មុនពេលពិធីចូលកាន់តំណែងរបស់គាត់ អ្នកជំនាញចិនបានវិនិច្ឆ័យថា ត្រាំ ដែលជាអ្នកជំនួញជោគជ័យម្នាក់នោះអាចត្រូវបាន “សម្រប” ឲ្យធ្វើតាមផលប្រយោជន៍របស់ចិន និងជាយថាហេតុនឹងមានភាពងាយស្រួលក្នុងការធ្វើជាមួយជាង គ្លីនតុន។ ភ្លាមបន្ទាប់ពីជាប់ឆ្នោត ត្រាំ បានបញ្ចប់ក្តីរំពឹងនេះជាមួយនឹងកាយវិការ ពាក្យសម្តី និងការសរសេរនៅធ្វីតធើរបស់គាត់។ បន្ទាប់ពីទទួលការហៅទូរស័ព្ទអបអរសាទរពីប្រធានាធិបតីតៃវ៉ាន់ Tsai Ing-wen មក ត្រាំ បានសួរថា ហេតុអ្វីបានជាអាមេរិកត្រូវតែគាំទ្រជំហរ “ចិនតែមួយ” និងជៀសវាងការបង្កើនទំនាក់ទំនងជាមួយតៃវ៉ាន់។
ប្រធានាធិបតី ត្រាំ នៅទីបំផុត ត្រូវបានគេបញ្ចុះបញ្ចូលឲ្យទស្សនៈដើមរបស់អាមេរិកអំពីគោលនយោបាយ “ចិនតែមួយ”។ ទោះបីជាកិច្ចប្រជុំកំពូលមិនផ្លូវការរបស់គាត់ជាមួយប្រធានាធិបតី ស៊ី ជីនពីង នៅដើមខែមេសាមានដំណើរការល្អក៏ដោយ ក៏ ត្រាំ បានដាក់ឲ្យសមភាគីចិនរបស់គាត់ស្ថិតក្នុងការការពារដែរ។ គាត់បានបង្ហាញច្បាស់ថា គាត់អាចចាត់វិធានការគួរឲ្យភ្ញាក់ផ្អើលជាច្រើនដែលមានផលវិបាកអវិជ្ជមានធ្ងន់ធ្ងរចំពោះចិន។ ប៉េកាំងត្រូវបានបង្ខំឲ្យត្រៀមដល់ភាពមិនច្បាស់លាស់ពីប្រធានាធិបតីអាមេរិកម្នាក់ដែលផ្តល់តម្លៃដល់ភាពមិនអាចប៉ាន់ស្មានទុកជាមុន និងភាពតានតឹងដើម្បីសម្រេចដល់គោលដៅ។
បន្ទាប់ពីកិច្ចប្រជុំនោះ រដ្ឋាភិបាលត្រំាបានរក្សាសម្ពាធនយោបាយខ្លាំងលើចិនដើម្បីប្រើប្រាស់អំណាចសេដ្ឋកិច្ចរបស់ខ្លួនដើម្បីបញ្ឈប់ការអភិវឌ្ឍន៍អាវុធនុយក្លេអ៊ែររបស់កូរ៉េខាងជើង។ ក្នុងខណៈដែលបង្ករការភ័យថា នឹងមានជម្លោះនៅឧបទ្វីបកូរ៉េនោះ ប្រធានាធិបតី ត្រាំ បានសម្តែងក្តីគោរពផ្ទាល់ខ្លួនគាត់ដល់ប្រធានាធិបតី ស៊ី។ គាត់បានសន្យាដល់ក្រុងប៉េកាំងអំពីការទុកមួយអន្លើសិននូវការចរចាពីអតុល្យភាពពាណិជ្ជកម្មធំៗរបស់ប្រទេសទាំងពីរ និងបញ្ហាសេដ្ឋកិច្ចផ្សេងទៀត។
ភាពមិនច្បាស់លាស់ថ្មីរបស់ចិនលើប្រធានាធិបតីអាមេរិកបានបន្ថែមដល់មូលហេតុសម្រាប់ក្រុងប៉េកាំងក្នុងការជៀសវាង យ៉ាងហោចសម្រាប់ពេលឥឡូវនេះនូវការពង្រីកទឹកដីដ៏ចម្រូងចម្រាស់នៅសមុទ្រចិនខាងត្បូង។ ថាតើរឿងនេះនឹងមានរយៈពេលយូរប៉ុន្មាននោះគឺស្ថិតនៅជាការប៉ាន់ស្មានប៉ុណ្ណោះ។
