វិភាគអន្តរជាតិ៖ រុស្ស៉ី ចិន និងអាមេរិក ពីរទល់នឹងមួយ?

(ហុងកុង)៖ សង្រ្គាមរបស់រុស្ស៉ី នៅក្នុងប្រទេសអ៊ុយក្រែន ត្រូវបានអ្នកវិភាគខ្លះមើលឃើញថាគឺជាការសើរើឡើងវិញនូវសណ្ដាប់ធ្នាប់ពិភពលោកដែលធ្លាប់តែ ស្ថិតនៅក្រោមកណ្ដាប់ដៃសហរដ្ឋអាមេរិក អស់រយៈពេលរាប់ទសវត្សរ៍មកនេះ ហើយវាក៏បានជំរុញផងដែរឱ្យមហាអំណាចធំៗដូចជា អាមេរិក ចិន និងរុស្ស៉ី ប្រញាប់ប្រញាល់អូសទាញឱ្យប្រទេសដទៃចូលរួមក្នុងក្លឹបរបស់ពួកគេរៀងៗខ្លួន ដែលនេះមិនខុសពីសង្រ្គាមត្រជាក់យុគសម័យឡើយ។

សហរដ្ឋអាមេរិក មើលទៅដូចជាមមាញឹកជាងគេខាងការទូត ដោយរាប់ចាប់ពីខែឧសភា ដល់ខែកក្កដា រដ្ឋបាលប្រធានាធិបតី ចូ បៃដិន បានរៀបចំកិច្ចប្រជុំ ជាមួយមេដឹកនាំអាស៊ាន ក្រុមប្រទេសក្វាដ (Quad) តំបន់អាមេរិកឡាទីន G7 ព្រមទាំងមេដឹកនាំនៃបក្សសម្ព័ន្ធយោធាណាតូ (NATO) ជាដើម។ ចិន និងរុស្ស៉ី ឯណេះវិញ ក៏មិនទំនេរដៃដែរដោយពួកគេបានធ្វើសកម្មភាពការទូតដូចគ្នាទៅនឹងសហរដ្ឋអាមេរិក ដើម្បីស្វែងរកការគាំទ្រពីបណ្ដាប្រទេសមិនមែន លោកខាងលិច។

ការប្រជែងគ្នានេះបានបង្ហាញយ៉ាងច្បាស់ពីការព្យាយាមបង្កើតប្លុកបក្សពួកនៃពួកមហាអំណាច ហើយនេះសបញ្ជាក់ឱ្យឃើញតាមរយៈការបរាជ័យរបស់ក្រុម រដ្ឋមន្ត្រីហិរញ្ញវត្ថុនៃប្រទេស G20 ក្នុងការចេញសេចក្ដីថ្លែងការណ៍រួម ដើម្បីដោះស្រាយវិបត្តិស្បៀងអាហារ ថាមពល និងសេដ្ឋកិច្ចកាលពីពេលថ្មីៗនេះ។ 

អាមេរិក និងចិនបានប្រជែងគ្នារៀបចំកិច្ចប្រជុំជាបន្តបន្ទាប់ជាមួយបណ្ដាប្រទេសដែនកោះក្នុងតំបន់ប៉ាស៊ីហ្វិក ក្នុងគោលបំណងស្វែងរកការគាំទ្រពីបណ្ដា ប្រទេសទាំងនេះដើម្បីខ្ទប់ឥទ្ធិពលគ្នាទៅវិញទៅមក ក្រោយប្រទេសដែនកោះសូឡូម៉ុន (Solomon Islands) បានចុះហត្ថលេខាលើកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិសុខ ជាមួយចិន កាលពីដើមឆ្នាំ២០២២។ ជាមួយគ្នា ទីក្រុងមូស្គូ និងទីក្រុងប៉េកាំង ក៏បានបង្កើនការធ្វើសមយុទ្ធយោធារួមគ្នាដែរក្នុងតំបន់ឥណ្ឌូប៉ាស៊ីហ្វិក ក៏ដូចជា បង្កើនសកម្មភាពយោធានៅក្បែរដែនទឹករបស់ជប៉ុន ស្របពេលចិនបានជំទាស់ទៅនឹងគំនិតផ្ដួចផ្ដើមមួយដឹកនាំដោយសហរដ្ឋអាមេរិកដែលមានបំណងកំណត់ តម្លៃប្រេងរុស្ស៉ី ផ្ដាច់ដង្ហើមសេដ្ឋកិច្ចកុំឱ្យលោក ពូទីន មានលុយយកទៅធ្វើសង្រ្គាមឈ្លានពាននៅអ៊ុយក្រែន។

