Monday, June 22, 2020

ប្រវត្តិនំបញ្ចុកខ្មែរ

នំបញ្ចុកមានឈ្មោះ ដើមថានំប៉ែនចុក គឺជានំដែលគេយកម្សៅសម្រស់ទៅស្ងោរហើយបុកលាយ ទឹករួចយកទៅចាក់ក្នុងប៉ែនទើបយកស្នូលឈើចុកសង្កត់ ដើម្បីរោយទម្លាក់ជាសរសៃក្នុងទឹកពុះឲ្យ ឆ្អិន ក្រោយមកគេស្រង់ចាប់ជាចង្វាយៗ ដាក់ជាលឬកញ្ច្រែង ទុកឲ្យស្រស់ទឹក។
បន្ទាប់មក គេហៅកាត់ៗថា នំបញ្ចុកមិនខុសអំពីពាក្យខ្មែរជាច្រើន ដោយបានហៅកាត់ៗ ដូចជា ជើងក្រាន ក្លាយ ចង្ក្រាន, ជាន់ដើរ ក្លាយជណ្ដើរ, កាន់ជ្រែង ក្លាយកញ្ច្រែង, កាន់ត្រក ក្លាយកន្ត្រក, ពីរថែមដប់ ក្លាយពីរដណ្ដប់ជាដើម។

