មកទល់បច្ចុប្បន្ន ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរបានក្រេបជញ្ជក់នូវលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ ដែលបានចងក្រងដោយប្រទេសលោកខាងលិច គឺមានរយៈពេល២៤ឆ្នាំហើយ បើគិតចាប់តំាងពីថ្ងៃចុះហត្ថលេខាលើកិច្ចព្រមព្រៀងសន្ដិភាពទីក្រុងបារីស នាថ្ងៃទី២៣ ខែតុលា ឆ្នាំ១៩៩១។ ក្នុងស្មារតីកិច្ចព្រមព្រៀងនេះ ក្នុងចំណុចមួយមានចែងច្បាស់ពីការលើកកម្ពស់លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ បន្ទាប់ពីកម្ពុជាបានហែលឆ្លងកាត់របបជាច្រើន និងសង្រ្គាមរុំារ៉ៃជាច្រើនទសវត្សរ៍កន្លងមក។
ព្រឹត្ដិការណ៍នេះ ពិតជាបានឆ្លុះបញ្ចំាងនូវតក្កភាពជាក់ស្ដែង នៃការអនុវត្ដលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនៅកម្ពុជា និងប្រៀបធៀបទៅនឹងការអនុវត្ដលទ្ធិប្រជាធិតេយ្យនៅប្រទេសបារំាង ដែលជាប្រទេសមហាអំណាចមួយ ដែលបានរួមចំណែកខ្នះខ្នែងបញ្ចប់ជម្លោះផ្ទៃក្នុង រវាង ភាគីខ្មែរទំាងបួនក្រុម និងក្នុងការធ្វើជាម្ចាស់ផ្ទះរៀបចំការចុះហត្ថលេខាលើកិច្ចព្រមព្រៀងសន្ដិភាពនោះ។
ដើមសប្តាហ៍នេះ ថ្ងៃទី២៥-២៧ ខែតុលា ឆ្នាំ២០១៥ ខណៈដែលលោកនាយករដ្ឋមន្រ្ដី ហ៊ុន សែន អញ្ជើញទៅធ្វើទស្សនកិច្ចជាផ្លូវការនៅប្រទេសបារំាង ដើម្បីចុះហត្ថលេខា លើកិច្ចសហប្រតិបត្ដិការទ្វេភាគីរវាងបារំាង-កម្ពុជា នោះ ក្រុមអាណិកជនខ្មែរប្រមាណ១០០នាក់ ធ្វើបាតុកម្មចោទប្រកាន់មកលើរដ្ឋាភិបាលលោក ហ៊ុន សែន ថាមានការគៀបសង្កត់សិទ្ធិសេរីភាពនៅកម្ពុជា ហើយបានបង្ហាញថា នៅប្រទេសបារំាងគេបើកចំហរឲ្យមានសិទ្ធិសេរីភាពបូរិបូណ៍ ដោយអនុញ្ញាតឲ្យប្រជាពលរដ្ឋធ្វើការបញ្ចេញមតិដោយសេរី តាមរយៈធ្វើបាតុកម្ម ជាដើម។
ក្នុងន័យនេះ យើងសូមលើកជាសំនួរថា តើនៅកម្ពុជាមានការរឹតត្បិតសិទ្ធិសេរីភាព ជាងនៅប្រទេសបារំាង ឬក៏លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនៅប្រទេសទំាងពីរមានដំណើរប្រព្រឹត្ដិទៅ ក្នុងរង្វង់ក្របខណ្ឌ័នៃលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យតែមួយ?