ជាងនេះទៅទៀត ការជាប់រវល់របស់រដ្ឋការ ត្រាំ ជាមួយនឹងកូរ៉េខាងជើងនិងចិននោះបានធ្វើឲ្យមានភាពរសាត់អណ្តែតក្នុងគោលនយោបាយអាមេរិកនៅអាស៊ីអាគ្នេយ៍។ ត្រាំ និងមន្ត្រីរបស់គាត់បានប្រកាសបញ្ចប់គោលនយោបាយ “ងាកកម្លាំងទៅអាស៊ី” របស់រដ្ឋការ អូបាម៉ា និងលប់ចោលគោលនយោបាយសេដ្ឋកិច្ចដ៏សំខាន់នោះគឺកិច្ចព្រមព្រៀងពាណិជ្ជកម្មអន្តរប៉ាស៊ីហ្វិក។
អ្វីដែលមាននៅក្នុងគោលនយោបាយក្នុងតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍របស់ ត្រាំ នោះបានបង្ហាញពីការយកចិត្តទុកដាក់យឺតយ៉ាវ និងចោះៗដោយសារតែរដ្ឋការដែលមិនមានមន្ត្រីគ្រប់គ្រាន់ និងគ្មានទស្សនៈយុទ្ធសាស្ត្រច្បាស់លាស់។ ទើបតែពេលថ្មីៗនេះទេដែលពួកគេចាប់ផ្តើមបង្ហាញចំណាប់អារម្មណ៍ក្នុងការមានទំនាក់ទំនងវិជ្ជមានជាមួយអាស៊ីអាគ្នេយ៍។
ស្តីពីជម្លោះនៅសមុទ្រចិនខាងត្បូវ រដ្ឋាភិបាល ត្រាំ បានជ្រើសយកវិធីសាស្ត្រប្រុងប្រយ័ត្ន។ ខ្លួនបានជៀសវាងមួយរយៈនូវការអនុវត្តសេរីភាពនៃការធ្វើនាវាចរម្តងម្កាលដោយនាវាជើងទឹកអាមេរិកដែលមានគោលដៅប្រឆាំងនឹងសណ្ឋានកោះរបស់ចិនដែលបានចាត់ទុកថា ខុសច្បាប់ដោយតុលាការមជ្ឈត្តិកម្មអន្តរជាតិនៅឆ្នាំ ២០១៦។ នៅឥណ្ឌូនេស៊ី អនុប្រធានាធិបតី Pence បានលើកឡើងនូវការប្តេជ្ញាចិត្តរបស់អាមេរិកលើ “ពាណិជ្ជកម្មដោយយុត្តិធម៌” ជាមួយឥណ្ឌូនេស៊ី ជាប្រទេសមួយនៅអាស៊ីដែលមានពាណិជ្ជកម្មលើសជាមួយអាមេរិក និងស្ថិតក្រោមការពិនិត្យឡើងវិញដោយរដ្ឋបាលថ្មីរបស់អាមេរិក។
បញ្ហាសិទ្ធិមនុស្សនៅអាស៊ីអាគ្នេយ៍ មានតាំងពីរឿងការកាន់អំណាចផ្តាច់ការរបស់បុរសខ្លាំងនៅកម្ពុជា និងការមានកម្លាំងខ្លាំងរបស់របបកុម្មុយនីស្តនៅវៀតណាមរហូតដល់រឿងការបង្ក្រាបដ៏ចម្រូងចម្រាស់របស់រដ្ឋាភិបាលប្រជាធិបតេយ្យថ្មីមីយ៉ាន់ម៉ាលើសហគមន៍ Rohingya ដែលត្រូវបានគេសង្កត់សង្កិន បានទទួលការយកចិត្តទុកដាក់តិចតួចណាស់ពីរដ្ឋបាល ត្រាំ ជាងពីរដ្ឋបាលមុនៗ។ ការអញ្ជើញរបស់ប្រធានាធិបតីនាពេលថ្មីៗនេះដល់មេដឹកនាំហ្វីលីពីន និងថៃនោះបានបង្ហាញពីការយកចិត្តទុកដាក់ថ្មីរបស់អាមេរិកលើបញ្ហាសិទ្ធិមនុស្ស។
មន្ត្រីអាស៊ីអាគ្នេយ៍ត្អូញត្អែត្រឹមត្រូវថា ពួកគេមានសមភាគីតិចតួចណាស់នៅក្នុងរដ្ឋការរបស់ត្រាំ ជាពិសេសនៅក្នុងក្រសួងការបរទេស និងការពារជាតិ ដោយសារតែភាពយឺតយ៉ាវខ្លាំងរបស់រដ្ឋបាលនោះក្នុងការតែងតាំងមន្ត្រី។ នៅពេលពួកគេកំពុងរង់ចាំ អ្នកដែលស្វែងរកយុទ្ធសាស្ត្រអាមេរិកដែលមានសមាហរណកម្មល្អមកលើតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍នោះទំនងជាមានការខកចិត្ត។ ដោយមានការទប់ស្កាត់វិបត្តិមិនរំពឹងទុកណាមួយនោះ ការជាប់រវល់ខ្លាំងរបស់រដ្ឋបាលត្រាំលើចំណុចអាទិភាពផ្សេងៗទៀតនោះហាក់ដូចជានឹងបន្តទៀតសម្រាប់អនាគតខាងមុខ។