ខាងក្រោមនេះ គឺជារឿងព្រេងនិទាន ដែលទាក់ទងនឹងប្រវត្តិនំបញ្ចុក៖
រឿងនំបញ្ចុកមានសេចក្ដីដំណាលថា នៅនគរធារាធិបតី (សព្វថ្ងៃជាតំបន់ទន្លេសាប) មានអ្នកស្រែពីរនាក់ប្តីប្រពន្ធ ធ្វើស្រែស្រូវវារដើម្បីចិញ្ចឹមជីវិត ព្រោះគាត់រស់នៅតំបន់ទឹកលិច មិនអាចដាំដំណាំស្រូវល្អដូចគេដទៃទៀតបាន។
ស្រូវវារ ជាប្រភេទស្រូវដែលផ្ដល់អង្ករបាយរឹង មានពណ៌ក្រហមទ្រង់ផ្កាឈូកបន្តិច ពេលបុកសម្រិតរួចហើយ ដោយសារអង្ករនោះ រឹងពេកដាំបាយឆីមិនសូវឆ្ងាញ់ អ្នកស្រែក៏បែកគំនិតធ្វើជានំ ឲ្យមានជាតិទន់បន្តិច ដើម្បីបរិភោគស្រួលទំពា និងណាមួយទៀត នៅតំបន់ដែលពួកគាត់រស់នៅ សំបូរត្រីផងផងដែរ ទើបនាំគ្នាពីរនាក់ប្ដីប្រពន្ធ បង់ត្រីមកធ្វើជាប្រហុក ធ្វើត្រីឆ្អើរ រក្សាទុកបានយូរ សម្រាប់ឆីជាអាហារ។
ម៉្យាង អង្ករស្រូវវារ ជាអង្ករដែលអ្នកស្រែ ដែលអាចយកមកធ្វើជានំបញ្ចុកនេះបានល្អ ហើយបានចំនួនច្រើនជាងអង្ករស្រូវស្រែធម្មតាទៀតផង។
ថ្ងៃមួយ នារដូវប្រាំង ទំនេរពីការងារនៅស្រែ អ្នកស្រែជាប្រពន្ធ បានបុកអង្ករស្រូវវារ បានបែកគំនិត យកអង្ករស្រូវវារនេះ ធ្វើជានំសរសៃស ចាប់ជាចង្វាយ រួចហើយក៏ស្រូបនឹងទឹកសម្លប្រហើរត្រីឆ្អើរ ដាក់ប្រហុក ខ្ទិះដូង ថែមល្បោយបន្លែ ដែលគាត់បេះបាននៅតាមវាលស្រែ ឬក្នុងចម្ការក្រោយផ្ទះ។
លុះអ្នកស្រែជាប្ដីពិសាហើយក៏កើតជំងឺរាគរូស ព្រោះនំបញ្ចុកនោះ ធ្វើអំពីអង្ករត្រាំទឹកយូរ មួយវិញទៀត ដោយសារបន្លែស្រស់ខ្លះបេះពីព្រៃមានជីវជាតិជូរ ឬត្រជាក់ ដូចជាល្ហុង ត្រួយត្រកួនស្រស់ ត្រួយកន្ធំថេត ផ្កាកំប៉ោក ផ្កាស្នោជាដើម ទើបអ្នកស្រែជាប្រពន្ធបែកគំនិត បន្ថែមត្រយូងចេក ជាជំនួយ ជាល្បោយនំពិសាហើយ ក៏លែងការរាគរូសដូចមុនទៀត។
ពួកគាត់ទាំងពីរនាក់បានប្រតិស្ឋនាម ឲ្យនំនោះឈ្មោះថា នំសរសៃស្រូវវារ នៅពេលដែល អ្នកស្រែយើង ធ្វើនំសរសៃស្រូវវារនេះម្ដងៗ ហើយពួកគាត់តែងតែយកម្រាមដៃ ជាចង្កើះ ស្រវាចាប់នំបរិភោគ បញ្ចុកចូលមាត់ជាទម្លាប់ធម្មតា តាមជីវភាពរស់នៅបែបអ្នកស្រែក្រីក្រ និងតែងតែដួសផ្ញើញាតិសន្ដានក្នុងភូមិឲ្យពិសាឆ្ងាញ់មាត់គ្រប់គ្នាផងដែរ ។
លុះអ្នកភូមិបានភ្លក់ស្នាដៃរបស់ពួកគាត់ហើយឃើញថាឆ្ងាញ់ អ្នកស្រុកក៏បានមកសុំរៀនក្បួនធ្វើនំ និងក្បួនធ្វើទឹកសម្លស្រូបពីគាត់ ដើម្បីយកទៅផ្សំឆ្នៃធ្វើទឹកសម្លកំដរនំឆីតាមផ្ទះ តាមភូមិ តាមចំណូលចិត្តរៀងៗខ្លួនជាបន្តៗរៀងមក។
លុះអ្នកទាំងពីរចាស់ជរាបន្តិចទៅ អ្នកស្រែទាំងពីរនាក់ប្ដីប្រពន្ធនេះ មិនអាចប្រកបរបរធ្វើស្រែបាន ព្រោះគ្មានកូនចៅបន្តការងារក្នុងស្រែជំនួសពួកគាត់បាន អ្នកទាំងពីរក៏ដូរមុខរបរ មករែកនំបញ្ចុកនេះ លក់តាមភូមិតិចតួច ដើម្បីចិញ្ចឹមជីវិតរៀងរាល់ថ្ងៃ តាមដំណើរជីវិតសុចរិតរបស់ពួកគាត់។
ដល់នៅថ្ងៃមួយ មានរាជកុមារវ័យប្រមាណ ៧វស្សា នាំពលសេនាជិះសេះដើរលេង នៅតាមស្រុកភូមិ ក៏បានប្រទះឃើញ អ្នកស្រុកចោមរោម អ្នកស្រែលក់នំសរសៃស្រូវវារនេះ ហើយអួតថាឆ្ងាញ់មាត់គ្រប់គ្នា រួចរាជកុមារក៏ចង់សាកមើលនឹងគេដែរ តែដោយតំបន់នោះ មានភាពក្រីក្រ គេឆីនំសរសៃស្រូវវារនេះនៅនឹងម្រាមដៃគ្រប់ៗគ្នា ម្ល៉ោះហើយរាជកុមារក៏ប្រែចិត្តរារែក មិនហ៊ានសាកល្បង ព្រោះខ្លាចប្រឡាក់ដៃ។
រីឯអ្នកស្រែទាំងពីរនាក់ កាលបើបានដឹងថា រាជកុមារចង់សោយនំរបស់ខ្លួន ក៏ទូលសុំឲ្យស្នំឯក ដែលជាមេដោះរបស់រាជកុមារ យកដៃចាប់នំសរសៃស្រូវវារទៅបញ្ចុករាជកុមារនោះ។ ដោយការចង់ដឹង នូវរសជាតិសម្លដ៏សែនឈ្ងុយឈ្ងប់ប្លែកពីធម្មតា រាជកុមារក៏យល់ព្រមឲ្យស្នំឯកបញ្ចុក។
ពេលនេះ រាជកុមារក៏មានសេចក្ដីសោមនស្សនឹងរសជាតិនំសរសៃស្រូវវារដ៏ឆ្ងាញ់មួយចាននោះ ក្រៃលែង ព្រមទាំងប្រទានរង្វាន់មួយចំនួនដល់អ្នកស្រែដែលធ្វើនំឆ្ងាញ់ពីរនាក់ប្ដីប្រពន្ធនោះ។
នៅពេលរាជកុមារ យាងត្រឡប់ទៅរាជវាំងវិញ ក៏តែងតែទទូចឲ្យព្រះមាតា តាមរកទិញ “នំដែលស្នំបញ្ចុក” នោះពីអ្នកស្រែ យកមកសោយនៅក្នុងរាជវាំង។ ដោយសារខ្ជិលដេញស្នំឲ្យរត់ទៅទិញនំ ពីអ្នកស្រែនោះជារៀងរាល់ព្រឹក ក៏ឲ្យរាជបុត្រជាទីស្រឡាញ់ព្រះរាជមាតាបញ្ជា ឲ្យសេនា ទៅគាស់ហៅ អ្នកស្រែទាំងពីរនាក់ប្ដីប្រពន្ធនោះមកធ្វើនំសម្រាប់រាជកុមារសោយជាប្រចាំក្នុងរាជវាំង រៀងរហូតទៅ។
ចំណេរតមកឈ្មោះ “នំសរសៃស្រូវវារ” ក៏លែងមាននរណាហៅតទៅទៀតដែរ គឺគេទម្លាប់នាំគ្នា ហៅថា “នំដែលស្នំបញ្ចុក” ជាជំនួសវិញយ៉ាងមានប្រជាប្រិយ តែយូរៗក្រោយមកទៀត ក៏ត្រូវគេហៅកាត់ៗខ្លីៗថា “នំបញ្ចុកៗ” បន្តរៀងរហូតមកដល់សព្វថ្ងៃនេះ៕
សូមបញ្ជាក់ថា រឿងព្រេងជារឿងអក្សរសិល្ប៍ប្រឌិត និពន្ធសម្រាប់ការសិក្សាអប់រំ ដូចជារឿងព្រេង ទាក់ទងទៅនឹងភ្នំប្រាសាទ ទឹកដី ច្រើនកន្លែង ហើយរឿងព្រេង មិនមែនជាប្រវត្តិសាស្ត្រទេ តែជាអក្សរសិល្ប៍ជំនាន់បុរាណ ដែលនិពន្ធហើយក៏និទានប្រាប់តៗគ្នា ដើម្បីស្រួលចាំ និងស្រួលស្គាល់។
ចំណែកចំណារក្រាំងខ្លះ បានត្រូវបំបាត់ចោល ដោយសារសង្គ្រាមនៅកម្ពុជា ដោយការលុកលុយ ពីប្រទេសជិតខាងផង និងដោយសង្គ្រាមក្នុងស្រុកផង ហើយខ្លះក៏មានសល់មកដល់សព្វថ្ងៃ។
រីឯ ក្រាំងប្រវត្តិសាស្ត្រខ្លះទៀត មិនត្រូវបានគេកកាយយកសិក្សាវិញទេ ព្រោះដោយមូលហេតុ ទំនាស់ទស្សនៈនយោបាយ ឬខុសពីជំនាន់មុន។
(ប្រភពពី: អ្នកស្រី កែវ ច័ន្ទបូរណ៍)
របៀបធ្វើនំបញ្ចុក
ដំណាក់កាលទី១: មុនដំបូងគេយកអង្ករលាងហើយលាយជាមួយនិងទឹកហើយយកទៅកិន។
ដំណាក់កាលទី២: គេពូតទឹកអោយស្ងួតហើយទុកវាអោយស្ងួត។
ដំណាក់កាលទី៣: គេយកម្សៅដែលស្ងួតទៅបុកមួយសន្ទុស។
ដំណាក់កាលទី៤: យកម្សៅដែលបុកហើយទៅដាក់នៅបំពងមួយមានរន្ធតូចៗហើយស្រកត់វាចេញមកជាសរសៃ។
ដំណាក់កាលទី៥: ដាំទឹកអោយពុះហើយដាក់ពីក្រោមពេលចេញសរសៃ។
ដំណាក់កាលទី៦: ស្រងនំចេញពីទឹកក្ដៅហើយយកទៅលាងជាមួយទឹកស្អាតហើយជាទឹកធម្មតា។
ដំណាក់កាលទី៧: យកស្លឹកចេកមកដាក់នៅពីក្រោមហើចាប់វាជាចង្វាយៗជាការស្រេច។
យើងជាខ្មែរគ្រប់រូប គួរតែដឹង ដូច្នេះសូមជួយចែករំលែក ( share ) ចំណេះដឹងមួយនេះផង ក្រោយពីអ្នកអានរួច ដើម្បីឲ្យខ្មែរគ្រប់រូបបានដឹងច្បាស់អំពីអ្វីដែលជារបស់ខ្លួនផង។
ដោយ : កូនសិស្ស និរន្តរ










