Monday, May 20, 2024

(វីដេអូ) សម្រង់ប្រសាសន៍សម្តេច​មហា​បវរ​ធិបតី ហ៊ុន ម៉ាណែត, ពិធីបើកសន្និសីទលើកទី១ ក្រោមប្រធានបទ "អនាគតកម្ពុជា ដោយគ្មាន អំពើប្រល័យ ពូជសាសន៍"


 CMF:

លោកជំទាវ Alice Wairimu Nderitu, អគ្គលេខាធិការរង និងជាទីប្រឹក្សាពិសេស
របស់អគ្គលេខាធិការអង្គការសហប្រជាជាតិស្តីពីការទប់ស្កាត់អំពើប្រល័យពូជសាសន៍;
លោកជំទាវ Dr. Beth Van Schaack, ឯកអគ្គរដ្ឋទូតសហរដ្ឋអាមេរិក ទទួលបន្ទុក​​យុត្តិធម៌ឧក្រិដ្ឋកម្មសកល;
ឯកឧត្តម លោកជំទាវ លោក លោកស្រី!

ខ្ញុំពិតជា​មានសេចក្តីសោមនស្សជាអនេក​ ដោយបានចូលរួមថ្លែងសុន្ទរកថាគន្លឹះ ក្នុងសន្និសីទស្តីពី “អនាគតកម្ពុជាដោយគ្មានអំពើប្រល័យពូជសាសន៍ ៖ ការ​ការពារ និង ការ​ឆ្លើយតប តាមរយៈការអប់រំ និង ការថែទាំសុខភាព” ដែលត្រូវបានរៀបចំឡើងដោយទីស្តីការគណៈរដ្ឋមន្ត្រី, អង្គជំនុំជម្រះវិសាមញ្ញក្នុងតុលាការកម្ពុជា (អ.វ.ត.ក.), កងយោធពលខេមរ´ភូមិន្ទ និង មជ្ឈមណ្ឌលឯកសារកម្ពុជា។​ ជាបឋម ខ្ញុំសូមអរគុណចំពោះគំនិត​ផ្តួចផ្តើមដ៏ថ្លៃថ្លា​នេះ ដើម្បីលើកកម្ពស់ការអប់រំអំពីអំពើប្រល័យពូជសាសន៍ នៅសាលយុត្តិតេជោ ដែលជាអតីតបន្ទប់សវនាការនៃអង្គជំនុំជម្រះវិសាមញ្ញក្នុងតុលាការកម្ពុជា (អ.វ.ត.ក)។ វត្តមានរបស់យើងនៅថ្ងៃនេះ គឺជាការបង្ហាញពីការទទួលស្គាល់នូវការរួមចំណែកដ៏សំខាន់របស់​ អ.វ.ត.ក. ដែល​បានផ្តល់យុត្តិធម៌ជូនជនរងគ្រោះ និង អ្នករស់រានមានជីវិត ពីរបបប្រល័យពូជសាសន៍។ សាលាក្តី​កូនកាត់មួយនេះ បានឆ្លុះបញ្ចាំងពីភាពជាម្ចាស់ដ៏រឹងមាំរបស់ប្រជាជនកម្ពុជា​ ក្នុងការ-ប្រឈមមុខនឹងអតីតកាលដ៏សែន​លំបាក ដោយមានការគាំទ្រ​ពីប្រទេសជា​មិត្ត ក្នុង​ក្របខណ្ឌនៃអង្គការសហប្រជាជាតិ។ យើង​ខ្ញុំសូម​យក​ឱកាស​នេះ ​ថ្លែងអំណរគុណ​ចំពោះការគាំទ្រ, ទាំងបច្ចេកទេស និង ​ហិរញ្ញវត្ថុ, ពីដៃគូនានា ដើម្បីភាព​ជោគជ័យ​របស់ អ.វ.ត.ក. ។

នេះមិនមែនជារឿងចៃដន្យទេ ដែលព្រឹត្តិការណ៍នេះ ត្រូវបាន​ប្រារព្ធឡើងក្នុងទិវាជាតិ នៃការចងចាំ នាថ្ងៃទី ២០ ខែ ឧសភា ព្រោះនេះជាថ្ងៃដែលប្រជាជាតិកម្ពុជាទាំងមូលរំលឹកឡើងវិញអំពីអំពើប្រល័យជាតិ​សាសន៍ឯង ដែលធ្វើឡើងដោយរបបខ្មែរក្រហម ។​ ខ្ញុំសូមបួងសួងរំលឹកដល់វិញ្ញាណក្ខន្ធជនរងគ្រោះកម្ពុជាទាំងអស់ ព្រមទាំងវិញ្ញាណក្ខន្ធវីរជនខ្មែរ និង យោធិនស្ម័គ្រចិត្តវៀតណាម ដែលបានពលីជីវិត ដើម្បីរំដោះប្រទេស និង ប្រជាជនកម្ពុជា ចេញពីរបបប្រល័យពូជសាសន៍ដ៏សាហាវយង់ឃ្នង ។​

ការរំលឹកឡើងវិញ​អំពី អំពើប្រល័យពូជសាសន៍ គឺជាចំណោទដ៏ឈឺចាប់មួយសម្រាប់កម្ពុជា ។ យ៉ាង​ណា​ក៏ដោយ ការឈឺចាប់​នេះ បាន​ដាក់​បន្ទុកឱ្យយើងមាន​ការ​ទទួល​ខុសត្រូវ​ក្នុង​ការ​ការពារ​សង្គម និង​ មនុស្ស​ជំនាន់​ក្រោយ​ ពី​អំពើ​ប្រល័យពូជសាសន៍ ដើម្បី​កុំ​ឱ្យ​សង្គម​ប្រឈម​នឹង​ការ​ឈឺចាប់ ​ដែល​មិន​អាច​ពិពណ៌នា​បាន​នេះ សាជាថ្មី​​ម្តង​ទៀត ។ នេះ ក៏ជាកាតព្វកិច្ចរបស់យើងទាំងអស់ដែរ ក្នុងការធានាថា អំពើឃោរឃៅអមនុស្សធម៌បែបនេះ នឹងមិនកើតឡើងម្តងទៀត នៅក្នុងប្រទេសដទៃ ។ ថ្ងៃនេះ ខ្ញុំចង់ចែករំលែកការពិចារណាខ្លះ អំពីគោលការណ៍ និង វិធីសាស្រ្តរបស់កម្ពុជា ក្នុងកិច្ច​ខិតខំប្រឹងប្រែងជាបន្តបន្ទាប់របស់យើង ដើម្បីកសាងអនាគតកម្ពុជា ដោយគ្មានអំពើប្រល័យពូជសាសន៍ ។

ទី​មួយ អំពីភាពចាំបាច់​ដែល​​កម្ពុជា​ក្នុង​នាម​ជា​ប្រជាជាតិ​មួយ ត្រូវ​មានការឯកភាពគ្នាលើ​ប្រវត្តិសាស្ត្រ​។​ អនាគតរបស់ប្រទេសមួយ គឺពឹងផ្អែកទៅលើឆន្ទៈរបស់​ប្រទេសនោះ ក្នុងការប្រឈមមុខ​ជាមួយនឹងអតីតកាល។ ប៉ុន្តែ ដើម្បីធ្វើ​បែបនេះបានលុះត្រាតែ​ប្រជាជាតិនោះ មានការឯកភាពលើការបកស្រាយអំពីអតីតកាល និងព្រឹត្តិ​ការណ៍​ប្រវត្តិសាស្ត្រសំខាន់ៗ ដែលទាក់ទង​នឹង​សង្គ្រាម និង សន្តិភាពរបស់ប្រទេស​។ សម្រាប់កម្ពុជាប្រវត្តិសាស្ត្រទាក់ទងនឹងថ្ងៃរំដោះ ថ្ងៃទី ៧ ខែ មករា ឆ្នាំ ១៩៧៩​​ការចុះហត្ថលេខាលើកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីសថ្ងៃទី ២៣ ខែ តុលា ឆ្នាំ ១៩៩១ និងការសម្រេចបាននូវសន្តិភាពពេញលេញទាំងសុ្រង តាមរយៈ «នយោបាយឈ្នះ-ឈ្នះ» នាថ្ងៃទី ២៩ ខែ ធ្នូ ឆ្នាំ ១៩៩៨ ត្រូវតែមានការបកស្រាយតែមួយ និង មានភាព​រឹងមាំ ដើម្បីចៀសវាងការប្រឌិត​រឿងរ៉ាវផ្សេងៗ ដើម្បីកេងចំណេញនយោបាយ ដោយបំពាន ​លើ​យុត្តិធម៌របស់​ជនរងគ្រោះពីអំពើប្រល័យពូជសាសន៍ ក៏ដូចជា លើកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងបង្រួបបង្រួមជាតិ ។

