ទស្សនៈ តើ ERA លាតត្រដាងអំពើហឹង្សា និងការរើសអើងជាតិសាសន៍របៀបណា?

ក្នុងអត្ថបទមុនៗស្តីពីរបាយការណ៍របស់អង្គការដែលគេហៅថា សម្ព័ន្ធកំណែទម្រង់ការបោះឆ្នោត ស្អី នោះ ខ្ញុំបានទាញការចាប់អារម្មណ៍ទៅលើការមួលបង្កាច់ និងការផ្តល់យោបល់ក្លែងបន្លំ ក៏ដូចជាការសន្និដ្ឋានមិនត្រឹមត្រូវមួយចំនួន។ អ្នកអានដែលពុំសូវខ្វល់ខ្វាយប្រហែលចាត់ទុកកំហុសជាច្រើនក្នុងរបាយការណ៍នោះមិនមែនបណ្តាលមកពីចេតនាអាក្រក់ដែលគិតទុកជាមុននោះទេ ប៉ុន្តែមកពីការខ្វះសច្ចធម៌ ឬភាពអវិជ្ជារបស់អ្នកសរសេរប៉ុណ្ណោះ។

          ប៉ុន្តែក្នុងអត្ថបទនេះ ខ្ញុំនឹងផ្តោតសំខាន់ទៅលើទិដ្ឋភាពមួយនៃរបាយការណ៍នោះ ដែលមិនបានបន្សល់ទុកចន្លោះប្រហោងដែលគួរឱ្យសង្ស័យមិនចង់ជឿនោះឡើយថា វាគឺជាអំពើនៃការក្លែងបន្លំពេញបន្ទុក ដោយ គ្មានសម្បជញ្ញៈពីសំណាក់ NGOs មួយចំនួន ដែលប្រើប្រាស់ឈ្មោះរបស់ ERA ដើម្បីវាយប្រហារមកលើគណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត និងការប្រព្រឹត្តទៅនៃការបោះឆ្នោតថ្ងៃទី២៨ ខែ កក្កដា។

          នៅទំព័រទី៤៥នៃរបាយការណ៍របស់ ERA មានវគ្គមួយសរសេរថា៖ «ក្នុងខេត្តកណ្តាលដែលស្ថានីយ៍ បោះឆ្នោតលេខ ១២០៤ ត្រូវបានបិទមុនពេល ដោយសារតែអំពើហឹង្សានោះ គណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ត្រូវការ តែ ១៦៦សម្លេង ប៉ុណ្ណោះដើម្បីទទួលបានអសនៈមួយបន្ថែមទៀត ហើយប្រជាជន២០០នាក់ ដែលបានចុះ ឈ្មោះក្នុងបញ្ជីបោះឆ្នោតក្នុងស្ថានីយ៍១២០៤នេះ មិនអាចបោះឆ្នោតបាន។

          យោងតាមច្បាប់ស្តីពីការបោះឆ្នោតជ្រើសតាំងសមាជិករដ្ឋសភា មាត្រា១១១ ប្រសិនបើមានភាពមិន ប្រក្រតីធ្ងន់ធ្ងរដែលអាចប៉ះពាល់ដល់លទ្ធផលនៃការបោះឆ្នោត ការបោះឆ្នោតឡើងវិញគួរត្រូវបានធ្វើឡើងក្នុង រយៈពេល៨ថ្ងៃ»។

          វាក្យខ័ណ្ឌមួយនេះ ត្រូវបានសរសេរដោយប្រើពាក្យពេជន៍យ៉ាងប្រយ័ត្នប្រយែង។ វាមិនបាននិយាយ ដោយត្រង់ទេថា គណបក្សប្រជាជនបានប្រើប្រាស់អំពើហឹង្សាដើម្បីបញ្ឈប់ប្រជាជនមិនឱ្យបោះឆ្នោតនៅ ឯស្ថានីយ៍បោះឆ្នោតលេខ១២០៤ ហើយការធ្វើដូច្នេះប្រហែលចង់មិនឱ្យមានអាសនៈមួយបន្ថែមសំរាប់គណបក្សសង្គ្រោះជាតិ។ ប៉ុន្តែនោះ ច្បាស់ណាស់គឺជាអ្វីដែលអ្នកអានមិនមានប្រភពព័ត៌មានផ្សេងទៀត ក្នុង រឿងនៅស្ថានីយ៍ ១២០៤ នេះ នឹងត្រូវយល់ឃើញដូច្នេះ។ ហេតុផលដែល ERA មិនបាននិយាយអំពីបញ្ហានេះ ដោយត្រង់នោះ គឺថាអ្នកសរសេររបាយការណ៍នេះដឹងថាប្រសិនបើគេនិយាយដោយត្រង់វានឹងងាយស្រួលឱ្យគេ ដឹងថាពួកគេនិយាយកុហក។ ដូច្នេះ ពួកគេបានរៀបចំឃ្លានៃការនិយាយកុហករបស់ពួកគេនៅក្នុងលក្ខណៈ មួយ ដែលប្រសិនបើចាំបាច់អាចឱ្យពួកគេអះអាងថា៖ ទេ ទេ នោះមិនមែនជាអ្វីដែលយើងចង់មានន័យទេអ្នកយល់ច្រឡំហើយ។

          អ្វីដែល ERA ដឹង ប៉ុន្តែមិនបានប្រាប់ទៅអ្នកអាននោះគឺថា គណបក្សប្រជាជនមិនជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹង អំពើហឹង្សានៅស្ថានីយ៍១២០៤ ដែលមានទីតាំងនៅឃុំស្អាងភ្នំ ស្រុកស្អាង នោះទេ។ អំពើហឹង្សានៅទីនោះបានកើតចេញពីហ្វូងមនុស្សឥតសណ្តាប់ធ្នាប់មួយក្រុម ដែលត្រូវបានញុះញង់ដោយវោហាសាស្ត្ររបស់មេដឹកនាំគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ។ យោងតាមអ្នកសង្កេតការណ៍បោះឆ្នោតមួយរូបមកពីមូលនិធិ Heinrich Boll បានឱ្យដឹងថា៖ «មនុស្សមួយក្រុមធំ» ដែលបានបោះឆ្នោតរួចហើយនៅតែស្ថិតនៅឯស្ថានីយ៍បោះឆ្នោតនោះ។ (នេះជាអ្វីដែល សម រង្ស៊ី និង កឹម សុខា បានទទូចជាសាធារណៈឱ្យអ្នកគាំទ្ររបស់ពួកគេធ្វើ)។ ហ្វូងមនុស្សឥត សណ្តាប់ធ្នាប់មួយក្រុមនេះ បន្ទាប់មកបានរារាំងមិនឱ្យអ្នកត្រូវបោះឆ្នោតដទៃទៀតចូលទៅក្នុងស្ថានីយ៍បោះ ឆ្នោតបាន។(សូមមើល http://www.boell.de/en/node/277689)