ប្រសាសន៍ដើមទាំងស្រុង សម្តេចតេជោ ហ៊ុន សែន ថ្លែងក្នុងពិធីអញ្ជើញចុះត្រួតពិនិត្យវឌ្ឍនភាព នៃការ ដ្ឋានសាងសង់ អាកាសយានដ្ឋានអន្តរជាតិភ្នំពេញថ្មី




ប្រសាសន៍ដើមទាំងស្រុង សម្តេចតេជោ ហ៊ុន សែន នាយករដ្ឋមន្ត្រី នៃកម្ពុជា ថ្លែងក្នុងពិធីអញ្ជើញចុះត្រួតពិនិត្យវឌ្ឍនភាព នៃការ ដ្ឋានសាងសង់ អាកាសយានដ្ឋានអន្តរជាតិភ្នំពេញថ្មី ស្ថិតនៅក្នុង ស្រុកកណ្តាលស្ទឹង ស្រុកស្អាងខេត្តកណ្តាល និងស្រុកបាទី ខេត្តតាកែវ
ព្រឹកថ្ងៃទី ២២ ខែ មិថុនា ឆ្នាំ ២០២០




Video៖ លោកនាយករដ្ឋមន្រ្តី ហ៊ុន សែន បានចំអកដល់ក្រុមប្រឆាំងរត់ចោលស្រុកថាបើដឹងថារាជរដ្ឋាភិបាលដួលមួយឆ្នាំទៀត ហេតុអ្វីចាំបាច់ដាស់តឿនច្រើនម៉្លេះ?

ប្រសាសន៍សំខាន់ៗរបស់សម្តេចតេជោ ហ៊ុន សែន ឱកាសអញ្ជើញចុះពិនិត្យការដ្ឋាន សាងសង់ព្រលានយន្តហោះនៅខេត្តកណ្តាល