ដើម្បីរៀបរាប់ឡើងវិញ អំពី​ប្រវត្តិនៃ​អំពើប្រល័យពូជសាសន៍នៅកម្ពុជា​​​​​យើងត្រូវតែទទួល ស្គាល់នូវអំពើឃោរឃៅដែលរបបខ្មែរក្រហមបានប្រព្រឹត្ត ។ យើងពិតជាមិនអាច​មានទឡ្ហីករណ៍ ណាមួយ ដើម្បី​ការពារ​​ពួកគេ ពី​ឧក្រិដ្ឋកម្មដ៏ឃោរឃៅ​ប្រឆាំងនឹងមនុស្សជាតិបែប​នេះបានឡើយ​។ ​ថ្ងៃទី ៧ ខែ មករា ឆ្នាំ ១៩៧៩ គឺ​ជាថ្ងៃរំដោះ ឬ “ថ្ងៃកំណើតទីពីរ” របស់​អ្នករស់រានមានជីវិតនៅ​កម្ពុជារាប់លាននាក់ ហើយជាមួយនឹង​វិសាលភាព​នៃឧក្រិដ្ឋកម្មដ៏ធ្ងន់ធ្ងរបែបនេះ​ យើងពិតជា​​មិន​អាច​អធិប្បាយអំពី «ថ្ងៃ ៧ មករា» ផ្សេងពីនេះបានឡើយ​ ។ ដូចគ្នាដែរ ដើម្បីនិយាយអំពីដំណើរការសន្តិភាពរបស់​កម្ពុជា យើងត្រូវមានការយល់រួមគ្នា និង ការកំណត់ឱ្យបានច្បាស់លាស់ រវាងសមិទ្ធផលនៃកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាព​ទីក្រុងប៉ារីស និង សមិទ្ធផលនៃ «នយោបាយឈ្នះ-ឈ្នះ» ។

ជាការពិត ព្រឹត្តិការណ៍ប្រវត្តិសាស្ត្រទាំងពីរនេះ បានជួយ​ពង្រឹងគ្នាទៅវិញទៅមក; ប៉ុន្តែ​​របត់​ប្រវត្តិសាស្ត្រ​​សំខាន់បំផុត​នៃសន្តិភាពរបស់​កម្ពុជា គឺ​កើតចេញពីលទ្ធផលដ៏ត្រចះត្រចង់នៃ «នយោបាយឈ្នះ-ឈ្នះ» នៅ​​ថ្ងៃ​ទី ២៩ ខែ​ធ្នូ ឆ្នាំ១៩៩៨ នៅ​ពេល​ដែល​អង្គការ​ចាត់តាំង​នយោបាយនិងរចនាសម្ព័ន្ធកម្លាំងប្រដាប់​អាវុធ​របស់​​ខ្មែរ​ក្រហមត្រូវ​បានរំលាយ​​ទាំង​ស្រុង ហើយកម្លាំងទាំងអស់របស់ខ្មែរក្រហម ត្រូវបាន​ធ្វើ​សមាហរណកម្ម​ក្នុង​សង្គម​កម្ពុជា។ នេះគឺជាសច្ចភាពនៃព្រឹត្តិការណ៍ប្រវត្តិសាស្ត្រ​ដែល​បាន​បិទ​បញ្ចប់​សង្រ្គាមស៊ីវិល និងការឈឺចាប់របស់ប្រជាជនកម្ពុជា ដែលបាន​អូសបន្លាយ​អស់រយៈកាល​បីទសវត្សរ៍។ ទាល់តែក្រោយ​ការ​អនុវត្តដោយជោគ ជ័យនៃ «​នយោបាយឈ្នះ-ឈ្នះ» ទើបកម្ពុជាចាប់ផ្តើមទទួលបាននូវសន្តិភាពពេញលេញ និង យូរអង្វែង រួមទាំងការឯកភាពជាតិ និង ការឯកភាពក្នុងជួរកងទ័ព ព្រមទាំងទទួលបាននូវការគ្រប់គ្រងពេញលេញ លើបូរណភាពទឹកដីរបស់ខ្លួន នៅក្រោមដំបូលនៃរដ្ឋធម្មនុញ្ញតែមួយ និង ក្រោមម្លប់ព្រះមហាក្សត្រតែមួយអង្គ។ នេះ​គឺជា​អច្ឆរិយហេតុសង្គមដ៏វិសេសវិសាល​​មួយ ​ដែល​កម្ពុជា​ពុំ​​ធ្លាប់ជួប​ប្រទះ​ ​ក្នុង​រយៈពេល ៥០០ ឆ្នាំ​ចុងក្រោយ ​នៃ​ប្រវត្តិសាស្ត្រ​របស់ខ្លួន ។

[ចាប់ផ្ដើមសេចក្ដីអធិប្បាយ]

រៀនពីប្រវត្ដិសាស្ដ្រដើម្បីចៀសវាងការចូលដានប្រវត្ដិសាស្ដ្រដែលនាំកើតសង្រ្គាមអន្ដរាយដល់ប្រទេសជាតិ

កិច្ចការនេះសំខាន់។ នៅពេលនេះ យើងអាចមានសាក្សីដែលនៅរស់ មានអ្នកមីង លោកអ៊ំ ពូ ដែលជាអ្នកដែលរងគ្រោះផ្ទាល់នៅទីនេះ។ អ្នកដែលកើតមុន និងឆ្លងកាត់សង្គ្រាម ជាសាក្សីផ្ទាល់ដែលអាចដឹងផ្ទាល់ពីតថភាព និងការវិវត្ដនៃសង្គមរបស់យើង។ ប៉ុន្ដែក្នុង ២០ ឬ៣០ ឆ្នាំទៅមុខទៀត (យើងនឹង)មិនមាន(អ្នកទាំងនេះ)ទេ គឺមានតែការរៀនសូត្រពីឯកសារ។ ដូច្នេះ ​ចាំបាច់ត្រូវឲ្យមានការឯកភាពគ្នាលើឯកសារ និងការបកស្រាយឲ្យបានច្បាស់លាស់ ដើម្បីខ្មែរយើង​បានយល់ច្បាស់ ចាំច្បាស់ និងគ្មានភាពស្រពិចស្រពិលពីប្រវត្ដិសាស្ដ្រដ៏ជូរចត់មួយនេះ។​ ប្រសិនបើមិនមានការឯកភាពក្នុងជាតិ ហើយគ្រាន់តែប្រវត្ដិសាស្ដ្រនេះ យើងមានការច្រលូកច្រលំ ក្មេងជំនាន់ក្រោយអាចនឹងមិនដឹងច្បាស់។ ការចាំប្រវត្ដិសាស្ដ្រពិតប្រាកដ មិនមែនចាំនូវអំពើអាក្រក់និងភាពខ្មៅងងឹតនៃប្រវត្ដិសាស្ដ្រ(តែម្យ៉ាង)នោះទេ ប៉ុន្ដែយើងត្រូវចាំនិងដឹងពីអ្វីដែលត្រូវចៀសវាងដើម្បី(កុំ)នាំប្រទេសរបស់យើង(អោយ)ធ្លាក់ចូលក្នុងសង្គ្រាម។ កង់ប្រវត្ដិសាស្ដ្រ​វាវិវដ្ដមកដល់អ្វីដែលកើតមានបច្ចុប្បន្ន មកដល់បញ្ហានៃជំលោះនយោបាយ​ភូមិសាស្ដ្រ ដែលក៏ធ្លាប់កើតមាននៅទសវត្សរ៍ទ៧០ ដែលកម្ពុជាពេលនោះត្រូវ(ធ្លាក់)ចូលក្នុងកង់នេះ ហើយ(ក៏)ជាប់តែម្ដង។ អញ្ចឹង ការចាំឲ្យបានច្បាស់អំពីប្រវត្ដិសាស្ដ្ររបស់យើង (គឺការប្រុងប្រយ័ត្ន)ចៀសវាង(ការធ្លាក់ចូលក្នុងដានប្រវត្ដិសាស្ដ្រសង្គ្រាម)។

[បញ្ចប់សេចក្ដីអធិប្បាយ]