លើសពីនេះទៅទៀតនោះ គឺការនាំចូលប្រេងរបស់ចិនពីរុស្ស៉ីបានកើនឡើងដល់ទៅ ៥៥ភាគរយក្នុងខែឧសភា បើធៀបទៅនឹងកាលពីដើមឆ្នាំ២០២២ ដោយ បានធ្វើឱ្យរុស្ស៉ី ឡើងមកឈរលើអារ៉ាប៊ីសាអូឌីត ក្នុងនាមជាអ្នកផ្គត់ផ្គង់ប្រេងដ៏ធំបំផុតសម្រាប់ចិន ហើយកាលពីពាក់កណ្ដាលខែកក្កដានេះ ក្រុមហ៊ុនរដ្ឋរុស្ស៉ី ហ្គាសព្រុំ (Gazprom) ថែមទាំងបានរាយការណ៍ទៀតផងពីការបង្ហូរឧស្ម័នប្រចាំថ្ងៃបំបែកកំណត់ត្រាថ្មីមួយទៅឱ្យចិនតាមរយៈបំពង់ឧស័្មននៃតំបន់ស៊ីបេរី ទៀតផង។ តែយ៉ាងណាក៏ដោយ សម្រាប់សហរដ្ឋអាមេរិក ចិនជាការគូប្រជែងភូមិសាស្ត្រនយោបាយដ៏ធំក្នុងស.វទី២១នេះ រីឯចិន និងរុស្ស៉ីមើលគ្នាទៅវិញទៅ មកថាជាមិត្តផង និងជាគូប្រជែងផង។ ជាមិត្តនៅពេលនិយាយពីការប្រឆាំងជាមួយសហរដ្ឋអាមេរិក ហើយជាគូប្រជែងនៅពេលដែលនិយាយដល់ការប្រជែង ឥទ្ធិពលធ្វើជាកំពូលមហាអំណាចដឹកនាំពិភពលោក ពោលគឺ «ភ្នំមួយមិនអាចមានខ្លាពីរ»។

វិបត្តិថាមពលដែលបង្កឡើងដោយសង្រ្គាមរបស់រុស្ស៉ីនៅអ៊ុយក្រែន វាមិនត្រឹមតែបង្កផលប៉ះពាល់ដល់ប្រជាជនទូទៅនោះទេ តែវាក៏បានធ្វើឱ្យប្រទេសមួយ ចំនួនដូចជាស្រីលង្កា ក្លាយជារដ្ឋក្ស័យធនផងដែរ។ ដើម្បីដោះស្រាយបញ្ហាអតិផរណាឱ្យបានមុនការបោះឆ្នោតពាក់កណ្ដាលអាណត្តិនៅខែវិច្ឆិកា ចូលមកដល់ លោក ចូ បៃដិន ក្នុងខែកក្កដានេះ បានបំពេញទស្សនកិច្ចជាលើកដំបូងក្នុងនាមជាប្រធានាធិបតីទៅកាន់តំបន់មជ្ឈិមបូព៌ា ដោយឈប់សំចតនៅអ៉ីស្រាអែល និងអារ៉ាប៊ីសាអូឌីត។ នៅអារ៉ាប៊ីសាអូឌីត ប្រធានាធិបតីមានវ័យចំណាស់ជាងគេក្នុងប្រវត្តិសាស្ត្រអាមេរិករូបនេះត្រូវបានគេរាយការណ៍ថាបានព្យាយាមបញ្ចុះ បញ្ចូលឱ្យមេដឹកនាំអារ៉ាប៊ីសាអូឌីតបង្កើនការផលិតប្រេងជួយដល់ទីក្រុងវ៉ាស៊ីនតោនបញ្ចុះតម្លៃប្រេងនៅលើទីផ្សារពិភពលោក។

ក៏ប៉ុន្តែ ទឹកមាត់របស់សហរដ្ឋអាមេរិកលែងប្រៃដូចមុនទៀតហើយ ព្រោះជាការពិត តំបន់មជ្ឈិមបូព៌ា ជាពិសេសនៅក្រោយពេលលោក បៃដិនផ្ទាល់ដក សហរដ្ឋអាមេរិក ចេញពីអាហ្វហ្កានីស្ថានកាលពីឆ្នាំ២០២១ តំបន់មួយនេះបានក្លាយទៅជា «សង្វៀនដណ្ដើមឥទ្ធិពល» គីឡូយក្សដែលរុស្ស៉ី ជាពិសេសគឺចិន ក៏បានដាក់ពាក្យសុំឡើងវ៉ៃដែរ។ ចិនបានបង្កើនការចូលរួមភាពជាដៃគូជាមួយប្រទេសអារ៉ាប់ ដោយបានរៀបចំកិច្ចប្រជុំរដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសនៃប្រទេសមកពី ក្រុមប្រឹក្សាសហប្រតិបត្តិការតំបន់ឈូងសមុទ្រពែក្សកាលពីខែមករា ឆ្នាំ២០២២ និងបានពង្រីកទំនាក់ទំនងសន្តិសុខជាមួយអ៉ីរ៉ង់កាលពីខែមេសា ហើយបាន បង្ហាញការប្ដេជ្ញាចិត្តផ្សារភ្ជាប់គំនិតផ្ដួចផ្ដើមខែក្រវាត់ និងផ្លូវ ជាមួយ «ចក្ខុវិស័យឆ្នាំ២០៣០» របស់អារ៉ាប៊ីសាអូឌីត។