(FN)៖ នៅព្រឹកថ្ងៃចន្ទ ទី២២ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០២០នេះ សម្តេចតេជោ ហ៊ុន សែន នាយករដ្ឋមន្ត្រីកម្ពុជា បានអញ្ជើញចុះត្រួតពិនិត្យការដ្ឋានសាងសង់ ព្រលានយន្តហោះអន្តរជាតិភ្នំពេញថ្មី ស្ថិតនៅឃុំព្រែកស្លែង ស្រុកកណ្តាលស្ទឹង ខេត្តកណ្តាល។
ក្នុងឱកាសចុះពិនិត្យមើលសម្តេចមានប្រសាសន៍នូវចំណុចសំខាន់ៗដូចខាងក្រោម៖
* សម្តេចតេជោ ហ៊ុន សែន បានថ្លែងថា សម្តេចពិតជារីករាយបានអញ្ជើញមកពិនិត្យព្រលានយន្តហោះថ្មី។
* សម្តេចតេជោ ហ៊ុន សែន បានថ្លែងកោតសរសើរដល់ក្រុមហ៊ុន ដែលបានខិតខំសាងសង់ព្រលានយន្តហោះថ្មីនេះ។
* សម្តេចតេជោ ហ៊ុន សែន ក៏បានថ្លែងកោតសរសើរដល់គណៈកម្មការសាងសង់ ដែលបានប្រឹងប្រែងសម្របសម្រួលដោះស្រាយបញ្ហាផ្សេងៗ ដើម្បីសម្រួលដល់ការសាងសង់។
* សម្តេចតេជោ ហ៊ុន សែន បានថ្លែងថា ជំងឺកូវីដ១៩ មិនបានធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ដល់ដំណើរការអភិវឌ្ឍហេដ្ឋរចនាសម្ព័ន្ធនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា រួមទាំងព្រលានយន្តហោះថ្មីផងដែរ។
* សម្តេចតេជោ ហ៊ុន សែន បានថ្លែងថា ការរក្សាបាននូវដំណើរការសាងសង់ប្រព័ន្ធហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធទាំងនេះ ក៏រួមចំណែកផ្តល់ការងារដល់ប្រជាពលរដ្ឋដែលកំពុងជួបវិបត្តិការងារដោយសារជំងឺកូវីដ១៩ផងដែរ។
* សម្តេចតេជោ ហ៊ុន សែន បានថ្លែងថា នៅឆ្នាំ២០៣០ បើទោះបីសម្តេចមិនបន្តដឹកនាំប្រទេស តែសម្តេចក៏អាចអញ្ជើញជាភ្ញៀវក្នុងការសម្ពោធដំណាក់កាលទី២ របស់ព្រលានយន្តហោះថ្មីនេះផងដែរ។
* សម្តេចតេជោ ហ៊ុន សែន បានប្រតិកម្មធ្ងន់ៗទៅលើក្រុមជនរិះគន់ការទិញរថយន្តយោធា២៩០គ្រឿងនាពេលថ្មីៗនេះ។ សម្តេចតេជោ បានហៅក្រុមនេះថា ជាជនតិរច្ឆាន។
* សម្តេចតេជោ ហ៊ុន សែន បានថ្លែងថា បញ្ហាចោទសម្រាប់កម្ពុជា និងពិភពលោកនាពេលនេះ មិនដឹងថា ជំងឺកូវីដ១៩ នឹងបញ្ចប់ទៅវិញនៅពេលណា?
* សម្តេចតេជោ ហ៊ុន សែន បានថ្លែងថា ជំងឺកូវីដ១៩ បាននិងកំពុងផ្លាស់ប្តូរឥរិយាបថរស់នៅរបស់មនុស្ស។
* សម្តេចតេជោ ហ៊ុន សែន បានថ្លែង ជំងឺកូវីដ១៩ ធ្វើឱ្យការរស់នៅរបស់មនុស្សជាតិជួបភាពមិនច្បាស់លាស់ តែភាពច្បាស់លាស់មួយ គឺជំងឺកូវីដ១៩ មិនអាចរំលាយភពផែនដីបានទេ។
* សម្តេចតេជោ ហ៊ុន សែន ជឿជាក់ថា ថ្ងៃណាមួយអ្នកវិទ្យាសាស្ត្រនឹងរកឃើញវិធីក្នុងការកម្ចាត់ជំងឺកូវីដ១៩។
* សម្តេចតេជោ ហ៊ុន សែន បានថ្លែងថា នៅឆ្នាំ២០២០នេះ ប្រទេសភាគតិចណាស់ ដែលអាចមានសេដ្ឋកិច្ចវិជ្ជមាន ពោលប្រទេសភាគច្រើនបំផុតនឹងទទួលបានភាពអវិជ្ជមានសម្រាប់សេដ្ឋកិច្ច រហូតដល់សញ្ញាដកទៀត
* សម្តេចតេជោ ហ៊ុន សែន បានបញ្ជាក់ថា សេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជានៅឆ្នាំ២០២០នេះ អាចនឹងធ្លាក់ចុះប្រមាណ -១.៩ភាគរយ ដែលជារឿងមិនធ្លាប់មានរយៈពេល២០ឆ្នាំកន្លងមកនេះ។
* សម្តេចតេជោ ហ៊ុន សែន បានថ្លែងថា បច្ចុប្បន្ននេះមិនទាន់មានក្រុមហ៊ុនណាប្រកាសក្ស័យធុនលើការវិនិយោគនោះទេ។
* សម្តេចតេជោ ហ៊ុន សែន បានថ្លែងថា សម្តេចបានជួបជាមួយក្រុមហ៊ុនសាងសង់នានា នៅតែមានដំណើរការ នៅតែមានប្រជាពលរដ្ឋទិញលំនៅឋាន គ្រាន់តែមានការថមថយ។
* សម្តេចតេជោ ហ៊ុន សែន បានថ្លែងថា វិបត្តិកូវីដ១៩ ធ្វើឱ្យរោងចក្រខ្លះជួបបញ្ហា តែក៏ជាឱកាសសម្រាប់រោងចក្រមួយចំនួនផងដែរ។
* សម្តេចតេជោ ហ៊ុន សែន បានថ្លែងថា ព្រលានយន្តហោះអន្តរជាតិថ្មីនៅក្នុងខេត្តកណ្តាល នៅតែដំណើរការជាធម្មតា ហើយអាចបញ្ចប់តាមការគ្រោងទុក។
* សម្តេចតេជោ ហ៊ុន សែន បានថ្លែងថា មិនត្រឹមតែការដ្ឋានព្រលានយន្តហោះអន្តរជាតិនេះទេ តែគ្រប់ការដ្ឋានទាំងអស់ត្រូវតែបន្តដំណើរការ។
* សម្តេចតេជោ ហ៊ុន សែន បញ្ជាទៅអាជ្ញាធរខេត្តកណ្តាល និងតាកែវ ព្យាយាមជួយសម្របសម្រួលដោះស្រាយបញ្ហារបស់ក្រុមហ៊ុន និងប្រជាពលរដ្ឋ។
* សម្តេចតេជោ ហ៊ុន សែន បានស្នើឱ្យក្រុមហ៊ុនជួយស្តារបឹងជើងលោងឱ្យកាន់តែជ្រៅ ដើម្បីជាប្រយោជន៍ប្រជាពលរដ្ឋ
* សម្តេចតេជោ ហ៊ុន សែន បានថ្លែងថា បឹងជើងលោងនេះមិនត្រឹមតែដោះស្រាយបញ្ហាទឹកសម្រាប់ពលរដ្ឋប្រើប្រាស់នោះទេ តែក៏ជួយបញ្ចៀសជំនន់ទឹកព្រែកត្នោតផងដែរ។
* សម្តេចតេជោ ហ៊ុន សែន បានថ្លែងថា អ្នកជួបបញ្ហាការងារអាចស្វែងរកការងារនៅការដ្ឋានសាងសង់ព្រលានយន្តហោះអន្តរជាតិថ្មីនេះ។
* សម្តេចតេជោ ហ៊ុន សែន បានថ្លែងថា គ្មាននរណាម្នាក់អាចរស់ដោយគ្មានការងារ គ្មានប្រាក់ចំណូលនោះទេ ដែលត្រូវតែស្វែងរកការងារធ្វើ មិនអាចរំពឹងតែលើការជួយរបស់រាជរដ្ឋាភិបាលនោះទេ។
* សម្តេចតេជោ ហ៊ុន សែន បានប្រកាសថា នៅថ្ងៃទី២៤ មិថុនា សម្តេចនឹងអញ្ជើញប្រកាសអនុវត្តន៍កម្មវិធីផ្តល់សាច់ប្រាក់ជូនប្រជាពលរដ្ឋមានជីវភាពក្រីក្រ និងងាយរងគ្រោះដោយសារជំងឺកូវីដ១៩ប្រមាណ ៦០ម៉ឺនគ្រួសារ។
* សម្តេចតេជោ ហ៊ុន សែន បានថ្លែងថា កូវីដ១៩ មិនអាចសម្លាប់រាជរដ្ឋាភិបាលរបស់សម្តេចបាននោះទេ
* សម្តេចតេជោ បានថ្លែងថា អ្នកដែលរង់ចាំឱ្យរាជរដ្ឋាភិបាលសម្តេចដួលរលំនោះ គឺកំពុងធ្លាក់ចូលក្នុងការវង្វេងទិសដៅហើយ។
* សម្តេចតេជោ ហ៊ុន សែន បានថ្លែងថា មាយាទរាជរដ្ឋាភិបាលរបស់សម្តេច គឺសន្សំលុយ ហើយមិនមែនសន្សំតែតួលេខទេ គឺសន្សំសាច់ប្រាក់។ បច្ចុប្បន្នរាជរដ្ឋាភិបាលសល់សាច់ប្រាក់ដល់ជាង ៣៥០០លានដុល្លារ។
* សម្តេចតេជោ បានថ្លែងថា យកតែចំណូលចរន្តទៅចំណាយលើចំណាយចរន្ត គឺគ្រប់គ្រាន់ហើយ មិនចាំបាច់ប្រើថវិកាសន្សំនោះទេ។
