Tuesday, October 01, 2013

ឯក​ឧត្តម​បណ្ឌិត​​សភា​ចារ្យ​ សុខ អាន ធ្វើ​បទ​​បឋ​កថា អំពី​ខ្លឹម​​សារ​នៃ​​សៀវ​ភៅ “ស” ស្ដី​ពី​ការ​​បោះ​ឆ្នោត​​ជ្រើស​តាំង​​តំណាង​​រាស្ដ្រ​នី​តិ​​កាល​​ទី ៥


នារសៀល​ថ្ងៃទី៣០ ខែ​កញ្ញា ឆ្នាំ​២០១៣ នៅ​ទីស្ដី​ការ​គណៈ​រដ្ឋ​មន្ដ្រី ឯក​ឧត្តម​បណ្ឌិត​សភា​ចារ្យ​ សុខ អាន ឧបនាយក​រដ្ឋមន្ដ្រី រដ្ឋ​មន្ដ្រី​ទទួល​បន្ទុក​ទីស្ដីការ​គណៈ​រដ្ឋ​មន្ដ្រី បាន​ធ្វើ​បទ​បឋកថា ដ៏​មាន​សារៈសំខាន់​បំផុត អំពី​ខ្លឹម​សារ​នៃ​សៀវ​ភៅ “ស” ជា​ភាសា​ខ្មែរ និង​ភាសា​អង់​គ្លេស ផលិត​ដោយ​អង្គ​ភាព​ព័ត៌​មាន និង​ប្រតិ​កម្ម​រហ័ស ស្ដី​ពី​ការ​បោះ​ឆ្នោត​សកលជ្រើស​តាំង​តំណាង​រាស្ដ្រ​នីតិ​កាល​ទី៥ នៃ​រដ្ឋ​សភា ដោយ​មាន​អ្នក​ចូលរួម​ស្ដាប់​ប្រមាណ​ ៥០០ នាក់ មក​ពី​ក្រសួង​ស្ថាប័ន​នានា រួមមាន សមាជិក​រាជរដ្ឋាភិបាល មន្ដ្រី​រាជ​ការ​ អាជ្ញាធរ សមត្ថកិច្ច អ្នក​អត្ថាធិប្បាយ​វិទ្យុ ទូរទស្សន៍ អ្នក​សារព័ត៌​មាន និង​​​និស្សិតមួយ​ចំនួន​ផង​ដែរ។
 
          ឯក​ឧត្តម​បណ្ឌិត​សភា​ចារ្យ​ សុខ អាន បាន​មាន​ប្រសាសន៍​ថា “សៀវ​ភៅ​ “ស” នេះ ធ្វើ​ឡើង​ដើម្បី​បូក​សរុប​អំពី​​ព្រឹត្តិ​ការណ៍​បោះ​ឆ្នោត​ជាតិ ថ្ងៃទី២៨ ខែ​កក្កដា ឆ្នាំ​២០១៣ ទាំង​មូល និង​បញ្ជាក់​ជូន​អំពី​ការ​ពិត​លើ​គ្រប់​​ទិដ្ឋ​ភាព និង ដំណាក់​កាលនៃ​ការ​បោះ​ឆ្នោត។ សៀវ​ភៅ “ស” ​​របស់​អង្គភាព​ព័ត៌មាន និង​ប្រតិកម្ម​រហ័ស ​មាន​លក្ខណៈ​ខុស​គ្នាពី​​សៀវ​ភៅ “ស” ដែលរៀបចំ​ឡើង​ដោយ​​គណៈកម្មាធិការ​ជាតិ​រៀប​ចំ​ការ​បោះឆ្នោត។ ខុសគ្នាត្រង់​ថា សៀវភៅ “ស” របស់​ គ.ជ.ប គឺ​សរសេរ​​បូក​សរុប​អំពី​បញ្ហាវិជ្ជា​ជីវៈ​ និង​បច្ចេក​ទេស​នៃ​ការ​រៀប​ចំ​ដំណើរ​ការ​បោះ​ឆ្នោត ដែល​កំណត់​​ដោយ​រដ្ឋ​ធម្មនុញ្ញ​ និង​ច្បាប់​ស្ដី​អំពី​ការ​បោះ​ឆ្នោត​ជ្រើស​តាំង​តំណាង​រាស្ដ្រ​។ រីឯសៀវ​ភៅ​ “ស” របស់​អង្គ​ភាពព័ត៌មាន និង ​ប្រតិកម្ម​រហ័ស គឺ​ជា​សៀវ​ភៅ​ដែល​ឈរ​លើ​មូល​ដ្ឋាននៃ​ទិន្នន័យ​ដែល​មាននៅក្នុង​សៀវ​ភៅ​ “ស” របស់ គ.ជ.ប រួម​ទាំង​សកម្មភាព និង ការចោទប្រកាន់នានា របស់គណបក្សប្រឆាំង និង អង្គការសង្គម​ស៊ីវិល​ដែល​មាននិន្នាការប្រឆាំងមួយចំនួន មក​​ធ្វើការ​បក​ស្រាយ​ និង បំភ្លឺការពិត។ សៀវ​ភៅ “ស” នេះ បាន​បក​ស្រាយ​យ៉ាង​លំអិត ទៅនឹងការ​ចោទ​ប្រកាន់​របស់​គណ​បក្ស​សង្រ្គោះជាតិ ដែលមាន​លក្ខណៈ​បំភ្លៃ បន្លំ​ខុស​ពី​ការ​ពិត​ជុំវិញ​ដំណើរ​ការ​បោះឆ្នោត​នៅ​កម្ពុជា។ ឯកឧត្តម​បាន​មាន​ប្រសាសន៍​បន្ដ​ថា ការ​ភូត​កុហករបស់​គណបក្ស​ប្រឆាំង បាន​ធ្វើឲ្យ​ប្រជា​ពល​រដ្ឋ​​ម្ចាស់​ឆ្នោ​ត​មួយចំនួនដែលមិនដឹងការពិត បានជឿតាម។ ខុសពីការ​ភូត​កុហកទាំងអស់នេះ ឯក​ឧត្តម​​បាន​បញ្ជាក់​ថា នៅ​កម្ពុជា​ មាន​ការ​ប្រកួត​ប្រជែង​គ្នា​ដោយសេរី តាម​រយៈ​ការ​បោះ​ឆ្នោត បែប​ប្រជាធិបតេយ្យ​ សេរី​ពហុបក្ស ដែលមាន​គណបក្ស​នយោបាយ​ចំនួន ៨ បាន​ចូលរួម​ការបោះ​ឆ្នោត​ក្នុង​អាណត្តិ​ទី ៥ នេះ។