            អ្នកសង្កេតការណ៍បោះឆ្នោតមួយរូបមកពីមូលនិធិ Heinrich Boll នេះ បាននិយាយថា ក្រុមមនុស្ស ឥតសណ្តាប់ធ្នាប់នោះបានចោទប្រកាន់ថា អ្នកបោះឆ្នោតដែលពួកគេរាំរាំងនោះ មិនត្រូវបានចុះឈ្មោះនៅក្នុងមូលដ្ឋានទេ។ ប៉ុន្តែមធ្យោបាយតែមួយគត់ដើម្បីបញ្ជាក់អំពីបញ្ហានេះ គឺគួរត្រូវអនុញ្ញាតឱ្យពួកគេចូលក្នុង ស្ថានីយ៍បោះឆ្នោត ហើយបន្ទាប់មកពិនិត្យឈ្មោះពួកគេជាមួយនឹងបញ្ជីបោះឆ្នោត ដែលនេះជាអ្វីដែលតំណាងរបស់គណបក្សសង្គ្រោះជាតិ គួរត្រូវអាចធ្វើទៅកើត ប្រសិនបើពួកគេមានការសង្ស័យអំពីអ្នកបោះឆ្នោតណាម្នាក់។ ហើយទោះបីជាអង្គការលីកាដូ បានព្យាយាមប្រើប្រាស់ឧប្បទ្ទវហេតុនេះប្រឆាំងទៅនឹងអាជ្ញាធរ គ្រប់គ្រងការបោះឆ្នោតក៏ដោយ ក៏អ្នកសង្កេតការណ៍របស់អង្គការនេះ បានរកឃើញថា អ្នកបោះឆ្នោតដែល ត្រូវបានរារាំងទាំងនោះ តាមការពិតមានឈ្មោះនៅក្នុងបញ្ជីបោះឆ្នោតខេត្តកណ្តាល។ ពួកគេគឺជាកម្មករនៅ ឯកន្លែងជីករ៉ែមួយក្នុងមូលដ្ឋាន ដែលពីមុនបានបោះឆ្នោតក្នុងខេត្តផ្សេងៗដែលជាទីកន្លែងកំណើតរបស់ពួក គេប៉ុន្តែបានចុះឈ្មោះក្នុងខេត្តកណ្តាល ពីព្រោះថៅកែរបស់ពួកគេបានបដិសេធមិនឱ្យពួកគេឈប់សម្រាក ច្រើនថ្ងៃ ដើម្បីត្រឡប់ទៅបោះឆ្នោតនោះទេ។ មិនមានអ្វីមិនត្រឹមត្រូវនោះទេដែលអ្នកបោះឆ្នោតបានផ្លាស់ប្តូរ ការចុះឈ្មោះមកកាន់ខេត្តដែលពួកគេកំពុងធ្វើការ។

          ជាងនេះទៀត ស្ថានីយ៍១២០៤ មិនមែនជាស្ថានីយ៍តែមួយដែលប្រជាជនត្រូវបានរារាំងមិនឱ្យបោះ ឆ្នោតនោះទេ ប៉ុន្តែ ERA ស្ងប់ស្ងាត់យ៉ាងចម្លែកអំពីឧប្បទ្ទវហេតុទាំងនេះផ្សេងទៀត។

          ឧទាហរណ៍ ក្រោយការបោះឆ្នោតបន្តិច សារព័ត៌មានអង់គ្លេស The Guardian បានព័ណ៌នាអំពីក្រុម មនុស្សឥតសណ្តាប់ធ្នាប់នៃអ្នកគាំទ្រគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ដែលបានរារាំងជនជាតិភាគតិចវៀតណាមដែល ជាប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរ និងបានចុះឈ្មោះត្រឹមត្រូវក្នុងបញ្ជីបោះឆ្នោត។ អ្នករាយការណ៍ព័ត៌មាននោះ បាន សម្ភាសន៍មនុស្សម្នាក់នៃប្រជាជនដែលត្រូវបានគេរារាំងមិនឱ្យបោះឆ្នោត ជាស្ត្រីដែលមានអាយុ៦០ឆ្នាំ គាត់ បានកើតក្នុងប្រទេសកម្ពុជាក្នុងគ្រួសារមួយដែលបាននៅកម្ពុជាច្រើនជំនាន់មកហើយ។ គាត់បានប្រាប់ទៅអ្នក សារព័ត៌មានរូបនោះថា «យុវជនគណបក្សប្រឆាំងបានរារាំងយើង ដោយស្រែកថា យួន! យួន! ចេញទៅ!  កុំ ឱ្យពួកគេបោះឆ្នោត ខ្ញុំបានព្យាយាមចូលទៅបោះឆ្នោតបីដងដោយមានការជួយពីមន្ត្រីប៉ូលីស ប៉ុន្តែមិនអាច បោះបានទេ»។

          នៅចម្ងាយតែ ៧ ឬ៨ គីឡូម៉ែត្រខាងកើតស្ថានីយ៍១២០៤ ស្ថានីយ៍នៅឯខេត្តកណ្តាល ក្នុងឃុំត្រើយ ស្លា ស្រុកស្អាង បានត្រូវឡោមព័ន្ធទៅដោយក្រុមមនុស្សឥតសណ្តាប់ធ្នាប់ប្រកាន់ជាតិសាសន៍មួយក្រុមទៀត។យោងតាមសារព័ត៌មាន The Cambodia Daily ចុះថ្ងៃទី ២៩ ខែ កក្កដា «ក្នុងចំណោមគ្រួសារជនជាតិភាគ តិចវៀតណាម១៥គ្រួសារ ដែលបានចុះឈ្មោះបោះឆ្នោតត្រឹមត្រូវមានតែ៥គ្រួសារប៉ុណ្ណោះអាចធ្វើដំណើរឆ្លងកាត់ហ្វូងមនុស្សប្រកបដោយកំហឹងទាំងនោះ... ដើម្បីបោះឆ្នោត»។ អត្ថបទនោះបានដកស្រង់សម្តីអ្នកនេសាទ មួយរូប ដែលត្រូវបានរារាំងមិនឱ្យបោះឆ្នោតថា៖ «ពួកយើងភាគច្រើនបានរស់នៅទីនេះបីជំនាន់មកហើយ។ ខ្ញុំមានអត្តសញ្ញាណប័ណ្ណ ហើយឈ្មោះរបស់ខ្ញុំមាននៅក្នុងបញ្ជីឈ្មោះបោះឆ្នោត។ ខ្ញុំជាពលរដ្ឋមួយរូប ហេតុអ្វី ខ្ញុំមិនអាចបោះឆ្នោតបាន?

          ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរដែលជាជនជាតិភាគតិចវៀតណាមមួយរូបទៀត ដែលជាស្ត្រីអាយុ៣៨ឆ្នាំ ដែលបានរស់នៅក្នុងភូមិតាំងពីឆ្នាំ១៩៨០ មក ត្រូវបានរារាំងដោយក្រុមមនុស្សឥតសណ្តាប់ធ្នាប់ប្រកបដោយកំហឹងនៅពេលដែលគាត់ព្យាយាមធ្វើដំណើរលើកទី១ ដើម្បីទៅបោះឆ្នោត ប៉ុន្តែក្រោយមកគាត់បានបោះឆ្នោត ដោយមានការជួយពីប៉ូលីស៖ «ខ្ញុំបានទៅម្តងទៀតនៅម៉ាង៨ព្រឹក ហើយប៉ូលីសនៅទីនោះបានជួយខ្ញុំ។ប៉ូលីសបានប្រាប់ពួកគេថា ខ្ញុំមានអត្តសញ្ញាណប័ណ្ណ ហើយបាននាំខ្ញុំចូលទៅ។ ខ្ញុំញ័ររន្ធត់ដោយការភ័យខ្លាច។»

          អង្គការលីកាដូ ក៏បានដឹងអំពីអំពើហឹង្សាប្រកាន់ជាតិសាសន៍នៅឃុំត្រើយស្លានេះដែរ ហើយបានរាយ ការណ៍ថា​៖ «...ក្រុមដ៏ធំមួយដែលមានប្រជាជនមូលដ្ឋានរាប់រយនាក់ បានរារាំងប្រជាជនមិនឱ្យបោះឆ្នោត ដោយសារតែប្រជាជនទាំងនោះត្រូវបានចោទប្រកាន់ដោយមើលទៅ ថាជាជនជាតិភាគតិចវៀតណាម។ អ្នក ជិតខាងម្នាក់នៃអ្នកដែលត្រូវបានគេរារាំងមួយរូបបានថ្លែងថាបុរសដែលត្រូវបានគេរារាំងនេះ គឺជាអ្នករស់នៅ ក្នុងតំបន់នេះយូរយាណាស់មកហើយ។ ប្រជាជនមូលដ្ឋានក្នុងស្ថានីយ៍នេះបានសម្តែងមតិថា ពួកគេបានរារាំង ប្រជាជនដែលពួកគេសង្ស័យមិនឱ្យបោះឆ្នោត ដោយសារតែរូបរាងប្រជាជនទាំងនោះ ដូចជាជនជាតិភាគតិច វៀតណាម»។

          អ្នកសង្កេតការណ៍មកពីអង្គការលីកាដូ ក៏បានកត់សម្គាល់អំពីឧប្បទ្ទវហេតុស្រដៀងគ្នានេះ នៃក្រុមមនុស្សឥតសណ្តាប់ធ្នាប់ប្រកាន់ជាតិសាសន៍ ដែលបានរារាំងអ្នកបោះឆ្នោតក្នុងខ័ណ្ឌឬស្សីកែវ រាជធានីភ្នំពេញស្រុកលើកដែក ខេត្តកណ្តាល និងស្រុកព្រះស្តេច ខេត្តព្រៃវែង។

          អង្គការលីកាដូ គឺជាអង្គការមួយនៃអង្គការនានាដែលរួមចំណែកក្នុងរបាយការណ៍របស់ ERA ដូច្នេះ ERAមិនអាចអះអាងថាមិនបានដឹងឮអំពីរឿងរ៉ាវនៃក្រុមមនុស្សដែលរារាំងពលរដ្ឋខ្មែរមិនឱ្យបោះឆ្នោតទាំង នេះទេ។ ប៉ុន្តែ​ការលើកឡើងតែមួយអំពីអំពើហឹង្សាក្នុងការបោះឆ្នោតនៃរបាយការណ៍នេះមានន័យមិនស្មោះត្រង់ ថាគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ គឺជាជនរងគ្រោះនៃអំពើហឹង្សាជាជាងជាអ្នកបង្កឱ្យមានអំពីហឹង្សា។ ពាក្យ «ការ រើសអើងជាតិសាសន៍» ឬ «អ្នករើសអើងជាតិសាសន៍» មិនមាននៅក្នុងរបាយការណ៍របស់ ERA នោះទេ។

          គ្មាននរណាដឹងច្បាស់អំពីថាតើប្រជាជនខ្មែរត្រូវបានរារាំងមិនឱ្យបោះឆ្នោតនៅ​ឯស្ថានីយ៍ ១២០៤ ត្រើយស្លា និងកន្លែងផ្សេងទៀត នឹងបានបោះឆ្នោតដោយបែបណាទេ ប្រសិនពួកគេអាចចូលទៅបោះឆ្នោត បាននោះ។ ប៉ុន្តែច្បាស់ណាស់ថា ពួកប្រព្រឹត្តបទឧក្រិដ្ឋនោះបានគិតថា អ្នកបោះឆ្នោតទាំងនោះមិនមែនជា អ្នកគាំទ្រគណបក្សសង្គ្រោះជាតិទេ ដែលនេះជាមូលហេតុដែលពួកគេរារាំងអ្នកបោះឆ្នោតទាំងនោះ។

          ផ្ទុយទៅវិញ របាយការណ៍របស់ ERA តវ៉ាថា អំពើហឹង្សាគាំទ្រគណបក្សសង្គ្រោះជាតិនៅឯស្ថានីយ៍ ១២០៤ គួរតែជាហេតុផលមួយដើម្បីធ្វើការបោះឆ្នោតឡើងវិញ ដែលផ្តល់ឱកាសឱ្យគណបក្សសង្គ្រោះជាតិធ្វើទង្វើនោះម្តងទៀត។ ប្រសិនបើគណបក្សសង្គ្រោះជាតិតាមពីក្រោយតែ ១៦៦សម្លេង ប្រហែលជាក្នុងការបោះឆ្នោតម្តងទៀត ក្រុមមនុស្សឥតសណ្តាប់ធ្នាប់ប្រកាន់ជាតិសាសន៍អាចនឹងរារាំងអ្នកបោះឆ្នោតដែលសង្ស័យ ថា ជាអ្នកគាំទ្រគណបក្សប្រជាជន១៦៧នាក់បន្ថែមទៀត។ ហើយប្រសិនបើពួកគេមិនទទួលជោគជ័យទៀត ERAអាចនឹងនិយាយថាអំពើហឹង្សាក្នុងការបោះឆ្នោតឡើងវិញតម្រូវឱ្យមានការបោះឆ្នោតឡើងវិញម្តងទៀត។

          ទាំងអ្វីដែលជាការផ្តល់មតិ និងអ្វីដែលខ្លួនមិនបាននិយាយក្នុងរបាយការណ៍របស់ ERA គឺជាការ ការពារដោយឥតអៀនខ្មាស់ និងគួរឱ្យអៀនខ្មាស់ចំពោះអំពើហឹង្សាប្រកាន់ជាតិសាសន៍។ ភាពមិនស្មោះត្រង់យ៉ាងច្បាស់ក្រឡែតរបស់របាយការណ៍ ទៅលើបញ្ហានេះពិតជានិយាយប្រឆាំងទៅនឹងលទ្ធភាពដែលថាកំហុសឆ្គងយ៉ាង សន្ធឹកសន្ធាប់របស់ខ្លួនគ្រាន់តែជាកំហុសដ៏ស្មោះត្រង់ប៉ុណ្ណោះ។

ដោយ  Allen Myers

http://letters2pppapers.wordpress.com/

How the ERA covers for violence and racism

Posted on February 5, 2014 by letters2pppapers

In previous articles on the report of the so-called Electoral Reform Alliance, I have called attention to a number of distortions and false suggestions or conclusions. Generous readers might attribute many of the errors in the report, not to deliberate ill will, but to ignorance or illogic on the part of its authors.

Here, however, I will focus on an aspect of the report that leaves no room for doubt that it is an act of quite conscious falsification by at least some of the NGOs using the label of the ERA to present their attacks on the National Election Committee and the conduct of the 28 July general election.