* សម្តេចតេជោ ហ៊ុន សែន បានថ្លែងថា ការទិញរថយន្តយោធា២៩០គ្រឿងនេះ ផ្តើមចេញពីការបាក់ទំនប់វារីអគ្គិសនីនៅប្រទេសឡាវ ហើយពេលនោះយោធភូមិភាគទី១ បានចល័តកម្លាំងជាង ១ពាន់នាក់ ដើម្បីសង្គ្រោះប្រជាពលរដ្ឋ តែពេលនោះជួបការលំបាកមធ្យោបាយដឹកជញ្ជូនកម្លាំង និងដឹកជញ្ជូនប្រជាពលរដ្ឋ។
* សម្តេចតេជោ ហ៊ុន សែន បន្តថា ផ្តើមចេញពីបញ្ហានោះហើយ ទើបសម្តេចធ្វើចលនាសប្បុរសជន ដើម្បីរកវិធីបំពាក់មធ្យោបាយជូនអង្គភាពកងកម្លាំងនៅតាមភូមិភាគ។
* សម្តេចតេជោ ហ៊ុន សែន បានថ្លែងថា ការទិញរថយន្តយោធា២៩០គ្រឿងនេះ មិនបានប្រើថវិកាជាតិសូម្បីមួយសេន។
* សម្តេចតេជោ ហ៊ុន សែន បានថ្លែងថា នយោបាយរបស់សម្តេច គឺ «ឃឿនប្រជាជន» ដូច្នេះការយកចិត្តទុកដាក់លើប្រជាជនជារឿងសំខាន់។
* សម្តេចតេជោប្រមុខរាជរដ្ឋាភិបាល បានថ្លែងថា ក្រុមអ្នករិះគន់បើមិនមែនជាតិរច្ឆានទេ គឺគេច្បាស់ជាគាំទ្រដល់ការទិញរថយន្តនេះ ព្រោះជាការបម្រើប្រយោជន៍ដល់សង្គមដ៏សំខាន់។
* សម្តេចតេជោ ហ៊ុន សែន បានថ្លែងថា ការបំផុសចលនាសប្បុរសជននេះ សម្តេចទទួលបានថវិកាប្រមាណជាង ២០លានដុល្លារសម្រាប់ទិញរថយន្តនេះ។
* សម្តេចតេជោ ហ៊ុន សែន បានថ្លែងថា មិត្តចិន បានផ្តល់រថយន្តប្រមាណ១៥៧គ្រឿងជូនសម្តេច។
* សម្តេចតេជោ ហ៊ុន សែន បានថ្លែងថា ថ្ងៃទី២៨ ខែមិថុនាខាងមុខនេះ គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជានឹងធ្វើពិធីសូត្រមន្តឡើងអគារទីស្នាក់ការកណ្តាលថ្មី។
* សម្តេចតេជោ ហ៊ុន សែន បានថ្លែងថា សមាជិក សមាជិកាគណបក្សប្រជាជនមានគ្រប់មជ្ឈដ្ឋានទាំងអស់កម្មករ កសិករ ពាណិជ្ជករ និងសេដ្ឋី ដូច្នេះគ្មានអ្វីលំបាកក្នុងការរកថវិកាត្រឹមប្រមាណ ៣០លានដុល្លារក្នុងការសាងសង់អគារគណបក្សនោះទេ។
* សម្តេចតេជោ ហ៊ុន សែន បានដៀមដាមទៅក្រុមប្រឆាំងថា ពួកគេបានកៀរគរថវិកាជាច្រើនពីសមាជិកទៅធ្វើនេះ ធ្វើនោះ តែដូចជាមិនឃើញចេញលទ្ធផលទេ តើយកថវិកាទៅណា?
* សម្តេចតេជោ ហ៊ុន សែន បានថ្លែងថាកំលុងពេលជួបវិបត្តិដោយសារជំងឺកូវីដ១៩នេះ មិនទាន់មានពលរដ្ឋណាស្លាប់ដោយសារដាច់ និងមិនបានដឹងព័ត៌មាននោះទេ។
* សម្តេចតេជោ ហ៊ុន សែន បានថ្លែងថា កុំមើលស្រាលរាជរដ្ឋាភិបាល និងកុំមើលស្រាលសមត្ថភាពដឹកនាំរបស់សម្តេច។ សម្តេចតេជោបញ្ជាក់ថា បើសម្តេចមិនខ្លាំងមិនអាចប្រឡូកក្នុងឆាកនយោបាយជាមួយអ្នកនយោបាយចាស់ៗបាននោះទេ។
* សម្តេចតេជោ ហ៊ុន សែន បានថ្លែងថា បើសម្តេចមិនខ្លាំងមិនអាចប្រើអ្នកនយោបាយមួយរូបឱ្យជួយកែរដ្ឋធម្មនុញ្ញពីសំឡេង២ភាគ៣ មក ៥០បូក១បាននោះទេ។
* សម្តេចតេជោ ហ៊ុន សែន បានបញ្ជាក់ថា នៅថ្ងៃទី២៤ ខែមិថុនា រាជរដ្ឋាភិបាលនឹងបញ្ចេញថវិកាប្រមាណ២៥លានដុល្លារ សម្រាប់ផ្តល់ជូនប្រជាពលរដ្ឋប្រមាណ ៦០ម៉ឺនគ្រួសារ។
* សម្តេចតេជោ ហ៊ុន សែន ថវិកាបានពីសប្បុរសជនសម្រាប់ជួយដល់ការប្រយុទ្ធប្រឆាំងជំងឺកូវីដ១៩ មានប្រមាណ១៥លានដុល្លារ។
* សម្តេចតេជោ ហ៊ុន សែន បានថ្លែងថា អ្វីដែលជាសមិទ្ធផលរបស់ជាតិ គឺជាសត្រូវរបស់ក្រុមប្រឆាំង។
* សម្តេចតេជោ ហ៊ុន សែន បានថ្លែងថា បើជាអ្នកស្រឡាញ់ជាតិគួរតែរីករាយពេលឃើញមានរថយន្តច្រើន ព្រោះមានមធ្យោបាយសម្រាប់បំពេញតម្រូវការរបស់ជាតិ។
* សម្តេចតេជោ ហ៊ុន សែន បានថ្លែងថា សម្តេចត្រូវការបន្តទៀតនូវរថយន្តយោធា រថយន្តពន្លត់អគ្គិភ័យ និងរថយន្តពេទ្យ។
* សម្តេចតេជោ ហ៊ុន សែន បានចំអកដល់ក្រុមប្រឆាំងរត់ចោលស្រុកថា បើដឹងថារាជរដ្ឋាភិបាលរបស់សម្តេចដួលមួយឆ្នាំទៀត ហេតុអ្វីចាំបាច់ដាស់តឿនច្រើនម៉េស? មិនទុកឱ្យរាជរដ្ឋាភិបាលរបស់សម្តេចដួលទៅ?
* សម្តេចតេជោ ហ៊ុន សែន បានថ្លែងថា កម្ពុជានៅតែអាចរកចំណូលបានប្រមាណ ៤០០លានដុល្លារក្នុងមួយខែ។ ទោះធ្លាក់បន្តិចតែក៏នៅអាចដោះស្រាយបញ្ហាបាន។
* សម្តេចតេជោ ហ៊ុន សែន បានថ្លែងថា ទោះបីមានព្រលានយន្តហោះថ្មី តែព្រលានយន្តហោះចាស់ក្នុងរាជធានីភ្នំពេញរក្សានៅដដែល។ តាមការគិតជាបឋមរបស់សម្តេចជាព្រលានយោធា ការហោះហើរផ្ទៃក្នុង និងដឹកទំនិញផ្លូវអាកាសរបស់យោធា រួមទាំងប្រើប្រាស់ឥស្សរជនជាន់ខ្ពស់កម្ពុជា និងប្រមុខដឹកនាំប្រទេសដទៃមកទស្សនកិច្ចកម្ពុជា
* សម្តេចតេជោ ហ៊ុន សែន បានថ្លែងថា បេក្ខភាពនាយករដ្ឋមន្ត្រីរបស់គណបក្សប្រជាជនមានច្រើនណាស់។ តែសម្រាប់សម្តេចជាឪពុក គឺសម្តេចមានតួនាទីគាំទ្រ និងបង្វឹកសមត្ថភាពកូន បើមិនខ្លាំងដូចសម្តេច ក៏អាចបានប្រហែលសម្តេចដែរ។ សម្តេចតេជោ ហ៊ុន សែន បានថ្លែងថា សម្តេចបន្តកាន់តំណែងមិនតិចជាង១០ទៀតនោះទេ។
* សម្តេចតេជោ ហ៊ុន សែន បានថ្លែងថា ក្មេងជំនាន់ក្រោយរបស់គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាមានលក្ខណៈសម្បត្តិជានាយករដ្ឋមន្ត្រីច្រើនណាស់ មិនមែនមានតែលោក ហ៊ុន ម៉ាណែត នោះទេ។ សម្តេចតេជោបញ្ជាក់ថា ពេលវេលានឹងបញ្ជាក់ឱ្យក្រុមប្រឆាំងរត់ចោលស្រុកបានដឹងច្បាស់។
* សម្តេចតេជោ ហ៊ុន សែន បានថ្លែងថា ដរាបណាមានសម្តេច មានគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ក្រុមប្រឆាំងមានតែរង់ចាំជាតិក្រោយប៉ុណ្ណោះ។
* សម្តេចតេជោ ហ៊ុន សែន បានថ្លែងថា ការដឹកនាំរបស់គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា មិនមែនឆក់កណ្តៀតដូចក្រុមប្រឆាំងនោះទេ។
* សម្តេចតេជោ ហ៊ុន សែន បានថ្លែងថា សេវាតាមភោជនីយដ្ឋាន និងទេសចរណ៍ក្នុងស្រុកដំណើរការវិញហើយ តែសម្តេចលើកទឹកចិត្តឱ្យបន្តស្មារតីប្រុងប្រយ័ត្ន។
* សម្តេចតេជោ ហ៊ុន សែន បានថ្លែងថា កូវីដ១៩ មិនទាន់ដល់ថ្នាក់ធ្វើឱ្យសម្តេចផ្តល់ថវិកាឧបត្ថម្ភក្នុងកម្មវិធី ដូចទម្លាប់ដែលសម្តេចបានធ្វើនោះទេ។
* សម្តេចតេជោ ហ៊ុន សែន បានអំពាវនាវដល់អ្នកបាត់ការងារពីកន្លែងផ្សេងៗ ឱ្យមករកស្វែងរកការងារនៅការដ្ឋានព្រលានយន្តហោះថ្មី និងនៅតាមការដ្ឋានផ្សេងៗទៀត៕