នៅប្រទេសបារំាង ៖ ក្នុងដំណើរទស្សនកិច្ចរបស់លោក ហ៊ុន សែន គេសង្កេតឃើញមានការលើកកំពស់សិទ្ធិសេរីភាព និងការបញ្ចេញមតិទំាងក្រុមប្រឆំាង ក៏ដូចជាក្រុមគំាទ្រលោក ហ៊ុន សែន ពិតមែន។
នៅទីក្រុងប៉ារីស ក្រុមប្រឆំាងបានកេណ្ឌគ្នីគ្នាបានប្រមាណ១០០នាក់ ស្រែកអាក្រោស នៅទីសាធារណៈដែលអាជ្ញាធរបារំាងកំណត់ឲ្យច្បាស់លាស់ និងមិនត្រូវបង្កភាពអនាធិបតេយ្យជាដាច់ខាត។ ចំណែកឯក្រុមអ្នកគំាទ្រលោក ហ៊ុន សែន មានបងប្អូនអាណិកជនខ្មែរដែលរស់នៅប្រទេសបារំាង និងប្រទេសជិតខាងរាប់ទសវត្សរ៍មកហើយ អ្នកមានសញ្ជាតិពីរ (ខ្មែរ-បារំាង...) និងបណ្ដានិស្សិតដែលទៅរៀននៅប្រទេសបារំាង បានមកចូលរួមតាមការស្មគ្រ័ចិត្ដប្រមាណជាងមួយពាន់នាក់ ដើម្បីស្ដាប់នូវបទឧទ្ទេសនាមរបស់លោក ហ៊ុន សែន គឺស្ថិតក្នុងភាពស្ងៀមស្ងាត់ សន្ដិភាព និងប្រកបដោយក្រមសីលធម៌ខ្ពស់។ តែបើទោះក្នុងសភាពបែបនេះក្ដី បែរជាត្រូវក្រុមប្រឆំាងនិយាយបំផ្លើសថា មានការបង្ខិតបង្ខំពីសំណាក់គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ឲ្យមកស្តាប់ទៅវិញ។
ចំណុចនេះ អ្នកវិភាគនយោបាយមួយចំនួនបានចោទសួរទៅវិញថា តើរដ្ឋាភិបាលបារំាងអាចអនុញ្ញាតឲ្យមានការបង្ខិតបង្ខំពីគណបក្សនយោបាយណាមួយពីក្រៅប្រទេស មកលើដែនអធិបតេយ្យរបស់គេដែរឬទេ? បញ្ហានេះក្រុមប្រឆំាងក្ដីឬបក្សប្រឆំាងក្ដីអាចឆ្លើយបានដោយខ្លួនឯង!
នៅកម្ពុជា ៖ ដំណើរការក្នុងការអនុវត្ដបែបបទក្រមសីសធម៌នៃលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ ហាក់ដូចជាមានភាពខុសពីប្រទេសបារំាង ត្រង់ថា នៅកម្ពុជាមានតែបក្សប្រឆំាង ឬក្រុមប្រឆំាងប៉ុណ្ណោះ ដែលតែងស្រែកក្ដែងៗថា មានការបំបិទសិទ្ធិសេរីភាពរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ។
ក្នុងន័យនេះ អ្នកវិភាគនយោបាយ ដែលជានិច្ចកាលតាមដានពីសភាពការណ៍ និងដំណើរការប្រព្រឹត្ដិទៅជាក់ស្ដែងនៅកម្ពុជា បានសង្កេតឃើញយ៉ាងប្រត្យក្សនឹងភ្នែក អំពីភាពច្រទ្បោងខាមរបស់ក្រុម និងបក្សប្រឆំាង នូវការប្រើអំពើហិង្សា ការស្រែកអាក្រោស បែបបំបះបំបោរនៅតាមផ្លូវថ្នល់សាធារណៈ ការកេណ្ឌមនុស្សរាប់ម៉ឺននាក់ឲ្យមកគំាទ្រពួកខ្លួនបណ្ដាលឲ្យពួកគេបាត់បង់ពេលវេលារកស៊ីចិញ្ជឹមជីវិត បង្កដល់ការបាត់សណ្ដាប់ធា្នប់សង្គមក្នុងគោលបំណងតែម្យ៉ាង គឺ «បម្រើមហិច្ឆតាស្រេកឃ្លានអំណាច» តាមរបៀបបដិវត្ដ រហូតមានពេលខ្លះបង្កដល់ការរងរបួសយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរដល់កងកម្លាំងអាជ្ញាធរមានសមត្ថកិច្ចជាច្រើននាក់ ទៀតផង។