  
        ជាក់ស្តែង ​​បាន​ក្លាយ​ទៅជា​ទម្លាប់​ទៅហើយ នៅ​ក្រោយ​ការ​បោះ​ឆ្នោត​ម្ដងៗ បក្ស​ប្រឆាំង​តែង​តែ​បដិសេធមិនទទួលយក​លទ្ធ​ផលនៃការ​បោះ​ឆ្នោត។ ​គេ​នៅ​ចាំបាន​ថា ភាព​ជាប់​គាំង​មួយ​ចំនួន ក្នុង​ការ​បង្កើត​រាជរដ្ឋាភិបាល ក្រោយការបោះឆ្នោត បាន​កើត​មាន​ឡើង ដូចជា៖ ក្នុងអំឡុង​ឆ្នាំ១៩៩៨ ដែល​នៅក្នុង​សម័យ​នោះ កម្ពុជា​នៅ​ប្រើ​ប្រាស់​រូប​មន្ដ​ ពីរភាគ​បី។ ប៉ុន្ដែ​ក្រោយ​​ឆ្នាំ​២០០៦ មក គឺ​បន្ទាប់​ពី​ធ្វើ​វិសោធនកម្ម​រដ្ឋធម្មនុញ្ញ ពីរូបមន្ត ពីរភាគបី មក​ ៥០ភាគរយ បូក ១ និង​ការ​បោះ​ឆ្នោត​ជា​កញ្ចប់ដើម្បី​ដោះ​ស្រាយ​ ភាព​ជាប់​គាំង​នៃ​ស្ថាន​ការណ៍នយោបាយ​ត្រូវ​បាន​បញ្ចប់​ទាំង​ស្រុង ដែល​ពេលនោះ គណបក្ស​សម រង្ស៊ី ដឹកនាំ​ដោយ​ឯក​ឧត្តម សម រង្ស៊ី ​ផ្ទាល់​ក៏បាន​ចូល​រួម​ចំណែក​ធ្វើ​វិសោធនកម្ម​ផង​ដែរ។

        
  ដោយឡែក សម្រាប់ការ​បោះឆ្នោត​ឆ្នាំ​២០១៣ អាណត្តិទី ៥ នេះ យោង​តាមស្មារតី​រូប​មន្ដ ៥០​ភាគរយ បូក ១ គឺ​រដ្ឋសភា និង​រាជ​រដ្ឋាភិបាល​ថ្មី ត្រូវ​បាន​បង្កើត​ឡើង​ត្រឹម​ត្រូវ​ ស្រប​តាម​រដ្ឋ​ធម្ម​នុញ្ញរបស់​ព្រះរាជា​ណាចក្រកម្ពុជា។