សម្រង់សង្កថាសម្តេចតេជោ ហ៊ុន សែន ថ្លែងក្នុងទិវានៃការចងចាំដំណើរ ឆ្ពោះទៅការផ្តួលរំលំរបបប្រល័យពូជសាសន៍ ប៉ុលពត


ថ្ងៃទី២០ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០២០នេះ គឺជាខួប៤៣ឆ្នាំ ថ្ងៃដែលសម្តេចតេជោ ហ៊ុន សែន នាយករដ្ឋមន្ត្រីកម្ពុជា រួមជាមួយយុទ្ធមិត្ត៤រូប បានសម្រេចចិត្តក្នុងស្ថានភាពដ៏លំបាកក្នុងការធ្វើដំណើរចាកចេញពីកម្ពុជា ឆ្លងកាត់ព្រំដែនដ៏គ្រោះថ្នាក់បំផុតទៅកាន់ប្រទេសវៀតណាម ដើម្បីស្វែងរកការគាំទ្រវាយផ្តួលរំលំរបបប្រល័យពូជសាសន៍ ប៉ុល ពត។
ខាងក្រោមនេះ គឺជាសម្រង់ប្រសាសន៍ប្រសាសន៍របស់សម្តេចតេជោ ហ៊ុន សែន ដែលបានថ្លែងក្នុង ពេលធ្វើដំណើររំលឹកពីដំណើរចេញតស៊ូនារាត្រីថ្ងៃទី២០ ខែមិថុនា ឆ្នាំ១៩៧៧៖

























ជីវប្រវត្តិសម្ដេច​ព្រះ​មហា​សុមេធាធិបតី ជួន ណាត ជោតញ្ញាណោ

សម្ដេច​ព្រះ​មហា​សុមេធាធិបតី ជួន ណាត (ជោតញ្ញាណោ)
កែសំរួលដោយ: Wind Ripple
ជីវប្រវត្តិសម្ដេច​ព្រះ​មហា​សុមេធាធិបតី ជួន ណាត ជោតញ្ញាណោ
----------------



