ការបង្ហាញ និងការបំភ្លៃយ៉ាងច្រើនក្នុងរបាយការណ៍នៃសម្ព័ន្ធកំណែទម្រង់ការបោះឆ្នោត គឺលើសពីគ្រប់គ្រាន់ទៅទៀតដើម្បីបង្ហាញថា នេះគឺជាចេតនានយោបាយក្នុងគោលដៅបន្ទាបតម្លៃនៃការបោះឆ្នោតសកលកាលពីថ្ងៃទី២៨ ខែកក្កដា ដែលនេះមិនមែនជាគោលបំណងនៃការសិក្សាទៅលើដំណើរការនៃការបោះឆ្នោតនោះទេ។ ប៉ុន្តែ បើនរណាម្នាក់មានការសង្ស័យលើការសន្និដ្ឋាននោះ នៅមានភស្តុតាងដែលមិនអាចប្រកែកបានទៀត។
ភស្តុតាងនេះ គឺយុទ្ធនាការឃោសនាដែលធ្វើឡើងដោយអ្នកនាំមុខគេមួយរូបរបស់ ERA រយៈពេលមួយខែកន្លះមុនការចេញផ្សាយរបាយការណ៍នេះ គឺជាយុទ្ធនាការលាក់លៀមការពិតនូវអ្វីដែល NGOs ពាក់ព័ន្ធនៅក្នុងរបាយការណ៍ ERA ដែលបានរកឃើញ ឬបានសន្និដ្ឋានអំពីការប្រព្រឹត្តទៅនៃការបោះឆ្នោត។ យុទ្ធនាការនេះទទួលបានជោគជ័យក្នុងការបំភាន់សារព័ត៌មាន The Cambodia Daily ដូច្នេះជាការសន្និដ្ឋានក៏បានបំភាន់អ្នកអានរបស់ខ្លួនជាច្រើននាក់ទៀតផងដែរ។
លោកស្រី Laura Thornton ជានាយិកានៃវិទ្យាស្ថានជាតិប្រជាធិបតេយ្យ (NDI) ប្រចាំនៅកម្ពុជា ជាអង្គការមួយដែលទទួលបានមូលនិធិពីរដ្ឋាភិបាលសហរដ្ឋអាមេរិក ដែលអាចចាត់ទុកថា ជាកំលាំងដឹកនាំស្នូលរបស់ ERA។ រយៈពេលពីរថ្ងៃជាប់គ្នាក្នុងខែតុលា លោកស្រី Thornton បានផ្តល់បទសម្ភាសន៍ដល់សារព័ត៌មាន The Cambodia Daily ដែលក្នុងបទសម្ភាសន៍នោះ លោកស្រីបានលាតត្រដាងឲ្យឃើញអំពីលទ្ធផលនៃការសង្កេតការណ៍របស់ NGOs ក្នុងស្រុកលើការបោះឆ្នោត។ សារព័ត៌មាន The Cambodia Daily បានសរសេរអត្ថបទសំខាន់ៗជាច្រើនដោយផ្អែកលើបទសម្ភាសន៍ទាំងនេះ នៅក្នុងការបោះពុម្ភផ្សាយថ្ងៃទី២៩ និង៣០ ខែតុលា។
នៅក្នុងអត្ថបទមុន (http://www.thecambodiaherald.com/opinion/detail/3?token=MzZjYzIxMDdiMjY4MTZhZTIyOWYzYWZhYzk0N2I4) ខ្ញុំបានដកស្រង់ការអះអាងមួយ ក្នុងចំណោមការអះអាងជាច្រើនរបស់ លោកស្រី Thornton ។ នៅក្នុងបទសម្ភាសន៍នោះ លោកស្រីបានលើកឡើងថា មជ្ឈមណ្ឌលសម្រាប់ការសិក្សាស្រាវជ្រាវជាន់ខ្ពស់ (CAS) បានធ្វើការស្ទង់មតិមួយទូទាំងប្រទេស ហើយបានរកឃើញថា «២៩,៥% នៃប្រជាពលរដ្ឋដែលបានព្យាយាមទៅបោះឆ្នោតនៅថ្ងៃបោះឆ្នោត មិនអាចបោះបានឡើយ»។ ដូចដែល លោកស្រី Thornton បានប្រាប់ The Cambodia Daily «ចំនួនអ្នកដែលត្រូវបានគេដកហូតសិទ្ធិបោះឆ្នោតនេះមានសក្តានុពលធំធេងក្នុងការផ្លាស់ប្តូរលទ្ធផលនៃការបោះឆ្នោត»។ ប៉ុន្តែ បើគិតមួយភ្លែតធ្វើឱ្យយើងយល់ច្បាស់ថាNDI និង/ឬCAS ប្រឹងប្រែងហួសសមត្ថភាពរបស់ខ្លួនរហូតទទួលបរាជ័យនោះគឺ៖ តួលេខនេះធំធេងពេក ដែលជាតួលេខមិនសមហេតុផល ហើយថែមទាំងផ្ទុយទៅនឹងការសង្កេតការណ៍របស់NGOs ដទៃទៀត។
ការស្ទង់មតិរបៀបចោទប្រកាន់របស់CAS មិនដែលបានផ្សព្វផ្សាយជាសាធារណៈទេ ប៉ុន្តែក៏វាមិនចាំបាច់នោះដែរដោយសារតែវាបានបំរើឱ្យគោលបំណងរបស់ លោកស្រី Thornton ក្នុងការផ្សព្វផ្សាយគំនិតដែលថា ប្រជាជនកម្ពុជាមួយចំនួនធំត្រូវបានដកសិទ្ធិបោះឆ្នោត។
មួយថ្ងៃមុន លោកស្រី Thornton ផ្តល់សម្ភាសន៍ជាមួយ The Cambodia Daily ជាមួយនឹងអ្វីដែលគាត់បាននិយាយគឺជា «សម្រង់» ចេញពីរបាយការណ៍ ERA ដែលនឹងចេញផ្សាយបន្ទាប់មកនោះ៖
«...នៅថ្ងៃបោះឆ្នោត ការព្រមានផ្សេងៗបានក្លាយជាការពិត នៅពេលដែលពលរដ្ឋមានសិទ្ធិបោះឆ្នោតដែលមានអត្តសញ្ញាណត្រឹមត្រូវ ត្រូវបានរារាំងមិនឱ្យបោះឆ្នោតនៅពេលជាមួយគ្នានេះដែរ ប្រជាជនទាំងឡានៗដែលអ្នកស្រុកអ្នកភូមិមិនស្គាល់អត្តសញ្ញាណនោះ ត្រូវបានដឹកមកស្ថានីយ៍បោះឆ្នោតដើម្បីបោះឆ្នោតដោយគ្មានអត្តសញ្ញាណប័ណ្ណ ឬប័ណ្ណលឿង ICEs ឡើយ។
«ប្រសិនបើប្រជាពលរដ្ឋដែលត្រូវបានគេដកហូតសិទ្ធិមួយចំនួនធំ ត្រូវបានគេអនុញ្ញតឱ្យបោះឆ្នោត ហើយប្រសិនបើការបោះឆ្នោតខុសច្បាប់ត្រូវបានទប់ស្កាត់នោះ វាមិនច្បាស់ទេថាលទ្ធផលពិតប្រាកដនៃការបោះឆ្នោតនឹងទៅជាយ៉ាងណានោះទេ»។
បើស្តាប់ទៅប្រាកដណាស់ហាក់ដូចជា ERA មានភស្តុតាងនៃការប្រព្រឹត្តិខុសទាំងនោះ៖ ប្រជាជនទាំងឡានៗគ្មានអត្តសញ្ញាណទាល់តែសោះ (ទោះជាអត្តសញ្ញាណប័ណ្ណទាហានវៀតណាមក៏ដោយ?) ត្រូវបានដឹកចល័តជុំវិញប្រទេសដើម្បីបោះឆ្នោត។ ប្រសិនបើគេមិនអាចរកឡានក្រុងមួយបាន នៅទីក្រុងភ្នំពេញនៅថ្ងៃ២៨ ខែកក្កដានោះ នោះគេនឹងដឹងអំពីមូលហេតុហើយ។