ទីពីរ​​​​ ការស្វែងរកយុត្តិធម៌ដែលមាន​ការទទួលស្គាល់ជាអន្តរជាតិ គឺជាមធ្យោបាយដ៏មានប្រសិទ្ធភាពក្នុងការបង្កើតប្រវត្តិសាស្ត្ររួមនៃអំពើប្រល័យពូជសាសន៍សម្រាប់ទាំងអស់គ្នា ដោយមិនប្រកាន់​និន្នាការនយោបាយ។ ខ្ញុំយល់ថា នេះ គឺ​​ជាមូល​ហេតុ​ដ៏ចម្បងបំផុត ដែលបានធ្វើឱ្យ សម្តេចតេ​ជោ ហ៊ុន សែន អតីត​នាយក​រដ្ឋមន្ត្រី​កម្ពុជា, ​​​គាំទ្រ​ការបង្កើត អ.វ.ត.ក ដោយច្បាប់របស់កម្ពុជា កាលពីឆ្នាំ ២០០១ ។ ជាការពិត តុលាការ​នៃ​អតីត​សាធារណរដ្ឋ​ ប្រជាមានិត​កម្ពុជា​ បាន​កាត់ទោស​មេដឹកនាំ​របប​នេះ​រួច​ហើយ ​កាលពី​ឆ្នាំ ១៩៧៩ ។ យ៉ាងណាក្តី​, ថ្នាក់ដឹកនាំ និង សង្គមកម្ពុជា បានទទួលស្គាល់ថា សាលក្រមរបស់ អ.វ.ត.ក. នឹងចូលរួមជួយ​ពង្រឹងមូលដ្ឋាន​នៃ​ការពិត និង ជួយផ្តល់​យុត្តិធម៌បន្ថែមទៀត សម្រាប់ប្រជា​ជាតិកម្ពុជា ព្រមទាំងនឹងចូលរួមជួយព្យាបាល​ស្នាម​របួស​របស់អ្នកនៅរស់រានមានជីវិត និង ជួយ​ពង្រឹង ការកសាងសន្តិភាព និង ការបង្រួបបង្រួមជាតិ ។ តាមរយៈ អ.វ.ត.ក. កម្ពុជាបានបង្ហាញពី​ ការ​ប្រកាន់ខ្ជាប់នូវគោលការណ៍ «ការទទួលខុសត្រូវដើម្បីការពារ» (Responsibility To Protect) ហើយ​ការណ៍ដែល​ អ.វ.ត.ក. មានលក្ខណៈ​ជាសាលាក្តីកូនកាត់ ដែលគាំទ្រដោយអង្គការសហប្រជាជាតិ ក៏បាន​អនុញ្ញាតឱ្យ អ.វ.ត.ក. នាំយកមេរៀនសំខាន់ៗទាំងនេះ ផ្តល់ទៅ​សហគមន៍អន្តរជាតិ ដើម្បីធានាថា ពិភពលោកនឹងលែងជួបប្រទះ​នូវ​សោកនាដកម្ម ពី​អំពើ​ប្រល័យពូជសាសន៍ ឧក្រិដ្ឋកម្មសង្រ្គាម ឧក្រិដ្ឋកម្មប្រឆាំងមនុស្សជាតិ និង ការបោសសម្អាតជាតិសាសន៍ ទៀតហើយ​។

ទីបី​ ឈរលើមូលដ្ឋាន​នៃ​យុត្តិធម៌សង្គមទាំងមូលត្រូវតែបន្ត​ក្រើន​រំលឹកជានិច្ច អំពីឫសគល់នៃសោកនាដ​កម្ម​ពីអតីតកាល ដើម្បីអនុញ្ញាតឱ្យ​បទពិសោធន៍ដ៏​លំបាកបំផុតពីអតីតកាល អាចចូលរួមចំណែកក្នុងការការពារកម្ពុជា ​បាន​​​កាន់​តែប្រសើរឡើង នាអនាគត។ ត្រង់ចំណុច​នេះ ខ្ញុំចង់​សង្កត់ធ្ងន់លើ ការរួមបញ្ចូលគ្នា នៃកត្តាផ្សំ​ផ្សេងៗ​ដ៏​ស្មុគ្រ​ស្មាញ ដែលនាំឱ្យកម្ពុជា ធ្លាក់ចូលក្នុងរបប​ប្រល័យពូជសាសន៍ និង សង្គ្រាមស៊ីវិល អស់រយៈពេលបីទសវត្សរ៍។ នៅ​ពេលដែលកម្ពុជាបាត់បង់ឯកភាពផ្ទៃក្នុង រវាងក្រុមនយោបាយផ្សេងៗគ្នា និង មិនមានឯកភាពក្នុងជួរកងទ័ពជាតិ កម្ពុជាអាចទទួលរងការជ្រៀតជ្រែកពីបរទេស ហើយទីបំផុតកម្ពុជា អាចបាត់បង់នូវ ភាពជាម្ចាស់ និង ម្ចាស់ការ​ ក្នុង​ការគ្រប់គ្រងលើជោគវាសនាជាតិរបស់ខ្លួន។ ភាពឈឺចាប់​របស់ប្រជាជនកម្ពុជា ដោយ សារ​ការលូកដៃ​​ពី​អំ​ណាចបរទេស គួបផ្សំនឹងអយុត្តិធម៌ សង្គមផ្ទៃក្នុងប្រទេស ដែលស្តែង​ឡើង​តាម​រយៈ​ «គម្លាត មាន​-ក្រ»​ បានបង្កឱ្យមានភាពតានតឹង សង្គម និង ការស្អប់ខ្ពើម ព្រមទាំងជំរុញឱ្យ​កើតមានឡើងនូវ​មនោគមវិជ្ជាជ្រុលនិយមនៃរបប ប៉ុល ពត​។​

សង្គមរបស់យើងត្រូវតែក្រើន​រំលឹកជាដរាបអំពីមេរៀនទាំងនេះ ដើម្បីធានាថា យើង​នឹងមិនដើរលើផ្លូវដដែលនោះទេ ហើយលើសពីនេះ យើងត្រូវ​តែ​កែសម្រួល​​ ឬ សម្របស្ថានភាពសង្គមរបស់យើង, នៅពេលណាដែល​​​ចាំបាច់ ដើម្បីការពារកុំឱ្យមនោគមវិជ្ជាជ្រុលនិយមចាប់ផ្តើមកកើត និងចាក់ឫស។ យើងមិនអាចអនុញ្ញាតឱ្យសមាស​ធាតុណាមួយនៃសង្គម បណ្តុះពន្លក​នៃ​វប្បធម៌នយោបាយជ្រុលនិយមម្តងទៀតបានឡើយ តាមរយៈការជំរុញ​ការតស៊ូវណ្ណៈ ការស្អប់ខ្ពើមប្រឆាំងនឹងអាជ្ញាធរ ការផ្លាស់ប្តូររបបដោយ​ផ្ទុយនឹងគោលការណ៍​ប្រជាធិបតេយ្យ និង ការរើសអើងពូជសាសន៍ ។ កំហុសអតីតកាល បានប្រាប់​យើងឱ្យចេះបង្រួបបង្រួមជាតិខ្មែរ ឱ្យបានរឹងមាំ និង ជំរុញឱ្យយើងកសាងសង្គម ឱ្យកាន់តែប្រសើរ ប្រកបដោយបរិយាប័ន្នសម្រាប់ទាំងអស់គ្នា។ នេះ គឺជាកាតព្វកិច្ចរបស់រដ្ឋាភិបាល ក្នុងការលើកកម្ពស់អភិបាលកិច្ចល្អ និង យុត្តិធម៌សង្គម ដើម្បីធានានូវបរិយាប័ន្នភាព នៅក្នុងប្រព័ន្ធគ្រប់គ្រង​ ក៏ដូចជាការអភិវឌ្ឍជាតិ។