សម្ដេច​ព្រះ​មហា​សុមេធាធិបតី ជួន ណាត (ជោតញ្ញាណោ) សម្ដេច​ព្រះ​សង្ឃ​រាជ​ថ្នាក់​ទី​១ នៃ​គណៈ​មហា​និកាយ បានប្រសូត នៅថ្ងៃទី ១១ រោច ខែផល្គុន ព.ស.​២៤២៧ ត្រូវនឹង ថ្ងៃទី ១១ ខែមីនា គ.ស.​១៨៨៣។ នៅ​ភូមិ​កំរៀង សង្កាត់​រកា​កោះ ស្រុក​គង​ពិសី ខេត្ត​កំពង់​ស្ពឺ។ សម្ដេច​មានកំណើត​ក្នុង​ត្រកូល​កសិករ ព្រះ​មាតា​​នាម យក់ ព្រះ​បិតា​នាម ព្រហ្ម ជួន។ គ្រួសារ​នេះ​មាន​បុត្រ​តែ​ ២នាក់​ គឺអង្គ​សម្ដេច​ព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត និង​លោក​ឧកញ៉ា​សោភណ្ឌ​មន្ត្រី ជួន នុត ជា​ព្រះ​អនុជ​នៃ សម្ដេច​ព្រះសង្ឃ​រាជ។ សម្តេចសង្ឃរាជសុគត នៅថ្ងៃទី ២៥ ខែកញ្ញា ព.ស.​២៥១៣ ត្រូវនឹង គ.ស.​១៩៦៩។ សម្តេចសង្ឃរាជ ជួន ណាត ជា​សម្ដេច​ព្រះ​សង្ឃ​រាជ​អង្គ​ទី​៤ នៃ​គណៈ​មហានិកាយ នៃ​ព្រះ​រាជាណាចក្រ​កម្ពុជា។ ទ្រង់ឡើង​កាន់​តំណែង​ពី​ ព.ស.​២៤៩២ ដល់ ព.ស.​២៥១៣ ក្នុង​រជ្ជ​សម័យ​ព្រះ​បាទ​សម្ដេច​ ព្រះនរោត្ដម សីហនុ។

សម្ដេច​សង្ឃរាជ ជួន ណាត កាលស្ថិត​នៅ​ក្នុង​កុមារ​ភាព មាន​ព្រះជន្មាយុ​រវាង​ ១២​ឆ្នាំ ព្រះ​មាតា​បិតា​បាន​នាំ​យក​ទៅ​ផ្ទុកផ្ដាក់​ឲ្យ​រៀន​សូត្រ​អក្សរ​សាស្ត្រ​របស់​ជាតិ​ក្នុង​សំណាក់​លោក​គ្រូ​សូត្រ​ស្ដាំ​នាម កែ​វ ម៉ន វត្ត​ពោធិ​ព្រឹក្ស ហៅ​វត្ត​ពោល្យំ សង្កាត់​រលាំងកែន ស្រុក​កណ្ដាល​ស្ទឹង ខេត្ត​កណ្ដាល។
លុះ​ដល់សម្ដេច ជួន ណាត ​មាន​ព្រះជន្មាយុ​ ១៤​ឆ្នាំ បាន​បួស​ជា​សាមណេរ ក្នុង​ថ្ងៃ​ ១៥​កើត ខែ​ពិសាខ ឆ្នាំ​ច សំរឹទ្ធិ​ស័ក ព.ស.​២៤៤១ គ.ស.​១៨៩៧ នៅ​បំពេញ​កិច្ច​សិក្សា​នា​វត្ត​ពោធិ​ព្រឹក្ស អស់​រយៈ​កាល​ពីរ​ឆ្នាំ ទើប​ចេញ​អំពី​វត្ត​ពោធិ​ព្រឹក្ស​ទៅ​រៀន​សូត្រ​ព្រះ​បរិយត្តិ​ធម៌ នៅឯ​វត្ត​ឧណ្ណាលោម ក្រុង​ភ្នំពេញ។ ក្នុង​សំណាក់​ព្រះ​ពុទ្ធ​គ្រូ ទេព សោ នា​កុដិ​ថែវ​ប្រប​កំពែង​ខាង​ជើង​ក្នុង​កាល​ព.ស.​២៤៤៣ ត្រូវនឹង គ.ស.​១៨៩៩។

លុះសម្តេច​បាន​ព្រះជន្មាយុ​គម្រប់ ​២១ ​ព្រះវ​ស្សា បាននិមន្ត​ត្រឡប់​ទៅ​សូម​ឧបសម្បទា​ជា​ភិក្ខុ ក្នុង​វត្ត​ពោធិ​ព្រឹក្ស​ដែល​ជា​វត្ត​ដើម​វិញ ដោយ​មាន​ព្រះ​តេជ​ព្រះ​គុណ ព្រះ​ពុទ្ធ​ឃោសាចារ្យ ម៉ា កេត សុវណ្ណប្បញ្ញោ​ជា​ព្រះ​ឧបជ្ឈាយ៍ កាល​លោក​នៅ​ជា​​ចៅ​អធិការ​វត្ត​ពោធិ​ព្រឹក្ស​មាន​ព្រះតេជ​ព្រះគុណ កែ ម៉ន មិស្សនាគោ ជា​គ្រូ​សូត្រ​ស្ដាំ និង​ព្រះតេជ​ព្រះគុណ អ៊ឹម ខឹម តិក្ខប្បញ្ញោ ជា​គ្រូ​សូត្រ​ឆ្វេង សូត្រ​បំពេញ​កិច្ច​ឧបសម្បទា​នៅ​ថ្ងៃ ​១៤​កើត ខែ​ជេស្ឋ ឆ្នាំ​រោង ឆស័ក ព.ស.​២៤៤៨ ត្រូវនឹង គ.ស.​១៩០៤។ សម្ដេច​​ទ្រង់​ទទួល​ព្រះនាម​ប្បញ្ញត្តិ​ថា "ជោតញ្ញាណោ" លុះ​ទ្រង់​បំពេញ​ឧបសម្បទា​ជា​ភិក្ខុភាព​រួច​ហើយ ទ្រង់​ក៏​និមន្ត​ត្រឡប់​មក​គង់​នៅ​វត្ត​ឧណ្ណាលោម ទទួល​ការ​សិក្សា​គន្ថធុរៈ​វិញ​ទៀត។