On page 45 of the ERA report there appears this passage: “In Kandal, where polling station 1204 was closed early due to violence, CNRP only needed 166 votes to gain an additional seat and 200 people registered on the voter list in station 1204 were unable to vote. According to LEMNA [Law on the Election of Members of the National Assembly] Article 111, if there are serious irregularities that could have affected the election result, re-election should be completed within eight days.”

The passage is very carefully worded. It doesn’t say explicitly that the CPP used violence to stop people from voting at polling station 1204 and by doing so probably deprived the CNRP of an additional seat. But that is clearly the impression that would be taken away by readers who have no other source of information about station 1204. The reason the ERA didn’t say this explicitly is that the report’s authors knew that if they did so, it would be easy to expose them as liars. So they phrased their falsehood in a way that would allow them, if necessary, to claim: No, no, that’s not what we meant; you misunderstand us.

What the ERA knows but doesn’t tell the reader is that the CPP had nothing to do with the violence at station 1204, which was located in S’ang Phnom commune, S’ang district. The violence there came from a mob whipped up by the rhetoric of the leaders of the CNRP. According to an election observer from the Heinrich Böll Foundation, “a large group” of people who had already voted remained at the polling station. (This is what Sam Rainsy and Kem Sokha had publicly urged their followers to do.) This mob then physically prevented other would-be voters from entering the polling station. (See http://www.boell.de/en/node/277689.)

The Heinrich Böll observer said the mob alleged that the voters they blocked were not registered locally. But the only way to determine that would have been to allow them into the polling station and then check their names against the voter list – something that the CNRP representatives would have been able to do if they had any doubts about a voter. And although Licadho tried to use the incident against the electoral authorities, observers for that NGO discovered that the blocked voters were in fact on the Kandal voter list. They were workers at a local quarry who had previously voted in their varied home provinces but had registered in Kandal because their employer objected to them taking several days off to return and vote. There is nothing improper about voters changing their registration to the province where they are employed.

Furthermore, 1204 was far from the only polling station where people were blocked from voting, but the ERA is strangely silent about these other incidents.

For example, shortly after the election, the British newspaper Guardian described a mob of CNRP supporters physically blocking ethnic Vietnamese who are Cambodian citizens and were properly enrolled on the voters list. The reporter interviewed one of the people prevented from voting. A woman of 60, she was born in Cambodia to a family that has been here for generations. She told the journalist: “The opposition youth blocked us, yelling: ‛Yuon! Yuon! Go away! Don’t let them vote.’ I tried three times with help from police officers but couldn’t vote.”

Only seven or eight kilometres to the east of station 1204, the station at Khet Oudam in Traeuy Sla commune, S’ang district, was besieged by another racist mob. According to the 29 July Cambodia Daily, of 15 ethnically Vietnamese families who were properly registered, only five were “able to make their way past the angry crowd … to vote”. The story quoted a fisherman who was prevented from voting: “Most of us have lived here for three generations. I have an identity card and my name is on the voter list. I am a citizen, so why can I not vote?”

Another ethnically Vietnamese Cambodian citizen, a 38-year-old woman who had lived in the village since 1980, was blocked by an angry mob on her first attempt to vote, but later succeeded with police help: “I went again at 8 a.m. And police were there and helped me. They told people that I had an identity card and escorted me inside. I was shaking.”

Licadho also observed the racist violence at Traeuy Sla commune and reported: “… a large group of several hundred local residents were blocking individuals from voting apparently due to their alleged Vietnamese ethnicity … A neighbor of one of the blocked individuals stated that the man was [a] long term resident of the area. Local residents in this station expressly stated that they were blocking the individuals in question from voting due solely to their apparent ethnicity.”

Observers from Licadho also noted similar incidents of racist mobs blocking voters in Russey Keo district of Phnom Penh, Leuk Teik district of Kandal and Preah Sdach district of Prey Veng.

Licadho is one of the “contributing organisations” to the ERA report, so the ERA can hardly claim to be ignorant about these instances of mobs blocking Cambodian citizens from voting. But the report’s only reference to violence in the election dishonestly implies that the CNRP was the victim of the violence rather than the spur for it. The words “racism” or “racist” do not occur in the ERA report.

No one can know with certainty how the Cambodians blocked from voting at station 1204, Traeuy Sla and elsewhere would have voted if they had been able to get past the thugs who blocked their way. But it is clear that the thugs thought that those voters were not supporters of the CNRP; that is why they blocked them.

Yet the ERA report complains that the pro-CNRP violence at station 1204 should be a reason to have a re-election – that is, to give the CNRP a chance to do it again. If the CNRP trailed by only 166 votes, maybe in a re-election racist mobs could block an additional 167 suspected CPP voters. And if they don’t quite succeed then, the ERA could say that the violence in the re-election requires a re-re-election.

Both by what it suggests and by what it doesn’t say, the ERA report is a shameless and shameful defence of racist violence. And the report’s clear bad faith on this issue certainly argues against the possibility that its numerous other errors are simply honest mistakes.

By Allen Myers

http://letters2pppapers.wordpress.com/

ប្រមុខ​​រដ្ឋាភិបាល​​កម្ពុជា-ឡាវ សន្យា​​ជំរុញ​​កិច្ច​​សហ​ប្រតិបត្តិការ​​នៃ​​ប្រទេ​ស​​ទាំង​​ពីរ​​ឲ្យ​កាន់​​តែរីក​​ចម្រើន​​ខ្ពស់​

ទាក់​ទង​នឹង​កិច្ច​សហប្រតិបត្តិការរវាង​ព្រះ​រាជា​ណាចក្រ​កម្ពុជា និង​សាធារណរដ្ឋ​ប្រជា​ធិប​តេយ្យ​ឯក​សារ និង​កិច្ច​ព្រមព្រៀង​សំខាន់​ៗ ចំនួន៧ យ្យ​ប្រជាមានិត​ឡាវ ត្រូវបានចុះ​ហត្ថ​លេខា​ក្នុង​ដំណើរ​ទស្សន​កិច្ចផ្លូវ​ការ​របស់​សម្តេច​អគ្គមហា​សេនាបតី​តេជោ ហ៊ុន សែន នៅ​ក្នុង​ប្រទេស​ឡាវ​រយៈ​ពេល​២ថ្ងៃ (ថ្ងៃទី៦-៧ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ ២០១៤)។ ប្រមុខ​រដ្ឋាភិបាល​ទាំង​ពីរ​ ​​កម្ពុជា និង ឡាវ ក៏​បាន​ឯកភាព​គ្នា​ជំរុញ​ឲ្យ​ក្រុមការងារ​របស់​ប្រទេស​ទាំងពីរ ព​ន្លឿ​ន​កិច្ចការ​បោះ​បង្គោល​ព្រំដែន​ឲ្យ​បាន​ឆាប់រហ័ស តាម​ដែល​អាច​ធ្វើ​ទៅ​បាន​ក្នុង​ពេល​ខាង មុខ​នេះ។ នេះ​បើ​តាម​ការ​ឲ្យ​ដឹង​មន្ត្រី​ជាន់​ខ្ពស់​រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា បន្ទាប់ពី​ការ​ធ្វើ​មាតុភូមិ​និវត្តន៍​របស់​គណៈ​ប្រតិភូ​ជាន់​ខ្ពស់​នៃ​រាជរដ្ឋាភិបាល​កម្ពុជា ដឹកនាំ​ដោយ​សម្តេច​តេ​ជោនាយករដ្ឋមន្ត្រី​ ពី​សាធា​រណ​រដ្ឋ​ប្រជាធិបតេយ្យ​ប្រជាមានិត​ឡាវ នា​រសៀល​ថ្ងៃទី​៧ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ ២០១៤។