សភាពដូចបានរៀបរាប់ខាងលើ ទើបរដ្ឋាភិបាលសម្រេចមិនអនុញ្ញាតឲ្យក្រុម និងបក្សប្រឆំាងបន្ដនូវភាពអនាធិបតេយ្យបែបនេះតទៅទៀត បានចាត់វិធានការណ៍នានាដើម្បីញុំាងឲ្យប្រទេសវិលរកភាពស្ងប់ស្ងាត់ រហូតដល់បច្ចុប្បន្ន។
រឿងដែលគួរឲ្យពិចារណាថែមទៀតនោះ គឺការប្រៀបធៀបគ្នារវាងលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនៅកម្ពុជា និងលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនៅប្រទេសបារំាង ព្រោះថា ទន្ទឹមនឹងការធ្វើបាតុកម្មនៅប្រទេសបារំាង ក៏មានការធ្វើបាតុកម្មនៅកម្ពុជាផងដែរ ព្រោះថានៅព្រឹកថ្ងៃទី២៦ ខែតុលា ឆ្នាំ២០១៥ នៅមុខវិមានរដ្ឋសភា មានក្រុមបាតុករប្រមាណជាង៥ពាន់នាក់ បានទាមទារសុំឲ្យមានការដកដំណែងលោក កឹម សុខា ពីអនុប្រធានទី១នៃរដ្ឋសភា គឺប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរយ៉ាងច្រើនសន្ធឹកសន្ធាប់ បានចេញមកសម្ដែងមតិរបស់ខ្លួនតាមបែបបទលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ។ ដោយឡែកក្នុងនោះគឺអាស្រ័យលើបែបបទនីតិវិធីរបស់រដ្ឋសភា និងសិទ្ធិសេរីភាពរបស់សមាជិកសភាតំណាងរាស្រ្ដទំាង១២៣រូប ក្នុងការបញ្ចេញមតិរបស់ខ្លួន។
ក្នុងបរិការដូចបានរៀបរាប់ខាងលើ តាមលក្ខណៈ និងបែបបទលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យវាពុំមែនជាអ្វីដែលហៅថា «ប្លែក» នោះទេ ឬក៏ពុំមែនជាអ្វីដែលជាអំណាចផ្ដាច់ការ ការគៀបសង្កត់ វៀរចាកពីលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនោះក៏ទេដែរ។ ព្រោះថា នៅប្រទេសណាក៏ដោយ ពិសេសប្រទេសលោកខាងលិច ចំពោះការបោះឆ្នោតសម្ដែងមតិ (A motion of no confidence) លើអ្នកដឹកនំាជាន់ខ្ពស់ណាម្នាក់ គឺជាបុព្វសិទ្ធិរបស់សមាជិកសភាម្នាក់ៗ ក្នុងស្ថាប័ននីតិបញ្ញតិ។ ក្នុងន័យនេះ ចំពោះកម្ពុជាក៏មិនលើសខ្វះអ្វីពីប្រទេសនានានោះដែរ ដូច្នោះរាល់ការផ្ដល់សេចក្ដីទុកចិត្ដ ឬមិនទុកចិត្ដដល់ឥស្សរជនណាម្នាក់ គឺអាស្រ័យលើសមាជិកសភា (៥០%បូក១) ទុកជាការស្រេច។ ដូចនេះរឿងកៅអីរបស់លោក កឹម សុខា ជាអនុប្រធានទី១រដ្ឋសភា គឺជាករណីជាក់ស្តែងនោះឯង។
ជាសរុប សមាជិកតំណាងរាស្រ្ដគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ដែលបានបោះឆ្នោតគំាទ្រ លោក កឹម សុខា ក្លាយជាអនុប្រធានទី១នៃរដ្ឋសភា ក៏អាចមានសិទ្ធិបោះឆ្នោតទម្លាក់ លោក កឹម សុខា បានវិញដែរ។ នេះហើយ ដែលគេហៅថារបៀបរបបសម្រាប់ប្រទេសប្រកាន់យកលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ គឺស្ថិតនៅក្នុងរង្វង់ក្របខណ្ឌ័តែមួយ ៕
No comments:
Post a Comment