ទីបួន​យើងត្រូវទទួលស្គាល់ថា ការអប់រំអំពីអំពើប្រល័យពូជសាសន៍ គឺជាយន្តការទប់ស្កាត់អំពើប្រល័យពូជសាសន៍។ នៅកម្រិត​ជាតិ យើងបាន​រៀបចំ​ព្រឹត្តិការណ៍ ជាច្រើន ​ជារៀងរាល់ឆ្នាំ ដើម្បីបង្កើត​ជាចលនាជាតិ នៅក្នុងការរំលឹកអំពីអំពើប្រល័យពូជសាសន៍។ យើងត្រូវធានាឱ្យបាន​នូវការការពារ​ថែ​រក្សានូវទិដ្ឋភាពរូបវន្ត និងអរូបី នៃប្រវត្តិសាស្ត្រ រួមមាន ការរក្សាទីតាំងឧក្រិដ្ឋកម្មនិងភស្តុតាង ក៏​ដូចជាការនិទាន​ប្រវត្តិសាស្ត្រដោយ​ផ្ទាល់មាត់។ ទន្ទឹមនឹង​ការ​ថែរក្សា​ទីតាំងប្រវត្តិសាស្ត្រ ភស្តុតាង និង បណ្ណសារ ឱ្យ​បាន​ត្រឹមត្រូវ, យើងក៏ត្រូវខិតខំប្រឹងប្រែងបន្ថែមទៀត ដើម្បីបញ្ជ្រាប​ពី​ការពិតដ៏សែន​លំបាកទាំងនេះ ទៅកាន់មនុស្សជំនាន់ក្រោយ ដែលអាចមានគម្លាតនៃការយល់ដឹង​ផ្សេងគ្នា​​ បើប្រៀបធៀបជាមួយនឹង​អ្នកដែលបានឆ្លងកាត់របបប្រល័យពូជសាសន៍។​​ ​យើង​ត្រូវបន្តនិយាយរឿងទាំង​នេះ ពីមួយជំនាន់ទៅមួយជំនាន់ទៀត, ទោះបីជាការនិយាយរឿងទាំងនេះ បង្ក​ឱ្យ​មានការ​ឈឺចាប់ក៏ដោយ។ នេះគឺ​ជាវិធីដ៏មានប្រសិទ្ធភាពបំផុត ព្រោះមានតែអ្នកដែលធ្លាប់បាន​ឆ្លងកាត់ប៉ុណ្ណោះ ទើបអាចរៀបរាប់ពីបទពិសោធន៍របស់ពួកគេបានល្អបំផុត។ ក្រោយពីបញ្ចប់​ដំណើរការកាត់ក្តី​, អ.វ.ត.ក. ត្រូវបន្តអនុវត្តមុខងារដែលនៅសេសសល់ (Residual Functions) ជាពិសេស ពាក់ព័ន្ធនឹងការអប់រំពីអំពើប្រល័យពូជសាសន៍។ ជាមួយនឹងបទពិសោធន៍ជាក់ស្តែងនៅក្នុងបន្ទប់សវនាការ និង បណ្ណសារយ៉ាងទូលំទូលាយ អ.វ.ត.ក. គឺជាតួអង្គអនុវត្ត​ដ៏ល្អបំផុត ក្នុង​ការអប់រំអំពីអំពើប្រល័យពូជសាសន៍។ បន្ថែមលើនេះ, អ.វ.ត.ក. ក៏អាច​ពន្យល់ដល់ពិភពលោក អំពីវិធីសាស្ត្រ​ត្រឹមត្រូវ ដែលប្រជាជនកម្ពុជាអាចប្រឈមមុខ​ដោយផ្ទាល់ និង ផ្សះផ្សាជាមួយ​នឹង​អតីតកាលដ៏សោកសៅនេះ​ តាមរយៈដំណើរការកាត់ក្តីដោយមិនលម្អៀង និង ភាពជាម្ចាស់ដ៏រឹងមាំរបស់ប្រជាជនកម្ពុជា។

ស្ថាប័នរដ្ឋាភិបាលទាំងអស់ ទាំងយោធា និង ស៊ីវិល ត្រូវតែគាំទ្រការងារអប់រំពី​អំពើប្រល័យពូជសាសន៍សម្រាប់មនុស្សជំនាន់ក្រោយ។ យើងត្រូវតែធានាថា ការបង្រៀនប្រវត្តិសាស្រ្ត ត្រូវបានដាក់បញ្ចូលយ៉ាងត្រឹមត្រូវ នៅក្នុងកម្មវិធីសិក្សារបស់​សាលារដ្ឋ និង ឯកជន ចាប់ពី អនុវិទ្យាល័យរហូតដល់សាកលវិទ្យាល័យ ហើយគ្រូបង្រៀនទាំងអស់​របស់យើង អាចចូលរួមជា​កម្លាំង ដើម្បីផ្សព្វផ្សាយការអប់រំពីអំពើប្រល័យពូជសាសន៍ នៅក្នុងសាលារៀនទូទាំងប្រទេស។ ការអប់រំពីអំពើប្រល័យពូជសាសន៍ មិនចាំបាច់កំណត់ត្រឹមតែមេរៀនប្រវត្តិសាស្ត្រនោះ​ទេ។ យើងក៏​អាចបញ្ចូលទៅក្នុងមុខវិជ្ជាគ្រប់ប្រភេទ ចាប់ពីសីលធម៌ និង អក្សរសាស្រ្តខ្មែរ រហូតដល់ការសិក្សា​ពី​ភាពជាអ្នកដឹកនាំ និង ការអភិវឌ្ឍជំនាញទន់ផ្សេងទៀតផងដែរ។ យើងក៏អាចស្វែងរកវិធីច្នៃប្រឌិតផ្សេងៗ ដើម្បីរៀបរាប់រឿងរ៉ាវពិបាកទាំងនេះ ទៅកាន់មនុស្សដែលមានវ័យ​ និង ជំនាន់ផ្សេងគ្នារួមមាន តាមរយៈសិល្បៈ មាតិកាឌីជីថល ឬ គំនូរជីវចល ជាដើម។

យើងចាំបាច់ត្រូវសង្កត់ធ្ងន់ថា កាតព្វកិច្ចលើកកម្ពស់ការអប់រំពីអំពើប្រល័យពូជសាសន៍ គឺជារបស់​កាតព្វកិច្ច​របស់យើងទាំងអស់គ្នា មិនមែនតែរាជ​រដ្ឋាភិបាលម្នាក់​ឯងនោះទេ។ សន្និសីទថ្ងៃនេះ គឺជាគំរូដ៏ប្រសើរ នៃកិច្ចសហប្រតិបត្តិការល្អ និង សាមគ្គីភាព រវាងតួអង្គពាក់ព័ន្ធផ្សេងៗ។ ខ្ញុំសូមអរគុណដល់មជ្ឈមណ្ឌលឯកសារកម្ពុជា (DC-Cam) ដែលបានជួយរាជ​រដ្ឋាភិបាល ក្នុងការដាក់បញ្ចូលការបង្រៀនអំពីប្រវត្តិសាស្រ្តនៃអំពើប្រល័យពូជសាសន៍ ទៅក្នុងការអភិវឌ្ឍវិជ្ជាជីវៈ និង ស្ថាប័ន និង សម្រាប់សកម្មភាពផ្សព្វផ្សាយ​ក្នុងមជ្ឈដ្ឋានជាតិ និង អន្តរជាតិ ដោយប្រើប្រាស់ប្រវត្តិសាស្រ្ត ដើម្បីត្រិះរិះពិចារណា​ និង បំផុសគំនិត សម្រាប់អនាគតកម្ពុជា។

ទីប្រាំ​ ចំណុចចុងក្រោយ និង សំខាន់បំផុតនោះ​ គឺយើងត្រូវតែ​ការពារសន្តិភាពដែលសម្រេចបានមកដោយលំបាកលំបិនបំផុតនេះ ឱ្យខាងតែបាន ទោះក្នុងតម្លៃណាក៏ដោយ​។ កាតព្វកិច្ចនេះ​ មិនមែន​​សម្រាប់តែ​​ប្រជាជាតិ​កម្ពុជា​ប៉ុណ្ណោះ​ទេ, គឺ​សម្រាប់​សហគមន៍​អន្តរជាតិ​ទាំងមូល​ផងដែរ ។ ជាសត្យានុម័ត សង្គ្រាម គឺ​ជាស្ថានការណ៍ដែលបង្កឱ្យ​មាន​ការ​សម្លាប់រង្គាល ប្រឆាំងនឹងជនស៊ីវិល ដោយ​គ្មានរើសអើង ដោយសារតែ​ការប្រយុទ្ធគ្នារវាងក្រុមប្រដាប់អាវុធ។ នៅពេលដែល​​មានសង្គ្រាមកើតឡើងហើយ ​គ្មានឡើយ​​សិទ្ធិ​មនុស្ស គ្មានឡើយ​លទ្ធិប្រជា-ធិបតេយ្យ​។ ដូច្នេះ, នេះ គឺជា​ការទទួលខុសត្រូវរបស់​រដ្ឋ និង​ ប្រជាជន​ទាំងអស់គ្នា ក្នុងការ​ការពារ​សន្តិភាព និង ក្នុងការឱ្យ​តម្លៃ​ដល់សន្តិភាព​ដែល​សម្រេចបានមកជាមួយនឹងការលះបង់មិនអាចកាត់ថ្លៃបាននេះ, ដោយ​មិនត្រូវភាន់ច្រឡំថា សន្តិភាព បានមកដោយឯកឯងនោះទេ​។ មេដឹកនាំអនាគតរបស់​កម្ពុជាទាំងអស់ ត្រូវ​តែជៀសវាងពីការចូលរួមក្នុងផែនការ​នយោបាយ ដែលជំរុញ​ការផ្លាស់ប្តូររបបដោយវិធីសាស្ត្រ​​មិនប្រជាធិបតេយ្យ ហើយត្រូវតែប្រកាន់ខ្ជាប់នូវមនសិការ​នៃការទទួល​ខុសត្រូវ ក្នុងការ​ការពារសន្តិភាព ឱ្យខាងតែបាន។