          ​ឯកឧត្តម​បណ្ឌិត​សភាចារ្យ​ សុខ អាន បាន​គូស​បញ្ជាក់ផងដែរថា នៅ​​កម្ពុជាយើង​ អត្រា​ប្រជាជន​ដែល​បាន​ទៅ​​បោះ​ឆ្នោតមានចំនួនដល់​ទៅ ៦៩,៦១​ ភាគរយ ដែល​តួលេខ​នេះ បាន​បង្ហាញ​ពី​ចំនួន សមាមាត្រ​នៃ​ប្រជាជន​កម្ពុជា​ដែល​បាន​ទៅ​បោះឆ្នោត​មាន​កម្រិត​ខ្ពស់ ​​បើ​ធៀប​ទៅ​នឹង​បណ្ដា​ប្រទេស​​មួយចំនួន ដូចជា សហអាមេរិក ឥណ្ឌា អង់​គ្លេស អូស្ដ្រាលី​ ជាដើម ដែល​ក្នុង​នោះ ក៏​មាន​ប្រទេស​ហ្វីលីពីន​ផងដែរ ដែល​មាន​​ត្រឹមតែ ៦០​ភាគរយនៃ​ចំនួន​ប្រជាពលរ​ដ្ឋ​ដែល​បាន​​ទៅ​បោះ​ឆ្នោត​ ​តែ​ប៉ុណ្ណោះ។

          ឯកឧត្តមសភា​ចារ្យ សុខ អាន ក៏​បាន​លើក​ឡើង​ផង​ដែរ អំពី​ឧបាយកល​ទុច្ចរិត​នានារបស់​បក្ស​ប្រឆាំង​ក្នុង​ការ​ចោទ​ប្រកាន់​ទៅលើ​នីតិ​វិធី​នៃការ​បោះឆ្នោត និង ​ល្បិច​កល​ក្នុង​ការ​បដិសេធ​លទ្ធ​ផល​នៃ​​ការ​បោះឆ្នោត តាំង​តែ​ពី​ដំណាក់​កាល​មុនការ​បោះឆ្នោត ​ពេល​យុទ្ធ​នាការឃោសនា​បោះ​ឆ្នោត ​ពេល​បោះ​ឆ្នោត និង ​ក្រោយ​ពេល​បោះឆ្នោត ការ​ប្រកាស​លទ្ធផល​ឆ្នោត​ផ្លូវ​ការ ដោយ​គណៈកម្មាធិការ​ជាតិ​​រៀបចំការ​បោះឆ្នោតមកម្ល៉េះ។ ក្នុង​ន័យថា គណបក្ស​សង្រ្គោះ​ជាតិ មិន​បាន​ធ្វើ​ចិត្ត​ជា​អ្នក​កីឡា​ទេ ដោយ​ខ្លួន​ចាញ់​ឆ្នោតហើយ មិន​ព្រម​ទទួល​ស្គាល់ការ​ពិត។ មិន​ត្រឹម​តែ​ប៉ុណ្ណោះ គណបក្ស​ប្រឆាំង​បាន​ឃុប​ឃិត ជាមួយ​អង្គការ​ក្រៅ​រដ្ឋាភិបាល​ចំនួនពីរ គឺ​ ខុម​ហ្វ្រែល និង​NDI ក្នុង​ការ​បំភ្លៃ​តួលេខ​អ្នក​ចុះ​ឈ្មោះបោះ​ឆ្នោត ដោយ​ចោទ​ប្រកាន់​ពីការ​បាត់​ឈ្មោះ​អ្នក​បោះឆ្នោត ជិត​ពីរលាននាក់។ ប៉ុន្ដែ​នៅ​ពេល​ដែល​ គ.ជ.ប ទាម​ទាររក​បញ្ជី​ឈ្មោះ​ដែល​បាត់​នោះ គណបក្ស​ប្រឆាំង និង​អង្គការ​ទាំង​ពីរនេះ បាន​បដិសេធ​មិនសហការ​ជាមួយ ក្នុង​ការ​ផ្ដល់​ឈ្មោះ​ដែល​ខ្លួនចោទ​ប្រកាន់​ថា បាន​បាត់​​​ពី​បញ្ជី​បោះឆ្នោតនោះ​ឡើយ។ ក្រៅ​ពី​នេះ គណបក្ស​ប្រឆាំង​ក៏​បាន​ប្រើប្រាស់​ការ​ឃោសនា​របស់​ខ្លួន​ផង​ដែរ ដោយ​ធ្វើ​ការ​បំផុស​​ហិង្សា​ពូជ​សាសន៍ ដើម្បី​ធ្វើ​ជា​វប្បធម៌ លាបពណ៌​ទៅ​លើ​ប្រជាពលរដ្ឋ​ខ្មែរ ​ដែល​គាំទ្រ​គណបក្ស​ប្រជាជនកម្ពុជា ថា​ជា​ជន​ជាតិ​យួន ដូចជា ការ​អំពាវនាវ​ឲ្យ​ប្រជាពលរដ្ឋ​ខ្មែរ មាន​ការ​បះ​បោរ និង​បង្កើតនូវ​អំពើ​ដែល​ជា​ការ​ស្អប់​ខ្ពើមចំពោះ​គណបក្ស​កាន់​អំណាច ជាដើម។ ជាក់ស្តែង មាន​ភស្ដុតាង​បញ្ជាក់យ៉ាង​ច្បាស់ នៅ​តាម​ការិយាល័យ​បោះ​ឆ្នោត​មួយ​​ចំនួន ពួកគេ​បាន​រំខាន​អ្នក​បោះឆ្នោត និង​រារាំង​​អ្នក​បោះឆ្នោត មិនឲ្យ​បោះ​ឆ្នោត​ជាច្រើន​ការិយា​ល័យ។ អំពើ​បែប​នេះ គឺ​ជា​ការ​រំលោភ​យ៉ាង​កម្រោលទៅលើ​អនុសញ្ញា​អន្ដរ​ជាតិ ស្ដីពីការ​លុប​បំបាត់​ចោល នូវ​គ្រប់​ទម្រង់នៃ​ការ​រើស​អើង​​ពូជ​សាសន៍ ហើយ​ទង្វើ​នេះ​ត្រូវ​បាន​ចាត់​ទុកថា ជា​អំពើ​ខុស​ច្បាប់ និង​ត្រូវ​ទទួល​ទោស​ព្រហ្មទណ្ឌ ពីព្រោះ​កម្ពុជាជា​រដ្ឋ​ភាគី​ហត្ថលេខី​នៃ​អនុ​សញ្ញា​នោះ​ផង​ដែរ។ ការ​ភូត​កុហក​មួយ​ចំនួន​ទៀតរបស់​គណបក្ស​ប្រឆាំង​ តាមរយៈ​អង្គការ​ក្រៅ​រដ្ឋាភិបាល​ ជា​សម្ព័ន្ធ​មិត្ត បានបង្កើតបញ្ហាដូចជា ​ទឹក​ខ្មៅ​ជ្រលក់​ដៃ អាច​លុប​​ជ្រះ តែ​ការ​ពិត​ទឹក​ខ្មៅ​ដែល​ផលិត​នៅ​ប្រទេស​ឥណ្ឌានោះ ​មាន​គុណភាព​ខ្ពស់​ ពិបាក​ក្នុងការ​លាង​ជម្រះណាស់ ហើយ​បញ្ហា​នេះ ក៏ត្រូ​វ​បាន​បំភ្លឺ​ផង​ដែរ ពីអ្នក​សង្កេត​ការណ៍អន្ដរជាតិ​មួយ​ចំនួន​ថា គណបក្ស​ប្រឆាំង​ និង អង្គការ​ក្រៅ​រដ្ឋាភិបាលទាំងនោះ បាន​បំភ្លៃ​រឿង​នេះ ខុសពី​ការ​ពិត។ ក្រៅ​​ពីនេះ ក្រុម​បក្ស​ប្រឆាំង​បាន​ប្រើ​ប្រាស់​បណ្ដាញ​ផ្សព្វ​ផ្សាយ​សង្គម​ហ្វេស​ប៊ុក ដោយបង្កើត​នូវ​ព័ត៌​មាន​ភូត​កុហក​គ្រប់​​បែបយ៉ាង ក្នុង​ការ​បំពុល​បរិយាកាស បង្កើត​នូវ​វិ​ឆ្ឆេទកម្មស្មារតី​​បង្ក​ឲ្យ​ចលាចលក្នុង​សង្គម​ទៀត​ផង។ 