លោក ចូ បៃដិន បានត្រឡប់ទៅកាន់សហរដ្ឋអាមេរិកវិញ ដោយមិនមានការសន្យា ឬការប្ដេជ្ញាចិត្តយ៉ាងរ៉ឹងមាំណាមួយពីមេដឹកនាំអារ៉ាប៊ីសាអូឌីតពាក់ព័ន្ធនឹង ការបង្កើនការផលិតប្រេងនោះទេ ដោយព្រះអង្គម្ចាស់រជ្ជទាយាទ មហាំម៉ាត់ ប៊ីន សាល់ម៉ាន បានត្រឹមបញ្ជាក់ថាការបង្កើនការផលិតប្រេង គឺត្រូវធ្វើឡើងក្រោម ក្របខណ្ឌ «Opec Plus» ដែលមានរុស្ស៉ីនៅក្នុងនោះដែរ។ ប៉ុន្មានថ្ងៃក្រោយមក ប្រធានាធិបតីរុស្ស៉ី លោក ពូទីន បានបើកកិច្ចពិភាក្សាតាមទូរស័ព្ទជាមួយ ព្រះអង្គម្ចាស់ ប៊ីន សាល់ម៉ាន ភ្លាមៗ និងបានឯកភាពគ្នាបន្តធ្វើកិច្ចសហការលើកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងដែលមានស្រាប់ក្នុងគោលបំណងរក្សាស្ថិរភាពទីផ្សារប្រេង សកល នៅមុនកិច្ចប្រជុំ «Opec Plus» នៅថ្ងៃទី១៣ ខែសីហាខាងមុខ។ លើសពីនេះទៅទៀត ក្រោយលោក ចូ បៃដិន បញ្ចប់ទស្សនកិច្ចក្នុងតំបន់មជ្ឈិមបូព៌ា ដោយត្រឡប់ទៅដល់ទីក្រុងវ៉ាស៊ីនតោនវិញ លោក ពូទីន បានបំពេញទស្សនកិច្ចទៅកាន់អ៉ីរ៉ង់ដែលនេះជាដំណើរទស្សនកិច្ចដំបូង នៅក្រៅប្រទេសដែល មិនមែនជាអតីតរដ្ឋក្រោមអតីតសហភាពសូវៀត គិតចាប់តាំងពីសង្រ្គាមអ៊ុយក្រែនផ្ទុះឡើងកាលពីចុងខែកុម្ភៈមក។

តាមរយៈសកម្មភាពរបស់ចិន និងរុស្ស៉ី វាបានបង្ហាញពីការកើនឡើងឥទ្ធិពលនៃប្រទេសមិនមែនលោកខាងលិចនៅលើឆាកអន្តរជាតិ ដែលនេះឯងត្រូវបាន គេមើលឃើញថាជាការសើរើឡើងវិញនៃសណ្ដាប់ធ្នាប់ពិភពលោក និងការកើនឡើងនៃប្រជែងដណ្ដើមឥទ្ធិពលរវាងរុស្ស៉ី ចិន និងក្លឹបប្រទេសប្រជាធិបតេយ្យ ដឹកនាំដោយសហរដ្ឋអាមេរិក។ សកម្មភាពរបស់លោក ពូទីន វាក៏បានឆ្លុះបញ្ចំងដែរពីការព្យាយាមរកច្រកចេញរបស់រុស្ស៉ីទប់ទល់ជាមួយទណ្ឌកម្ម លោកខាងលិច និងបញ្ចៀសភាពឯកោនៅលើឆាកអន្តរជាតិ។ ដោយឡែក បើតាមលោក ដានីល បុចកូវ (Danil Bochkov) ជាអ្នកជំនាញម្នាក់មកពី ក្រុមប្រឹក្សាកិច្ចការអន្តរជាតិរុស្ស៉ី (Russian International Affairs Council) តំបន់ដែលនឹងក្លាយជាសង្វៀនដណ្ដើមឥទ្ធិពលបន្ទាប់ រវាងពួកមហាអំណាច អាមេរិក ចិន និងរុស្ស៉ី នោះគឺ «តំបន់អាហ្វ្រិក»។ សហរដ្ឋអាមេរិក បានប្រកាសពីការរៀបចំកិច្ចប្រជុំកំពូលជាមួយមេដឹកនាំអាហ្វ្រិក នៅពាក់កណ្ដាលខែធ្នូ ឆ្នាំ២០២២ខាងមុខ ដែលនឹងក្លាយជាជំនួបរវាងអាមេរិក និងអាហ្វ្រិក ចាប់តាំងពីសម័យរដ្ឋបាលលោក បារ៉ាក់ អូបាម៉ា។