មួយវិញទៀត តាមរយៈការរៀនសូត្រពីមេរៀនរបស់កម្ពុជា សហគមន៍អន្តរជាតិចាំបាច់ត្រូវដាក់របាំងការពារប្រឆាំងនឹងការប៉ុនប៉ងណាមួយ ដែលអាចបង្កឱ្យមានការកើតឡើងនៃសង្គ្រាមត្រជាក់សាជាថ្មី; ហើយ​ចុងក្រោយ,​ រុញច្រានឱ្យ​មាន​​ជម្លោះផ្អែកលើ​ការប្រកួតប្រជែងភូមិសាស្ត្រនយោបាយ។ ប្រទេសទាំងអស់ គួរតែធ្វើការរួមគ្នាដើម្បីរក្សាសន្តិភាពដែលមានស្រាប់ និង ស្វែងរកការសន្ទនាដោយសន្តិវិធីដើម្បីបញ្ចប់សង្គ្រាមដែលកំ​ពុងកើតឡើង សំដៅទប់ស្កាត់ឱ្យបាន នូវការបាត់បង់ជីវិតជនស៊ីវិល ក្រោមទម្រង់ណាមួយ​​នៃអំពើ​ប្រល័យពូជសាសន៍។

ឈរលើគោលការណ៍ ដែលមានចែងក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញរបស់ខ្លួន និង ធម្មនុញ្ញនៃអង្គការសហប្រជាជាតិ, កម្ពុជា នឹង​បន្តអនុវត្តគោលនយោបាយការបរទេសឯករាជ្យ ដែលផ្អែកលើច្បាប់ កសាងទំនាក់ទំនង និង កិច្ចសហប្រតិបត្តិការល្អ រវាងកម្ពុជា ជាមួយនឹងប្រទេសទាំងអស់ក្នុងពិភពលោក និងជាមួយអង្គការអន្តរជាតិនានា ព្រមទាំងនឹងបន្តចូលរួមយ៉ាងសកម្មក្នុងបុព្វហេតុសន្តិភាព ស្ថិរភាព សន្តិសុខ វិបុលភាពក្នុងតំបន់និងលើពិភពលោក។ យើង​នឹង​បន្តការពារខ្លួនប្រឆាំងនឹងការប្រឌិតដែលមានចេតនាអាក្រក់ ក្នុងគោលដៅបង្ខូចកេរ្តិ៍ឈ្មោះ របស់កម្ពុជា និង ប្រឆាំងរាល់ការប៉ុនប៉ងទាំងឡាយ ដែលចង់ធ្វើឱ្យកម្ពុជាធ្លាក់ទៅក្នុងអន្ទាក់នៃការប្រកួតប្រជែងភូមិសាស្រ្តនយោបាយ ហើយប្រែក្លាយកម្ពុជាឱ្យទៅជាសមរភូមិនៃសង្រ្គាមត្រជាក់ថ្មី សាជាថ្មីម្តងទៀត។

ការប្រឈមមុខនឹងអតីតកាល គឺជាអំរែកផ្លូវចិត្តដ៏ធ្ងន់​សម្រាប់​កម្ពុជា ដោយសារតែ​អំពើឃោរឃៅយង់ឃ្នង​នៃ​របបខ្មែរក្រហម និង ការឈឺចាប់ជាច្រើន​ទសវត្សរ៍របស់ប្រជាជនយើងខ្ញុំ។ យ៉ាងណាក្តី ការប្រឈមមុខនឹងអតីតកាល មិនចាំបាច់ផ្តោតតែលើសោកនាដកម្ម ដែលប្រជាជន កម្ពុជាជួបប្រទះក្នុងសតវត្សរ៍ទី ២០ នោះទេ។ ប្រជាជនកម្ពុជា ត្រូវតែ​មាន​ក្តីសង្ឃឹម ជាមួយនឹង ការពិតដែលប្រជាជន និង ប្រជាជាតិយើង​ បាន​រស់រាន​ប្រកបដោយ​ភាពរឹងមាំ​។ យើងគឺ​ជាគំរូសម្រាប់ប្រទេសផ្សេងទៀតជុំវិញពិភពលោក ដែលកំពុង​ទទួលរងបញ្ហា និង ជោគ​វាសនា​ស្រដៀងគ្នានេះ។ កិច្ចការ​ដែល​កម្ពុជា​បាន​ធ្វើ​ទាក់ទងនឹង​ការអប់រំពី​អំពើប្រល័យពូជសាសន៍ គឺ​ជោគ​ជ័យ​​ដ៏​លេចធ្លោ​មួយ នៅលើ​ឆាកអន្តរជាតិ​។ កិច្ចការ​ដែល​កម្ពុជាបានធ្វើ​ អាចយកទៅ​ប្រើប្រាស់ ដើម្បីជាមេរៀន​សម្រាប់​ការអភិវឌ្ឍរបស់ប្រទេសក្រោយជម្លោះផ្សេងទៀត។ ប្រជាជន កម្ពុជាត្រូវមានមោទនភាពថា ពួកយើង​ គឺ​ជាអ្នកឈ្នះចុងក្រោយបំផុត ទៅ​លើរបបប្រល័យពូជសាសន៍ខ្មែរក្រហម ហើយ​ពួកយើង​គឺជាគំរូ នៃការខិតខំ​កសាងអនាគតកម្ពុជា ដោយគ្មានអំពើប្រល័យពូជសាសន៍។

ខ្ញុំសូមបញ្ចប់សុន្ទរកថានេះ ដោយការថ្លែងអំណរគុណ ចំពោះអង្គការសហប្រជាជាតិ និង ប្រទេសជាមិត្ត សម្រាប់ការគាំទ្រដល់សាលាក្តីអន្តរជាតិកូនកាត់ ជាមួយនឹងការសន្យាផ្តល់ការគាំទ្រ​ផ្នែកនយោ​បាយ និង ហិរញ្ញវត្ថុ ដែលអនុញ្ញាត​ឱ្យ អ.វ.ត.ក. បាន​បញ្ចប់ដំណើរការតុលាការប្រកបដោយភាពជោគជ័យ ជាមួយនឹងការទទួលស្គាល់ជាអន្តរជាតិ ដើម្បីជា​ប្រយោជន៍នៃការចងចាំប្រវត្តិសាស្ត្រ និង ការអប់រំពីអំពើប្រល័យពូជសាសន៍ ក៏ដូចជាការ-ពង្រឹង​ និង ការថែរក្សា នូវសុខសន្តិភាព និង ការបង្រួបបង្រួមជាតិ ។ តទៅមុខ ខ្ញុំសូមអំពាវនាវ ឱ្យមានការបន្តគាំទ្រពីភាគីពាក់ព័ន្ធទាំងអស់ ក្នុងការផ្សព្វផ្សាយអប់រំពីអំពើប្រល័យពូជសាសន៍ ជាពិសេស តាមរយៈ ការថែរក្សា​ការពារ​ និង ការប្រើប្រាស់ បណ្ណសារជាងពីរលានទំព័រ ដែលប្រមូលបានពីដំណើរការតុលាការរបស់​ អ.វ.ត.ក. ដើម្បី​អ្នកស្រាវជ្រាវ និង សាធារណជនទូទៅ ក្នុងតំបន់ និង ពិភពលោក អាចយល់កាន់តែច្បាស់អំពីប្រវត្តិនៃអំពើប្រល័យពូជសាសន៍ និង ការទប់ស្កាត់អំពើប្រល័យពូជសាសន៍​, ហើយ​ឈានទៅ​បង្កើតអនាគតពិភពលោកមួយ​ ដែល​គ្មានអំពើប្រល័យពូជសាសន៍។