ទាក់​ទង​នឹង​កិច្ច​ការ​ព្រំដែនរវាង​ប្រទេសកទាំង​ពីរ​ ឯកឧត្ដម កៅ គឹមហួន រដ្ឋមន្ត្រី​ប្រតិភូ​អម​នាយករដ្ឋមន្ត្រី​បាន​មានប្រសាសន៍ឲ្យ​ដឹង​ នៅក្នុង​សន្និសីទ​សារព័ត៌​មាននៅ​ព្រលាន​យន្តហោះ​អន្តរជាតិ​ភ្នំពេញ នោះ ថា គណៈ កម្មការ​សម្របសម្រួល​ព្រំដែន​កម្ពុជា​-​ឡាវ ​គ្រោង​ធ្វើការ​ប្រជុំ​នៅ​ថ្ង​ទី ២១ និង ២២ ខែ កុម្ភៈ​ឆ្នាំ ២០១៤ នៅ​ព្រះរាជាណាចក្រ​កម្ពុជា ដើម្បី​ធ្វើ​យ៉ាងណា​ឲ្យ​ការ​បោះបង្គោល​ព្រំដែន​រវាង​ប្រទេស​ទាំងពីរ​ដែលមាន​ ប្រវែង ៥៤០ គីឡូម៉ែត្រ​បានបញ្ចប់​នៅពេល​ខាងមុខនេះ​។ ឯកឧត្តម​បាន​បញ្ជាក់​ថា មកដល់ពេលនេះ​ប្រទេស​ទាំងពីរ(កម្ពុជា-ឡាវ) ​បានធ្វើ​ការបោះ​បង្គោល​ព្រំដែន​បាន ចំនួន ១២១ កន្លែង​រួចហើយ​។

ទាក់​ទង​នឹង​កិច្ច​សហប្រតិបត្តិការ​នៃ​រដ្ឋាភិបាល​ទាំង​ពីរ កម្ពុជា-ឡាវ នៅក្នុង​ជំនួប​ពិភាក្សា​ទ្វេភាគី ឯកឧត្តម​នាយករដ្ឋ​មន្រ្តី​ឡាវ ថងស៊ីង ថាំម៉ាវង្ស បាន​មាន​ប្រសាសន៍​ចាត់​ទុក​ ដំណើរ​ទស្សនកិច្ចផ្លូវ​ការ​របស់​សម្តេច​តេជោនា​យករដ្ឋមន្រ្តី​មក​កាន់​ប្រទេស​ឡាវ​នៅ​ពេល​នេះគឺ ជា​ការ​បន្ត​ធ្វើវិភាគទាន​ក្នុង​ការអភិវឌ្ឍ និង​ការពង្រឹង​នូវទំនាក់​ទំនង​ទ្វេភាគី នៃ​ប្រទេស​ទាំង​ពីរ​ឡាវ-កម្ពុជា ហើយ​នៅ​ក្នុងជំនួប​ចរចារទ្វេភាគី​ប្រមុខ​រដ្ឋាភិបាល នៃ​ប្រទេស​ទាំង​ពីរ​បាន​សំដែង​នូវ​ការ​វាយ​តម្លៃ​ខ្ពស់ និង​កោតសរសើរ​ចំពោះ​ទំនាក់ទំនង និងកិច្ច​សហប្រតិ​បត្តិការ​នៃ​ប្រ​ទេស​ទាំង​ពីរ​កាល​ពីពេល​កន្លង​មក។

ប្រមុខ​រដ្ឋាភិបាល​នៃប្រទេស​ទាំង​ពីរ បាន​វាយតម្លៃខ្ពស់​ចំពោះ​ការតភ្ជាប់​នូវខ្សែកាប្លិ៍​អុបទិក​នៃ​ប្រទេស​ទាំង​ពីរ ដែល​នោះ​គឺជាការរួម​ចំណែក​ដល់​ការពង្រីក​ទំនាក់ទំនង និង​ការ​តភ្ជាប់​ប្រកប​ដោយ​ភាព​ជិតស្និទ្ធ​រវាង​រដ្ឋាភិបាល និង​ប្រជាពលរដ្ឋ​នៃប្រទេស​ទាំង​ពីរ។

ទាក់​ទិន​នឹងការជំរុញ​ឲ្យមាន​ការពង្រីក​ការហោះ​ត្រង់ នៃ​ប្រទេស​ទាំងពីរ​ឲ្យមាន​ចំនួន​ទ្វេដង សម្តេច​តេជោ​នាយករដ្ឋមន្រ្តី​បាន​ស្នើឲ្យ​មាន​ការបង្កើត​ឡើង​នូវគណៈ​កម្មាធិការ​ចម្រុះ នៃប្រ​ទេស​ទាំង​ពីរ ក្នុង​ការកសាង​ស្ពានឆ្លងកាត់​ប្រទេសទាំងពីរ​ក្នុងភូមិសាស្រ្ត​ខេត្ត​ព្រះវិហារ​កម្ពុជា ជា​មួយ​ខេត្ត​ចំប៉ាសាក់ របស់​ប្រទេស​ឡាវ ដែល​កិច្ចការ​ដ៏មាន​សារសំខាន់​នេះ​ថ្នាក់​ដឹក​នាំ​ទាំង​ពីរ​បាន​ប្រគល់​ភារកិច្ច​ឲ្យ​រដ្ឋមន្រ្តី​ការបរទេស នៃ​ប្រទេស​ទាំងពីរ​ធ្វើការពិភាក្សា​គ្នា​បន្ត។

សម្តេចតេជោ​នាយករដ្ឋមន្រ្តី​ក៏បាន​ស្នើ​ដល់​សម​ភាគីឡាវ ធ្វើយ៉ាង​ណា​ជំរុញឲ្យ​មាន​ការដឹក​ជញ្ជូន​តាម​ផ្លូវគោក ឲ្យ​កាន់តែមាន​ចំនួន​ច្រើនជាង​មុន ក្នុង​ន័យជំរុញ​កំណើន​នៃវិស័យ​ទេសច​រណ៍ និង​ការដឹក​ជញ្ជូន​ពាណិជ្ជកម្ម។