ក្នុងបញ្ហាសំខាន់ៗនៅតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍ ហាក់បីដូចជាមានកិច្ចព្រមព្រៀងទូលាយនៅក្នុងរដ្ឋាភិបាល ត្រាំ អំពីការចាំបាច់ក្នុងការពង្រឹងជំហរសន្តិសុខរបស់អាមេរិកនៅក្នុងតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍និងតំបន់អាស៊ីប៉ាស៊ីហ្វិកទាំងមូល។ សំណើរបង្កើនចំណាយការពារជាតិរបស់ប្រធានាធិបតី ត្រាំ នោះនឹងគាំទ្រដល់ការតាក់តែងច្បាប់របស់សភាដូចជា ការផ្តួចផ្តើមគំនិតស្ថិរភាពតំបន់អាស៊ីប៉ាស៊ីហ្វិក (Asia Pacific Stability Initiative) និងច្បាប់ផ្តល់ទំនុកចិត្តអាស៊ី (Asian Reassurance Initiative Act)។
ប៉ុន្តែ ការសម្រេចបានជំហរបង្រួបបង្រួមនិងចីរភាពលើបញ្ហាសេដ្ឋកិច្ចនិងពាណិជ្ជកម្មអាមេរិក ជាមួយតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍ ឬកន្លែងផ្សេងនោះ មើលទៅមានការលំបាកជាងបញ្ហាសន្តិសុខនិងគោលនយោបាយការបរទេស។ មន្ត្រីសំខាន់ៗមានប្រវត្តិមិនចុះសម្រុងគ្នា។ អ្នកខ្លះមានប្រើសម្តីវោហារសាស្ត្រក្នុងយុទ្ធនាការបោះឆ្នោតប្រធានាធិបតីដែលសន្យាចាត់ការយ៉ាងចាស់ដៃជាមួយបណ្តារដ្ឋដែល “ចាត់ទុកអាមេរិកមិនស្មើភាព” និង “ដណ្តើមការងារ” ពីកម្មករអាមេរិក។ អ្នកផ្សេងទៀតបានប្រកាន់ភ្ជាប់នឹងទ្រឹស្តីអភិរក្សរបស់ពួកសាធារណរដ្ឋនៅក្នុងការគាំទ្រពាណិជ្ជកម្មសេរី។ គេនិយាយថា គោលនយោបាយនោះបានរុញទៅវិញទៅមករវាងក្រុមទាំងពីរនោះ។
គេនៅតែរង់ចាំមើលថា តើឥទ្ធិពលច្រើនកម្រិតណាដែលអាមេរិកនឹងបាត់បង់ ឬទទួលបាននៅក្នុងបរិយាកាសមិនច្បាស់លាស់ទាំងនេះ។ រឿងច្រើននឹងអាស្រ័យលើថា តើចិននឹង “បំពេញចន្លោះប្រហោង” នោះបានល្អកម្រិតណា ឬអន់កម្រិតណា ដោយសារតែភាពមិនច្បាស់លាស់របស់គោលនយោបាយអាមេរិក។ សម្រាប់ពេលនេះ វាហាក់ដូចជាថា ការប្រណាំងប្រជែងរវាងអាមេរិកនិងចិននៅតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍នឹងទំនងជានៅតែមានភាពខ្លាំងក្លានៅពេលខាងមុខ៕
ប្រភព៖ East Asia Forum ចុះថ្ងៃ០៣ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០១៧