បន្ថែម​ពី​លើ​នេះ ក៏​មាន​វិទ្យុ​បរទេស​ផ្សាយជាភាសាខ្មែរ​ និង​វិទ្យុ​ក្នុង​ស្រុកមួយចំនួន​ ដែល​មាន​និន្នាការ​គាំទ្រគណ​បក្ស​ប្រឆាំង ក៏​បាន​រួម​ចំណែក​ក្នុង​ការ​បំភ្លៃព័ត៌មាន ដើម្បី​បង្កើត​កំហឹង​ពូជ​សា​សន៍ និងការ​ចោទ​ប្រកាន់​នានា​មក​លើ​រាជរដ្ឋាភិបាល​ផង​ដែរ។ យើង​​បាន​កត់​សម្គាល់​ឃើញ​ថា អង្គការ​សិទ្ធិ​មនុស្ស​មួយ​ចំនួន​ ដែល​មាន​និន្នាការ​គាំទ្រ​គណបក្ស​ប្រឆាំង​ ហើយដែល​តែងតែ​ប្រកាស​​ខ្លួន​ ថាជា​អ្នកការពារ និង​លើកស្ទួយ​សិទ្ធិ​មនុស្ស ក៏​ប៉ុន្ដែ​ផ្ទុយទៅវិញ អង្គការ​សិទ្ធិមនុស្ស​ទាំង​នោះ បាន​នៅ​ស្ងៀម​មិន​មាន​​​ចេញ​សេចក្ដី​ថ្លែងការណ៍​ណា​មួយ​ថ្កោល​ទោស ទៅ​លើ​ទង្វើ​របស់​គណបក្ស​សង្រ្គោះ​ជាតិ​ ឲ្យ​បញ្ឈប់​បញ្ហា​នេះ​ទេ។ នេះ​សបញ្ជាក់​ឲ្យ​ឃើញថា អង្គការ​សិទ្ធិ​មនុស្ស​ទាំង​នោះ បាន​ និង​កំពុង​អនុវត្ត​ស្ដង់ដារ​ពីរ​ស្ដីពី​សិទ្ធិ​មនុស្ស​នៅ​កម្ពុជា​។​ 