សម្តេចតេជោ​នាយករដ្ឋមន្រ្តី​បានស្វាគមន៍​នូវសេចក្តី​សម្រេច​របស់​ប្រទេស​ឡាវ ក្នុង​ការ​បង្កើត ការិ​យាល័យ​អគ្គកុងស៊ុល​របស់​ប្រទេសឡាវ ក្នុង​ខេត្តសៀមរាប ហើយ​ក្នុង​ជំនួប​នោះ​ប្រមុខ​ថ្នាក់​ដឹកនាំ​ទាំងពីរ​ក៏បានពិភាក្សា​គ្នា​ផង​ដែរ ពីការជំរុញ​ឲ្យគណៈ​កម្មការព្រំដែន​នៃប្រទេស​ទាំង​ពីរ​ធ្វើការ​បោះបង្គោល​ព្រំដែន​នៃប្រទេសទាំងពីរ​ឲ្យបានឆាប់​តាមដែល​អាច​ធ្វើ​ទៅ​បាន។ សម្តេច​តេជោនាយក​រដ្ឋមន្រ្តី ក៏បាន​ស្នើដល់​សមភា​គីឡាវ ធ្វើយ៉ាង​ណាជំរុញ​ទំហំពាណិជ្ជកម្ម នៃ​ប្រទេសទាំង​ពីរ​ឲ្យមាន​ការកើន​ឡើង​ទ្វេដង ពោល​គឺទំហំ​ពាណិជ្ជកម្ម​នៃ​ប្រទេស​ទាំង​ពីរដែល​មាន​ត្រឹម​តែប្រ​មាណ ១០ លានដុល្លារ​ក្នុងឆ្នាំ ២០០០ ឲ្យកើនដល់ ២០ លានដុល្លារ​នៅ​ឆ្នាំ២០១៤ ឬឆ្នាំ២០១៥ ខាង​មុខ​នេះ។

ក្នុង​ជំនួបពិភាក្សា​ដ៏មានសារ​សំខាន់​នោះ​ដែរ ប្រមុខ​រដ្ឋាភិបាល នៃ​ប្រទេស​ទាំងពី​រ​ក៏បាន​ពិភា​ក្សា​គ្នាយ៉ាង​ស៊ីជម្រៅ​ទាក់ទិន​ទៅ និង​ការជំរុញ​កិច្ចសហប្រតិបត្តិការ​ក្នុងកា​រ​ទប់ស្កាត់​ការ​ជួញ​ដូ​រ​គ្រឿង​ញៀន និង​ការកាប់​ឈើ​ខុសច្បាប់​នៅតាម​តំបន់ព្រំដែន​នៃប្រទេស​ទាំង​ពីរ តាម​រយៈ​ការ​ជំរុញ​ឲ្យមានការបង្កើន​កិច្ចសហ​ប្រតិបត្តិការ នៃ​អាជ្ញាធរ​ខេត្តតាម​ព្រំដែន ពិសេស​ការ​ឯក​ភាព​គ្នា​ក្នុងការ​បង្កើត​ឡើង​នូវសម្ព័ន្ធ​មេត្រីភាព​រវាង​ទីក្រុង និងទីក្រុង ខេត្ត និងខេត្ត។ ជាមួយ​គ្នា​នេះប្រមុខ​រដ្ឋាភិបាលនៃ​ប្រទេសទាំង​ពីរក៏ បានធ្វើ​ការពិភាក្សា​គ្នាផងដែរ ទាក់ទិន​ទៅ​នឹង​ការ​ជំរុញ​កិច្ចសហ​ប្របត្តិការ ក្នុង​តំបន់​ត្រីកោណ​កម្ពុជា ឡាវ វៀតណាម តំបន់ត្រី​កោណ​មរកត​កម្ពុជា ឡាវ ថៃ កិច្ច​សហប្រតិបត្តិការ​នៃប្រទេស​អេកម៉ិក-មេគង្គ និងបញ្ហា​ដទៃទៀត ដែល​មាន​ផល​ប្រយោជន៍​សម្រាប់​ប្រជាជាតិ​នៃប្រទេស​ទាំង​ពីរ។

ក្នុង​ជំនួប​ពិភាក្សាគ្នានោះដែរ ឯកឧត្តម​នាយករដ្ឋមន្រ្តីឡាវ​មានប្រសាសន៍​ថា ប្រទេស​ឡាវ នឹង​បន្តសហការ​យ៉ាងជិតស្និទ្ធ​ជាមួយភាគី​កម្ពុជា ក្នុងការ​ជំរុញកំណើន​សេដ្ឋកិច្ច និង​ពាណិជ្ជកម្ម នៃ​ប្រទេសទាំង​ពីរ ដែលតាមរយៈ​នេះ​ភាគី​ឡាវ នឹងជំរុញ​ឲ្យការ​នាំចូល​ប្រភពថាមពល​អគ្គិ​សនី​ពីឡាវ មកកាន់​ប្រទេសកម្ពុជា​ឲ្យមានការ​កើនឡើង​ពី ១១៥ គីឡូវ៉ុល​ដល់ ១៣០ គីឡូ​វ៉ុល រួមទាំង​ការ​ការសាង​បណ្តាញ​បញ្ជួនអគ្គិសនី​ឲ្យកាន់តែទូលំ​ទូលាយ​ថែមទៀត។ ប្រមុខ​រដ្ឋាភិ​បាល នៃ​ប្រទេសទាំង​ពីរក៏បាន​ពិភាក្សា​លើបញ្ហា​សង្គម វប្បធម៌ សិល្បៈ សុខាភិបាល និង​ការបណ្តុះ​បណ្តាល​ធនធាន​មនុស្ស តាមរយៈ​ការ​ជំរុញ​ឲ្យមានការផ្លាស់​ប្តូរនិស្សិត​អាហា​រូបករណ៍​នៃ​ប្រទេស​ទាំង​ពីរ។ ឯកឧត្តម​នាយករដ្ឋមន្រ្តីឡាវ​បានទទួល​យកការអញ្ជើញ​របស់ សម្តេចតេជោ ដើម្បីមកបំពេញ​ទស្សនកិច្ចផ្លូវការនៅកម្ពុជា​ដោយជ្រើសរើស​ពេលវេលាដ៏​សម​ស្រប​ណា​មួយ។