វាអាចថា លោកស្រី Thornton បានបាត់បង់ការអំពាវនាវពិតប្រាកដរបស់ខ្លួន។ លោកស្រីគួរតែជាអ្នកសរសេររឿងសម្រាប់ភាពយន្តហូលីវូតកម្រិតBល្អជាង។ មិនមានកថាខ័ណ្ឌណាមួយដែលលោកស្រីបានដកស្រង់សម្រាប់ The Cambodia Daily នៅក្នុងរបាយការណ៍ ERA នោះទេ។
ខ្ញុំមិនអាចបង្ខំចិត្តខ្លួនឯងអានរបាយការណ៍ ERA លើកទីពីរនោះទេ ប៉ុន្តែខ្ញុំបានឃើញពាក្យ «ព្រមាន» «ពេញៗឡាន» «ដឹកតាមឡាន» «គ្មានអត្តសញ្ញាណ ឬគ្មានប័ណ្ណលឿង ICEs» «ប្រជាពលរដ្ឋដែលត្រូវបានគេដកសិទ្ធិ» និង «លទ្ធផលបោះឆ្នោតពិតប្រាកដ»។ គ្មានពាក្យណាមួយមាននៅក្នុង របាយការណ៍ ERA នោះទេ។
ចំណុចតែមួយគត់ដែលខ្ញុំអាចរកឃើញនៅក្នុងរបាយការណ៍នោះ ដែលប្រហាក់ប្រហែលទៅនឹងការដកស្រង់សម្តីនៅក្នុង The Cambodia Daily គឺ «..ប្រជាពលរដ្ឋមានសិទ្ធិបោះឆ្នោត ដែលមានអត្តសញ្ញាណត្រឹមត្រូវត្រូវបានរារាំងមិនឱ្យបោះឆ្នោត ខណៈពេលជាមួយគ្នានោះដែរ អ្នកបោះឆ្នោតត្រូវបានរាយការណ៍ថាឃើញប្រជាជនដែលមិនស្គាល់អត្តសញ្ញាណក្នុងស្រុកភូមិរបស់ពួកគេទៅបោះឆ្នោត ដោយប្រើប្រាស់ប័ណ្ណលឿង»។ ដូច្នេះ «ពេញៗឡាន» ក្លាយជា «ប្រជាជន» តើមានប៉ុន្មាននាក់? តើមនុស្សប៉ុន្មាននាក់ដែលអ្នកស្រុកភូមិមិនបានស្គាល់នោះ? អ្នកបោះឆ្នោតដែលត្រូវបានសម្ភាសន៍ដោយ អង្គការ NGO មួយ មិនបានបង្ហាញពីអត្តសញ្ញាណគេទេ។
ជារួម លោកស្រី Thornton បានឆ្លងឆ្លើយជាមួយនរណាម្នាក់ដោយជោគជ័យតាមរយៈ The Cambodia Daily។ លោកស្រីបានផ្តល់ឱ្យសារព័ត៌មាននេះនូវ «អត្ថបទសម្រង់» ដែលស្តាប់ទៅគួរឱ្យទាក់ទាញអារម្មណ៍ដែលធានាថានឹងបន្ទាបតម្លៃនៃការបោះឆ្នោត និងបង្កើតបរិយាកាសមួយដែលការចោទប្រកាន់ផ្សេងៗទៀតរបស់ ERA ទំនងជាគេជឿ។ នៅពេលដែលរបាយការណ៍នេះ ចុងក្រោយត្រូវបានប្រកាសជាសាធារណៈ ៦សប្តាហ៍ក្រោយមក ប្រហែលជាគ្មាននរណាបានកត់សម្គាល់ថា «សម្រង់» នោះ ពុំបានទាំងឃើញស្រមោលនោះផងទេ។
ដោយ Allen Myers