ខ្ញុំសូមជូនពរដល់អង្គសន្និសីទ ​ទទួលបានជោគជ័យត្រចះត្រចង់ ជាមួយនឹងការ​ពិភាក្សា​ ប្រកបដោយភាពសកម្ម​ និងផ្លែផ្កានិង​សូមជូនពរអ្នកចូលរួមទាំងអស់បានប្រកបដោយសុខភាពល្អ​​ វិបុលភាព ​សុភមង្គល និង​ ជោគជ័យក្នុងគ្រប់ភារកិច្ច​៕

កម្ពុជា ស្នើវៀតណាមផ្តល់កិច្ចសហការស្រាវជ្រាវករណីការបង្ហោះខ្លឹមសារជេរប្រមាថថ្នាក់ដឹកនាំកម្ពុជា





ឯកឧត្តម សុខ ចិន្តាសោភា ឧបនាយករដ្ឋមន្ត្រី រដ្ឋមន្ត្រីការបរទេស និងសហប្រតិបត្តិការអន្តរជាតិ បានទទួលជួប ឯកឧត្តម Nguyễn Huy Tăng ឯកអគ្គរដ្ឋទូតនៃសាធារណរដ្ឋសង្គមនិយមវៀតណាមប្រចាំកម្ពុជា នៅទីស្តីការក្រសួង នៅព្រឹកថ្ងៃទី២០ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០២៤។

 

ឯកឧត្តមឧបនាយករដ្ឋមន្ត្រី បានគូសបញ្ជាក់ការភ្ញាក់ផ្អើលយ៉ាងខ្លាំងរបស់រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ចំពោះការបង្ហោះសារតាម Tik Tok ជេរប្រមាថថ្នាក់ដឹកនាំជាន់ខ្ពស់របស់កម្ពុជា ពាក់ព័ន្ធនឹងគម្រោងព្រែកជីកហ្វ៊ូណនតេជោ  ដែលបានបង្កឱ្យមានអារម្មណ៍មិនល្អក្នុងរង្វង់រាជរដ្ឋាភិបាល និងប្រជាជនកម្ពុជា។ ឯកឧត្តមឧបនាយករដ្ឋមន្ត្រី បានលើកសំណើរបស់រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា សូមឱ្យរដ្ឋាភិបាលវៀតណាមផ្តល់កិច្ចសហការធ្វើការស្រាវជ្រាវដើម្បីកំណត់សមាសភាព អត្តសញ្ញាណអ្នកដែលបានបង្ហោះខ្លឹមសារអមិត្តទាំងនោះ ដើម្បីទប់ស្កាត់ការប៉ុនប៉ងណាមួយសំដៅបំផ្លាញចំណងមិត្តភាពជាប្រពៃណី និងកិ

ច្ចសហប្រតិបត្តិការដ៏ល្អប្រសើររវាងថ្នាក់ដឹកនាំ និងប្រជាជននៃប្រទេសទាំងពីរ។ 


ឯកឧត្តមឯកអគ្គរដ្ឋទូតនៃសាធារណរដ្ឋសង្គមនិយមវៀតណាម បានយល់ស្របមតិថា ការបង្ហោះខ្លឹមសារអមិត្តទាំងនោះ ជាសកម្មភាពអវិជ្ជមាន ដែលចាំបាច់ត្រូវមានកិច្ចសហការយ៉ាងជិតស្និទ្ធរវាងស្ថាប័នមានសមត្ថកិច្ចរបស់ប្រទេសទាំងពីរ ដើម្បីធ្វើការស្រាវជ្រាវកំណត់សមាសភាព អត្តសញ្ញាណជនដែលនៅពីក្រោយសកម្មភាពទាំងនោះ។





សម្តេចធិបតី ហ៊ុន ម៉ាណែត អំពាវនាវឱ្យរួមគ្នាការពារសន្តិភាពដែលកើតឡើងពីការលះបង់មិនអាចកាត់ថ្លៃបាន និងមិនត្រូវយល់ច្រឡំថាសន្តិភាពបានមកដោយឯកឯងនោះទេ




ក្នុងពិធីបើកសន្និសីទលើកទី១ស្តីអំពី «អនាគតកម្ពុជាគ្មានអំពើប្រល័យពូជសាសន៍» នៅព្រឹកថ្ងៃចន្ទ ទី២០ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០២៤ សម្តេចធិបតី ហ៊ុន ម៉ាណែត បានថ្លែងអំពាវនាវឱ្យរួមគ្នាការពារសន្តិភាពដែលសម្រេចបានដោយលំបាកនេះឱ្យខាងតែបានទោះក្នុងតម្លៃណាក៏ដោយ ហើយកាតព្វកិច្ចការពារសន្តិភាពនេះដែរ មិនមែនសម្រាប់តែប្រជាជាតិកម្ពុជាប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែក៏សម្រាប់សហគមន៍អន្តរជាតិទាំងមូលផងដែរ ព្រោះបើមានសង្រ្គាមណាមួយកើតឡើង នោះវានឹងមិនផ្តល់ផលល្អដល់ប្រទេសណាមួយ ឬពិភពលោកនោះទេ។


សម្តេចធិបតី ហ៊ុន ម៉ាណែត បានគូសបញ្ជាក់ថា សង្រ្គាមគឺជាស្ថានការណ៍ដែលបង្កឱ្យមានការសម្លាប់រង្គាលប្រឆាំងនឹងជនស៊ីវិលដោយគ្មានការរើសអើង ដោយសារតែការវាយប្រយុទ្ធគ្នារវាងក្រុមប្រដាប់អាវុធ។ នៅពេលសង្រ្គាមកើតឡើងហើយ គ្មានឡើយសិទ្ធិមនុស្ស គ្មានឡើយប្រជាធិបតេយ្យ ដូច្នេះហើយវាគឺជាការទទួលខុសត្រូវរបស់រដ្ឋ និងប្រជាជនទាំងអស់គ្នាក្នុងការការពារសន្តិភាព និងក្នុងការឱ្យតម្លៃដល់សន្តិភាពដែលសម្រេចបានជាមួយការលះបង់មិនអាចកាត់ថ្លៃបាន ហើយមិនត្រូវយល់ច្រឡំថា សន្តិភាពបានមកដោយឯកឯងនោះទេ។


សម្តេចធិបតី ហ៊ុន ម៉ាណែត ក៏បានសង្កត់ធ្ងន់ដែរថា មេដឹកនាំរបស់កម្ពុជាទាំងអស់នាពេលអនាគត ត្រូវចៀសវាងពីការចូលរួមក្នុងផែនការនយោបាយដែលជំរុញការផ្លាស់ប្តូររបបដោយវិធីសាស្រ្តមិនប្រជាធិបតេយ្យ ហើយត្រូវតែប្រកាន់ខ្ជាប់នូវមនសិការ និងការទទួលខុសត្រូវក្នុងការការពារសន្តិភាព ឱ្យខាងតែបាន៕

សម្តេចធិបតី ហ៊ុន ម៉ាណែត៖ ពាក់ព័ន្ធនឹងអំពើប្រល័យពូជសាសន៍ ២០-៣០ ឆ្នាំខាងមុខ យើងនឹងលែងមានសាក្សីរស់ទៀតហើយ គឺមានតែពឹងលើឯកសារប្រវត្តិសាស្ត្រដែលទាមទារឱ្យមានការបកស្រាយច្បាស់លាស់និងមានការឯកភាពគ្នា


នៅក្នុងឱកាសដែលសម្តេចអញ្ជើញជាអធិបតី «បើកសន្និសីទស្តីពីអនាគតកម្ពុជាគ្មានអំពើប្រល័យពូជសាសន៍» នៅព្រឹកថ្ងៃទី២០ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០២៤ សម្តេចធិបតី  ហ៊ុន ម៉ាណែត បានថ្លែងថា បច្ចុប្បន្នអ្នកដែលរងគ្រោះដោយផ្ទាល់និងធ្លាប់ឆ្លងកាត់សង្រ្គាមគឺជាសាក្សីរស់ ដែលយើងអាចដឹងពីតថភាពនិងការវិត្តនៃសង្គមរបស់យើងនៅពេលនោះ ប៉ុន្តែនៅ ២០-៣០ឆ្នាំខាងមុខ អត់មានទេ គឺមានតែការរៀនសូត្រពីឯកសារប្រវត្តិសាស្ត្រប៉ុណ្ណោះ។ ដូច្នេះយើងចាំបាច់ត្រូវមានការឯកភាពគ្នាទៅលើឯកសារ និងការបកស្រាយឱ្យបានច្បាស់លាស់ ដើម្បីឱ្យកូនខ្មែរបានយល់ច្បាស់ និងចងចាំច្បាស់ដោយគ្មានភាពស្រពិចស្រពិលអំពីប្រវត្តិសាស្រ្តដ៏ជូរចត់មួយនេះ។