ក៏ប៉ុន្តែ ខណៈបណ្ដាប្រទេសអាហ្វ្រិក កំពុងមានភាពរកាំរកូសជាមួយលោកខាងលិចជុំវិញប្រជាជាធិបតេយ្យ និងសិទ្ធិមនុស្ស ឥទ្ធិពលនយោបាយ និងសេដ្ឋកិច្ច ចិនបានរីកសាយពាសពេញក្នុងតំបន់ស្រាប់ទៅហើយនោះ កិច្ចប្រជុំកំពូលនេះប្រហែលជាមិនអាចកែប្រែអ្វីបានច្រើនឡើយ។ កាលពីខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០២១ ចិនបានរៀបចំកិច្ចប្រជុំកំពូលជាមួយមេដឹកអាហ្វ្រិកជាមួយការសន្យាផ្ដល់ជំនួយ ៤០ពាន់លានដុល្លារ ជួយសម្រួលដល់ការនាំចេញរបស់អាហ្វ្រិក។

ចំណែកឯ រុស្ស៉ីវិញ បានរៀបចំកិច្ចប្រជុំកំពូលជាលើកដំបូងរបស់ខ្លួនជាអាហ្វ្រិកកាលពីឆ្នាំ២០១៩ ហើយគ្រោងនឹងរៀបចំម្ដងទៀតនៅឆ្នាំ២០២៣ ដែលនេះ បានបញ្ជាក់ពីនយោបាយបំបែកការហ៊ុមព័ទ្ធពីលោកខាងលិច ហើយបច្ចុប្បន្ន រដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសរុស្ស៉ី លោក សឺហ្គៃ ឡាវរ៉ូវ ដែលកាលពីខែឧសភាកន្លងទៅ បានហៅប្រទេសក្នុងតំបន់អាហ្វ្រិកថាជាមិត្ត បានបំពេញទស្សនកិច្ចទៅកាន់ អេហ្ស៊ីប អេត្យូពី អ៊ូហ្កង់ដា និងសារធារណរដ្ឋកុងហ្គោ ក្នុងសប្ដាហ៍នេះ ជាមួយគោលបំណងបង្កើតភាពជាដៃគូគ្រប់ជ្រុងជ្រោយជាមួយអាហ្វ្រិក។

គួរបញ្ជាក់ថា នៅក្នុងបទវិចារណកថាមួយចេញផ្សាយដោយទស្សនាវដ្ដីអាមេរិក Foreign Policy កាលពីដើមឆ្នាំ២០២២ បានលេចឡើងថាលោក ពូទីន គឺជា មនុស្សម្នាក់ដែលអាចគ្រប់គ្រង «ល្បែងភូមិសាស្ត្រនយោបាយ» តាមរយៈការពង្រីកឥទ្ធិពលរុស្ស៉ីចេញពីតំបន់អឺរ៉ុបឆ្ពោះទៅកាន់អាហ្វ្រិក អាមេរិកឡាទីន និងតំបន់មជ្ឈិមបូព៌ា។ ដូច្នេះខណៈពិភពលោកសព្វថ្ងៃកំពុងតែចលាចល ការព្យាយាមរបស់ចិន រុស្ស៉ី និងសហរដ្ឋអាមេរិក ក្នុងការពង្រីកឥទ្ធិពលនយោបាយ និងសេដ្ឋកិច្ច នឹងកាន់តែកើនឡើង ហើយការប្រឈមមុខដាក់គ្នា ក៏កាន់តែកើនឡើងដែរ ធ្វើឱ្យពិភពលោកក្លាយជា «គ្រាប់បែកកំណត់ពេលវេលា» រង់ចាំតែ ផ្ទុះតែប៉ុណ្ណោះ៕ ដោយៈ Fresh News