ឯកឧត្តម​ កៅ គឹម​ហ៊ួន បាន​ឲ្យ​ដឹង​ទៀត​ថា ក្នុងឱកាស ស្នាក់អាស្រ័យ​បំពេញ​ទស្សនកិច្ច​ផ្លូវការ នៅ​ទីក្រុង​វៀង​ច័ន្ទ សម្តេច​អគ្គមហាសេនាបតី តេ​ជោ ហ៊ុន សែន បាន​ចូលជួប​សំដែង​ការ​គួរ​សម និង​ពិភាក្សាការងារ​ជាមួយ​ឯកឧត្តម ជុំ​ម៉ាលី សា​យ៉ា​សន (Choummaly Sayasone) អគ្គ​លេខា​បក្សប្រជាជន​បដិវត្តន៍ ឡាវ​និង​ជា​ប្រធាន​រដ្ឋ​ឡាវ នៅ​វិមាន​រដ្ឋ​ឡាវ ដែល​ឯកឧត្តម ជុំ​ម៉ាលី សា​យ៉ា​សន បាន​សំដែង​នូវ​ការ​អបអរសាទរ​ជូន​ចំពោះ​គណបក្ស​ប្រជាជន​កម្ពុជា ដែល​ទទួលបាន​ជោគជ័យ ដ៏​ត្រចះត្រចង់​ពី​ការបោះឆ្នោត​សកល​កាល​ពីពេល​ថ្មីៗកន្លងទៅ ពិសេស​ឯកឧត្តម​សូម​ចូលរួមអបអរសាទរ​ជូន​ចំពោះ​សម្តេច​តេជោនាយករដ្ឋមន្ត្រី ដែល​ត្រូវ​បាន​តែង​តាំង​ជាថ្មី​ជានា​យក​រដ្ឋមន្ត្រី​ក្នុង​ការ​ដឹកនាំ​រាជរដ្ឋាភិបាល​នីតិកាល​ទី​៥ នៃ​រដ្ឋសភា​ពី​ឆ្នាំ២០១៣ ដល់​ឆ្នាំ២០១៨។ ឯកឧត្តម​ក៏បាន​អបអរសាទរ​ចំពោះ​ការ​រីកចម្រើន​របស់​ប្រទេស​កម្ពុជា ក្រោម​ការដឹកនាំ​ប្រកបដោយ​គតិបណ្ឌិត​របស់សម្តេច​តេ​ជោ​នាយករដ្ឋមន្ត្រី និង​បាន​សំដែង​នូវ​ការ​អបអរសាទរ​ផងដែរ ដោយ​បាន​ជួបពិភាក្សា​គ្នា​ជាមួយ​សម្តេច​តេ​ជោ​សាជាថ្មី​ម្តងទៀត ហើយ​តាមរយៈ​ដំណើរ​ទស្សនកិច្ច​របស់ សម្តេច​មកកាន់​ប្រទេស​ឡាវ​នៅពេលនេះ​ នឹងចូលរួម​ចំណែក​ពង្រឹង​កិច្ចសហ​ប្រតិបត្តិការ​នៃ​ប្រទេស​ទាំងពីរ ​ឲ្យ​កាន់តែ​រីកចម្រើន​ទ្វេ​ឡើង​ថែម​ទៀត។

ឯកឧត្តម​ប្រធាន​រដ្ឋ​ឡាវបាន​ចាត់​ទុក​ ដំណើរ​ទស្សនកិច្ច​របស់​ស​ម្តេច​តេ​ជោ​នៅ ពេលនេះ​គឺជា​ការពូន​ផ្តុំ​នូវ​ទំនាក់ទំនង​ទ្វេភាគី​សម្រាប់​ប្រជាជាតិ​នៃ​ ប្រទេស​ទាំងពីរ កម្ពុជា​-​ឡាវ។

​

ក្នុង​ឱកាស​ជួប​សម្តែង​ការ​គួរ​សម​ជាមួយឯកឧត្តម​ប្រធាន​រដ្ឋ​ឡាវ ​ក្នុង​ព្រះបរម​នាម​ព្រះករុណា ព្រះមហាក្សត្រ​នៃ​ព្រះ​រាជាណាចក្រកម្ពុជា សម្តេច​តេជោ​នាយក​រដ្ឋមន្ត្រី​ ក៏​បា​ន​គោរព​អញ្ជើញ​ឯកឧត្តម ជុំ​ម៉ាលី សា​យ៉ា​សន ប្រធាន​រដ្ឋ​ឡាវ​​ ​មក​បំពេញ​ទស្សនកិច្ច​ផ្លូវរដ្ឋ នៅ​ប្រទេស​កម្ពុជា​ក្នុង​គោល​ដៅ​ជំរុញ ទំនាក់ទំនង​កិច្ច​សហប្រតិបត្តិការ ​ឲ្យឈាន​ដល់​ចំណុចកំពូល​ថ្មី​មួយទៀត សម្រាប់​ប្រជាជាតិ​នៃ​ប្រទេស​ទាំងពីរ​កម្ពុជា​-​ឡាវ​នោះ។

ដោយ​ឡែក​ ក្នុង​ជំនួប​សំដែង​ការគួរសម​និង​ពិភាក្សា​ការងារ ជាមួយ​លោកជំទាវ ប៉ានី យ៉ា​ថ​រូ (PanyYathotou) សមាជិក​ការិយាល័យ​នយោបាយ​នៃ​គណៈកម្មាធិការ​មជ្ឈិមបក្ស និង​ជា​ប្រធាន​សភា​ឡាវ​​ជាមួយ​នឹង​ការពាំនាំ​ នូវ​ការជូនពរ​ពីស​ម្តេច​អគ្គ​មហា​ពញា​ចក្រី ហេង សំរិន ប្រធាន​រដ្ឋ​សភា​នៃ​ព្រះ​រាជាណាចក្រកម្ពុជា ជូន​ចំពោះ​លោកជំទាវ​ប្រធាន​សភា​ឡាវ ​សម្តេច​តេ​ជោ​នាយករដ្ឋមន្ត្រី​មានប្រសាសន៍​ថ្លែង​នូវ​អំណរគុណ​ចំពោះ​ថ្នាក់ដឹកនាំ​សភា​ឡាវ ដែល​បាន​គាំទ្រ​ចំពោះ​គម្រោង​នានា​របស់​រដ្ឋាភិបាល​ឡាវ ដែល​ជំរុញ​ឲ្យ​មានការ​ចុះហត្ថលេខា​លើ​ឯក​សារ​សំខាន់ៗ​ចំនួន៧ ក្នុង​ដំណើរទស្សនកិច្ច​ផ្លូវការ​របស់​សម្តេច​មក​កាន់​ប្រទេស​ឡាវ​នៅ​ពេល​នេះ។

លោកជំទាវ​ប្រធាន​សភា​ឡាវ​មានប្រសាសន៍​សំដែង​នូវ​ការវាយតំ​លៃ​ខ្ពស់បំផុត ចំពោះ ដំណើរ​ទស្សនកិច្ច​រប​ស់​ស​ម្តេច​តេ​ជោ​នាយករដ្ឋមន្ត្រី​មកកាន់​ប្រទេស​ឡាវ​នៅពេលនេះ។ លោកជំទាវ ​មានប្រសាសន៍​បន្ត​ថា ក្នុងនាម​សភា និង​ប្រជាជន​ឡាវ​លោកជំទាវ​សូម​សំដែងនូវ​ការគាំទ្រ និង​ចូលរួម​អបអរសាទរ​ជូន​ចំពោះ សម្តេច​តេជោ​ដែល​ត្រូវ​បាន​តែងតាំង​ជា​នាយករដ្ឋមន្ត្រី​សា​ជា​ថ្មី​ម្តង​ទៀត។

សូម​បញ្ជាក់​ថា ឯកសារ និងកិច្ច​ព្រមព្រៀងសំខាន់ៗទាំង ៧ ដែលត្រូវបានចុះហត្ថលេខាក្រោម​អធិបតីភាព​នៃ​ប្រមុខ​រដ្ឋាភិបាល​ទាំងពីរ កម្ពុជា-ឡាវ នោះរួមមាន៖