សម្តេចធិបតី ហ៊ុន ម៉ាណែត បានថ្លែងបន្តថា ការអប់រំពីអំពើប្រល័យពូជសាសន៍ក៏ជាយន្តការទប់ស្កាត់អំពីប្រល័យពូជសាសន៍បានដែរ ដោយយើងត្រូវធានាឱ្យបាននូវការថែរក្សាទិដ្ឋភាពរូបវ័ន្ត និងអរូបីយនៃប្រវត្តិសាស្រ្តដោយរក្សានូវទីតាំងឧក្រិដ្ឋកម្មនិងភស្តុតាងនានា ក៏ដូចជាការនិទានប្រវត្តិសាស្រ្តដោយផ្ទាល់ ហើយយើងក៏ខិតខំផ្សព្វផ្សាយពីការពិតដ៏សែនលំបាកទាំងនេះទៅកាន់មនុស្សជំនាន់ក្រោយផងដែរ។


ជាមួយគ្នានេះដែរ សម្តេចធិបតី ហ៊ុន ម៉ាណែត បានគូសបញ្ជាក់ថា ការរៀនមុខវិទ្យាប្រវត្តិសាស្ត្រមួយនេះត្រូវដាក់បញ្ចូលយ៉ាងត្រឹមត្រូវនៅក្នុងកម្មវិធីសិក្សារបស់សាលារដ្ឋនិងឯកជន ដោយរាប់ចាប់ពីអនុវិទ្យាល័យដល់សាកលវិទ្យាល័យ ហើយគ្រូបង្រៀនទាំងអស់ត្រូបចូលរួមជាកម្លាំង ដើម្បីផ្សព្វផ្សាយការអប់រំពីអំពើប្រល័យពូជសាសន៍នៅក្នុងសាលារៀនទូទាំងប្រទេស៕






សម្តេចធិបតី ហ៊ុន ម៉ាណែត៖ ការបាត់បង់ឯកភាពផ្ទៃក្នុងរវាងក្រុមនយោបាយនិងក្នុងជួរកងទ័ព បានធ្វើឱ្យកម្ពុជារងការជ្រៀតជ្រែកពីបរទេសរហូតបង្កជាសង្រ្គាមនិងអំពើប្រល័យពូជសាសន៍


ក្នុងពិធីបើកសន្និសីទលើកទី១ស្តីអំពី «អនាគតកម្ពុជាគ្មានអំពើប្រល័យពូជសាសន៍» នៅព្រឹកថ្ងៃចន្ទ ទី២០ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០២៤ សម្តេចធិបតី ហ៊ុន ម៉ាណែត បានថ្លែងថា នៅពេលដែលកម្ពុជា បាត់បង់ឯកភាពផ្ទៃក្នុងរវាងក្រុមនយោបាយផ្សេងៗគ្នា និងមិនមានការឯកភាពគ្នាក្នុងជួរកងទ័ព នោះកម្ពុជាអាចនឹងរងការជ្រៀតជ្រែកពីសំណាក់បរទេស ហើយទីបំផុតកម្ពុជានឹងបាត់បង់នូវភាពជាម្ចាស់និងភាពម្ចាស់ការនៅក្នុងការគ្រប់គ្រងលើជោគវាសនាជាតិខ្លួនឯង។


សម្តេចធិបតី ហ៊ុន ម៉ាណែត បានគូសបញ្ជាក់ថា ភាពឈឺចាប់របស់កម្ពុជាដែលបង្កឡើងដោយសារសង្រ្គាមនិងអំពើប្រល័យពូជសាសន៍ ក៏បានបង្កឡើងដោយសារការលូកដៃពីមហាអំណាចបរទេស គួបផ្សំនឹងអយុត្តិធម៌សង្គមផ្ទៃក្នុងប្រទេស ដែលស្តែងឡើងតាមរយៈគម្លាតមាន-ក្រ បានបង្កឱ្យមានភាពតានតឹងសង្គមនិងការស្អប់ខ្ពើម ព្រមទាំងជំរុញឱ្យកើតមានឡើងនូវមនោគមវិជ្ជាជ្រុលនិយមនៃរបបប៉ុលពតទៀតផង។


គួរបញ្ជាក់ថា បន្ទាប់ពីរដ្ឋប្រហាររបស់លោកសេនាប្រមុខ លន់ នល់ នៅថ្ងៃទី១៨ ខែមីនា ឆ្នាំ១៩៧០ ប្រទេសកម្ពុជាយើង បានបាត់បង់សន្តិភាពនិងបានជួបប្រទះសង្រ្គាមស៊ីវិលពីឆ្នាំ១៩៧០ ដល់ឆ្នាំ១៩៧៥ និងបានធ្លាក់ក្នុងរបបប្រល័យពូជសាសន៍ពីឆ្នាំ១៩៧៥ ដល់ឆ្នាំ១៩៧៩ ដែលបានធ្វើឱ្យកម្ពុជាខ្ទេចខ្ទីស្ទើរទាំងស្រុងដោយសារការមិនចុះសម្រុងគ្នារវាងអ្នកនយោបាយ និងកងកម្លាំងប្រដាប់អាវុធខ្មែរ៕





សម្តេចធិបតី ហ៊ុន ម៉ាណែត ៖ ការអប់រំនិងផ្សព្វផ្សាយពីប្រវត្តិសាស្ត្រនៃអំពើប្រល័យពូជសាសន៍ គឺជាកាតព្វកិច្ចរួមនៃយើងទាំងអស់



សម្តេចធិបតី ហ៊ុន ម៉ាណែត បានថ្លែងថា ស្ថាប័ន រាជរដ្ឋាភិបាលទាំងអស់ ទាំងយោធានិងស៊ីវិល ត្រូវតែគាំទ្រការអប់រំពីអំពើប្រល័យពូជសាសន៍សម្រាប់មនុស្សជំនាន់ក្រោយ ដោយត្រូវធានាថា ការរៀនពីប្រវត្តិសាស្ត្រមួយនេះត្រូវដាក់បញ្ចូលយ៉ាងត្រឹមត្រូវនៅក្នុងកម្មវិធីសិក្សារបស់សាលារដ្ឋ និងឯកជន ដោយរាប់ចាប់ពីកម្រិតអនុវិទ្យាល័យ ដល់សាកលវិទ្យាល័យ នៅទូទាំងប្រទេសកម្ពុជា។


សម្តេចធិបតី ហ៊ុន ម៉ាណែត បានថ្លែងដូចនេះនៅព្រឹកថ្ងៃទី២០ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០២៤ ក្នុងឱកាសអញ្ជើញជាអធិបតីក្នុងពិធីបើកសន្និសីទស្តីពីអនាគតកម្ពុជាគ្មានអំពើប្រល័យពូជសាសន៍។


សម្តេចធិបតី បានថ្លែងបន្តថា ការអប់រំពីអំពើប្រល័យពូជសាសន៍មិនចាំបាច់កំណត់តែនៅក្នុងមេរៀនប្រវត្តិសាស្ត្រនោះទេ ពោលគឺយើងអាចបញ្ចូលទៅក្នុងមុខវិជ្ជាគ្រប់មុខបាន ចាប់ពីសីលធម៌និងអក្សរសាស្ត្រខ្មែរ រហូតដល់ការសិក្សាភាពជាថ្នាក់ដឹកនាំ ទាក់ទងនឹងការអភិវឌ្ឍ បូករួមទាំងជំនាញទន់ផ្សេងៗទៀតផងដែរ។