          ការ​បង្ក​ចលាចល​ដ៏​ធំ​មួយ​ទៀត​នោះ​ គឺ​គណបក្ស​ប្រឆាំង​បាន​ធ្វើ​ការ​ប្រកាស​ក្លែង​ក្លាយ​អំពី​លទ្ធ​ផល​នៃការបោះឆ្នោត​បណ្ដោះ​អាសន្ន​ថា គណបក្ស​របស់ខ្លួន​ឈ្នះ​ឆ្នោត ខណៈដែល​គណបក្ស​ប្រជា​ជន​កម្ពុជា បាន​ទទួល​សម្លេង​ឆ្នោត​គាំទ្រ​ជាង ៣លាន២សែនសម្លេង ហើយគណបក្ស​ប្រឆាំង​​​បាន​ទទួល​ត្រឹម​តែជាង ២លាន៩សែន​សម្លេង។ តាម​ពិត​ភាព​ត្រឹម​ត្រូវ​ដែល​ជា​លទ្ធ​ផល​នៃ​ការ​បោះឆ្នោត ក្នុង​អាណត្តិ​ទី​ ៥​ នេះ គឺ​គណបក្ស​​ប្រជាជន​កម្ពុជា​ បាន​ទទួល ៦៨​អាសនៈ និង​គណបក្ស​សង្រ្គោះជាតិ ទទួល​បាន​តែ​ ៥៥​អាសនៈ​តែ​ប៉ុណ្ណោះ ប៉ុន្ដែ ត្រូវ​បាន​គណបក្ស​សង្រ្គោះ​ជាតិ​​និយាយ​បំផ្លើស​ថា បក្ស​ខ្លួន​ ​ទទួលបាន​ម្ដង​ថា ៦៣អាសនៈ ម្ដងថា ៧៣អាសនៈ និងម្ដង​ថា ៧៦​អាសនៈ ដែល​គ្មាន​​អ្វី​ជា​​មូលដ្ឋានច្បាស់​លាស់​សោះ​​ឡើយ។

