលើកោះ  Maui ភាគច្រើនជាជនជាតិដើមភាគតិច។ តាំងពីដើមមក អ្នកនយោបាយអាមេរិកបានមើលរំលងពីសំណូមពរអំពីផលប្រយោជន៍របស់ក្រុមមនុស្សទាំងនេះ ហើយក៏មិនសូវយកចិត្តទុកដាក់ ដល់ពួកគេផងដែរ។


ប្រព័ន្ធសារព័ត៌មានរបស់អាមេរិកមួយចំនួនបានលើកឡើងថា ប្រហែលលោកបៃដិនសម្គាល់ឃើញថា យ៉ាងណាមិញ ក្នុងការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសប្រធានាធិបតីអាណត្តិក្រោយ លោកអាចនឹងទទួលបានសំឡេងឆ្នោតនៃរដ្ឋហាវ៉ៃ ដោយសាររដ្ឋហាវ៉ៃជាតំបន់គាំទ្របក្សប្រជាធិបតេយ្យរបស់អាមេរិក ។ អ្វីៗទាំងអស់សុទ្ធតែជាល្បែងបោះឆ្នោត ដែលចាត់ទុកសំឡេងឆ្នោតជាចម្បង ប្រការនេះធ្វើឱ្យអ្នកនយោបាយអាមេរិក មានអាត្មានិយមកាន់តែខ្លាំងឡើង ទីបំផុតបណ្តាលឱ្យគ្រោះមហន្តរាយធម្មជាតិ ប្រែទៅជាគ្រោះចង្រៃដែលបង្កឡើងដោយមនុស្ស ព្រមទាំងបណ្តាលឱ្យមនុស្សជាច្រើនស្លាប់បាត់បង់ជីវិតនិងរងរបួស។


បច្ចុប្បន្ននេះ ភ្លើងព្រៃនៅកោះ Maui នៅតែឆេះរាលដាលដដែល ។ គ្រោះមហន្តរាយនេះមិនត្រឹមតែបំផ្លាញដល់ ស្រុកកំណើតរបស់ប្រជាជនអាមេរិកជាច្រើនប៉ុណ្ណោះទេ ថែមទាំងក៏លាតត្រដាងនូវការមិនបំពេញភារកិច្ចរបស់ អ្នកនយោបាយនិងគុណវិបតិ្តរបស់ប្រព័ន្ធរបបអាមេរិកផងដែរ ។ ប្រឈមនឹងសម្រែកថ្ងួចថ្ងូររបស់ប្រជាជនរងគ្រោះ និងការរិះគន់យ៉ាងខ្លាំងក្លាពីមជ្ឈដ្ឋានខាងក្រៅ តើអ្នកនយោបាយអាមេរិកដែលទើបបានបញ្ចប់វិស្សមកាលអាចភ្ញាក់រលឹកឬអត់ ? ពួកគេគួរតែបញ្ឈប់ការញុះញង់និងរករឿងនៅលើផ្ទៃអន្តរជាតិ យកចិត្តទុកដាក់ដល់ការដោះស្រាយបញ្ហាក្នុងស្រុក និងជួយសង្គ្រាះប្រជាជនដែលរងទុក្ខវេទិនា៕


ដោយវិទ្យុមិត្តភាពកម្ពុជាចិន