ទី១-អនុស្សារណៈនៃការ​យោគយល់គ្នា ស្តីពី​ការបង្កើត​អគ្គកុង​ស៊ុល​រវាងព្រះរាជា​ណា​ចក្រ​កម្ពុជា និងសាធារណរដ្ឋប្រជាធិបតេយ្យប្រជាមានិតឡាវ​ចុះហត្ថ​លេខា​រវាង ឯកឧត្តម ហោ ណាំ​ហុង ឧបនាយករដ្ឋមន្រ្តី និងជារដ្ឋមន្រ្តីក្រសួងការបរទេស និងសហប្រតិបត្តិការ​អន្តរ​ជាតិ​ជា​មួយ និងឯកឧត្តមបណ្ឌិត ថោងលួន ស៊ីសូលីទ ឧប​នាយក​រដ្ឋមន្រ្តី និងជារដ្ឋ​មន្រ្តី​ក្រសួង​ការ​បរ​ទេស។

ទី២-កិច្ចព្រមព្រៀងស្តីពីវិស័យអប់រំសម្រាប់ឆ្នាំ ២០១៤​-២០១៨ ចុះហត្ថលេខារវាង​ឯកឧត្តម​បណ្ឌិត ហង្ស ជួនណារ៉ុន រដ្ឋមន្រ្តីក្រសួងអប់រំ យុវជន និងកីឡា ជាមួយឯកឧត្តមបណ្ឌិត ផាន់ខាំ វោផាវ៉ាន់ រដ្ឋមន្រ្តីក្រសួងអប់រំនិងកីឡា។

ទី៣-កិច្ចព្រម​ព្រៀងស្តីពី​ ការបង្កើត​ចំណង​សម្ព័ន្ធ​មេត្រីភាពរវាងរាជធានីភ្នំពេញ និងរដ្ឋធានី​វៀង​ច័ន្ទ​ចុះ​ហត្ថលេខារវាងឯកឧត្តម ប៉ា សុជាតិវង្ស អភិបាលរាជធានីភ្នំពេញ​ជាមួយឯកឧត្តម សុកាន់ មាហាឡាត អភិបាលក្រុងវៀងច័ន្ទ។

ទី៤-អនុស្សរណៈ​នៃការយោគយល់​គ្នា​ស្តីពីកិច្ចសហប្រតិ​បត្តិការ លើ​វិស័យ​ច្បាប់ និង​យុត្តិធម៌​ចុះ​ហ​ត្ថលេខាដោយ​ឯកឧត្តម អង្គវង្ស វឌ្ឍនា រដ្ឋមន្រ្តី​ក្រសួងយុត្តិធម៌ ជាមួយ​ឯកឧត្តម​សាស្រ្តា​ចារ្យ​បណ្ឌិត ចាលឺន យៀប៉ាវហឺ រដ្ឋមន្រ្តីក្រសួង​យុត្តិធម៌។

ទី៥-អនុស្សរណៈនៃការ​យោគ​យល់​គ្នា​ស្តីពី​កិច្ចសហ​ប្រតិបត្តិការ លើ​វិស័យវប្បធម៌ និងសិល្បៈ​សម្រាប់​ឆ្នាំ២០១៤-២០១៧ ចុះហត្ថលេខា​ដោយលោក​ជំទាវ ភឿង សកុណា រដ្ឋមន្រ្តី​ក្រសួង​វប្បធម៌ និង​វិចិត្រសិល្បៈ ជាមួយឯកឧត្តម​សាស្រ្តាចារ្យបណ្ឌិត បសែងខាំ វង្សដាឡា រដ្ឋ​មន្រ្តី​ក្រសួង​ព័ត៌មាន វប្បធម៌ និងទេសចរណ៍។

ទី៦-អនុស្សរណៈ​នៃការយោគ​យល់​គ្នា ស្តីពីកិច្ច​សហប្រតិបត្តិការ​អភិវឌ្ឍវិស័យ​សុខា​ភិបាល​ចុះ​ហ​ត្ថលេខា​ដោយ​ឯកឧត្តម ម៉ម ប៊ុនហេង រដ្ឋមន្រ្តីក្រសួង​សុខាភិបាល ជាមួយឯក​ឧត្តម​សាស្រ្តា​ចារ្យបណ្ឌិត អេកសាវ៉ាង វង្សវិជិត រដ្ឋមន្រ្តី​ក្រសួងសុខាភិបាល។

ទី៧-ផែនការ​កិច្ចសហប្រតិបត្តិការ​សម្រាប់​ឆ្នាំ២០១៤ រវាងក្រសួមហាផ្ទៃ​នៃព្រះរាជាណាចក្រ​កម្ពុជា និង​ក្រសួងសន្តិសុខ​សាធារណៈនៃ​សាធារណ​រដ្ឋ​ប្រជាធិបតេយ្យ​ប្រជាមានិត​ឡាវ ​ចុះ​ហត្ថ​លេខា​ដោយ​ឯកឧត្តម ឯម សំអាន រដ្ឋលេខាធិការ​ក្រសួង​មហាផ្ទៃ ជាមួយ​ឯកឧត្តម​អនុ​រដ្ឋ​មន្រ្តី​ក្រសួងសន្តិ​សុខ​សាធារណៈឡាវ។

ព្រះរាជា​ណាចក្រ​កម្ពុជា និង​សាធារណរដ្ឋ​ប្រជាធិបតេយ្យ​ប្រជាមានិត​ឡាវ​បាន​ភ្ជាប់ទំនាក់​ទំនង​ការទូត​ជាមួយគ្នា​នៅ​ថ្ងៃទី១៥ ខែមិថុនា ឆ្នាំ ១៩៥៦ បាន​ផ្តាច់ទំនាក់​ទំនងការទូត​នៅ​ខែ​មេសា ឆ្នាំ១៩៧៥ និងបានភ្ជាប់​ទំនាក់​ទំនង​ការទូត​ជាថ្មីឡើងវិញ​នៅខែមករា​ឆ្នាំ១៩៧៩។ កាល​ពីថ្ងៃទី១៥ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០១១ ប្រទេសទាំង​ពីរ​បាន​ប្រារព្ធខួបលើកទី៥៥ឆ្នាំ នៃការ​បង្កើត​ទំនាក់ទំនង​ការទូត​កម្ពុជា-ឡាវក្នុង​បរិយាកាសស្និទ្ធ​ស្នាល​បំផុត ។

លើ​វិស័យទេសចរណ៍​ក្នុងរយៈពេល ១១ ខែឆ្នាំ ២០១៣ ភ្ញៀវទេសចរឡាវមកទស្សនាប្រទេស កម្ពុជាមានចំនួន ៣៧៦ ២២៦ នាក់​ជាមួយគ្នានេះ​ពាណិជ្ជកម្ម​​​ទ្វេភាគីក្នុងរយៈពេល៦ខែ ឆ្នាំ ២០១៣ ការ​នាំចេញពីកម្ពុជាទៅ​កាន់ប្រទេសឡាវ​មាន​ទំហំ ១៩៦ ៦១៤ ដុល្លារ និងការ​នាំ​ចូល​ពីឡាវ មក​កាន់​កម្ពុជាមាន​ទំហំ ២ ៦៧៧ ៥៤១ ដុល្លារ ដោយ​ឡែក​លើ​ការអភិវឌ្ឍ​ធន​ធាន​មនុស្ស និស្សិត​កម្ពុជា ដែលកំពុងសិក្សានៅឡាវ​មានចំនួន ៥៧ នាក់ និង​និស្សិតឡាវ​ដែល​កំពុង​សិក្សានៅ​កម្ពុជា មានចំនួន ៤៣ នាក់៕