          ឯក​ឧត្តម​បណ្ឌិត​សភាចារ្យ​ សុខ អាន ក៏​បាន​មាន​ប្រសាសន៍​បញ្ជាក់​ផង​ដែរ អំពី​ចំនួន​នៃ​អ្នក​សង្កេត​ការណ៍​បោះឆ្នោត​ជាង ៤​ម៉ឺន​នាក់ ជាពិសេស​ភ្នាក់​ងារ​គណបក្ស​នយោបាយ ​និង​អ្នក​សង្កេត​ការណ៍​នៅ​តាម​ការិយាល័យបោះ​ឆ្នោត​ទាំង១៩០០៩ការិយាល័យ នៅទូទាំងប្រទេស ដែលបាន​ចុះ​ហត្ថលេខា​លើ​កំណត់ហេតុនៃការរាប់សន្លឹកឆ្នោត ក្នុង​នោះ​មាន​ទម្រង់ ១១០៤ និង​ទម្រង់​​ផ្សេងៗ​ទៀតថា មាន​ភាព​ត្រឹម​ត្រូវ គ្មាន​ការ​តវ៉ា​ គឺ​​ជាមូល​ដ្ឋាន​ដ៏​សំខាន់ ដែ​ល​គណៈកម្មា​ធិ​ការ​ជាតិ​រៀប​ចំ​ការបោះឆ្នោត និង ​ក្រុម​ប្រឹក្សាធម្មនុញ្ញ​ បដិសេធ​មិន​ធ្វើ​ការ​រាប់​សន្លឹក​ឆ្នោត​ទៅ​តាម​ពាក្យ​បណ្ដឹង​របស់​គណបក្ស​ប្រឆាំង​នោះ​ទេ​។ មិនត្រឹម​តែ​ប៉ុណ្ណោះ ការ​ភូត​កុហកបំភ្លៃ​ បំភាន់​សាធារណៈ​មតិជាតិ និង អន្តរជាតិ ​ប្រាស់ចាក​ពី​ការ​ពិតនោះ គឺ​គណបក្ស​សង្រ្គោះ​ជាតិ បាន​ធ្វើ​ការ​ចោទ​ប្រកាន់​ដោយ​គ្មាន​មូល​ដ្ឋាន មក​លើ​គណបក្ស​ប្រជាជន​កម្ពុជា ថា​បាន​លួច​បន្លំសន្លឹក​ឆ្នោត នៅ​ក្នុង​ពេល​ដែល​គណបក្ស​ប្រជាជន​កម្ពុជា​ បាន​ធ្លាក់​សម្លេងគាំទ្រពី ៩០អាសនៈ មក​នៅត្រឹម ​៦៨​អាសនៈប៉ុណ្ណោះ។ ការ​ចោទ​ប្រកាន់​អំពី​ការលួច​សន្លឹក​ឆ្នោត គឺ​ជា​រឿង​ភូត​កុហក​ដែល​មិនអាច​ទទួល​យកបាន​ ពីព្រោះ​បើ​គិត​អំពី​ចំនួន​ភ្នាក់ងារ​សង្កេត​ការណ៍ នៅតាម​ការិយា​ល័យ​​នីមួយៗ គឺគណបក្ស​ប្រជាជន​កម្ពុជា មាន​ចំនួន​តែ ២នាក់​ រីឯ​គណបក្ស​សង្រ្គោះ​ជាតិ ​មាន​រហូត​ដល់​ទៅ ៧​នាក់​ ឯណោះ។ រឹតតែអាក្រក់​ជាង​នេះ​ទៅ​ទៀត ដោយ​ការ​អនុវត្ត​នូវ​ល្បិច​កល​ដែល​​ខ្លួន​បាន​រៀប​ចំ​ទុក​​ជា​មុន និង​ផ្អែក​លើ​ទិន្នន័យ​ដែល​ទទួល​បាន​ពី​អង្គការ​ក្រៅ​រដ្ឋាភិបាល​ដែល​​ជា​សម្ព័ន្ធ​មិត្ត គណ​បក្ស​ប្រឆាំង​បាន​យក​ធ្វើ​ជា​លេស​ ដើម្បី​ធ្វើ​ពហិការ​មិនចូលរួម​ក្នុង​ដំណើរ​ការ​ធ្វើបច្ចុប្បន្ន​ភាព​បញ្ជី​ឈ្មោះអ្នកបោះឆ្នោត ដំណើរ​ការ​បោះឆ្នោត​ និង​បាន​ប្រកាស​ម្ដង​ហើយ​ម្ដងទៀតថា ខ្លួន​នឹង​មិន​ចូលរួមក្នុង​ការ​បោះឆ្នោត ឬ​ខ្លួន​នឹង​បដិសេធលទ្ធ​ផល​នៃ​ការ​បោះ​ឆ្នោត​ជា​ដើម។ ប៉ុន្ដែ គណបក្ស​សង្រ្គោះ​ជាតិ​នៅ​តែ​ចូលរួម​ក្នុង​ការបោះ​ឆ្នោត​ដដែល ការ​ពិត​ពួក​គេ​ធ្វើ​បែប​នេះ គឺ​ដើម្បី​បំភាន់​សាធា​រណៈ​មតិប៉ុណ្ណោះ និង​បង្កើត​លេស​ដើម្បី​បដិសេធ​លទ្ធ​ផល​ប្រសិន​បើ​ពួក​​គេ​ចាញ់ឆ្នោត ប៉ុន្ដែ​​ពួក​គេ​នឹង​ទទួលយក​លទ្ធផលនៃ​ការ​​បោះឆ្នោត​ភ្លាម​ៗ ប្រសិន​បើ​ពួក​គេ​ឈ្នះ​ឆ្នោត។ ជា​ង​នេះ​ទៅ​ទៀត ដើម្បី​ឆ្លើយ​តប​ទៅ​នឹងការ​ចោទ​ប្រកាន់​របស់​គណបក្ស​ប្រឆាំង គ.ជ.ប បាន​បើក​កញ្ចប់​សុវត្ថិភាព ក ទៅតាម​ដីកា​បង្គាប់​របស់​រដ្ឋ​ធម្មនុញ្ញ ដោយ​មាន​វត្តមាន​តំណាង​​ក្រុម​ប្រឹក្សា​ធម្មនុញ្ញ តំណាង​ គ.ជ.ប តំណាង​មក​ពី​គណបក្ស​មាន​អាសនៈ​នៅ​ក្នុង​សភា រួម​ទាំង​អ្នក​សង្កេត​ការណ៍​មក​ពី​អង្គការ​ក្រៅ​រដ្ឋាភិបាល​ជាតិ និង​អន្ដរ​ជាតិ។ បើ​ទោះ​ជា​យ៉ាងនេះ​ក្ដី គណបក្ស​សង្រ្គោះ​ជាតិ  នៅ​តែ​បន្ដ​ធ្វើ​ការ​ចោទ​ប្រកាន់​មក​លើ​ គ.ជ.ប និងក្រុម​ប្រឹក្សា​ធម្មនុញ្ញ​ ថា​មាន​ភាព​លំអៀង​ទៅ​លើ​គណ​បក្ស​កាន់​អំណាច ក្នុង​ខណៈ​ដែល​ស្ថាប័ន​ឯករាជ្យ​ទាំង​ពីរ​នេះ បាន​បំពេញ​តួនាទី​ និង​ភារកិច្ច​របស់​ខ្លួន​ ដូច​មាន​កំណត់​នៅ​ក្នុង​ច្បាប់។ 

          អ្វីដែល​គួរឲ្យ​កត់​សម្គាល់​ទៀត​នោះ គឺ​អ្នក​សង្កេត​ការណ៍​អន្ដរ​ជាតិ មក​ពីស្ថាប័ន ICAPP និង CAPDI បាន​វាយ​តម្លៃ​ខ្ពស់​ថា ​​តាម​រយៈ​ការ​បោះឆ្នោត​លើក​នេះ គឺ​លទ្ធិ​ប្រជាធិបតេយ្យ​សេរី​ពហុបក្ស ពិត​ជា​បាន​ចាក់​ឫស​ដ៏​រឹង​មាំនៅ​កម្ពុជា​មែន​។