សម្ដេច​ព្រះសង្ឃ​រាជ ជួន ណាត មាន​សេចក្ដី​ព្យាយាម​ប្រកប​ដោយ​ថាមពល​ដ៏​ក្លៀវក្លា​ក្នុង​ការ​សិក្សា ទាំង​ផ្នែក​ភាសាបាលី ទាំង​ផ្នែក​ភាសា​ឯ​ទៀត​ៗ មាន​ភាសាបារាំង​ជាដើម។ ការ​សិក្សា​របស់​សម្ដេច​ព្រះសង្ឃរាជ បាន​ជោគ​ជ័យ​ប្រសើរ​ណាស់ ឃើញ​មាន​តែ​សម្ដេច​សង្ឃរាជ ជួន ណាត ទេ​ដែល​រៀន​ចម្រើន​លូតលាស់ មាន​ល្បឿន​ឈ្នះ​លោក​ឯ​ទៀត​ៗ។ សម្ដេច​ចាប់​រៀន​ដំបូង​មេសូត្រ ប្រែ​មូលកច្ចាយនៈ និង​គម្ពីរ​ធម្មបទ​អំពី​ព្រះពុទ្ធ​ឃោសាចារ្យ​ ព្រះនាម ម៉ា កេត ដែល​ជា​ព្រះ​ឧបជ្ឈាយ៍ នៃ​សម្ដេច​ព្រះសង្ឃរាជ។
សម្ដេច​ទ្រង់​ទទួល​ការ​សិក្សា​នោះ​គឺ សិក្សា​ដោយ​ឆន្ទៈ​ដ៏​មាន​កម្លាំង​មែន​ទែន ពុំ​មែន​សិក្សា​វិជ្ជា​ណា​មួយ​ដោយ​លេង​ៗទេ។ សម្រាប់វិជ្ជា​ខាង​ភាសាបាលី ភាសាសំស្ក្រឹត និង​ភាសាបារាំង សុទ្ធ​តែ​វិជ្ជា​ដែល​ប្រដាប់​ដោយ​វេយ្យាករណ៍​ហ្មត់ចត់ ជ្រាលជ្រៅ​លំបាក​រៀន លំបាក​យល់​ជាទី​បំផុត ប៉ុន្តែ​សម្ដេច​អាច​រៀន អាច​យល់​ច្បាស់លាស់ ដោយ​ឆាប់​រហ័ស​គួរ​ឲ្យ​កោត​សរសើរ​ពន់​ពេក​ណាស់។

សម្ដេច​ទ្រង់​ ជួន ណាត ចេះ​ដឹង​យល់​ធ្លុះធ្លាយ​ចំពោះ​វេយ្យាករណ៍​គ្រប់​ភាសា ដែល​សម្ដេច​បាន​រៀន មាន​វេយ្យាករណ៍​បាលីសំស្ក្រឹត​ជាដើម ទាំង​អក្សរសាស្ត្រ​របស់​ជាតិ និង​ពាក្យ​ពេចន៍​ក្នុង​ផ្នែក​វប្បធម៌​បុរាណ​ក៏​សម្ដេច​ចេះ​ចាំ​យល់​ហេតុ​ផល​ជា​ច្រើន​ណាស់។ ភាសាសៀម ភាសាលាវ និង​ភាសាបារាំង ដែល​សម្ដេច​បាន​រៀន អាច​និយាយ​ប្រាស្រ័យ​ទាក់ទង​នឹង​ជនជាតិ​សៀម ជាតិ​លាវ និង​ជាតិ​បារាំង​បាន។ សម្ដេច​ឈ្លាសវៃ​ប្រសប់យក​តម្រាប់​តាម​សំឡេង​ភាសា​ជាតិ​ដទៃ​ៗ ​ឲ្យតែ​ស្រដៀង ឬ​ដូច​ភាសា​ជាតិ​ដទៃ​បាន។ ភាសាអង់គ្លេស និង​ភាសា​វៀតណាម ក៏​សម្ដេច​បាន​រៀន អាច​មើល សរសេរ​និយាយ ប្រាស្រ័យ​បាន​ច្រើន​ដែរ។

នៅ​ព.ស.​២៤៥៧ គ.ស.​១៩១៣ សម្ដេច​ទ្រង់​បាន​ចូល​ប្រឡង​ដេញ​ប្រយោគ​ក្នុង​ព្រះ​ឧបោសថ​រតនារាម វិហារ​ព្រះ​កែវ​មរកត ចំពោះ​ព្រះភ័ក្ត្រ​ព្រះ​ករុណា​ព្រះបាទ​សម្ដេច​ព្រះ​ស៊ីសុវត្ថិ​បាន​៤​ប្រយោគ ដែល​ជា​ប្រយោគ​ជាន់​ខ្ពស់​បំផុត​ក្នុង​សម័យ​នោះ។ នៅ ព.ស.​២៤៥៩ ដែលត្រូវនឹង គ.ស.​១៩១៥ សម្ដេច​ទ្រង់​បាន​ប្រឡង​ជាប់​លេខ​២ បាន​ទទួល​ការ​តែង​តាំង​ជា​សាស្ត្រាចារ្យ​នៅ​សាលាបាលីជាន់ខ្ពស់ ដែល​សព្វ​ថ្ងៃ​មាន​ឈ្មោះ​ជា​ពុទ្ធិកវិទ្យាល័យសុរាម្រឹត។

ក្រៅ​ពី​ភាសាខ្មែរ ដែល​សម្ដេច​ទ្រង់​បាន​ស្រាវជ្រាវ​យល់​ឫស​គល់​ពិត​ប្រាកដ។ សម្ដេច​បាន​សិក្សា​ភាសាបាលី អាច​អាន ឬ​សន្ទនា​តាម​សំនៀង​ជាតិ​បរទេស​បាន​ទាំង​អស់ គឺ​សំនៀងលង្កា ភូមា មន សៀម និង​ លាវ ឥត​មាន​ទើស​ទាក់់​ភ្លាំង​ភ្លាត់​ ឬភ្លេចឡើយ។

នៅព.ស.​២៤៦៦ និង ​២៤៦៧ ត្រូវនឹងគ.ស.​១៩២២ និង​១៩២៣ សម្ដេច​កាល​នៅ​ជា​ព្រះ​គ្រូ​សង្ឃសត្ថា (ជាមួយ​នឹង​សម្ដេច​ព្រះពោធិវ័ង្ស ហួត តាត វជិរប្បញ្ញោ កាល​នៅ​ជា​ព្រះ​គ្រូ​សង្ឃ​វិជ្ជា) បាន​ធ្វើ​ជា​សមណៈ​សិស្ស និមន្ត​ទៅ​បំពេញ​វិជ្ជា​ខាង​ភាសាសំស្ក្រឹត និង​អក្សរ​សិលា​ចារឹក​ជាដើម នៅ​សាលាបារាំងសែសចុងបូព៌ាប្រទេស នា​ក្រុង​ហាណូយ (វៀតណាម​ខាង​ជើង) ក្នុង​សំណាក់​លោក ល្វី ហ្វឺណូត៍ (L. Finot) ជាតិ​បារាំង​សេស ជា​ចាងហ្វាង​សាលា​នេះ។

ប្រភព_ប្រវត្តិសាស្ត្រខ្មែរ