នាឱកាសនោះដែរ សម្តេចធិបតី បានថ្លែងបញ្ជាក់ថា តាមរយៈការអប់រំនេះ យើងត្រូវស្វែងរកវិធីច្នៃប្រឌិតផ្សេងៗ ដើម្បីរៀបរាប់ពីរឿងរ៉ាវពិតនៅក្នុងអំពើប្រល័យពូជសាសន៍ប៉ុលពត ទៅកាន់មនុស្សពេញវ័យនិងគ្រប់ជំនាន់ផ្សេងៗ រួមមានតាមរយៈសិល្បៈ ឌីជីថល និងគំនូរជីវីចល ដោយត្រូវសង្កត់ធ្ងន់ថា កាតព្វកិច្ចក្នុងការលើកកម្ពស់ការអប់រំពីអំពើប្រល័យពូជសាសន៍ គឺជាកាតព្វកិច្ចរបស់យើងទាំងអស់គ្នា មិនមែនចំពោះតែរាជរដ្ឋាភិបាលម្នាក់ឯងនោះទេ៕






សម្តេចធិបតី ហ៊ុន ម៉ាណែត៖ កំហុសពីអតីតកាលបានប្រាប់យើងឱ្យចេះបង្រួបបង្រួមជាតិខ្មែរឱ្យបានរឹងមាំ


សម្តេចធិបតី ហ៊ុន ម៉ាណែត បានថ្លែងថា ការឈឺចាប់របស់ប្រជាជាតិកម្ពុជាដោយសារការលូកដៃពីអំណាចបរទេស គួបផ្សំនិងអយុត្តិធម៌សង្គមផ្ទៃក្នុងប្រទេសដែលស្តែងឡើងតាមរយៈគម្លាតមានក្រ បានបង្កឱ្យមានភាពតានតឹងសង្គម និងការស្អប់ខ្ពើម ព្រមទាំងជំរុញឱ្យកើតមានឡើងនូវមនោគមវិជ្ជាជ្រុលនិយមនៃរបបពលពត។


សម្តេចធិបតី ហ៊ុន ម៉ាណែត បានថ្លែងបន្តថា យើងត្រូវតែក្រើនរំលឹកពលរដ្ឋរបស់យើងជាដរាបអំពីមេរៀនទាំងនេះដើម្បីធានាថាយើងនឹងមិនដើរលើផ្លូវដដែលនេះទៀតទេ ហើយលើសពីនេះយើងត្រូវតែកែសម្រួល ឬសម្របខ្លួនតាមស្ថានភាពជាក់ស្ដែងនៃសង្គមរបស់យើងនៅពេលចាំបាច់ដើម្បីការពារកុំឱ្យមនោគមវិជ្ជាជ្រុលនិយមចាប់ផ្តើមកកើត និងចាក់ឬសបានឱ្យសោះ។ 


ទន្ទឹមនេះ សម្តេចធិបតី ហ៊ុន ម៉ាណែត បានគូសបញ្ជាក់ថា កំហុសពីអតីតកាលបានប្រាប់យើងឱ្យចេះបង្រួបបង្រួមជាតិខ្មែរឱ្យបានរឹងមាំ និងជំរុញឱ្យយើងអាចកសាងសង្គមបានកាន់តែប្រសើរប្រកបដោយបរិយាបន្នសម្រាប់ទាំងអស់គ្នា។


សម្តេចធិបតី ហ៊ុន ម៉ាណែត បានថ្លែងដូចនេះនៅក្នុងឱកាសដែលសម្តេចអញ្ជើញ «បើកសន្និសីទស្តីពីអនាគតកម្ពុជាគ្មានអំពើប្រល័យពូជសាសន៍» នៅព្រឹកថ្ងៃទី២០ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០២៤៕






សម្តេចធិបតី ហ៊ុន ម៉ាណែត គូសបញ្ជាក់ថា កម្ពុជាមានភាពចាំបាច់ក្នុងការឯកភាពគ្នាលើបញ្ហាប្រវត្តិសាស្រ្តដើម្បីចៀសវាងការប្រឌិតរឿងរ៉ាវផ្សេងៗដើម្បីកេងចំណេញនយោបាយ


ក្នុងពិធីបើកសន្និសីទលើកទី១ស្តីអំពី «អនាគតកម្ពុជាគ្មានអំពើប្រល័យពូជសាសន៍» នៅព្រឹកថ្ងៃចន្ទ ទី២០ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០២៤ សម្តេចធិបតី ហ៊ុន ម៉ាណែត បានថ្លែងថា កម្ពុជាត្រូវមានភាពចាំបាច់ក្នុងការឯកភាពគ្នាលើបញ្ហាប្រវត្តិសាស្រ្ត ព្រោះអនាគតរបស់ប្រទេសមួយពឹងផ្អែកលើឆន្ទៈរបស់ប្រទេសនោះក្នុងការប្រឈមមុខជាមួយនឹងអតីតកាល។ ប៉ុន្តែដើម្បីធ្វើបែបនោះបាន លុះត្រាតែប្រជាជាតិនោះមានការឯកភាពគ្នាលើការបកស្រាយអំពីអតីតកាលនិងព្រឹត្តិការណ៍ប្រវត្តិសាស្រ្តសំខាន់ៗ ដែលទាក់ទងនឹងសង្រ្គាមនិងសន្តិភាពរបស់ប្រទេស។


សម្តេចធិបតី ហ៊ុន ម៉ាណែត បានគូសបញ្ជាក់ថា សម្រាប់កម្ពុជា ប្រវត្តិសាស្រ្តទាក់ទងនឹងថ្ងៃរំដោះ៧មករា ឆ្នាំ១៩៧៩ ការចុះហត្ថលេខាលើកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីស ថ្ងៃទី២៣ ខែតុលា ឆ្នាំ១៩៩១ និងការសម្រេចបាននូវសន្តិភាពពេញលេញទាំងស្រុងតាមរយៈនយោបាយឈ្នះឈ្នះ នៅថ្ងៃទី២៩ ខែធ្នូ ឆ្នាំ១៩៩៨ ដែលមានសម្តេចតេជោជាស្ថានិក ជាមគ្គុទេសក៍ឯក ត្រូវតែមានការបកស្រាយតែមួយនិងរឹងមាំ ដើម្បីចៀសវាងការប្រឌិតរឿងរ៉ាវផ្សេងៗក្នុងបំណងកេងចំណេញនយោបាយដោយបំពានលើយុត្តិធម៌របស់ជនរងគ្រោះពីអំពើប្រល័យពូជសាសន៍ ក៏ដូចជាទៅលើកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងក្នុងការបង្រួបបង្រួមជាតិរបស់យើង៕





សម្តេចធិបតី ហ៊ុន ម៉ាណែត៖ ការចងចាំនូវប្រវត្តិសាស្រ្តពិតប្រាកដគឺដើម្បីឱ្យយើងចាំ និងដឹងពីអ្វីដែលត្រូវជៀសវាងដើម្បីកុំឱ្យប្រទេសយើងធ្លាក់ក្នុងសង្រ្គាមទៀត


សម្តេចធិបតី ហ៊ុន ម៉ាណែត បានថ្លែងថា  ការចងចាំនូវប្រវត្តិសាស្រ្តពិតប្រាកដមិនមែនដើម្បីចាំនូវអំពើអាក្រក់នៃភាពខ្មៅងងឹតនៃប្រវត្តិសាស្រ្តនោះទេ ប៉ុន្តែដើម្បីឱ្យយើងចាំ និងដឹងពីអ្វីដែលត្រូវជៀសវាងដើម្បីកុំឱ្យប្រទេសយើងធ្លាក់ក្នុងសង្រ្គាមសាជាថ្មីម្ដងទៀត។


សម្តេចធិបតី ហ៊ុន ម៉ាណែត បានថ្លែងបន្តថា ពិតណាស់តុលាការនៃអតីតសាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតកម្ពុជាបានកាត់ទោសមេដឹកនាំនៃរបបខ្មែរក្រហមទាំងនោះរួចហើយកាលពីឆ្នាំ១៩៧៩ ក៏ប៉ុន្តែការស្វែងរកយុត្តិធម៌ដែលមានការទទួលស្គាល់ជាអន្តរជាតិគឺជាមធ្យោបាយដ៏មានប្រសិទ្ធិភាពក្នុងការបង្កើតប្រវត្តិសាស្រ្តរួមនៃអំពើប្រល័យពូជសាសន៍សម្រាប់ទាំងអស់គ្នាដោយមិនប្រកាន់និន្នាការនយោបាយ។


សម្តេចធិបតី ហ៊ុន ម៉ាណែត បានថ្លែងដូចនេះនៅក្នុងឱកាសដែលសម្តេចអញ្ជើញ «បើកសន្និសីទស្តីពីអនាគតកម្ពុជាគ្មានអំពើប្រល័យពូជសាសន៍» នៅព្រឹកថ្ងៃទី២០ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០២៤៕