          មិន​ត្រឹម​តែ​ប៉ុណ្ណោះ គណបក្ស​សង្រ្គោះ​ជាតិ នៅ​តែ​បន្ដ​ធ្វើ​ការ​ទាមទារម្ដង​ហើយ​ម្ដង​ទៀត សុំ​​បង្កើត​យន្ដ​ការ​ថ្មី គឺ​​គណៈកម្មការ​ចំរុះឯក​រាជ្យ ដែល​សំណើ​នោះ មិន​អាច​ទទួល​យក និង​អនុវត្ត​បាន ដោយ​ឈរ​លើ​មូល​ហេតុ​មួយ​ចំនួន រួម​មាន៖ 

-       កម្ពុជា​ជា​រដ្ឋ​អធិបតេយ្យ នីតិ​រដ្ឋ​ ដែល​មាន​ច្បាប់ មាន​យន្ដ​ការ​យុត្តាធិការ​ច្បាស់​លាស់​សម្រាប់​រៀបចំ​ដំណើរការ​បោះឆ្នោត និង​ដោះ​ស្រាយ​វិវាទ​ក្នុង​ដំណើរ​ការ​បោះឆ្នោត។

-       ការ​ស្នើ​ឲ្យ​បង្កើតយន្ដ​ការ​ថ្មី គឺ​ជា​ការ​បំពាន​លើ​រដ្ឋ​ធម្មនុញ្ញ ដែល​ជា​ច្បាប់​កំពូល​របស់​ជាតិ និង​ច្បាប់​ស្ដីពី​ការ​បោះឆ្នោត​ជ្រើស​តាំង​តំណាង​រាស្ដ្រ ដែល​បាន​ចែង​ថា គ.ជ.ប និង​ក្រុម​ប្រឹក្សា​ធម្មនុញ្ញ គឺ​ជា​យន្ដ​ការ​សម្រាប់​ដំណើរ​ការ និង​ការ​ដោះ​ស្រាយ​រាល់​វិវាទ​ទាក់​ទង​នឹង​ដំណើរ​ការ​នៃ​ការ​បោះឆ្នោត។

-       គ.ជ.ប បាន​ប្រកាស​លទ្ធ​ផល​បណ្ដោះ​អាសន្ន​នៃ​ការ​បោះ​ឆ្នោត នៅ​ថ្ងៃទី ១២ ខែ​សីហា ឆ្នាំ​២០១៣ ហើយ​រាល់ពាក្យ​បណ្ដឹង​អំពី​ភាព​មិន​ប្រក្រតី ត្រូវ​បាន​ដោះ​ស្រាយ​ចប់​សព្វ​គ្រប់​ដោយ គ.ជ.ប និង​ក្រុម​ប្រឹក្សា​ធម្មនុញ្ញ ប្រកប​ដោយ​តម្លាភាព និង​យុត្តិធម៌។ លទ្ធផល​ផ្លូវ​ការ​នៃ​ការ​បោះឆ្នោត​ត្រូវ​បាន​ប្រកាស​នា​ថ្ងៃ​ទី ៨ ខែ​កញ្ញា ឆ្នាំ​២០១៣ រួច​ហើយ។

-       ក្នុង​ព្រះ​រាជ​សារ​​របស់​ព្រះ​មហា​ក្សត្រ ចុះ​ថ្ងៃ​ទី៣០ ខែ​សីហា ឆ្នាំ​២០១៣ ក៏​បាន​បញ្ជាក់​យ៉ាង​​ច្បាស់​ថា ការ​ដោះ​ស្រាយ​បញ្ហា​នានា​របស់​ជាតិ គួរ​ផ្អែក​លើ​រដ្ឋ​ធម្ម​នុញ្ញ និង​ប្រគល់​តួនាទី​ទៅ​ស្ថាប័ន​មាន​សមត្ថ​កិច្ច ដែល​កំណត់​ក្នុង​រដ្ឋ​ធម្ម​នុញ្ញ និង​ច្បាប់​នានា​របស់​ជាតិ​យើង។

ដោយ​ឡែក ​ពាក់​ព័ន្ធ​ទៅនឹង​ការ​បើកសម័យ​ប្រជុំ​សភា​លើក​ដំបូង​នៃ​រដ្ឋ​សភា ត្រូវ​បាន​គណបក្ស​ប្រឆាំង​ព្យាយាម​បំភាន់សាធារណៈ​មតិ​ថា ជា​ការ​រំលោភ​ទៅនឹង​រដ្ឋធម្មនុញ្ញ​ ដែលការ​ចោ​ទ​ប្រកាន់​បែប​នេះ គឺ​ជា​ការ​បក​ស្រាយ​ខុស​ទាំង​ស្រុងរបស់​គណបក្ស​សង្រ្គោះ​ជាតិ អំ​ពី​ខ្លឹម​សារ​នៃ​រដ្ឋ​ធម្មនុញ្ញ​ ដែល​ករណីនេះ ត្រូវ​បាន​ក្រុម​អ្នក​ច្បាប់​មួយចំនួន ​បាន​ធ្វើ​ការ​បក​ស្រាយ​យ៉ាង​ច្បាស់​​លាស់​ហើយ​ថា តាម​ពិត​ មា​ត្រា ៨២ ថ្មី នៃ​រដ្ឋ​ធម្មនុញ្ញ កថាខណ្ឌ​ទី​១ បាន​ចែងថា “​រដ្ឋ​សភា​បើក​សម័យ​ប្រជុំ​ដំបូង​ ៦០ ​ថ្ងៃ​យ៉ាង​យូរ​ក្រោយ​ពេល​បោះឆ្នោត តាម​ការ​កោះ​ប្រជុំ​របស់​ព្រះ​មហា​ក្សត្រ ” ដែលផ្ទុយ​ពីការលើកឡើងរបស់​គណបក្ស​សង្រ្គោះ​ជាតិ ថា ការ​ប្រជុំ​សភា​លើក​ដំបូង ធ្វើ​ឡើង ៦០​ថ្ងៃ​​ក្រោយ​ប្រកាស​លទ្ធ​ផល​ឆ្នោត​ចុង​ក្រោយ។ ម្យ៉ាង​វិញ​ទៀត មាត្រា​ ៧៦ កថាខណ្ឌទី​១ ចែងថា “​រដ្ឋ​សភា​មាន​សមាជិក​តំណាង​រាស្ដ្រ​យ៉ាង​តិច ១២០​រូប​ ” មានន័យថា តំណាង​រាស្ដ្រ​យ៉ាង​​តិច ១២០រូប ត្រូវ​បាន​ជ្រើស​រើស​ នៅ​រាល់​ពេល​បោះឆ្នោត​សកល។ ដោយ​ឡែក​ការ​បោះ​ឆ្នោត​សកល​នៅ​ឆ្នាំ​២០១៣ នេះ សមាជិក​រដ្ឋ​សភា​មាន​ចំនួន ១២៣​រូប។ មាត្រា​ទាំង​ពីរនេះ មិន​បាន​ចែង​ថា សម័យ​ប្រជុំ​លើក​ដំបូង ក្រោម​ព្រះ​រាជាធិបតី​ភាព​របស់​ព្រះ​មហា​ក្សត្រ ត្រូវ​មាន​វត្ត​មាន​សមាជិក​សភា​យ៉ាង​តិច ១២០ ​រូប​នោះ​ទេ។
         
ជា​រួម​ គណបក្ស​ប្រឆាំង​គ្មាន​​ទឡ្ហីករណ៍​ណាមួយ​ច្បាស់​លាស់ ក្នុង​ការ​បញ្ជាក់​ជំហរ​ដ៏​ត្រឹម​ត្រូវ​របស់​ខ្លួន ឲ្យ​ស័ក្ដិ​សម​ជា​អ្នក​ដឹកនាំគណ​បក្ស​នយោបាយ​មួយ​ប្រកប​ដោយ​ភាព​សុចរិត​នោះ​ឡើយ គឺ​មាន​តែ​ការ​ប្រើ​ប្រាស់​អំណាច​នៃ​ការ​បំភ្លៃ​ ភូត​កុហក និង​បំភាន់​សាធារណៈ​មតិ តែ​ប៉ុណ្ណោះ។ ប៉ុន្ដែ ​​ទោះ​បី​ជា​គណបក្ស​ប្រឆាំង​ និង​សម្ព័ន្ធ​មិត្ត​របស់​ខ្លួន បាន​ប្រើ​គ្រប់​ល្បិច​កល​ដើម្បី​បំផ្លាញ​លទ្ធផល​បោះឆ្នោត​ក៏ដោយ ក៏​ការ​ពិតនៅតែ​​ជា​ការ​ពិត​ដដែល គឺ​រដ្ឋ​សភាជាតិ និង​រាជ​រដ្ឋាភិបាល ត្រូវ​បាន​បង្កើត​ឡើង​ ហើយ​បាន​ និង​កំពុង​បំពេញ​កិច្ច​ការ​របស់​ខ្លួន​ស្រប​តាម​រដ្ឋ​ធម្ម​នុញ្ញ​ និង ច្បាប់ជា​ធរ​មានរបស់កម្ពុជា ដែល​មិន​មាន​អ្វី​បង្ក​ជា​ឧបស័គ្គ​រាំងស្ទះ​ឡើយ។

ខ្លឹម​សារ​​សង្ខេប សៀវ​ភៅស ស្តីពី​ការ​បោះ​ឆ្នោត​​សកល​ជ្រើស​តាំង​តំណាង​រាស្រ្ត នីតិកាលទី៥ នៃរដ្ឋសភា